آیا پرکاری تیروئید درمان قطعی دارد؟ بررسی کامل روش‌های درمان پرکاری تیروئید

چه زمانی پرکاری تیروئید قابل درمان است؟

اگر پرکاری تیروئید ناشی از مصرف دارو یا ید باشد، پزشک داروهای مختلفی برای مدیریت این بیماری تجویز می‌کند تا به‌راحتی کنترل شود. به‌عنوان مثال، اگر مکمل کلپ یا جلبک دریایی مصرف کنید و علائم پرکاری تیروئید ایجاد شود، قطع مصرف مکمل منجر به برگشتن عملکرد غده تیروئید به حالت قبل خواهد شد. همچنین در اینصورت باید مصرف ید خود را کنترل کنید؛ زیرا برخی افراد به ید اضافی حساسیت دارند.

علاوه‌بر موارد گفته شده، اگر تیروئیدیت ناشی از عفونت باشد، در اغلب موارد درمان عفونت باعث متعادل شدن سطح هورمون‌های تیروئیدی خواهد شد. بااین‌حال ممکن است در برخی موارد عفونت به تیروئید آسیب برساند؛ حتی یک بیماری ساده مانند آنفولانزا نیز ممکن است تیروئیدیت ایجاد کند.

روش های درمانی پرکاری تیروئید کدامند؟

انتخاب روش درمان پرکاری تیروئید، بسته به نوع و علت ایجاد این بیماری انتخاب می‌شود. روش‌های مختلف درمان تیروئید پرکار به شرح زیر است.

• پزشک داروی جایگزین تیروئید را تجویز می‌کند.
• برداشتن جزئی یا کامل تیروئید به‌صورت جراحی انجام می‌شود.
• استفاده از ید رادیواکتیو برای تخریب تیروئید به‌طوری که هورمون کمتری تولید کند.
• قرص‌های مدیریت پرکاری تیروئید شامل بتابلاکرها و داروهای ضدتیروئید مثل متی مازول و پروپیل‌تیوراسیل می‌شود.

دوز دارو ممکن است پس از کنترل سطح هورمون تیروئید، به‌تدریج کاهش یافته و سپس متوقف شود. برخی افراد مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است نیاز داشته باشند تا دارو‌های درمانی را برای سال‌ها یا حتی تمام عمر، مصرف کنند. هم‌‌چنین روش‌های درمان و مدیریت نشانه‌های پرکاری تیروئید در نوزادان و در کودکان نیازمند دقت و ملاحظات بیشتری است.

دارو درمانی برای تیروئید پرکار

داروهایی به نام تیونامیدها معمولا برای درمان تیروئید پرکار استفاده می‌شوند؛ این داروها از تولید بیش از حد هورمون توسط تیروئید جلوگیری می‌کنند. انواع اصلی داروهای درمانی برای تیروئید پرکار شامل متی مازول و پروپیل تیواوراسیل می‌شود.

این داروها بر‌اساس شدت پرکاری هورمون تیروئید باید به مدت 12 تا 18 ماه مصرف شود؛ اثرگذاری داروهای درمان تیروئید پرکار ممکن است تا چند ماه مشخص نشود. در این مدت ممکن است داروی دیگری به نام بتابلاکر نیز برای کاهش برخی علائم تجویز شود. این داروها در مدیریت تنگی نفس و تپش قلب با بتابلاکرها بسیار مؤثر هستند.

وقتی سطح هورمون تیروئید کنترل شد، دوز دارو به تدریج کاهش یافته و در مواردی پزشک ممکن است این دارو را قطع کند. از سوی دیگر برخی افراد نیاز دارند دارو را چندین سال یا حتی برای تمام عمر مصرف کنند.

عوارض جانبی داروهای ضد تیروئید چیست؟

برخی از بیمارانی که داروهای درمانی برای پرکاری تیروئید را مصرف می‌کنند، ممکن است برخی عوارض جانبی را در ماه‌های اولیه مصرف دارو تجربه کنند. این عوارض جانبی شامل موارد زیر می‌شود.

• حالت تهوع
• تب
• سردرد
• درد مفاصل
• تغییر مزه
• ناراحتی معده
• خارش پوست

این عوارض معمولا با سازگاری بدن برطرف می‌شوند. همچنین برخی داروها عوارض خاص خود را دارند؛ برای مثال هنگام مصرف متی مازول باید از روش‌های موثر پیشگیری از بارداری استفاده شود؛ زیرا مصرف این دارو در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب برساند.

همچنین بیماران مصرف‌کننده این دارو در صورت باردار شدن هنگام مصرف دارو، فورا به پزشک اطلاع دهند.

سایر داروها

سایر داروها برای درمان بیماری پرکاری تیروئید شامل موارد زیر می‌شود.

• متی مازول
• پروپیل تیواوراسیل
• پتاسیم یدید
• ید رادیواکتیو

درمان با ید رادیواکتیو برای پرکاری تیروئید

غده تیروئید ید رادیواکتیو را جذب می‌کند. این درمان باعث کوچک شدن غده خواهد شد. این روش نوعی پرتودرمانی است که سلول‌های تیروئید را تخریب کرده و میزان هورمون تولیدی را کاهش می‌دهد. علائم پرکاری تیروئید با این درمان، معمولا طی چند ماه کاهش می‌یابد.

