آپنه خواب چیست؟ با علائم و راه‌های تشخیص و درمان آن آشنا شوید

مقدمه و شناخت بیماری

آپنه خواب چیست؟

آپنه خواب که به آن وقفه تنفسی در خواب نیز گفته می‌شود، یک اختلال شایع و درعین‌حال جدی است که در آن تنفس فرد به طور مکرر و هر بار برای مدت کوتاهی در طول خواب متوقف شده و دوباره آغاز می‌شود. این وقفه‌ها در تنفس می‌تواند از چند ثانیه تا چند دقیقه به طول انجامد و ده‌ها بار در هر ساعت از خواب تکرار شود. در اثر این وضعیت، سطح اکسیژن خون در بدن کاهش می‌یابد و مغز این کمبود اکسیژن را حس کرده و برای محافظت از بدن، فرد را به طور لحظه‌ای از خواب بیدار می‌کند تا تنفس از سر گرفته شود. این بیداری‌ها معمولاً آن‌قدر کوتاه هستند که فرد آن‌ها را به خاطر نمی‌آورد، اما چرخه طبیعی خواب را مختل کرده و مانع از تجربه خوابی عمیق می‌شود تا فرد برای روز بعد سرحال و پرانرژی باشد.

در نتیجه این اختلال مداوم در خواب، حتی پس از گذراندن یک شب کامل در رختخواب، فرد در طول روز احساس خستگی و خواب‌آلودگی شدید می‌کند. این وضعیت نه‌تنها بر کیفیت زندگی روزمره، تمرکز، حافظه و خلق‌وخوی فرد تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند به‌مرورزمان به عوارض جدی‌تری برای سلامت فرد، به‌ویژه برای سیستم قلبی – عروقی او منجر شود.

آپنه‌ی خواب در چه کسانی دیده می‌شود؟

آپنه خواب می‌تواند برای هر شخصی رخ دهد، اما عوامل خاصی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند. چاقی، مرد بودن، سن بالا، سابقه خانوادگی و انتخاباتی در سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و مصرف الکل از عوامل خطر رایج این اختلال هستند. علاوه بر این، افرادی که گردن بزرگی دارند، گرفتگی مزمن بینی دارند یا شرایط پزشکی خاصی مانند دیابت یا فشار خون بالا دارند نیز بیشتر مستعد ابتلا به آپنه خواب هستند.

انواع سندرم آپنه خواب چیست؟

سندرم آپنه خواب یک اختلال پیچیده است که به سه نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شود که هر کدام علت و مکانیزم متفاوتی دارند.

• آپنه انسدادی خواب (OSA): این نوع شایع‌ترین نوع آپنه خواب است. آپنه انسدادی خواب زمانی رخ می‌دهد که عضلات نرم گلو، مانند زبان و کام نرم، در طول خواب بیش از حد شل می‌شوند. این شل‌شدن باعث می‌شود که بافت‌های اطراف به نای فشار آورده و مجرای هوایی به طور جزئی یا کامل مسدود شود و جریان هوا به ریه‌ها قطع گردد. مغز این عدم توانایی در تنفس را حس کرده و فرد را به طور لحظه‌ای بیدار می‌کند تا راه هوایی باز شود. این فرایند می‌تواند ۵ تا ۳۰ بار یا حتی بیشتر در هر ساعت تکرار شود و مانع از خواب عمیق فرد شود.
• آپنه مرکزی خواب (CSA): این نوع آپنه خواب کمتر شایع است. برخلاف آپنه انسدادی، در آپنه مرکزی، راه هوایی مسدود نمی‌شود؛ بلکه مشکل از مغز است که سیگنال‌های لازم را به عضلات کنترل‌کننده تنفس (مانند دیافراگم) ارسال نمی‌کند. این عدم ارسال سیگنال منجر به توقف موقت تلاش برای تنفس می‌شود. آپنه مرکزی خواب اغلب در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای که بر نحوه کنترل تنفس توسط مغز تأثیر می‌گذارند، مانند نارسایی قلبی، سکته مغزی، یا تولید بیش از حد هورمون رشد، رخ می‌دهد.
• آپنه خواب پیچیده یا آپنه مرکزی ناشی از درمان: این نوع، ترکیبی از هر دو آپنه انسدادی و آپنه مرکزی است. گاهی اوقات، زمانی که فردی با آپنه انسدادی خواب (که با مطالعه خواب تشخیص‌داده‌شده) تحت درمان با دستگاه فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP) قرار می‌گیرد، علائم آپنه مرکزی خواب در او ظاهر می‌شود. در این حالت، به آن آپنه مرکزی ناشی از درمان گفته می‌شود.

