آیا زخم معده درمان می‌شود؟

پزشکان چگونه زخم‌های معده را درمان می‌کنند؟

پزشکان معمولاً بیشتر زخم‌های معده را با ترکیبی از داروها درمان می‌کنند؛ داروهایی که اسید معده را کاهش می‌دهند، زخم را در طول روند ترمیم پوشش می‌دهند و در صورت وجود عفونت، آن را از بین می‌برند. گاهی اوقات هم ممکن است نیاز به انجام یک روش مداخله‌ای یا غیر دارویی پزشکی برای متوقف کردن خونریزی یا ترمیم سوراخ ایجاد شده در معده باشد.

در مقاله زیر به معرفی زخم معده و روش‌های علمی تشخیص آن پرداخته‌ایم:

بیشتر بخوانید:

زخم معده و راه‌های تشخیص آن

درمان غیر جراحی زخم معده

داروهایی که برای درمان زخم معده استفاده می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

آنتی‌بیوتیک‌ها

اگر عفونت باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) وجود داشته باشد، پزشک ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای نابود کردن باکتری تجویز می‌کند.

آنتی‌بیوتیک‌های رایج برای عفونت H. pylori عبارت‌اند از:

• تتراسایکلین
• مترونیدازول
• کلاریترومایسین
• آموکسی‌سیلین

داروهای سیتوپروتکتیو (محافظ معده)

این داروها به پوشاندن و محافظت از پوشش معده کمک می‌کنند. پزشکان معمولاً آن‌ها را برای درمان و پیشگیری از زخم‌های ناشی از مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) تجویز می‌کنند.

داروهای این گروه شامل:

• سوکرالفیت
• میزوپروستول
• بیسموت ساب‌ سالیسیلات

مسدودکننده‌های گیرنده هیستامین (H2 blockers)

این داروها با مهار ماده شیمیایی که پیام تولید اسید معده را می‌دهد، سطح اسید معده را کاهش می‌دهند.

داروهای این گروه شامل:

• فاموتیدین
• سایمتیدین
• نیزاتیدین

مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)

این داروها علاوه بر کاهش تولید اسید معده، با پوشاندن معده به روند ترمیم کمک می‌کنند.

داروهای این گروه شامل:

• امپرازول
• لانزوپرازول
• امپرازول
• پنتوپرازول
• رابپرازول

درمان جراحی زخم معده

اگر درمان زخم معده پیچیده شده باشد، پزشک ممکن است نیاز به مداخله مستقیم داشته باشد. این کار معمولا توسط آندوسکوپی انجام می‌شود. برای کنترل خونریزی، پزشک می‌تواند زخم را بسوزاند (کوتریزاسیون) یا دارو مستقیماً به آن تزریق کند. اگر سوراخی در معده ایجاد شده باشد، جراح ممکن است آن را بخیه بزند.

در موارد نادر، برخی افراد دچار زخم‌های معده مقاوم به درمان یا عودکننده می‌شوند. این وضعیت می‌تواند باعث درد مزمن و ایجاد بافت اسکار (زخم) در معده شود. بافت اسکار حتی ممکن است خروجی معده (پیلور) را مسدود کند. در این شرایط، ممکن است جراحی لازم باشد تا:

• بافت اسکار برداشته شود یا خروجی معده باز شود (پیلوروپلاستی)
• عصبی که تحریک‌کننده تولید اسید معده است قطع شود (واگوتومی)

در مقاله زیر تصاویر و توضیحاتی از زخم معده در بررسی‌های اندوسکوپی ارائه شده است:

بیشتر بخوانید:

زخم معده در اندوسکوپی

بهبود زخم‌ معده

درد زخم یک نشانه‌ی مهم است. اگر شدت درد کمتر شود، احتمالاً زخم در حال ترمیم است. با این حال، بسیار مهم است که حتی اگر علائم برطرف شدند، درمان را خودسرانه متوقف نکنی.

