درمان کم کاری تیروئید چگونه انجام می‌شود؟ از دارو تا تغذیه مناسب

آیا کم کاری تیروئید قابل درمان است؟

در اکثر بیماران، کم‌کاری تیروئید یک بیماری دائمی است که نیاز به درمان مادام‌العمر دارد. درمان معمولا با مصرف دارو برای جبران کمبود هورمون تیروئید انجام می‌شود. اما اگر کم‌کاری تیروئید موقتی باشد (مثلاً بعد از التهاب تیروئید بدون درد یا تیروئیدیت تحت‌حاد) یا با قطع دارو دوباره به حالت طبیعی برگردد، نیازی به درمان طولانی‌مدت نیست.

هدف از درمان، بازگرداندن حالت یوتیروئید (عملکرد طبیعی تیروئید) است که تقریبا در همه بیماران با تجویز خوراکی تیروکسین مصنوعی (T4، لووتیروکسین) به راحتی قابل دستیابی است. درمان مناسب درمانی است که تمام علائم بالینی کم‌کاری تیروئید را برطرف کند.

اگر به نوع خفیف کم‌کاری تیروئید مبتلا باشید، بسته به سطح TSH ممکن است نیاز به درمان نباشد. در مواردی که سطح TSH بالاتر است (هرچند هنوز در محدوده تحت بالینی قرار دارد)، مصرف هورمون تیروئید می‌تواند برخی علائم را بهبود دهد.

کم کاری تیروئید چگونه درمان می‌شود؟

رایج‌ترین روش درمان کم کاری تیروئید، مصرف روزانه داروی لووتیروکسین (Levothyroxine) است. این دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شود و با برگرداندن سطح هورمون تیروئید به حد طبیعی، علائم بیماری را برطرف می‌کند.

معمولا یک تا دو هفته بعد از شروع مصرف دارو، حالتان بهتر می‌شود. درمان با لووتیروکسین در اکثر موارد مادام‌العمر است. از آنجا که ممکن است مقدار داروی مورد نیاز شما در طول زمان تغییر کند، پزشک سالی یک بار آزمایش TSH برایتان تجویز می‌کند.

درمان کم کاری تیروئید با دارو

لووتیروکسین، که به اختصار LT4 نامیده می‌شود، داروی اصلی برای درمان کم‌کاری تیروئید است و معمولاً با دوزی بین ۱.۵ تا ۱.۸ میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار در روز تجویز می‌شود. این دوز اولیه به تنظیم سطح هورمون TSH و بهبود علائم بیماری از جمله تأثیر کم‌کاری تیروئید در قاعدگی زنان کمک می‌کند.

با این حال، برخی بیماران ممکن است حتی پس از رسیدن TSH به محدوده طبیعی، همچنان علائمی مانند خستگی یا ضعف را تجربه کنند. در چنین مواردی، افزودن داروی T3 (تری‌یودوتیرونین) به درمان توصیه نمی‌شود، زیرا مطالعات نشان داده‌اند که مصرف تنها LT4 برای بیشتر بیماران ایمن و مؤثر است و افزودن T3 می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش دهد.

بنابراین درمان استاندارد همچنان استفاده از لووتیروکسین به تنهایی است و تنظیم دقیق دوز آن بر اساس آزمایش‌های دوره‌ای و پاسخ بالینی بیمار انجام می‌شود.

در افراد بالای ۶۰ سال یا با بیماری قلبی شناخته‌شده، درمان با دوز پایین‌تر (۱۲.۵ تا ۵۰ میکروگرم در روز) آغاز می‌شود.

توجه کنید که مصرف بیش از حد دارو می‌تواند باعث عوارضی شود، مثل:

• خستگی
• افزایش اشتها
• مشکلات خواب
• لرزش دست‌ها
• تپش قلب

اما در صورتی که دارو با دوز درست مصرف شود، معمولا هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. اما شاید بپرسید: از کجا بدانم دوز مناسب لووتیروکسین برای من چقدر است؟

برای تعیین دوز صحیح لووتیروکسین، پزشک حدود ۶ تا ۸ هفته بعد از شروع مصرف دارو سطح TSH را بررسی می‌کند. ممکن است ۶ ماه بعد هم دوباره آزمایش نیاز باشد.

اگر برند دارویتان تغییر کرد، حتماً پزشک را در جریان بگذارید؛ چون ممکن است نیاز به تغییر دوز باشد.

نحوه صحیح مصرف لووتیروکسین

بهترین زمان مصرف، صبح ناشتا و در ساعت مشخصی از روز است.
بعد از مصرف، ۳۰ تا ۶۰ دقیقه صبر کنید و سپس غذا یا داروی دیگر مصرف کنید.
اگر شب‌ها مصرف می‌کنید، باید حداقل ۴ ساعت از آخرین وعده غذایی گذشته باشد.
هرگز به دلیل احساس بهبودی، دارو را قطع نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید. در صورت فراموشی یک دوز، روز بعد دو قرص مصرف کنید.

تداخل‌های دارویی و غذایی لووتیروکسین

برخی داروها، مکمل‌ها و حتی مواد غذایی می‌توانند جذب لووتیروکسین را کاهش دهند. برای جلوگیری از تداخل و اطمینان از جذب کامل لووتیروکسین، لازم است حداقل ۴ ساعت فاصله بین مصرف لووتیروکسین و داروهای زیر رعایت شود:

• مکمل آهن یا مولتی ویتامین‌های حاوی آهن
• داروهای ضد اسید حاوی هیدروکسید آلومینیوم
• مکمل‌های کلسیم

همچنین مصرف همزمان لووتیروکسین با برخی داروها مانند مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIها)، از جمله امپرازول یا پنتوپرازول ممنوع است؛ زیرا این داروها می‌توانند جذب لووتیروکسین را به طور قابل‌توجهی کاهش دهند.

