تخمک گذاری چیست؟ تخمک گذاری به بخشی از چرخه قاعدگی زنان گفته می‌شود. این روند زمانی رخ می‌دهد که تخمدان تخمک آزاد می‌کند. اگر تخمک بعد از آزاد شدن از تخمدان با اسپرم ترکیب شود و به رحم برود، یعنی بارور شده است و بارداری به وقوع خواهد پیوست. اما اگر چنین چیزی رخ ندهد و باروری صورت نگیرد، تخمک از هم متلاشی می‌شود و پوشش داخلی رحم در دوران عادت ماهیانه ریزش می‌کند و در قالب ترشحات خون‌آلود از واژن خارج می‌شود.
اطلاعات بیشتر دربارۀ چرخه قاعدگی و تخمک گذاری به کنترل روند بارداری یا پیشگیری از بارداری کمک شایانی می‌کند؛ ضمن اینکه در تشخیص برخی مشکلات پزشکی هم مفید خواهد بود. در این مطلب با نکات مهمی آشنا می‌شوید که احتمالا درمورد تخمک گذاری و چرخه قاعدگی نمی‌دانید. با ما همراه باشید.
تشخیص زمان تخمک‌گذاری
تخمک‌گذاری اتفاقی است که منجر به شروع عادت ماهانه می‌شود. مرحلۀ قبل از آزاد شدن تخمک، زمانی است که فولیکول‌های تخمدانی در حال رشد هستند و مرحلۀ فولیکولی نامیده می‌شود. چند فولیکول در تخمدان تحت تأثیر هورمون‌ها شروع به رشد می‌کنند و معمولاً تنها یک فولیکول به طور کامل رشد می‌کند. از این فولیکول یک تخمک تولید خواهد شد که در زمان تخمک‌گذاری آزاد می‌شود و قدرت باروری دارد.
مرحلۀ پس از آزاد شدن تخمک یا تخمک‌گذاری نیز مرحلۀ لوتئال؛ Luteal Phase، نامیده می‌شود. تخمک آزادشده در این مرحله وارد لولۀ رحم می‌شود و از آنجا به سمت رحم حرکت می‌کند. بعد از آزادسازی تخمک، فولیکولی که تخمک را ایجاد کرده است تبدیل به جسم زرد می‌شود و شروع به تولید هورمون می‌کند. این هورمون باعث ضخیم شدن دیوارۀ رحم می‌شود. طی ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از تخمک‌گذاری، تخمک شروع به تجزیه شدن می‌کند و دیگر قادر به بارور شدن نخواهد بود. در صورت بارور نشدن تخمک، بعد از حدود ۱۴ روز، دیوارۀ رحم نیز شروع به ریختن می‌کند که شروع عادت ماهانه خواهد بود.
بیشتر بخوانید: شایعترین علل ناباروری در زنان
نحوه محاسبه تخمک گذاری
چرخه تخمک گذاری به دو قسمت تقسیم می شود: قسمت اول چرخه تخمک گذاری، مرحله یا فاز فولیکولار نامیده می شود. فاز فولیکولار از روز شروع آخرین دوره قاعدگی (LMP) آغاز می شود و تا زمان تخمک گذاری ادامه می یابد. این نیمه اول چرخه می تواند برای هر زنی از 7 روز تا 20 روز متغیر باشد. نیمه دوم چرخه، فاز لوتئال نامیده می شود و از روز تخمک گذاری تا شروع دوره بعدی ادامه دارد. فاز لوتئال زمان دقیق تری دارد و معمولاً بین 12 تا 16 روز است.
در نهایت این بدان معناست که روز تخمک گذاری تعیین کننده طول سیکل شما و موعد احتمالی قاعدگی (عادت ماهانه) بعدی تان می باشد. عوامل بیرونی مانند استرس، بیماری و عوامل مخل در روال طبیعی چرخه ماهانه می توانند روند طبیعی تخمک گذاری را از بین برده و در نتیجه باعث تغییر زمان قاعدگی (عادت ماهانه) شوند. بنابراین این تفکر قدیمی که استرس می تواند بر سیکل قاعدگی تأثیر بگذارد، تا حدودی صحیح است.
برای مشاهده و خرید انواع مکمل قاعدگی، اینجا کلیک کنید.