تنها راه مطمئن برای دانستن اینکه زخم کاملاً خوب شده، مراجعه به پزشک و انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش است. در این روش، پزشک یک لوله باریک مجهز به دوربین (آندوسکوپ) را از طریق دهان وارد مری و سپس معده می‌کند تا داخل معده را ببیند.

درمان علائم زخم معده با دارو

آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری

اگر در دستگاه گوارش H. pylori وجود داشته باشد، پزشک معمولاً ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند. این داروها می‌توانند شامل آموکسی‌سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تینیدازول، تتراسایکلین و لووفلوکساسین باشند.

داروهایی که اسید معده را مهار می‌کنند

مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs) میزان اسید معده را کاهش می‌دهند. داروهای این گروه شامل امپرازول ، لانزوپرازول ، رابپرازول ، امپرازول و پنتوپرازول هستند.

بیشتر افراد PPIs را به شکل قرص مصرف می‌کنند. در بیمارستان، برای درمان زخم‌های خونریزی‌دهنده، ممکن است PPI به‌صورت تزریق وریدی (از طریق رگ دست) تجویز شود.

استفاده طولانی‌مدت یا دوز بالای PPIs می‌تواند خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را افزایش دهد. پزشک ممکن است توصیه کند مکمل کلسیم مصرف کنی تا این خطر کاهش یابد.

داروهای کاهش‌دهنده اسید معده

مسدودکننده‌های اسید که به آن‌ها مسدودکننده‌های هیستامین (H2 blockers) هم گفته می‌شود، به کاهش درد ناشی از زخم و بهبود آن کمک می‌کنند. این داروها شامل فاموتیدین ، سایمتیدین و نیزاتیدین هستند.

آنتی‌اسیدها

این داروها اثر اسید معده را خنثی می‌کنند و می‌توانند به سرعت درد را تسکین دهند. اما برای ترمیم زخم به کار نمی‌روند. عوارض جانبی آن‌ها ممکن است شامل یبوست یا اسهال باشد، بسته به اینکه ماده اصلی تشکیل‌دهنده آنتی‌اسید چیست.

داروهای محافظ پوشش معده و روده کوچک (سیتوپروتکتیو)

این داروها به محافظت از لایه داخلی معده و روده کوچک کمک می‌کنند. از جمله این داروها می‌توان به سوکرالفیت و میزوپروستول اشاره کرد.

اگر زخم معده بهبود نیابد یا پس از درمان عود کند، چه می‌شود؟

زخم‌های گوارشی که با درمان بهبود پیدا نمی‌کنند، زخم‌های مقاوم (Refractory ulcers) نامیده می‌شوند. دلایل بهبود نیافتن زخم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• مصرف نکردن داروها طبق دستور پزشک
• وجود نوعی از هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) که در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم است.
• استفاده مکرر از داروهای مسکن (مانند NSAIDs) که خطر ایجاد زخم را افزایش می‌دهند.
• عدم رعایت رژیم غذایی

کمتر پیش می‌آید، اما گاهی اوقات زخم مقاوم می‌تواند به علت موارد زیر باشد:

• تولید بیش از حد اسید معده، مثل سندرم زولینگر–الیسون
• عفونتی غیر از H. pylori
• سرطان معده
• بیماری‌های دیگر که می‌توانند ضایعاتی شبیه زخم در معده و روده کوچک ایجاد کنند، مانند بیماری کرون

درمان زخم‌های مقاوم معمولاً شامل حذف عواملی است که مانع بهبود زخم می‌شوند و امتحان کردن آنتی‌بیوتیک‌های دیگر. اگر سیگار می‌کشید، پزشک احتمالاً توصیه می‌کند آن را ترک کنید، چون سیگار روند ترمیم زخم را کند می‌کند.

درمان زخم معده چقدر زمان می‌برد؟

زخم معده که به آن زخم پپتیک هم گفته می‌شود، ممکن است چندین هفته یا حتی چند ماه طول بکشد تا خوب شود. در بیشتر موارد، زخم‌های ساده و بدون عارضه طی ۴ تا ۸ هفته بهبود پیدا می‌کنند. در برخی شرایط، روند ترمیم ممکن است طولانی‌تر شود و حتی ۱۲ هفته یا بیشتر زمان ببرد.

