کدام دیابت خطرناک تر است؛ دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲؟

کدام نوع دیابت خطرناک‌تر است؟

مقایسه میزان خطر دیابت نوع ۱ و نوع ۲ به سادگی امکان پذیر نیست و نمی‌ توان به‌طور قطعی گفت کدام یک خطرناک تر هستند چرا که هر دو خطرات قابل توجهی داشته اما از نظر سیر شروع بیماری، روند پیشرفت و عوارض با هم تفاوت هایی دارند.

دیابت نوع ۱ معمولا خطر فوریتی بیشتری دارد، چرا که اغلب در کودکی یا نوجوانی بروز می‌ کند و برای جلوگیری از شرایط تهدیدکننده حیات مانند کتواسیدوز دیابتی نیاز به کنترل دقیق و دائمی انسولین دارد. نبود درمان مناسب با انسولین می‌تواند این بیماری را مرگبار کند.

در مقابل، دیابت نوع ۲ تدریجا ایجاد شده و اغلب در بزرگسالی تشخیص داده می‌ شود و معمولا با عوامل زمینه ای مانند چاقی، کم‌ تحرکی و زمینه ژنتیکی مرتبط است. اگر چه این نوع دیابت به صورت کمتر شایعی به شکل اورژانسی و تهدید کننده حیات خود را نشان می دهد، اما در صورت کنترل نشدن، می‌ تواند خطرات مهم بلندمدتی مانند بیماری‌ های قلبی عروقی، آسیب کلیوی (نفروپاتی) و آسیب عصبی (نوروپاتی) به همراه داشته و در صورت عدم کنترل، ممکن است به عوارض شدید در چندین اندام منجر شود.

با توجه به این نگاه، دیابت نوع ۱ به دلیل خطرات حاد خود اغلب فوری‌ تر در نظر گرفته شده، در حالی‌ که دیابت نوع ۲ بیشتر به دلیل عوارض مزمن و پیشرونده، در طولانی‌مدت آسیب‌ زاتر تلقی می‌ شود. هر دو نوع بیماری نیازمند مدیریت دقیق و مداوم هستند تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.

دیابت نوع ۱ چیست؟

دیابت نوع ۱ یک بیماری خود ایمنی است که فرد از سنین پایین با آن همراه بوده و در واقع از کودکی مشکل در تولید انسولین وجود دارد. در نتیجه فرد می بایست انسولین را از بیرون از بدن به عنوان دارو دریافت کند.

دیابت نوع ۲ چیست؟

دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌ دهد که بدن از انسولین تولید شده به‌ طور موثر استفاده نکرده و همین موضوع باعث بالا ماندن سطح قند خون می‌ شود. در واقع به نوعی مقاومت به انسولین در بدن وجود دارد. این نوع دیابت شایع‌ ترین نوع بیماری است و حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد تشخیص‌ داده‌ شده را شامل شده و معمولا به مرور زمان ایجاد می‌ شود، اما در سال‌های اخیر در میان جوانان، نوجوانان و حتی کودکان نیز روند افزایش شونده ای را داشته است.

مقایسه دیابت نوع ۱ و نوع ۲

همان طور که پیشتر ذکر شد، با توجه به تفاوت در علت ایجاد مشکل در تعادل قند خون و انسولین در بدن، تفاوت هایی در علائم و عوارض و نهایتا کنترل و درمان این بیماری ها وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

شدت و بروز علائم

علائم و نشانه‌ های دیابت نوع ۱ و نوع ۲ در بروز معمول خود تفاوت چندانی نداشته و معمولا شامل تشنگی زیاد، تکرر ادرار، و کاهش وزن هستند. با این حال، تفاوت‌هایی در نحوه و زمان ظاهر شدن این علائم وجود دارد:

• به طور کلی در مراحل ابتدایی دیابت ممکن است هیچ علامتی بروز نکند. این موضوع به‌ ویژه در دیابت نوع ۲ صادق است، چرا که که علائم به‌تدریج ایجاد شده و ممکن است سال‌ ها نادیده بمانند. در مقابل، علائم دیابت نوع ۱ معمولا سریع‌ تر و شدیدتر بروز می‌ کنند و همین موضوع باعث تشخیص زودتر آن می‌ شود.
• زمان بروز علائم نیز در دیابت نوع ۱ و ۲ معمولا متفاوت است. دیابت نوع ۱ بیشتر در سنین پایین (به طور مثال در کودکان) تشخیص داده شده در حالی که دیابت نوع ۲ بیشتر در بزرگسالان دیده می‌ شود، هرچند این قاعده همیشگی نیست. افزایش شیوع چاقی در کودکان و نوجوانان موجب رشد موارد دیابت نوع ۲ در این گروه سنی شده است در حالی‌ که در گذشته دیابت نوع ۲ عمدتا در بزرگسالان مشاهده می شده است.
• برخی از بزرگسالان ممکن است به نوعی از دیابت نوع ۱ با شروع دیر هنگام مبتلا شوند. اگرچه دیابت نوع ۱ معمولا در کودکی یا نوجوانی تشخیص داده می‌ شود، اما برخی افراد ممکن است در سنین بالاتر دچار آن شده و با علائمی مشابه ظاهر شوند. این افراد به دلیل سن، گاه در ابتدا به اشتباه به‌عنوان مبتلایان به دیابت نوع ۲ تشخیص داده می‌ شوند.

عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت

عوارض حاد و کوتاه مدت هر دو نوع دیابت می‌ تواند بسته به افزایش یا کاهش غیر طبیعی قند خون رخ دهد:

• افزایش غیر طبیعی قند خون (هاپیرگلایسمی) به دلیل کمبود انسولین (دیابت نوع ۱) یا غیر موثر واقع شدن آن (دیابت نوع ۲) می‌ تواند منجر به بروز کتواسیدوز دیابتی یا وضعیت هایپرگلایسمی هایپراسمولار شود که هر دو تهدیدکننده حیات هستند:

• کتواسیدوز دیابتی زمانی رخ می‌ دهد که مقدار انسولین برای ورود قند خون به سلول‌ ها کافی نباشد. در این شرایط، کبد برای تامین انرژی در بدن شروع به تجزیه چربی ها کرده و موادی به نام کتون (keton) تولید می‌ شود. تجمع بیش از حد کتون‌ها باعث بر هم خوردن تعادل شیمیایی خون شده و می‌تواند بدن را دچار مسمومیت کند. این عارضه بیشتر در دیابت نوع ۱ دیده می‌ شود. با این حال، در شرایط بیماری شدید یا مقاومت شدید به انسولین، این عارضه می‌تواند در دیابت نوع ۲ نیز رخ دهد.
• هایپرگلایسمی هایپراسمولار وضعیتی است که به علت قند خون بسیار بالا، بدن آب و الکترولیت های خود را از دست داده، اما برخلاف کتواسیدوز دیابتی کتون در خون بالا نرفته است. این وضعیت معمولا در دیابت تیپ ۲ رخ می دهد.

• کاهش غیر طبیعی قند خون (هیپوگلیسمی) که معمولا در اثر دریافت بیش از حد انسولین یا داروهای کاهنده قند خون ایجاد می‌ شود. افت قند خون در دیابت نوع ۱ شایع‌ تر است، چرا که درمان با انسولین در این بیماران با شدت و ضرورت بیشتری انجام می شود. در دیابت نوع ۲، هیپوگلیسمی عمدتا با مصرف داروهایی مانند سولفونیل‌ اوره یا تزریق انسولین رخ می‌ دهد.

