اختلال وسواس احتکار چیست؟ از علائم تا درمان

مقدمه و شناخت بیماری

اختلال احتکار یا اختلال ذخیره‌سازی چیست؟

اختلال احتکار، یک مشکل مداوم در دور انداختن یا دل کندن از دارایی‌ها است، زیرا معتقدید که باید آنها را ذخیره کنید. ممکن است از فکر خلاص شدن از شر این اقلام، دچار پریشانی شوید. شما به تدریج تعداد زیادی از اقلام را، صرف نظر از ارزش واقعی آنها، نگه می‌دارید یا جمع‌آوری می‌کنید.

احتکار اغلب شرایط زندگی بسیار تنگی را ایجاد می‌کند که فقط مسیرهای باریکی از میان انبوهی از خرت و پرت‌ها عبور می‌کنند. پیشخوان‌ها، سینک‌ها، اجاق گازها، میزها، راه پله‌ها و سایر سطوح معمولاً پر از وسایل هستند. ممکن است نتوانید از برخی قسمت‌ها برای هدف مورد نظر خود استفاده کنید.

به عنوان مثال، ممکن است نتوانید در آشپزخانه آشپزی کنید. وقتی فضای بیشتری در خانه شما وجود ندارد، ممکن است خرت و پرت‌ها به گاراژ، وسایل نقلیه، حیاط و سایر انبارها گسترش یابد.

اختلال احتکار از خفیف تا شدید متغیر است. در برخی موارد، احتکار ممکن است تأثیر زیادی بر زندگی شما نداشته باشد، در حالی که در موارد دیگر به طور جدی بر عملکرد روزانه شما تأثیر می‌گذارد.

افراد مبتلا به اختلال احتکار ممکن است آن را به عنوان یک مشکل نبینند، بنابراین مشارکت آنها در درمان می‌تواند چالش برانگیز باشد. اما درمان فشرده می‌تواند به شما کمک کند تا بفهمید چگونه باورها و رفتارهایتان می‌تواند تغییر کند تا بتوانید زندگی امن‌تر و لذت‌بخش‌تری داشته باشید.

متن انگلیسی:

Approximately 2% to 6% of people in the United States have hoarding disorder.

ترجمه متن:

تقریباً ۲ تا ۶ درصد از مردم ایالات متحده اختلال احتکار دارند. (منبع)

آیا احتکار یک اختلال اضطرابی است؟

اگر چه اختلال احتکار به عنوان بخشی از طیف اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) طبقه‌بندی می‌شود، اما اختلال احتکار یک اختلال متمایز است.

پیش از این، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) در طبقه‌بندی استاندارد اختلالات روانی که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تهیه شده است، احتکار را به عنوان زیرگروهی از OCD طبقه‌بندی می‌کرد.

با این حال، ارائه دهندگان خدمات درمانی با افرادی مواجه می‌شدند که رفتارهای احتکار داشتند و هیچ بیماری روانی دیگری نداشتند. پس از تحقیقات بیشتر، اختلال احتکار به عنوان یک بیماری جداگانه، در طیف OCD، در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) که جدیدترین نسخه است، گنجانده شد.

چه تفاوتی بین احتکار و جمع‌آوری است؟

بسیاری از مردم اقلامی مانند کتاب یا تمبر را جمع‌آوری می‌کنند و این مشکلی محسوب نمی‌شود. تفاوت بین «انبار» و «کلکسیون» در نحوه سازماندهی این اقلام است.

یک مجموعه یعنی کلکسیون، معمولاً به خوبی مرتب شده است و اقلام به راحتی در دسترس هستند. یک انبار معمولاً بسیار نامنظم است، فضای زیادی را اشغال می‌کند و اقلام تا حد زیادی غیرقابل دسترسی هستند.

به عنوان مثال، کسی که نقد روزنامه‌ها را جمع‌آوری می‌کند، ممکن است نقدهای مورد نظر خود را برش داده و آنها را در یک کاتالوگ یا دفترچه یادداشت سازماندهی کند.

کسی که احتکار می‌کند، ممکن است توده‌های بزرگی از روزنامه را نگه دارد که کل خانه‌اش را به هم می‌ریزد و به این معنی است که در واقع خواندن هیچ یک از نقدهایی که می‌خواسته نگه دارد، امکان‌پذیر نیست.

اختلال احتکار با چه اختلالات دیگری ممکن است در ارتباط باشد؟

اختلال احتکار با سایر اختلال‌های روانی مانند موارد زیر مرتبط است:

• افسردگی
• اختلالات اضطرابی
• اختلال وسواس فکری-عملی (OCD)
• اختلال نقص توجه/بیش فعالی (ADHD)

طبق گزارش انجمن روان‌پزشکی آمریکا (APA)، ۷۵٪ از افراد مبتلا به این اختلال، اختلال خلقی یا اضطرابی نیز دارند.