تخمک گذاری چگونه انجام می شود؟
از دوره قاعدگی (عادت ماهانه) تا زمان تخمک گذاری، سطح استروژن شما پایین است. هیپوتالاموس پیامی را به غده هیپوفیز ارسال می کند و سپس هیپوفیز هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) را ترشح می کند. FSH باعث می شود تعدادی از فولیکول های شما رشد کرده و به تخمک بالغ تبدیل شوند که یکی از آن ها به فولیکول غالب تبدیل شده و آزاد می شود و بقیه از بین می روند. با رشد فولیکول ها، هورمون دیگری از تخمدان ها به نام استروژن ترشح می شود. میزان بالای استروژن به غده هیپوتالاموس و هیپوفیز، پیام تشکیل تخمک بالغ را می دهد. سپس هورمون لوتئین کننده (LH) آزاد می شود که به آن پیک LH گفته می شود.
افزایش LH باعث می شود تخمک در طی 12-36 ساعت از دیواره تخمدان رها شود و سفر خود را به سمت لوله فالوپ برای لقاح آغاز کند. نحوه کار کیت تخمک گذاری بر اساس تشخیص این افزایش سطح هورمون LH می باشد. فولیکولی که تخمک از آن خارج شده است، جسم زرد corpus luteum)) نامیده می شود و پروژسترون را آزاد می کند که به ضخیم شدن و آماده سازی دیواره رحم (اندومتر) برای لانه گزینی تخم لقاح یافته کمک می کند. جسم زرد حدود 12-16 روز پروژسترون تولید می کند (فاز لوتئال چرخه قاعدگی).
اگر تخمک بارور شود، جسم زرد یا لوتئوم به تولید پروژسترون برای بقای بارداری ادامه می دهد تا زمانی که جفت تشکیل شود. در صورت عدم لقاح، تخمک بعد از 24 ساعت تجزیه می شود. در این زمان سطح هورمون شما کاهش می یابد و حدود 12 تا 16 روز بعد از تخمک گذاری، پوشش داخلی دیواره رحم (اندومتر) شروع به ریختن می کند و به عبارتی دیگر قاعدگی یا عادت ماهانه رخ می دهد و شما به روز اول سیکل قاعدگی تان باز می گردید و این سفر، دوباره آغاز می شود.
علائم شروع تخمک‌گذاری
تنوع طول مدت فولیکولی، لوئتال و دورۀ عادت ماهانه در میان خانم‌ها باعث می‌شود که امکان استفاده از یک فرمول ریاضی ساده جهت تعیین زمان تخمک‌گذاری برای همۀ افراد به شکل یکسان وجود نداشته باشد. با این حال، هر زنی می‌تواند با دانستن علائم تخمک‌گذاری و تحت نظر گرفتن زمان شروع و طول دورۀ عادت ماهانه، زمان تخمک‌گذاری خود را به طور تقریبی تشخیص دهد.
رشد فولیکول‌ها و آزاد شدن تخمک در اثر ترشح هورمون‌های متعدد کنترل می‌شود. ترشح این هورمون‌ها می‌تواند در بدن زن علائمی ایجاد کند که فرد با توجه به آنها می‌تواند زمان حدودی تخمک‌گذاری یا پایان آن را تشخیص دهد. برخی از علائم معمول شروع تخمک‌گذاری در زیر آمده است:
ترشحات واژن: سطح استروژن بالا که نشان‌دهندۀ نزدیک شدن به زمان آزادسازی تخمک و تخمک‌گذاری است، منجر به افزایش ترشحات چسبناک سفید رنگی از واژن می‌شود که شبیه به سفیدۀ تخم‌مرغ خام است. همچنین بر اثر ترشح این هورمون دهانۀ رحم بالا می‌رود، نرم و باز می‌شود. کیت‌های تخمک‌گذاری خانگی نیز با اندازه‌گیری مقدار هورمون‌های استروژن و هورمون لوتئینه‌کننده یا LH در ادرار، زمان تخمک‌گذاری را تشخیص می‌دهد. زنان می‌توانند با بررسی ترشحات واژن در محدودۀ زمانی نزدیک به تخمک‌گذاری متوجه زمان تقریبی تخمک‌گذاری شوند.
تغییرات دمای پایۀ بدن: بعد از پایان تخمک‌گذاری، هورمون پروژسترون ترشح‌شده باعث افزایش دمای پایۀ بدن می‌شود. اگرچه افزایش دمای پایۀ بدن نشان‌دهندۀ پایان تخمک‌گذاری است، اما با ثبت کردن دمای پایۀ بدن در یک یا چند دوره از عادت ماهانه می‌توانید زمان تخمک‌گذاری را در دوره‌های بعدی با دقت بیشتری حدس بزنید.