علائم و علت‌ها

علائم آپنه خواب چیست؟

علائم آپنه خواب می‌تواند هم در طول شب، زمانی که فرد خواب است، و هم در طول روز، زمانی که بیدار است، ظاهر شود. اغلب، فرد مبتلا به آپنه خواب از علائم شبانه خود بی‌خبر است و این علائم توسط همسر یا سایر اعضای خانواده مشاهده می‌شوند.

علائم شایع در طول خواب (علائم شبانه)

• خروپف با صدای بلند
• توقف و شروع مجدد تنفس در طول خواب
• نفس نفس زدن یا احساس خفگی در خواب
• بیداری‌های مکرر در طول شب
• الگوهای تنفسی غیرعادی
• تعریق شبانه
• بی‌قراری در هنگام خواب

علائم شایع در طول روز (علائم بیداری)

• خستگی یا خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
• خشکی دهان یا گلودرد هنگام بیدارشدن از خواب
• سردردهای صبحگاهی
• مشکل در تمرکز، فراموشی یا تحریک‌پذیری
• تغییرات خلق‌وخو، از جمله افسردگی یا اضطراب
• اختلال عملکرد جنسی یا کاهش میل جنسی
• بی‌خوابی یا مشکل در به خواب رفتن
• علائم آپنه خواب در کودکان ممکن است کمتر واضح باشد و شامل بیش‌فعالی، شب‌ادراری، بدتر شدن آسم و مشکل در توجه در مدرسه باشد.

چه چیزی باعث آپنه خواب می‌شود؟

علت آپنه خواب به نوع آن بستگی دارد:

در آپنه انسدادی خواب چیزهایی که مسیر تنفس شما را تنگ می‌کنند یا در جریان هوا اختلال ایجاد می‌کنند، از جمله چاقی، بزرگ‌شدن لوزه‌ها یا آدنوئیدها یا گردن ضخیم، می‌توانند باعث این نوع آپنه شوند.

در آپنه خواب مرکزی هر چیزی که بر کنترل مغز بر تنفس و عضلات قفسه سینه تأثیر بگذارد، مانند سطح هورمون‌ها و همچنین برخی بیماری‌های زمینه‌ای، می‌تواند باعث این نوع آپنه شود. مصرف مواد مخدر نیز می‌تواند این تأثیر را داشته باشد.

برخی تحقیقات نشان داده‌اند که آپنه خواب ممکن است در خانواده‌ها ارثی باشد.

عوامل خطر آپنه خواب چیست؟

عوامل خطر متعددی وجود دارند که احتمال ابتلا به آپنه خواب را افزایش می‌دهند. برخی از این عوامل در آپنه انسدادی خواب (OSA) و آپنه مرکزی خواب (CSA) مشترک هستند و برخی دیگر تنها احتمال ابتلا به یکی از انواع آپنه خواب را بالا می‌برند.