سایر مشکلاتی که اغلب در کنار اختلال احتکار رخ می‌دهند عبارتند از:

• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• زوال عقل

علائم و علت‌ها

اختلال احتکار چه کسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

تخمین زده می‌شود که حدود ۲ تا ۶ درصد از جمعیت از اختلال احتکار رنج می‌برند. به نظر می‌رسد که این اختلال، مردان و زنان را با نرخ مشابهی تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین اعتقاد بر این است که احتکار یک پدیده جهانی با ویژگی‌های بالینی ثابت در تمام نژادها، قومیت‌ها و فرهنگ‌های سراسر جهان است.

به نظر می‌رسد علائم احتکار تقریباً سه برابر بیشتر در بزرگسالان مسن (۵۵ تا ۹۴ سال) در مقایسه با بزرگسالان جوان‌تر (۳۴ تا ۴۴ سال) شایع است، اگرچه علائم احتکار می‌تواند در کودکان خردسال نیز رخ دهد.

علائم احتکار در اوایل زندگی شروع به ظاهر شدن می‌کنند و در تمام طول عمر ادامه می‌یابند و در صورت عدم درمان با گذشت هر دهه شدت می‌گیرند:

• سنین ۱۱ تا ۱۵ سال: علائم ممکن است ابتدا ظاهر شوند.
• تا اواسط دهه ۲۰ زندگی: علائم شروع به تداخل با عملکرد روزمره می‌کنند.
• تا اواسط دهه ۳۰ زندگی: فرد اختلال بالینی قابل توجهی را نشان می‌دهد و احتمالاً معیارهای کامل تشخیص اختلال احتکار را دارد.

شایع‌ترین اختلالات همزمان عبارتند از اختلال افسردگی اساسی، اختلال اضطراب اجتماعی/هراس اجتماعی و اختلال اضطراب فراگیر. حدود 20٪ از افراد مبتلا به اختلال احتکار، اختلال وسواس فکری-عملی نیز دارند.

علائم اختلال احتکار چیست؟

برخی از افراد مبتلا به اختلال احتکار می‌دانند که باورها و رفتارهای مرتبط با احتکارشان مشکل‌ساز است، اما بسیاری دیگر این را نمی‌دانند. در بسیاری از موارد، رویدادهای استرس‌زا یا آسیب‌زا، مانند طلاق یا مرگ یکی از عزیزان، با شروع علائم احتکار مرتبط هستند.

افراد مبتلا به اختلال احتکار احساس نیاز شدیدی به ذخیره دارایی‌های خود دارند. سایر علائم عبارتند از:

• ناتوانی در خلاص شدن از شر دارایی‌ها
• تجربه استرس شدید هنگام تلاش برای دور انداختن وسایل
• اضطراب در مورد نیاز به وسایل در آینده
• عدم اطمینان در مورد محل قرار دادن وسایل
• بی‌اعتمادی به افراد دیگری که به وسایل دست می‌زنند
• زندگی در فضاهای غیرقابل استفاده به دلیل بی‌نظمی
• کناره‌گیری از دوستان و خانواده

بسیاری از افراد مبتلا به اختلال احتکار، مشکلاتی در عملکرد شناختی نیز دارند، از جمله:

• بی‌تصمیمی
• کمال‌گرایی
• تعلل
• بی‌نظمی
• حواس‌پرتی

این مشکلات می‌توانند تا حد زیادی بر عملکرد آنها و شدت کلی اختلال احتکار تأثیر بگذارند.

چه چیزی باعث اختلال احتکار می‌شود؟

افراد مبتلا به اختلال احتکار ممکن است به دلایل زیر اقلام را احتکار کنند:

• آنها معتقدند که یک کالا در آینده مفید یا ارزشمند خواهد بود.
• آنها احساس می‌کنند که یک کالا ارزش احساسی دارد، منحصر به فرد و/یا غیر قابل جایگزین است.
• آنها فکر می‌کنند که یک کالا برای دور انداختن بیش از حد گران است. آنها فکر می‌کنند یک شیء به آنها کمک می‌کند تا یک شخص یا رویداد مهم را به خاطر بیاورند.
• آنها نمی‌توانند تصمیم بگیرند که یک شیء متعلق به کجاست، بنابراین به جای دور انداختن آن، آن را نگه می‌دارند.

