پزشکان مصرف اسید فولیک در دوران بارداری و حداقل یک ماه پیش از بارداری را ضروری می‌دانند. فولیک اسید که فرمی ساختگی از ویتامین B9 است و فولات نیز نامیده می‌شود، نقشی اساسی در شکل‌گیری لوله‌های عصبی جنین دارد و می‌تواند از بسیاری نقصهای مادرزادی جلوگیری کند. در این مطلب با دلایل و میزان مصرف و مواد غذایی حاوی آن آشنا شوید.
اسید فولیک چیست؟
اسید فولیک یا فولیک اسید که به نام‌های ویتامین B۹ یا ویتامین Bc یا فولات نیز خوانده می‌شود، یکی از ویتامین‌های ب است. این ویتامین که برای بسیاری از اعمال بدن از جمله سلامتی سیستم عصبی، خون و یاخته‌ها حیاتی و اساسی است، می‌تواند به روش تزریقی یا خوراکی مصرف شود و بدن را در مقابل بیماری‌های قلبی، نقصهای مادر زادی، پوکی استخوان و سرطان‌های مشخصی حفظ می‌کند. در فراورده‌های غذایی (برای مثال جوشیده یا حرارت داده شده) فولیک اسید از بین می‌رود. نگه داشتن غذا در حرارت اتاق به مدت طولانی نیز می‌تواند محتوای فولیک اسیدآن را از بین ببرد. این ماده در ساخت طبیعی سلول های بدن مؤثر است.
علت مصرف قرص فولیک اسید چیست؟
این ویتامین در پیشگیری از برخی بیماری ها مانند سکته قلبی و مغزی، سرطان و دیابت نقش دارد. همچنین همان طور که پیش تر گفته شد، این ویتامین در پیشگیری از ایجاد نقص در لوله عصبی جنین نقش بسیار مهمی دارد. به طوری که خطر ایجاد نقص در لوله عصبی جنین در زنانی که مصرف این ویتامین را یک ماه قبل از بارداری شروع کرده و در طول بارداری نیز به مصرف آن ادامه می دهند، به طرز چشمگیری کاهش می یابد.
در موارد بیماری نقص لوله عصبی جنین، کاسه سر و یا لوله عصبی که از سر تا کمر امتداد دارد به طور کامل بسته نمی‌شود، درنتیجه اعصاب موجود در آن بیرون زده و آسیب های بسیاری برای کودک به همراه خواهد داشت. این نوزادان معمولاً در ماه اول تولد جان خود را از دست می‌دهند و بسته به مقدار بیرون‌زدگی عصب، برخی از نوزادان دچار فلج پاها و بی‌اختیاری ادرار می‌شوند.
همچنین به خاطر داشته باشید که زیاده روی در مصرف ویتامین B9 باعث مخفی شدن کمبود ویتامین ب 12 خواهد شد، بنابراین توصیه می‌شود قبل از مصرف هر گونه مکملی ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
همچنین بدن برای تولید گلبول های قرمز و جلوگیری از کم خونی به فولیک اسید نیاز دارد. در نتیجه کمبود این ویتامین می تواند منجر به ایجاد نوعی کم خونی در شما شود.
بیشتر بخوانید: فولیک اسید ؛ فواید، عوارض جانبی و مکمل های مصرفی
منابع غذایی حاوی فولیک اسید
مواد غذایی‌ای که به صورت طبیعی فولات دارند، منبع قابل اتکایی برای تأمین B9 مورد نیاز بدن نیستند. محققان اثبات نموده‌اند که بدن، مکمل‌های فولیک اسید را بهتر از مواد غذایی حاوی فولات جذب می‌کند. همچنین ممکن است به علت نگهداری مواد غذایی یا هنگام آشپزی، فولات موجود در مواد غذایی از بین برود. بنابراین اگر شما مواد غذایی سرشار از فولات مصرف می‌کنید، نمی‌توانید آنها را جایگزینی برای مصرف روزانۀ فولیک اسید در نظر بگیرید؛ اگرچه به جبران کمبود ویتامین b۹ کمک خواهد کرد. مواد غذایی‌ای که منبع خوبی از فولات محسوب می‌شود عبارتند از:
- عدس
- آووکادو
- مرکبات و آب مرکبات
- لوبیا، نخودفرنگی و آجیل
- سبزیجاتی که دارای رنگ سبز تیره هستند مانند بروکلی، اسفناج، کلم‌پیچ، برگ‌های شلغم، بامیه، کلم بروکسل یا کلم فندقی و مارچوبه
مصرف اسید فولیک پیش از بارداری
قرص اسید فولیک یکی از مکمل های ضروری در دوران بارداری است که مصرف آن باید از سه ماه قبل از بارداری شروع شود و تا پایان هفته شانزدهم بارداری ادامه داشته باشد. این ویتامین یکی از انواع ویتامین ب (ویتامین B9) بوده که به آن فولات نیز گفته می شود.