عوامل خطر مشترک برای هر دو نوع آپنه خواب

• سابقه خانوادگی
• افزایش سن
• عوامل خطر خاص برای آپنه انسدادی خواب (OSA)
• اضافه‌وزن و چاقی
• دور گردن بزرگ
• مجرای هوایی باریک
• جنسیت مرد
• مصرف الکل، آرام‌بخش‌ها یا مسکن‌ها
• سیگار کشیدن
• احتقان بینی
• بیماری‌های پزشکی: بیماری‌هایی مانند نارسایی احتقانی قلب، فشارخون بالا، دیابت نوع ۲، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اختلالات هورمونی، سابقه سکته مغزی و بیماری‌های مزمن ریوی مانند آسم

عوامل خطر خاص برای آپنه مرکزی خواب (CSA)

• اختلالات قلبی و نارسایی احتقانی قلب
• استفاده از داروهای مسکن مخدر
• سکته مغزی
• بیماری‌های عصبی – عضلانی

عوارض آپنه خواب چیست؟

خستگی شدید در طول روز و کاهش عملکرد: بیداری‌های مکرر ناشی از آپنه خواب، چرخه طبیعی خواب را مختل می‌کند. این امر منجر به خواب‌آلودگی شدید در طول روز، خستگی مفرط، تحریک‌پذیری و مشکلات در تمرکز، یادگیری و حافظه می‌شود.

• فشارخون بالا و مشکلات قلبی: افت ناگهانی سطح اکسیژن خون در طول خواب و استرس ناشی از بیداری‌های مکرر، فشارخون را افزایش داده و به سیستم قلبی – عروقی فشار وارد می‌کند. این وضعیت خطر ابتلا به فشارخون بالا، حملات قلبی مکرر، سکته مغزی، و ضربان قلب نامنظم (مانند فیبریلاسیون دهلیزی) را افزایش می‌دهد. در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی زمینه‌ای، این افت اکسیژن می‌تواند منجر به بزرگ‌شدن قلب، ضخیم‌شدن دیواره‌های قلب و حتی مرگ ناگهانی شود.
• دیابت نوع ۲ و سندرم متابولیک: آپنه خواب خطر مقاومت به انسولین و ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهد. سندرم متابولیک، که شامل فشار خون بالا، سطوح غیرطبیعی کلسترول، قند خون بالا و افزایش دور کمر است، نیز با آپنه خواب مرتبط است.
• عوارض ناشی از داروها و جراحی: افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب ممکن است پس از جراحی‌های بزرگ، به‌ویژه در صورت استفاده از داروهای آرام‌بخش یا نیاز به دراز کشیدن به پشت، بیشتر در معرض مشکلات تنفسی قرار گیرند؛ بنابراین، اطلاع دادن به پزشک در مورد آپنه خواب قبل از هرگونه جراحی ضروری است.
• مشکلات کبدی: آپنه خواب با نتایج غیرطبیعی در آزمایش‌های عملکرد کبد و بیماری کبد چرب غیرالکلی مرتبط است.
• اختلالات خلقی: افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب هستند.
• مشکلات شناختی: آپنه خواب می‌تواند باعث ضعف حافظه، مشکل در تمرکز و حتی اختلال شناختی خفیف (MCI) شود.
• اختلال در خواب شریک زندگی: خر و پف بلند ناشی از آپنه خواب می‌تواند خواب اطرافیان را مختل کند.

تشخیص و آزمایش‌ها

آپنه خواب چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آپنه خواب معمولاً با ویزیت و ارزیابی علائم و شرایط توسط پزشک آغاز می‌شود. این ارزیابی بر اساس علائم گزارش شده توسط خود فرد و همچنین اطلاعاتی که یک نفر دیگر (مانند همسر یا خانواده) در مورد الگوهای خواب فرد ارائه می‌دهد، صورت می‌گیرد. اغلب، فرد مبتلا به آپنه خواب از توقف تنفس خود در طول شب بی‌خبر است و این مشاهدات دیگران بسیار کمک‌کننده است.

پس از ارزیابی اولیه، پزشک ممکن است شما را به یک کلینیک خواب ارجاع دهد، جایی که یک متخصص اختلال خواب می‌تواند ارزیابی‌های دقیق‌تری برای تشخیص درست و دقیق انجام دهد. این ارزیابی‌ها اغلب شامل نظارت شبانه بر تنفس و سایر عملکردهای بدن در طول خواب است. به‌طورکلی، تشخیص قطعی نیاز به پلی‌سومنوگرافی (Sleep Study) دارد و شرح‌حال و پرسشنامه‌ها (مثل STOP-BANG یا Epworth) فقط غربالگری هستند.

درصورتی‌که پزشک به آپنه انسدادی خواب (OSA) مشکوک باشد، ممکن است شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع دهد تا هرگونه انسداد فیزیکی در مجاری هوایی بررسی شود. اگر تشخیص پزشک آپنه مرکزی خواب (CSA) باشد، شما به متخصص قلب یا متخصص مغز و اعصاب برای بررسی علل زمینه‌ای مانند مشکلات قلبی یا عصبی ارجاع داده می‌شوید.

آزمایش‌های تشخیص آپنه خواب کدامند؟

برای تشخیص دقیق آپنه خواب و تعیین نوع و شدت آن، از آزمایش‌های تخصصی خواب استفاده می‌شود:

• پلی‌سومنوگرافی شبانه (PSG): این آزمایش به‌عنوان دقیق‌ترین و قابل‌اعتمادترین روش تشخیص آپنه خواب شناخته می‌شود. این آزمایش می‌تواند به طور دقیق توقف‌های تنفسی را شناسایی کرده و بین آپنه انسدادی و مرکزی تمایز قائل شود. پلی‌سومنوگرافی معمولاً در یک کلینیک خواب و در طول یک شب انجام می‌شود. در این آزمایش، سنسورهایی به بدن شما متصل می‌شوند که فعالیت‌های مختلفی را در طول خواب بررسی می‌کنند، از جمله:

1. • فعالیت مغز (امواج مغزی): برای تعیین مراحل خواب (REM و NREM).
   • سطح اکسیژن خون: با استفاده از یک پالس اکسی‌متر که به انگشت متصل می‌شود.
   • ضربان قلب و فعالیت ریه: برای پایش ریتم قلب و الگوهای تنفسی.
   • الگوهای تنفسی: شامل جریان هوا از طریق بینی و دهان و تلاش تنفسی قفسه سینه و شکم.
   • حرکات دست و پا: برای شناسایی اختلالات حرکتی مرتبط با خواب.

• تست‌های خواب خانگی: پزشک برای برخی از بیماران تست‌های ساده‌تری را برای استفاده در منزل تجویز کند. این دستگاه‌ها معمولاً کوچک‌تر و قابل‌حمل هستند و اطلاعات کمتری را نسبت به پلی‌سومنوگرافی جمع‌آوری می‌کنند. این تست‌ها ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی را اندازه‌گیری می‌کنند. نتایج این تست‌ها باید توسط پزشک متخصص تفسیر شوند.

سطوح شدت آپنه خواب چیست؟

شدت آپنه خواب بر اساس یک سیستم اندازه‌گیری به نام شاخص آپنه – هیپوپنه (AHI) طبقه‌بندی می‌شود. AHI میانگین تعداد آپنه (توقف کامل تنفس) و هیپوپنه (کاهش قابل‌توجه تنفس) را در هر ساعت از خواب اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص یک ابزار تشخیصی کلیدی برای تعیین وجود و شدت آپنه انسدادی خواب (OSA) است.

برای اینکه یک دوره در این سیستم به‌عنوان آپنه یا هیپوپنه ثبت شود، باید حداقل ۱۰ ثانیه یا بیشتر طول بکشد.

• آپنه: به توقف کامل تنفس یا کاهش آن به کمتر از ۱۰ درصد سطح طبیعی برای حداقل ۱۰ ثانیه گفته می‌شود.
• هیپوپنه: به کاهش جریان هوا به میزان بیش از ۳۰ درصد سطح طبیعی برای حداقل ۱۰ ثانیه که منجر به کاهش سطح اکسیژن خون یا بیداری می‌شود، گفته می‌شود.

مقدار AHI با تقسیم تعداد کل دفعات آپنه و هیپوپنه بر تعداد کل ساعات خواب محاسبه می‌شود. پزشکان معمولاً AHI را در طول یک مطالعه خواب (پلی‌سومنوگرافی) اندازه‌گیری می‌کنند.