اگر رژیم غذایی پر فیبر دارید یا سویا زیاد مصرف می‌کنید نیز حتما به پزشک خود اطلاع دهید؛ در این شرایط ممکن است نیاز باشد دوز داروی شما تغییر کند.

درمان کم کاری تیروئید در بارداری

زنانی که به کم‌کاری تیروئید مبتلا هستند و باردار می‌شوند، باید با تایید پزشک دوز هفتگی داروی خود را تا ۳۰٪ افزایش دهند، به گونه‌ای که تا ۹ دوز در هفته برسد (یعنی دو بار در هفته یک دوز اضافی مصرف کنند). پس از آن، ارزیابی و مدیریت ماهانه ضروری است.

متن انگلیسی:

Patients with persistent symptoms after adequate levothyroxine dosing should be reassessed for other causes or the need for referral. Early recognition of myxedema coma and appropriate treatment is essential.

ترجمه متن:

اگر با وجود دریافت دوز کافی لووتیروکسین، همچنان علائم پایدار دارید، باید برای بررسی علل دیگر یا نیاز به ارجاع مجدد ارزیابی شوید. تشخیص زودهنگام کمای میکسدم که نوعی عارضه شدید کم‌کاری تیروئید است و درمان سریع آن حیاتی است. (منبع)

رژیم غذایی برای کم کاری تیروئید

به طور کلی انتخاب‌های ناسالم در سبک زندگی، مانند رژیم غذایی نامتعادل، استرس مزمن یا کمبود فعالیت بدنی، می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کرده و با ایجاد التهاب، به اختلالات تیروئیدی مانند کم‌کاری (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) منجر شود.

یک رژیم غذایی کامل و غنی از مواد مغذی برای سلامت تیروئید ضروری است. غذاهای حاوی ید مانند جلبک دریایی، ماهی، لبنیات و نمک یددار را در رژیم خود بگنجانید.

سلنیوم (موجود در آجیل، دانه‌ها و حبوبات) و روی (موجود در غلات کامل، آجیل و گوشت بدون چربی) نیز به تولید هورمون تیروئید کمک می‌کنند. همچنین، ویتامین‌ها و مواد معدنی زیر نقش مهمی در سلامت تیروئید دارند:

• ویتامین D: تنظیم سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های خودایمنی تیروئید.
• ویتامین A: حمایت از متابولیسم هورمون تیروئید.
• آهن: ضروری برای تولید هورمون، که از طریق گوشت بدون چربی، اسفناج و غلات غنی‌شده تأمین می‌شود.

غذاهای فرآوری‌شده اغلب حاوی افزودنی‌هایی هستند که می‌توانند عملکرد تیروئید را مختل کنند. مصرف قندهای تصفیه‌شده، غذاهای پرچرب و افزودنی‌های مصنوعی را کاهش دهید. به جای آن، از غذاهای کامل مانند سبزیجات تازه، میوه‌ها، پروتئین‌های بدون چربی و غلات کامل استفاده کنید.

همچنین ید برای عملکرد تیروئید حیاتی است، اما مصرف بیش از حد یا کمبود آن می‌تواند مشکل‌ساز شود. میزان مصرف ید خود را کنترل کنید و برای تعیین دوز مناسب با پزشک متخصص غدد مشورت کنید.

درمان کم کاری تیروئید شدید

بیمارانی که به کم‌کاری شدید تیروئید یا میکسدما (Myxedema coma) مبتلا هستند و نیاز به بستری دارند، ممکن است به درمان‌های تهاجمی‌تری نیاز داشته باشند. با این حال، جایگزینی بیش از حد یا تهاجمی هورمون‌های تیروئید می‌تواند باعث تاکی‌کاردی (ضربان سریع قلب بیش از ۱۰۰ ضربه در دقیقه) یا حتی به ندرت منجر به طوفان تیروئیدی شود. بنابراین، باید تعادل دقیق و فوری در درمان برقرار شود. خطر این عوارض با استفاده از درمان‌های حاوی T3 بیشتر است.

درمان کم کاری تیروئید با جراحی

جراحی به ندرت برای کم کاری تیروئید لازم است و بیشتر در درمان پرکاری تیروئید استفاده می‌شود. با این حال، برای گواترهای بزرگ که عملکرد مری یا نای را مختل می‌کنند، جراحی توصیه می‌شود.

چه زمانی باید به پزشک یا اورژانس مراجعه کرد؟

علائم زیر می‌توانند نشانه کمای میکسدم باشند؛ یک وضعیت خطرناک و تهدیدکننده حیات که نیاز به درمان فوری دارد. اگر هر یک از این علائم را تجربه می‌کنید، بدون تأخیر به دنبال مراقبت پزشکی باشید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

خستگی مداوم، کاهش تمرکز، احساس افسردگی یا افزایش وزن بی‌دلیل می‌تواند زنگ خطری برای کم‌کاری تیروئید باشد. طبیعی است که دیدن چنین نشانه‌هایی باعث نگرانی شما شود؛ اما جای امیدواری اینجاست که کم‌کاری تیروئید با تشخیص به موقع و مصرف داروی مناسب به‌خوبی کنترل می‌شود و شما می‌توانید زندگی عادی و بدون علائم را تجربه کنید.

پس اگر احساس می‌کنید تغییری در بدن یا روحیه‌تان رخ داده که قابل توجیه نیست، بهتر است وقت را تلف نکنید و با پزشک خود مشورت کنید. یک بررسی ساده می‌تواند مسیر درمانی درست را برایتان روشن کند و آرامش و انرژی دوباره را به زندگی‌تان بازگرداند.