بعد از هفته شانزدهم بارداری با مصرف مکمل‌های دوران بارداری نیاز بدن به این ماده نیز تأمین شده و نیاز به مصرف جداگانه‌ی مکمل این ویتامین نیست. این ویتامین ب (فولیک اسید) نقش اساسی در شکل گیری و تکوین لوله عصبی جنین دارد، از همین رو توجه به مصرف قرص B9 قبل از بارداری بسیار مهم می باشد.
دوز توصیه شده مصرف فولیک اسید در بارداری چقدر است؟
بصورت کلی، توصیه می‌شود که بانوان حداقل روزانه 400 میکروگرم اسيد فوليك (يا مولتی ويتامين حاوی اين مقدار فولات) را در رژیم غذایی روزانه خود قرار دهند.
اما برای زنان باردار با سابقه تولد نوزاد با نقص لوله عصبی (NTD) توصيه می‌شود که روزانه دوز بالا یعنی ٤ الی ٥ ميلی‌گرم اسيد فوليك مصرف گردد و بعد از ۱۲ هفته از بارداری، میزان مصرف به مقدار ۴۰۰ میکروگرم روزانه برگردد.
برای زنان بارداری كه در حال مصرف داروهاي ضد صرع (نظیر والپروات و يا كاربامازپين) هستند، توصیه می‌شود حداقل از یک ماه قبل از بارداری تا انتهای سه ماهه اول بارداری، روزانه میزان ٤ تا ٥ ميلی‌گرم اسيد فوليك را مصرف نمایند.
براساس برخی منابع و مطالعات، مصرف دوزهای بالای این ویتامین در بیماران باردار بسیار چاق، دیابتی، سلیاک و یا کرون هم توصیه می‌شود.
ویژگی های ویتامین ب 9
در صورتی که از منابع طبیعی این ویتامین استفاده می‌کنید، باز هم نیاز به مصرف مکمل خواهید داشت، زیرا بدن نمی تواند فولیک اسید را به مقدار زیاد ذخیره نماید. تمامی پزشکان به نقش بالقوه و تاثیرگذار این ویتامین بر پیشگیری از ایجاد نقص لوله عصبی جنین تأکید دارند.
همچنین نگران مصرف بیش از حد این ویتامین ب نباشید، به دلیل اینکه این ویتامین محلول در آب بوده و مقدار اضافی آن به راحتی توسط بدن دفع می‌شود و هیچ گونه ضرری نخواهد داشت. با توجه به این ویژگی، این ویتامین در هنگام پخت سبزیجات وارد آب شده و به مقدار کافی به بدن شما نمی‌رسد. در نتیجه بهتر است سبزیجات را با آب بسیار کم و به صورت بخارپز استفاده کنید.
زمان مصرف اسید فولیک
سوالی که برای بسیاری از خانم ها در هنگام مصرف این ویتامین مطرح می شود این است که ” چه ساعتی از روز قرص این قرص بخوریم “، ” خوردن فولیک اسید در شب بهتر است یا صبح ؟” .
در جواب لازم است بدانید که زمان مصرف فولیک اسید در شبانه روز تفاوت خاصی ندارد، اما نکته ای که در مورد زمان مصرف فولیک اسید باید به یاد داشته باشید این است که خوردن قرص فولیک اسید می بایست با فاصله ای حداقل یک تا دو ساعته از مصرف غذا، چای و لبنیات انجام گردد.
آیا تجویز ویتامین B9 خطری برای مادر و یا نوزاد به همراه دارد؟
شانس دوقلوزایی با تجویز فولیک اسید ممکن است افزایش پیدا کند که این مسئله نیز خطرات و ریسک‌های مربوط به خود را خواهد داشت.
در یک بررسی، مصرف زیاد این ویتامین در دوران بارداری با میزان کمی افزایش شانس سرطان سینه مربوط شناخته شده است.
علاوه بر این، شواهدی از ابتلای نوزاد به اتوپی و بیماری‌های تنفسی در مواجهه با فولیک اسید گزارش شده است. همچنین، عوارض نورولوژیکی در نوزاد بجز نقص سیستم ایمنی بر اثر مصرف دوزهای بالای این مکمل مشاهده شده است.
کلام آخر
مصرف فولیک اسید در بارداری می‌تواند ناهنجاری‌های جنینی مانند نقص لوله‌ی عصبی NTD یا Spina bifida را کاهش داده و خطر NTD در طی ماه اول را تا حد زیادی کم کند. این ویتامین همچنین خطر شکاف لب یا کام، نقص دست و پا یا بیماری‌های قلبی مادرزادی را نیز تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
خوردن فولیک اسید در بارداری باید بین یک تا سه ماه پیش از حاملگی آغاز شده و حداقل تا هفته دوازدهم حاملگی ادامه یابد. با این وجود، مصرف این ویتامین تنها با نظر پزشک توصیه می‌شود و مصرف خودسرانه آن ممکن است خطراتی را برای مادر یا کودک به همراه داشته باشد.
برگرفته از:
