افسردگی پس از زایمان چیست؟
افسردگی پس از زایمان (PPD) نوعی افسردگی است که از هر 7 مادر، 1 نفر را درگیر می‌کند. گرچه برای اکثر زنان، مادر شدن تجربه‌ای هیجان انگیز و شاد است، اما برای زنان درگیر PPD می تواند بسیار ناراحت کننده و دشوار باشد.
افسردگی پس از زایمان ترکیبی پیچیده از تغییرات جسمی، عاطفی و رفتاری است که در برخی از زنان پس از زایمان اتفاق می افتد. _DSM-5مرجع تشخیص اختلالات روانی_ PPD را نوعی افسردگی می‌داند که تا 4 هفته پس از زایمان شروع می شود. تشخیص این افسردگی نه تنها بر اساس مدت زمان بین زایمان و شروع علائم افسردگی، بلکه بر اساس شدت آن است. PPD با دارو و مشاوره قابل درمان است.
پس از زایمان سطح هورمون های زنانه به شدت افت می‌کند. ارتباط بین کاهش سطح این هورمون‌ها و افسردگی در هاله‌ای از ابهام است. اما آنچه می‌دانیم این است که سطح استروژن و پروژسترون در دوران بارداری افزایشی ده برابری دارد. سپس، پس از تولد کودک این میزان به شدت افت می کند تا در نهایت روز سوم بعد از زایمان سطح هورمون ها به میزان قبل از بارداری بر می‌گردد.
علاوه بر این تغییرات شیمیایی-هورمونی، تاثیرات روانی داشتن یک کودک خطر افسردگی را افزایش می دهد.
بیشتر مادران جوان پس از زایمان احساسی به نام “baby blues” را تجربه می کنند. از هر 7 نفر از این زنان، 1 نفر پس از زایمان دچار افسردگی شدیدتر و طولانی مدت می شود. تقریباً از هر 1000 زن 1 نفر دچار بیماری جدی تری می شود که روان پریشی پس از زایمان نامیده می‌شود.
علائم بالینی افسردگی پس از زایمان
علائم افسردگی پس از زایمان به سختی قابل تشخیص است. بسیاری از زنان به دنبال زایمان این علائم را دارند:
- اختلالات خواب
- تغییر عادات غذایی
- خستگی مفرط
- کاهش میل جنسی
- تغییرات مکرر خلقی
این افسردگی ممکن است با سایر علائم افسردگی ماژور همراه باشد. این علائم عبارتند از:
- حالت افسردگی
- لذت نبردن
- احساس بی ارزشی، ناامیدی و درماندگی
- فکر کردن مرگ یا خودکشی
- افکاری در مورد صدمه زدن به اشخاص دیگر
حدود 3%-1% مادران جوان علائم وسواس فکری عملی (OCD) را تجربه می‌کنند. این وسواس معمولاً در مورد سلامتی کودک یا ترس غیر منطقی در مورد آسیب رسیدن به کودک است. حملات پانیک نیز محتمل است.
عدم درمان افسردگی پس از زایمان می‌تواند برای مادر و کودک مشکل آفرین باشد. مادران در صورت تجربه علائم زیر باید هر چه سریع تر به روان پزشک مراجعه کنند:
- ادامه داشتن علائم افسردگی بیش از 2 هفته
- عدم توانایی انجام کارهای روزمره
- ناتوان بودن در رویارویایی با اتفاقات روزمره
- داشتن افکاری مبنی بر میل آسیب رساندن به خود یا کودک
- احساس اضطراب، ترس و وحشت
دلایل و عوامل خطر افسردگی پس از زایمان
تعدادی از عواملی که می توانند احتمال این نوع از افسردگی را افزایش دهند، عبارتند از:
- سابقه افسردگی قبل از بارداری یا در دوران بارداری
- هرچه سن مادر بالاتر باشد، احتمال افسردگی بیشتر است
- بارداری ناخواسته
- هر چه تعداد فرزندان مادر بیشتر باشد، احتمال بروز افسردگی بیشتر است.