علت ابتلا به اختلال وابستگی به اشیا چیست؟

محققان هنوز علت دقیق اختلال احتکار را نمی‌دانند. تاکنون، آنها چندین نقص پردازش اطلاعات (ذهنی) مرتبط با احتکار را شناسایی کرده‌اند، از جمله مشکلاتی در موارد زیر:

• برنامه‌ریزی
• حل مسئله
• یادگیری و حافظه دیداری-فضایی
• توجه پایدار
• حافظه کاری
• سازماندهی

اختلال احتکار ممکن است به تنهایی وجود داشته باشد یا بخشی از یک بیماری دیگر مثل اختلال شخصیت وسواسی-اجباری (OCPD)، اختلال وسواسی-اجباری (OCD)، اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) و افسردگی باشد.

محققان عوامل خطر دیگری مرتبط با اختلال احتکار را شناسایی کرده‌اند که ممکن است احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد، از جمله:

شخصیت

بسیاری از افرادی که اختلال احتکار دارند، سبک رفتاری‌ای دارند که شامل مشکل در تصمیم‌گیری و مشکلاتی در توجه، سازماندهی و حل مسئله است.

سابقه خانوادگی

ارتباط قوی بین داشتن یکی از اعضای خانواده که اختلال احتکار دارد و ابتلای خود فرد به این اختلال وجود دارد.

رویدادهای استرس‌زای زندگی

برخی از افراد پس از تجربه یک رویداد استرس‌زای زندگی که در مقابله با آن مشکل داشته‌اند، مانند مرگ یکی از عزیزان، طلاق یا از دست دادن اموال در آتش‌سوزی، دچار اختلال احتکار می‌شوند.

• آسیب مغزی
• عادات خرید تکانشی
• ناتوانی در بخشیدن اقلام رایگان، مانند کوپن‌ها و بروشورها
• اختلال مصرف مواد یا الکل
• سندرم پرادر-ویلی (یک ناهنجاری ژنتیکی پیچیده که بیشتر بخش‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد)

تشخیص و آزمایش‌ها

اختلال احتکار چگونه تشخیص داده می‌شود؟

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5) اختلال احتکار را در دسته «اختلالات وسواس فکری-عملی و مرتبط» طبقه‌بندی می‌کند.

DSM-5 معیارهای تشخیصی زیر را برای اختلال احتکار در نظر دارد:

• مشکل مداوم در دور انداختن یا جدا شدن از دارایی‌هایی که ممکن است توسط دیگران دارای ارزش یا کاربرد محدود تلقی شوند.
• نیاز ادراک شده برای ذخیره اقلام و پریشانی مرتبط با دور انداختن آنها.
• علائم منجر به تجمع تعداد زیادی از دارایی‌ها می‌شود که فضای زندگی را شلوغ می‌کند و کاربرد مورد نظر آنها را به خطر می‌اندازد.
• پریشانی یا اختلال بالینی قابل توجه در یک جنبه مهم از عملکرد، از جمله حفظ یک محیط زندگی امن.
• علائم، ناشی از یک بیماری پزشکی عمومی (مثلاً اختلال شناختی) نیستند.
• علائم با اختلال روانپزشکی دیگری (مثلاً اختلال افسردگی اساسی، اسکیزوفرنی یا اختلال وسواس فکری-عملی) بهتر قابل توجیه نیستند.

درمان و دارو‌ها

اختلال احتکار چگونه درمان می‌شود؟

درمان اختلال احتکار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما اگر به یادگیری مهارت‌های جدید ادامه دهید، مؤثر خواهد بود. برخی افراد تأثیر منفی احتکار را بر زندگی خود تشخیص نمی‌دهند یا باور ندارند که به درمان نیاز دارند.

این امر به ویژه در صورتی صادق است که دارایی‌ها به آنها آرامش بدهند. اگر این دارایی‌ها از آنها گرفته شود، افراد اغلب با ناامیدی و خشم واکنش نشان می‌دهند. آنها ممکن است به سرعت چیزهای بیشتری را برای کمک به ارضای نیازهای عاطفی خود جمع‌آوری کنند.

درمان اصلی اختلال احتکار، درمان شناختی رفتاری (CBT) است که یک رویکرد مبتنی بر مهارت برای درمان است. شما یاد می‌گیرید که چگونه باورها و رفتارهایی را که با نگه داشتن اشیاء بی‌ارزش مرتبط هستند، بهتر مدیریت کنید.

روانپزشک شما همچنین ممکن است داروهایی تجویز کند، به خصوص اگر همراه با اختلال احتکار، اضطراب یا افسردگی نیز داشته باشید.