برای بزرگسالان، سطوح شدت آپنه خواب بر اساس AHI به شرح زیر است:

• اگر AHI کمتر از ۵ دوره در ساعت باشد، وضعیت طبیعی یا حداقلی در نظر گرفته می‌شود.
• آپنه خواب خفیف به معنای ۵ تا کمتر از ۱۵ دوره در ساعت است.
• آپنه خواب متوسط زمانی تشخیص داده می‌شود که AHI بین ۱۵ تا کمتر از ۳۰ دوره در ساعت باشد.
• و آپنه خواب شدید به حالتی اطلاق می‌شود که ۳۰ دوره یا بیشتر در ساعت رخ دهد.

برای کودکان، آستانه تشخیص آپنه خواب پایین‌تر است و سطوح شدت به این صورت تعریف می‌شوند:

• آپنه خواب خفیف در کودکان با ۱ تا ۵ دوره در ساعت تشخیص داده می‌شود.
• آپنه خواب متوسط در کودکان شامل ۶ تا ۱۰ دوره در ساعت است.
• و آپنه خواب شدید در کودکان به معنای بیش از ۱۰ دوره در ساعت است.

درمان و دارو‌ها

آپنه خواب چگونه درمان می‌شود؟

هدف اصلی از درمان آپنه خواب، کاهش اختلالات تنفسی در طول خواب و بهبود کیفیت کلی خواب است. روش درمانی انتخابی به نوع و شدت آپنه خواب و همچنین شرایط فردی بیمار بستگی دارد. درمان آپنه خواب می‌تواند شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی و در برخی موارد، جراحی باشد.

• تغییرات سبک زندگی: برای موارد خفیف آپنه خواب، یا به‌عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع برای موارد شدیدتر، تغییرات در سبک زندگی اغلب اولین قدم هستند. این تغییرات شامل:

1. • کاهش وزن
   • ترک سیگار
   • کاهش مصرف الکل و آرام‌بخش‌ها
   • تغییر وضعیت خواب (برای مثال خوابیدن به پهلو)
   • درمان آلرژی‌های تنفسی

• دستگاه‌های کمک تنفسی (PAP): این دستگاه‌ها رایج‌ترین و موثرترین درمان برای آپنه انسدادی خواب متوسط تا شدید هستند.
• دستگاه CPAP: دستگاه CPAP هوای تحت‌فشار ثابتی را از طریق یک ماسک (که روی بینی، دهان یا هر دو قرار می‌گیرد) به مجاری هوایی فوقانی فرد در طول خواب می‌رساند. این فشار هوا باعث باز ماندن راه هوایی می‌شود و از آپنه و خر و پف جلوگیری می‌کند.

1. • انواع ماسک CPAP: ماسک‌های بالشی بینی (برای کسانی که احساس کلاستروفوبیا دارند)، ماسک‌های بینی (برای فشارهای هوای بالا) و ماسک‌های تمام صورت (برای تنفس از دهان به‌دلیل انسداد بینی).

• Auto-CPAP) APAP): این دستگاه فشار هوا را به طور خودکار در طول خواب بر اساس تغییرات تنفسی فرد تنظیم می‌کند.
• BiPAP: این دستگاه دو سطح فشار هوا را ارائه می‌دهد: فشار بیشتر هنگام دم و فشار کمتر هنگام بازدم که برای برخی افراد راحت‌تر است.
• ASV: این دستگاه کامپیوتری الگوی تنفسی فرد را یاد می‌گیرد و سطح فشار هوا را برای نرمال‌سازی تنفس تنظیم می‌کند. ASV برای آپنه خواب پیچیده مؤثرتر است، اما برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی شدید و آپنه مرکزی توصیه نمی‌شود.
• وسایل دهانی (Oral Appliances): این وسایل که شبیه محافظ دندان هستند، توسط دندانپزشک ساخته می‌شوند و در طول خواب استفاده می‌شوند. این وسایل با جلو آوردن فک پایین یا نگه‌داشتن زبان در موقعیت مناسب، راه هوایی را باز نگه می‌دارند. این وسایل ممکن است برای آپنه خواب خفیف تا متوسط و خر و پف مؤثر باشند و استفاده از آن‌ها برای برخی افراد راحت‌تر از CPAP است، اگرچه اثربخشی آن‌ها ممکن است کمتر باشد.
• اکسیژن مکمل: برای افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب، استفاده از اکسیژن مکمل در طول خواب می‌تواند یک گزینه درمانی باشد.
• دستگاه تحریک الکتریکی عصبی – عضلانی (NMES): این دستگاه‌ها برای جلوگیری از انسداد راه هوایی توسط زبان و عضلات فوقانی راه هوایی در طول خواب استفاده می‌شوند.
• داروها: در حال حاضر هیچ داروی خاصی توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان مستقیم آپنه خواب تأیید نشده است. با این حال، پزشکان ممکن است برای افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب، داروهایی مانند استازولامید (Acetazolamide) یا داروهای کمک‌کننده به تنفس را تجویز کنند.