عواملی که بر سرعت بهبود زخم تاثیر می‌گذارند شامل موارد زیر هستند:

• علت زمینه‌ای زخم
• اندازه زخم
• مدت زمانی که از شروع زخم گذشته است
• نوع درمان و پایبندی به آن
• بروز عوارض احتمالی مانند خونریزی یا فیبروز (تشکیل بافت اسکار)

مطلب زیر به معرفی رایج‌ترین قرص‌ها و داروهای تجویزی برای درمان زخم معده می‌پردازد:

بیشتر بخوانید:

بهترین قرص برای زخم معده

چگونه بفهمیم زخم معده در حال بهبود است؟

ممکن است بتوانیم یا نتوانیم تشخیص دهیم که زخم معده‌ در حال ترمیم است:

• درد زخم یک نشانه‌ی مهم است. اگر شدت درد کمتر شود، احتمالاً زخم در مسیر بهبودی است.
• با این حال، خیلی مهم است که حتی اگر علائم برطرف شدند، درمان را قطع نکنی.

تنها راه مطمئن برای فهمیدن اینکه زخم کاملاً خوب شده، مراجعه به پزشک و انجام آندوسکوپی دستگاه گوارش است. در این روش، پزشک یک لوله باریک مجهز به دوربین (آندوسکوپ) را از دهان وارد مری و معده می‌کند تا داخل معده را بررسی کند.

زخم‌هایی که بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متر باشند و طی ۸ تا ۱۲ هفته درمان با داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPIs) بهبود پیدا نکنند، به عنوان زخم گوارشی مقاوم شناخته می‌شوند. این تشخیص تنها با آندوسکوپی امکان‌پذیر است. در این شرایط، پزشک ممکن است درمان‌های بیشتری مثل جراحی را پیشنهاد کند.

آیا زخم معده می‌تواند به طور طبیعی خود به خود بهبود یابد؟

در بعضی موارد، امکان دارد زخم‌های کوچک خودبه‌خود ترمیم شوند، اما این اتفاق چندان شایع نیست. در عوض، زخم‌هایی که درمان نشوند ممکن است برای چندین هفته تا چند ماه علائمی ایجاد کنند که گاهی بهبود پیدا می‌کنند و دوباره برمی‌گردند یا حتی بدتر می‌شوند.

حتی زخم‌هایی که درمان می‌شوند هم ممکن است دوباره عود کنند. این موضوع به‌ویژه زمانی شایع‌تر است که زخم به دلیل عفونت ایجاد شده باشد یا فرد دوره درمان دارویی را کامل نکرده باشد.

چه زمانی باید برای زخم معده به پزشک مراجعه کنم؟

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردی، باید فوراً با تیم درمانی خودت مشورت کن:

• علائم زخم معده همراه با سابقه بدخیمی گوارشی در خانواده
• وجود خون در مدفوع
• وجود خون در استفراغ
• درد معده شدید یا رو به وخامت
• سرگیجه، احساس سبکی سر یا غش کردن
• تپش قلب یا افزایش ضربان قلب
• علائم شوک، مثل سرد و مرطوب شدن پوست، مشکل در تنفس و…

مطلب زیر به معرفی گام‌های عملی برای ترک سیگار و بهبود کیفیت زندگی می‌پردازد:

بیشتر بخوانید:

چطور سیگار را ترک کنیم؟

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

حتی اگر علائم زخم کاهش پیدا کرد، درمان را خودسرانه متوقف نکنید و داروها را طبق دستور پزشک مصرف کنید. رعایت دقیق دوره درمان، پرهیز از رژیم های غذایی که اسید معده رو افزایش می‌دهند، پرهیز از مصرف مکرر مسکن‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی و ترک سیگار به روند بهبود کمک قابل توجهی می‌کند.

در صورت بروز علائم هشداردهنده مانند خون در مدفوع یا استفراغ، درد شدید معده یا سرگیجه، فوراً به پزشک مراجعه کنید تا از بروز عوارض جدی پیشگیری شود.