نتیجۀ بارور شدن تخمک چیست؟
بعد از بارور شدن، تخمک به دو، چهار و … سلول تقسیم می‌شود. این روند تقسیم سلولی تا رسیدن به ۱۰۰ سلول بلاستوسیست ادامه می‌یابد. برای باردار شدن، بلاستوسیست باید در رحم جای بگیرد. بعد از قرارگیری آن در رحم، هورمون‌های استروژن و پروژسترون به ضخیم شدن دیوارۀ رحم کمک می‌کنند. این هورمون‌ها به مغز اطلاع می‌دهند تا مانع از ریزش دیوار بافت رحم (خون‌ریزی قاعدگی) شود و شرایط برای رشد جنین و بدل شدن به رویان مهیا شود.
اگر در چرخه قاعدگی، آمیزش تخمک و اسپرم به وقوع نپیوندد، تخمک از هم متلاشی می‌شود و هورمون‌ها به بدن اطلاع می‌دهند تا روند قاعدگی را به‌طور عادی طی کند و خون‌ریزی ماهیانه رخ بدهد. عادت ماهیانه هم بین دو تا هفت روز ادامه پیدا می‌کند.
نتیجۀ تخمک گذاری نامنظم چیست؟
اگر روند تخمک گذاری خود را پیگیری کردید و به این نتیجه رسیدید که این روند نامنظم است یا اصلا تخمک گذاری در بدن‌تان رخ نمی‌دهد، باید حتما با پزشک صحبت کنید. عواملی مانند رژیم غذایی یا استرس می‌توانند نظم تخمک گذاری را تحت‌تأثیر قرار بدهند، اما دلایل جدی‌تری مانند ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا آمنوره هم می‌توانند نظم این روند را به هم بزنند یا آن را به‌طور کامل متوقف کنند. این بی‌نظمی یا توقف در تخمک گذاری و اختلال هورمونی بدن می‌تواند موجب افزایش موهای زائد صورت و بدن، آکنه و حتی ناباروری شود.
چه موقع باید با پزشک صحبت کنید؟
اگر قصد باردار شدن دارید، باید از قبل با پزشک‌تان مشاوره و صحبت کنید. پزشکان دربارۀ روش‌های پیگیری روند تخمک گذاری و دفعات نزدیکی به شما اطلاعاتی می‌دهند که امکان باردار شدن را افزایش می‌دهد. ضمن اینکه آنها در تشخیص موارد و علائم غیرعادی روند تخمک گذاری هم خبره هستند و شما را تحت‌نظر خواهند گرفت.
جمع بندی
زوج های سالمی که از روش های پیشگیری از بارداری استفاده نمی کنند و رابطه جنسی منظمی در حوالی تخمک گذاری دارند معمولاً در هر چرخه ماهانه (سیکل قاعدگی)، حدود 25 تا 30 درصد احتمال بارداری دارند. اگرچه این میزان بسته به شرایط مختلف، می تواند بسیار متفاوت باشد.
این درصد باروری (۲۵ تا ۳۰ درصد در هر سیکل) به طور شگفت انگیزی بالا است زیرا تخمک فقط در محدوده زمان تخمک گذاری که در حدود 24 ساعت است، آماده لقاح می باشد. با این حال اسپرم ها پس از انزال برای مدت طولانی تری قادر به بقا هستند تا تخمک را در عرض سه تا شش روز بارور کنند.
این بدان معناست که حتی اگر شما چند روز قبل از تخمک گذاری رابطه جنسی داشته باشید، ممکن است اسپرم کافی برای بارور کردن تخمک تا هنگام وقوع تخمک گذاری وجود داشته باشد، با این وجود تنها یک اسپرم برای باردار شدن لازم است. البته، داشتن رابطه جنسی در روز تخمک گذاری ایده آل تر است، زیرا بعد از آن باروری زن تا چرخه بعدی پایان می یابد. بنابراین شناخت نشانه های تخمک گذاری در زمانی که برای بارداری اقدام می کنید، اهمیت زیادی دارد.
برگرفته از : HOW DO I KNOW WHEN I’M OVULATING
ممنونیم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید. سوالات خود را از ما بپرسید.