جراحی آپنه خواب

جراحی معمولاً به عنوان آخرین راه حل برای درمان آپنه انسدادی خواب (OSA) در نظر گرفته می‌شود، به خصوص زمانی که سایر روش‌های درمانی غیرتهاجمی مانند CPAP یا وسایل دهانی، پس از حداقل سه ماه آزمایش، مؤثر نبوده‌اند.

انواع مختلفی از جراحی برای رفع انسداد مجاری هوایی و بهترشدن تنفس در طول خواب وجود دارد:

• برداشتن بافت (UPPP): در این جراحی، جراح بافت‌های اضافی از پشت دهان و بالای گلو را برمی‌دارد. این کار ممکن است شامل برداشتن لوزه‌ها و آدنوئیدها نیز باشد. اگرچه UPPP می‌تواند در توقف خر و پف موفق باشد، اما برای درمان خود آپنه خواب، اثربخشی کمتری نسبت به CPAP دارد.
• کوچک‌کردن بافت: در این روش، از انرژی فرکانس رادیویی برای کوچک‌کردن بافت‌های نرم در پشت دهان و گلو استفاده می‌شود. این گزینه ممکن است برای آپنه خواب خفیف تا متوسط، به‌ویژه در افرادی که CPAP یا وسایل دهانی را تحمل نمی‌کنند، مناسب باشد.
• جلو آوردن فک: در این روش، فک پایین به جلو حرکت داده می‌شوند تا فضای پشت زبان و کام نرم بزرگ‌تر شود و احتمال انسداد کاهش یابد. این جراحی می‌تواند به طور مؤثری راه هوایی را باز کند.
• ایمپلنت‌ها: میله‌های نرمی از جنس پلی‌استر یا پلاستیک با جراحی در کام نرم کاشته می‌شوند. تحقیقات بیشتری برای تعیین اثربخشی طولانی‌مدت این روش موردنیاز است.
• تحریک عصب: در این جراحی، یک دستگاه تحریک‌کننده برای عصب هیپوگلوسال (عصبی که حرکت زبان را کنترل می‌کند) کاشته می‌شود. این دستگاه پالس‌های الکتریکی ارسال می‌کند تا زبان را در طول خواب به جلو نگه دارد و راه هوایی را باز نگه دارد. تحقیقات بیشتری در این زمینه نیز در حال انجام است.
• تراکئوستومی: این روش برای موارد بسیار شدید و تهدیدکننده زندگی آپنه خواب که سایر درمان‌ها با شکست مواجه شده‌اند، انجام می‌شود. در تراکئوستومی، یک سوراخ جراحی در نای (لوله تنفسی) از طریق جلوی گردن ایجاد می‌شود و یک لوله در آن قرار می‌گیرد تا هوا مستقیماً وارد ریه‌ها شود و راه هوایی مسدود شده در گلو را دور بزند. این سوراخ معمولاً در شب باز گذاشته می‌شود تا فرد بتواند آزادانه نفس بکشد.

آیا درمانی برای آپنه خواب وجود دارد؟

پاسخ به این سؤال کمی پیچیده است، زیرا به نوع آپنه خواب و شرایط فردی بستگی دارد. به‌طورکلی، نمی‌توان گفت که برای همه انواع آپنه خواب یک درمان قطعی وجود دارد که بیماری را به طور کامل ریشه‌کن کند.