- داشتن سابقه افسردگی یا اختلال دیسفریک قبل از قاعدگی (PMDD)
- حلقه حمایتی محدود
- تنها زندگی کردن
- مشکلات زناشویی
انواع افسردگی پس از زایمان
سه اصطلاح برای توصیف تغییرات خلقی زنان پس از زایمان وجود دارد:
“baby blues” یا غم گذرا پس از زایمان: معمولاً بیشتر زنان در روزهای پس از زایمان این احساس را تجربه می‌کنند. مادر جوان ممکن است دچار تغییرات ناگهانی خلقی شود. به عنوان مثال گاهی احساس شادی و خوشبختی مفرط می کند و سپس بسیار غمگین می‌شود. ممکن است بی دلیل گریه کند و احساس بی حوصلگی، تحریک پذیری، بی قراری، اضطراب، تنهایی و غمگین بودن را داشته باشد. baby blues ممکن است فقط چند ساعت یا حداکثر 1 تا 2 هفته پس از زایمان ادامه یابد و معمولاً نیازی به درمان ندارد. اغلب اوقات، صحبت با مادران دیگر و به اشتراک گذاری تجربیات مشابه به حل این حالات کمک می کند.
افسردگی پس از زایمان (PPD): می تواند چند روز یا حتی چند ماه پس از زایمان اتفاق بیفتد. این افسردگی در هر زایمانی محتمل است و فقط مختص به زایمان اول نیست. مادر احساساتی شبیه به baby blues اما بسیار شدیدتر را تجربه کند. PPD معمولاً شما را از انجام کارهای روزمره باز می دارد. در صورت تحت تاثیر قرار گرفتن عملکرد مادر، مراجعه به پزشک متخصص زنان و روان پزشک الزامی است. روان پزشک با غربالگری علائم بالینی، پروتکل درمانی را تهیه می‌کند. در صورت عدم درمان افسردگی پس از زایمان، علائم می توانند بدتر شوند. با این که PPD یک بیماری جدی است، اما با دارو و مشاوره قابل درمان است.
روان پریشی پس از زایمان: یک بیماری روانی بسیار جدی است که می تواند مادران جوان را درگیر کند. این بیماری اغلب در 3 ماه اول پس از زایمان اتفاق می‌افتد. مادران ممکن است دچار توهم شنوایی و بینایی شوند. علائم دیگر این روان پریشی شامل بی خوابی، عصبانیت، قدم زدن بیش از حد ، بی قراری و احساسات و رفتارهای عجیب و غریب است. زنانی مبتلا به روان پریشی پس از زایمان، بلافاصله به درمان نیاز دارند. گاهی اوقات زنان به دلیل اینکه در معرض آسیب رساندن به خود یا شخص دیگری قرار دارند، به بیمارستان منتقل می شوند.
درمان افسردگی پس از زایمان
درمان این افسردگی بسته به نوع و شدت علائم بالینی متفاوت است. گزینه های درمانی شامل داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی، روان درمانی و شرکت در گروه های پشتیبانی برای حمایت عاطفی و آموزش مادران جوان است. برای موارد شدید، تزریق وریدی داروی جدیدی به نام برکسانولون (زولرسو) ممکن است تجویز شود.
در مورد روان پریشی پس از زایمان، معمولاً داروهایی که برای درمان روان پریشی استفاده می شوند نیز به پروتکل درمانی اضافه می شوند. بستری شدن در بیمارستان نیز غالباً ضروری است.
عوارض افسردگی پس از زایمان
اگر افسردگی پس از زایمان درمان نشود، می تواند توانایی شما در پیوند عاطفی با نوزاد تازه متولد شده را تضعیف کرده و کل خانواده را تحت تأثیر قرار دهد:
اگر این افسردگی درمان نشود، می تواند ماه ها یا حتی سال ها ادامه یابد وحتی به یک اختلال افسردگی مزمن تبدیل می شود. حتی در صورت درمان نیز افسردگی پس از زایمان، احتمال بروز افسردگی در آینده را افزایش می‌دهد.
در صورت ابتلا مادر به این افسردگی، احتمال افسردگی پدر نیز وجود دارد.
کودکانی مادرانشان مبتلا به افسردگی پس از زایمان شده است؛ بیشتر از سایر نوزادان در خوابیدن و غذا خوردن مشکل دارند، بیش از حد معمول گریه می‌کنند و دیرتر از کودکان دیگر شروع به حرف زدن می‌کنند.