عوارض طولانی‌ مدت در هر دو نوع دیابت با توجه به آسیب رگ‌های خونی در روند ابتلا به دیابت رخ می دهد. این عوارض به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

• بیماری عروق کوچک (میکروواسکولوپاتی) که چشم‌ ها، کلیه‌ ها و اعصاب را درگیر می‌ کند. به عنوان مثال، نوروپاتی دیابتی به آسیب اعصاب اشاره دارد که می‌ تواند باعث بی‌حسی و گزگز قسمت های تحتانی دست و پاها شود.
• بیماری عروق بزرگ (ماکروواسکولوپاتی) که قلب و رگ‌ های بزرگ خونی را تحت تاثیر قرار می‌ دهد. به‌ طور کلی، هر نوعی از دیابت روند آسیب به رگ‌های خونی را از طریق تصلب شرایین (سفت شدن دیواره عروق) تسریع کرده که این موضوع می‌ تواند منجر به بیماری عروق کرونر قلب (آنژین یا سکته قلبی)، سکته مغزی و درد در اندام‌های تحتانی به دلیل کاهش خون‌رسانی (لنگش متناوب) شود.

درمان و کنترل بیماری

در صورت ابتلا به هر یک از انواع دیابت، درمان فرد مبتنی بر حفظ سطح قند خون در محدوده ایمن خواهد بود در حالی که نحوه رسیدن به این محدوده ایمن بسته به نوع دیابت متفاوت است.

دیابت نوع ۱ یک بیماری مادام‌العمر است و با ترکیبی از درمان با انسولین و تغییرات سبک زندگی مدیریت می‌ شود. افراد مبتلا به این نوع دیابت با توجه به ناکافی بودن انسولین در بدن خود می بایست از بدو تشخیص آن را با تزریق به صورت زیر جلدی یا از طریق استفاده از پمپ انسولین تامین کنند. علاوه بر این، توصیه می‌ شود این افراد وزن بدن را در محدوده مناسب حفظ کرده، رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشند، و به‌ طور منظم ورزش کنند. همچنین کنترل قند خون به صورت منظم و دوره ای، طبق دستور پزشک باید صورت بگیرد.

درمان دیابت نوع ۲ نیز می‌تواند پیچیده باشد، چرا که در این نوع بیماری بدن ممکن است انسولین کافی تولید کند اما قادر به استفاده موثر از آن نباشد. برای بسیاری از افرادی که به پیش‌ دیابت (prediabetes) یا مراحل اولیه دیابت نوع ۲ مبتلا هستند، اعمال تغییرات در سبک زندگی ممکن است جهت کنترل بیماری کافی باشد. این تغییرات شامل فعالیت بدنی منظم، کاهش وزن و پیروی از یک رژیم غذایی سالم جهت جلوگیری از چاقی است. این در حالی است که در مراحل پیشرفته تر بیماری دیابت نوع ۲، این اصلاح سبک زندگی کافی نبوده و اضافه کردن درمان دارویی ضروری خواهد بود. معمولا شروع درمان در نوع ۲ در صورتی که بیماری شدید نباشد با تزریق انسولین نیست و یک یا چند داروی خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.

یادداشتی از تیم دارو دات کام

ابتلا به بیماری دیابت، چه نوع ۱ و چه نوع ۲، نیازمند توجه و مدیریت مستمر است. در دیابت نوع ۱ با احتمال بالاتری ممکن است با خطرات حاد و فوری مواجه شوید. همچنین تشخیص معمولا در سنین پایین محتمل است. در حالی که در صورت ابتلا به دیابت نوع ۲، عوارض بلندمدت و مزمن از اهمیت بالاتری برخوردار بوده و تشخیص عموما در سنین بالاتر رخ می دهد.

مدیریت صحیح قند خون، رعایت سبک زندگی سالم و پیروی از توصیه‌ های پزشک می‌ تواند به کاهش خطرات و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. با شناخت تفاوت‌ها و رعایت مراقبت‌های لازم، می‌توان کنترل بهتری روی بیماری دیابت داشت و از عوارض جدی تر پیشگیری کرد.