بااین‌حال در برخی افراد مبتلا به آپنه انسدادی خواب، به‌خصوص آن‌هایی که با چاقی شدید مرتبط هستند، کاهش وزن قابل‌توجه یا جراحی‌های خاص می‌توانند منجر به بهبود چشمگیر و حتی درمان کامل شوند، به‌طوری‌که فرد دیگر نیازی به استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی نداشته باشد.

در افراد مبتلا به آپنه مرکزی خواب (CSA) ازآنجایی‌که این نوع آپنه ناشی از مشکل در سیگنال‌دهی مغز است، معمولاً درمان آن با کنترل بیماری‌های زمینه‌ای (مانند نارسایی قلبی) یا استفاده از دستگاه‌های کمک تنفسی خاص امکان‌پذیر است. در واقع در این نوع از آپنه خواب، هدف اصلی کنترل علائم و جلوگیری از عوارض است، نه لزوماً ریشه‌کن کردن کامل بیماری.

اگر آپنه خواب داشته باشم چه انتظاری می‌توانم داشته باشم؟

آپنه خواب بیماری است که می‌تواند خواب شما را به‌شدت مختل کند. اگر شب‌ها خواب راحتی نداشته باشید، ممکن است در طول روز عملکرد خوبی نداشته باشید. این وضعیت ممکن است شما را در معرض خطر آسیب یا موقعیت‌های بدی قرار دهد که در کار، درس یا فعالیت‌های اجتماعی شما اختلال ایجاد کند.

این بیماری همچنین می‌تواند عوارضی ایجاد کند که زندگی شما را تهدید کنند. پزشک متخصص می‌تواند به شما در یافتن گزینه درمانی مناسب کمک کند. ممکن است لازم باشد چند گزینه یا درمان مختلف را امتحان کنید تا ببینید کدام یک بهتر عمل می‌کند.

امید به زندگی فرد مبتلا به آپنه خواب چقدر است؟

عوارض آپنه خواب در صورت عدم درمان ممکن است امید به زندگی شما را کاهش دهد. اما با مراجعه به پزشک و شروع درمان مناسب می‌توانید این بیماری را کنترل و تا حدی درمان کرده و از عوارض آن جلوگیری کنید. عوامل زیادی در تعیین امید به زندگی شما نقش دارند، بنابراین پزشک شما بهترین فردی است که می‌توانید در مورد وضعیت خود با او صحبت کنید؛ زیرا ممکن است شرایط شما با آمارها و وضعیت عموم مبتلایان به این اختلال متفاوت باشد.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

چگونه می‌توان از آپنه خواب جلوگیری کرد؟

برای کاهش خطر ابتلا به آپنه خواب یا بهبود علائم آن در مراحل اولیه، می‌توانید اقدامات پیشگیرانه زیر را انجام دهید:

• حفظ وزن سالم
• تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم
• بالابردن کیفیت خواب

1. • داشتن برنامه خواب منظم
   • ایجاد محیط خواب مناسب
   • اجتناب از تلفن همراه، لپ‌تاپ و تلویزیون قبل از خواب

• مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای
• اجتناب از سیگار و الکل
• معاینات پزشکی منظم

زندگی با آپنه خواب

کارهایی که می‌توانید برای کمک به آپنه خواب انجام دهید(بایدها – نبایدها)

رانندگی و آپنه خواب

یکی از جدی‌ترین عوارض آپنه خواب درمان‌نشده، خواب‌آلودگی مفرط در طول روز و میکرو اسلیپ (Microsleeps) است. میکرو اسلیپ زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به طور ناگهانی و بدون آگاهی، برای چند ثانیه به خواب می‌رود. این وضعیت، به‌ویژه هنگام رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین، بسیار خطرناک است.