جلوگیری از افسردگی پس از زایمان
اگر سابقه افسردگی دارید، به محض اطلاع از بارداری این موضوع را با پزشک خود در میان گذارید.
در دوران بارداری. پزشک می تواند علائم شما را کنترل کند. علائم افسردگی خفیف را با گروه های پشتیبانی، مشاوره یا سایر روش های درمانی کنترل می‌شوند. پزشک معالج حتی ممکن است در دوران بارداری نیز داروهایی را برای مادر تجویز کند.
این افسردگی هرچه زودتر تشخیص داده شود، زودتر درمان خواهد شد. اگر سابقه افسردگی پس از زایمان دارید، ممکن است پزشک به محض تولد کودک، درمان را شروع کند.
مدیریت افسردگی پس از زایمان
نکات زیر برای کنترل شرایط جدید بسیار کمک کننده هستند:
- درخواست کمک کنید – به دیگران بگویید چگونه می توانند به شما کمک کنند.
- در مورد انتظارات خود و کودک واقع بین باشید.
- ورزش. برای قدم زدن حتما از منزل خارج شوید.
- از یک رژیم غذایی معقول پیروی کنید. از مصرف الکل و کافئین بپرهیزید.
- ارتباط تان را با شریک زندگی خود تقویت کنید – برای یکدیگر وقت بگذارید.
- با خانواده و دوستان خود در تماس باشید.
- بعد از زایمان و مراجعه به منزل، مهمان زیادی را به منزل دعوت نکنید.
- سعی کنید به جای دیدار های حضوری، تماس ویدیویی داشته باشید
- هنگام خواب کودک، بخوابید یا استراحت کنید.
بیشتر بخوانید: قرص ضد بارداری اورژانسی آخرین فرصت برای جلوگیری از بارداری ناخواسته
سوالات متداول
من فکرهای ترسناک و ناراحت کننده ای در مورد آسیب رساندن به کودکم دارم. می دانم که این افکار اشتباه است، هرگز نمی خواهم به کودکم صدمه بزنم و نمی خواهم این افکار در ذهنم باشد اما به هر حال آن‌ها ادامه دارند. آیا این بدان معنی است که من یک هیولا هستم؟
شما هیولا نیستید. این افکار در میان زنان مبتلا به اضطراب پس از زایمان و OCD پس از زایمان رایج است. با دکتر خود در مورد درمان آن‌ها صحبت کنید.
چه مدت طول می کشد تا از افسردگی پس از زایمان بهبود یابد؟
جدول زمانی خاصی برای بهتر شدن وجود ندارد و فقط در صورت مقایسه خود با دیگران قطعا ناامید خواهید شد. لطفاً صبور باشید! نکات گفته در این مقاله را به دقت بخوانید.
کودکم را دوست ندارم. احساس نمی کنم به کودکم وابسته هستم. آیا من مادر وحشتناکی هستم؟
نه، شما مادر بدی نیستید. این یک احساس مشترک است که در مادران مبتلا به بیماری روانی پری ناتال احساس می شود. احساس گناه نکنید. مهم ترین کاری که می توانید انجام دهید این است که در اسرع وقت برای بیماری خود کمک بگیرید تا بتوانید به طور کامل بهبود یابید.
جمع بندی
افسردگی پس از زایمان از آنچه که شما فکر می‌کنید رایج‌تر است و بین 8 تا 21 درصد مادران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مادرانی که اولین زایمان را تجربه می‌کنند تنها کسانی نیستند که مبتلا می‌شوند. این افسردگی می‌تواند مادرانی را که قبلا زایمان داشته اند و یا مادرانی که فرزند خوانده دارند نیز تحت تاثیر قرار دهد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که حتی شریک زندگی افراد نیز می‌تواند این افسردگی را تجربه کند.
نویسنده: الهه براتی پورفرد
از این که این مطلب را تا انتها مطالعه نموده‌اید، سپاسگزاریم. خواهشمندیم با نظرات و پیشنهادات سازنده خود ما را در بهبود هر چه بهتر مطالب یاری نمایید.