درمان شناختی رفتاری CBT

درمان شناختی رفتاری درمان اصلی اختلال احتکار است. سعی کنید یک روان درمانگر با تخصص در درمان اختلال احتکار پیدا کنید. به عنوان بخشی از CBT، شما می‌توانید:

• یاد بگیرید که افکار و باورهای مربوط به جمع‌آوری و ذخیره اقلام را شناسایی و به چالش بکشید.
• یاد بگیرید که در برابر میل به جمع‌آوری اقلام بیشتر مقاومت کنید.
• یاد بگیرید که چیزها را سازماندهی و گروه‌بندی کنید تا به شما در تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام یک را دور بریزید، یا اینکه کدام اقلام را می‌توان اهدا کرد، کمک کند.
• مهارت‌های تصمیم‌گیری و مقابله خود را بهبود بخشید.
• کمک بگیرید تا شلوغی خانه خود را از بین ببرید.
• یاد بگیرید که انزوا را کاهش دهید و فرصت‌ها را برای پیوستن به فعالیت‌ها و حمایت‌های اجتماعی معنادار افزایش دهید.
• راه‌هایی را برای افزایش تمایل خود به تغییر بیاموزید.
• در جلسات درمانی خانوادگی یا گروهی شرکت کنید.

درمان اغلب شامل کمک منظم از خانواده و دوستان یا خدمتکار و نظافتچی منزل، برای کمک به از بین بردن شلوغی است. این اغلب در مورد سالمندان یا کسانی که با شرایط پزشکی دست و پنجه نرم می‌کنند که ممکن است ادامه تلاش و تمایل به ایجاد تغییرات را دشوار کند، صدق می‌کند.

آیا دارویی برای اختلال احتکار وجود دارد؟

در حال حاضر هیچ درمان دارویی مورد تایید FDA برای اختلال احتکار وجود ندارد.

داروهای ضد افسردگی (از جمله SSRI ها و SNRI ها) ممکن است پتانسیل محدودی به عنوان درمانی برای احتکار داشته باشند، به خصوص هنگامی که فرد بیماری روانی دیگری مانند اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) دارد. محرک‌های روانی و تقویت‌کننده‌های شناختی نیز به عنوان درمان‌های احتمالی در حال بررسی هستند.

سبک زندگی

علاوه بر درمان حرفه‌ای، در اینجا چند گام برای کمک به مراقبت از خود آورده شده است:

• برنامه درمانی خود را دنبال کنید: این کار سختی است و معمولاً با گذشت زمان با مشکلاتی مواجه می‌شوید. اما درمان می‌تواند به شما کمک کند تا احساس بهتری نسبت به خود داشته باشید، تمایل خود را برای تغییر بهبود بخشید و احتکار خود را کاهش دهید. یک برنامه روزانه برای کاهش بی‌نظمی خود داشته باشید. این کار را در ساعاتی از روز که بیشترین انرژی را دارید انجام دهید.
• کمک را بپذیرید: خدمتکار خانه، نظافتچی یا عزیزانتان می‌توانند با شما همکاری کنند تا در مورد بهترین روش سازماندهی و مرتب کردن خانه و حفظ امنیت و سلامت خود تصمیم بگیرید. بازگشت به محیط امن خانه ممکن است زمان ببرد. اغلب برای منظم ماندن خانه به کمک نیاز است.
• با دیگران ارتباط برقرار کنید: احتکار می‌تواند منجر به انزوا و تنهایی شود که به نوبه خود می‌تواند منجر به احتکار بیشتر شود. اگر نمی‌خواهید مهمان در خانه شما باشد، سعی کنید برای ملاقات دوستان و خانواده بیرون بروید. پیوستن به یک گروه درمانی یا حمایتی برای افراد مبتلا به اختلال احتکار می‌تواند به شما نشان می‌دهد که تنها نیستید. این گروه‌ها می‌توانند به شما در یادگیری رفتار درست کمک کنند.
• سعی کنید خودتان را تمیز و مرتب نگه دارید: اگر وسایلی در وان یا دوش خود دارید، تصمیم بگیرید آنها را جابجا کنید تا بتوانید حمام کنید یا دوش بگیرید.
• مطمئن شوید که تغذیه مناسبی دارید: اگر نمی‌توانید از اجاق گاز استفاده کنید یا به یخچال خود دسترسی داشته باشید، ممکن است به درستی غذا نخورید. سعی کنید آن قسمت‌ها را تمیز کنید تا بتوانید وعده‌های غذایی سالم تهیه کنید.
• مراقب خودتان باشید: به خودتان یادآوری کنید که مجبور نیستید در هرج و مرج و پریشانی زندگی کنید، شما از این وضعیت لیاقت بهتری دارید. روی اهداف خود و آنچه می‌توانید با کاهش شلوغی در خانه خود به دست آورید تمرکز کنید.
• گام‌های کوچک بردارید: با کمک یک روان درمانگر، می‌توانید هر بار به یک حوزه بپردازید. پیروزی‌های کوچک و مداوم مانند این می‌تواند به پیروزی‌های بزرگ منجر شود.
• آنچه را که برای حیوانات خانگی شما بهترین است انجام دهید: اگر تعداد حیوانات خانگی شما فراتر از توانایی شما برای مراقبت صحیح از آنها افزایش یافته است، به خودتان یادآوری کنید که آنها شایسته زندگی سالم و شاد هستند. اگر نتوانید تغذیه مناسب، شرایط زندگی تمیز و مراقبت‌های دامپزشکی را برای آنها فراهم کنید، این امر ممکن نیست.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توان از اختلال احتکار پیشگیری کرد؟

از آنجا که اطلاعات کمی در مورد علل اختلال احتکار وجود دارد، هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از آن وجود ندارد. با این حال، مانند بسیاری از اختلال‌های روانی، درمان در اولین نشانه یک مشکل ممکن است به جلوگیری از بدتر شدن احتکار کمک کند. این امر مهم است زیرا زمانی که بی‌نظمی به یک مشکل قابل توجه تبدیل می‌شود، احتمالاً احتکار مدتی است که ادامه داشته است.

پیش‌آگهی (چشم‌انداز) اختلال احتکار چیست؟

پیش‌آگهی (چشم‌انداز) اختلال احتکار اغلب ضعیف است. در حالی که برخی از افراد مبتلا به این بیماری پس از درمان با درمان شناختی رفتاری به میزان قابل توجهی بهبود می‌یابند، بسیاری از افراد هنوز علائمی دارند که بر زندگی روزمره آنها تأثیر می‌گذارد.

افراد مبتلا به اختلال احتکار اغلب کمبود فضای زندگی کاربردی دارند که می‌تواند مانع از انجام کارهای مهم روزانه آنها مانند آشپزی، نظافت، خوابیدن و حمام کردن شود. آنها همچنین ممکن است در شرایط ناسالم یا ناامن زندگی کنند. احتکار شدید می‌تواند منجر به خطرات آتش‌سوزی و خطرات زمین خوردن شود.

اختلال احتکار همچنین می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در روابط و فعالیت‌های اجتماعی و کاری شود. این اختلال اغلب منجر به فشار و درگیری‌های خانوادگی، انزوا و تنهایی می‌شود.

اگر درمان به صورت مداوم و تا رسیدن به بهبودی صورت نگیرد، این اختلال چشم انداز روشنی نخواهد داشت.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید در مورد اختلال احتکار به پزشک مراجعه کنم؟

اگر احتکار بر استاندارد زندگی سالم تأثیر می‌گذارد یا خانه را ناامن می‌کند، وقت آن است که به یک روان درمانگر مراجعه کنید. با کمک یک متخصص سلامت روان، افراد می‌توانند ارزیابی و درمان لازم را برای غلبه بر رفتار احتکار و داشتن زندگی سالم‌تر دریافت کنند.

قبل از تشخیص و درمان، یک درمانگر با فرد ملاقات می‌کند تا در مورد علائم او صحبت کند.

در صورت وجود این معیارها، ممکن است ارزیابی رسمی اختلال احتکار انجام شود:

• مشکل در دور انداختن اشیاء بی‌فایده
• انباشت اشیاء تا زمانی که فضای زندگی موجود را پر کنند
• مضطرب، پریشان و افسرده شدن با فکر رها کردن وسایل
• نشان دادن رفتار وسواسی برای خرید، دزدی یا جستجوی اشیاء
• داشتن افکار هذیانی هنگام ارزیابی عادات احتکار
• بدون سابقه بیماری‌های دیگر

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

مهم است به یاد داشته باشید که اختلال احتکار یک اختلال روانی است و ربطی به تنبلی یا اراده ندارد. مانند تمام اختلال‌های روانی، مراجعه به متخصص به محض بروز علائم می‌تواند به کاهش اختلالات زندگی شما کمک کند. روان درمانگران یا روانپزشکان می‌توانند برنامه‌های درمانی ارائه دهند که به شما در مدیریت افکار و رفتارهای مرتبط با احتکار کمک کند.

اعضای خانواده افراد مبتلا به اختلال احتکار اغلب استرس، افسردگی، غم و انزوا را تجربه می‌کنند. مراقبت از سلامت روان خود و درخواست کمک در صورت بروز این علائم بسیار مهم است.