افراد مبتلا به آپنه خواب درمان‌نشده، به دلیل کاهش هوشیاری و تمرکز، در معرض خطر بالاتری برای تصادفات وسایل نقلیه و حوادث در محل کار قرار دارند. این موضوع نه‌تنها جان خود فرد، بلکه جان دیگران را نیز به خطر می‌اندازد.

بنابراین، اگر به آپنه خواب مبتلا هستید و علائم خواب‌آلودگی روزانه را تجربه می‌کنید، بسیار مهم است تا شروع روند درمانی مناسب و کنترل علائم خود از رانندگی خودداری کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر شما یا کسی که با شما زندگی می‌کند، هر یک از علائم اصلی آپنه خواب را تجربه می‌کنید، باید به پزشک مراجعه کنید. این علائم شامل:

• توقف و شروع مجدد تنفس در طول خواب
• خر و پف با صدای بلند و مداوم
• نفس نفس زدن یا احساس خفگی در خواب
• احساس خستگی شدید یا خواب‌آلودگی مفرط در طول روز
• مشکل در تمرکز، فراموشی یا تحریک‌پذیری
• سردردهای صبحگاهی یا خشکی دهان و گلودرد هنگام بیدارشدن

اگر فردی که با شما زندگی می‌کند، این علائم را در شما مشاهده کرده است باید همراه شما به پزشک مراجعه کند تا بتواند مشاهدات خود را به طور دقیق گزارش دهد. پزشک شما را به یک متخصص خواب یا متخصص گوش و حلق و بینی ارجاع می‌دهد تا ارزیابی‌های تخصصی‌تر و آزمایش‌های خواب برای تشخیص نهایی انجام شود.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟

آپنه خواب یک وضعیت اورژانسی نیست، اما عوارض ناشی از آن می‌توانند بسیار جدی باشند و نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشند. اگر علائم زیر را تجربه کنید، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید؛ زیرا ممکن است نشانه‌هایی از حمله قلبی، سکته مغزی یا مشکلات تنفسی شدید باشند که می‌توانند با آپنه خواب مرتبط باشند:

• علائم حمله قلبی:

1. • درد یا فشار در قفسه سینه.
   • عرق سرد.
   • سوزش سر دل.
   • تنگی نفس ناگهانی.

• علائم سکته مغزی:

1. • ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک طرف بدن.
   • گیجی یا مشکل در صحبت‌کردن/درک گفتار.
   • تغییرات بینایی ناگهانی.
   • مشکل در راه‌رفتن یا سرگیجه.

• مشکلات تنفسی شدید:

1. • احساس اینکه نمی‌توانید به‌اندازه کافی هوا به ریه‌های خود برسانید.
   • احساس گرفتگی در قفسه سینه.
   • تنفس پر سروصدا یا خس‌خس سینه.

چه سؤالاتی باید از پزشک خود بپرسم؟

• چه نوع درمانی را توصیه می‌کنید؟
• آیا این درمان عوارض جانبی دارد؟
• چگونه از خوابیدن به پشت خودداری کنم؟
• چگونه می‌توانم از ماسک CPAP راحت‌تر استفاده کنم؟

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

ممکن است تا زمانی که شریک زندگی‌تان متوجه الگوهای تنفسی غیرطبیعی شما نشود و صبح‌ها در مورد آنها به شما نگوید، ندانید که دچار آپنه خواب هستید. شاید تا قبل از اطلاع از این موضوع مدام از خود بپرسید که چرا هر شب خواب راحتی ندارید. آپنه خواب یک بیماری شایع اما قابل‌کنترل است.
پزشک متخصص روش‌های درمانی مختلفی را ارائه دهد تا ببیند کدام یک برای شما بهتر عمل می‌کند، زیرا درمان می‌تواند برای هر فرد متفاوت باشد. تغییر روال خواب ممکن است چالش‌برانگیز باشد، اما قبل از رفتن به سراغ یک روش درمانی دیگر، روش قبلی را قدم‌به‌قدم کامل انجام دهید. علاوه بر این پزشک شما ممکن است توصیه‌های دیگری مختص به وضعیت شما داشته باشد تا به شما کمک کند هر شب خواب راحتی داشته باشید.