این درمان معمولا باعث کاهش فعالیت تیروئید می‌شود تا جایی که غده تیروئید کم‌کار شود. این وضعیت کم‌کاری تیروئید نام دارد. به همین دلیل، در طول زمان ممکن است نیاز داشته باشید دارویی برای جایگزینی هورمون‌های تیروئید مصرف کنید.

درمان تیروئید پرکار با ید رادیواکتیو، به صورت مصرف نوشیدنی یا کپسول انجام می‌شود و توسط تیروئید جذب خواهد شد. اثر کامل این درمان ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد؛ بنابراین ممکن است به مدت کوتاهی داروهایی مانند متی مازول یا پروپیل تیواوراسیل مصرف کنید.

دوز پرتوی استفاده‌شده در ید رادیواکتیو بسیار پایین است؛ بااین‌حال نکات زیر را بعد از این روش درمانی رعایت کنید.

• حدود ۳ هفته از تماس طولانی با کودکان و زنان باردار خودداری کنید.
• زنان حداقل ۶ ماه از باردار شدن خودداری کنند.
• مردان حداقل ۴ ماه بچه‌دار نشوند.

توجه: درمان با ید رادیواکتیو برای زنان باردار یا شیرده مناسب نیست؛ این روش همچنین برای افرادی که تیروئید پرکارشان باعث مشکلات شدید چشمی شده است نیز توصیه نمی‌شود.

تیروئیدکتومی

تیروئیدکتومی نوعی جراحی برای برداشتن بخشی یا کل غده تیروئید به شمار می‌رود. این روش اغلب برای درمان پرکاری تیروئید استفاده نمی‌شود؛ بااین‌حال یکی از روش‌های کنترل تیروئید پرکار در افراد باردار است.

همچنین به‌‌عنوان انتخابی برای کسانی است که نمی‌توانند داروی ضدتیروئید مصرف کنند و نمی‌خواهند درمان با ید رادیواکتیو را انجام دهند. خطرات تیروئیدکتومی شامل آسیب به طناب‌های صوتی و غدد پاراتیروئید است؛ غدد پاراتیروئید به کنترل سطح کلسیم خون کمک می‌کنند.

افرادی که جراحی تیروئید (تیروئیدکتومی) یا درمان با ید رادیواکتیو انجام می‌دهند، نیاز به مصرف مادام‌العمر داروی لووتیروکسین را دارند. این دارو هورمون‌های تیروئید را به بدن می‌رساند.

اگر غدد پاراتیروئید در طول جراحی برداشته شوند، دارویی نیز لازم است تا سطح کلسیم خون در محدوده سالم حفظ شود. جراحی برای برداشتن همه یا بخشی از غده تیروئید در موارد زیر به‌عنوان گزینه درمانی مناسب انتخاب می‌شوند.

• غده تیروئید به دلیل گواتر بزرگ به شدت متورم باشد.
• مشکلات چشمی شدید ناشی از تیروئید پرکار داشته باشید.
• امکان استفاده از سایر درمان‌های کمتر تهاجمی را نداشته باشید.
• علائم شما پس از سایر درمان‌ها بازگردد.

در این روش درمانی معمولا توصیه می‌شود تا همه غده تیروئید برداشته شود؛ زیرا این کار از بازگشت علائم پرکاری تیروئید جلوگیری می‌کند.

رژیم غذایی و فعالیت

یکی از روش‌های مدیریت پرکاری تیروئید داشتن یک رژیم غذایی سالم است. پزشک رژیم غذایی کم‌ید را برای مبتلایان به تیروئید پرکار توصیه می‌کند. البته تعادل در مصرف ید ضروری است. در‌حالی‌که مصرف بیش از حد ید منجر به پرکاری تیروئید می‌شود، کمبود ید نیز باعث کم‌کاری تیروئید خواهد شد. مواد غذایی زیر شامل مقادیر بالایی از ید هستند.

• نمک یددار
• غذاهای دریایی
• محصولات لبنی
• مقادیر زیاد گوشت مرغ یا گاو
• مقادیر زیاد محصولات غلات مانند نان، پاستا و شیرینی‌ها
• زرده تخم‌مرغ

در مقابل، مصرف غذاهای زیر به بیماران با سطح بالای هورمون‌های تیروئیدی توصیه می‌شود.

• سفیده تخم‌مرغ
• میوه تازه یا کنسرو شده
• مغزها و کره‌های بدون نمک
• سیب‌زمینی
• جو دوسر
• عسل
• ماهی
• گوشت گاو
• غلات

مراقبت‌های طولانی مدت پرکاری تیروئید

سه گزینه درمانی برای پرکاری تیروئید وجود دارد که هر کدام از این روش‌ها شامل مراقبت‌های خاصی می‌شود. انتخاب روش مناسب بستگی به نوع پرکاری تیروئید، شدت علائم و پاسخ شما به درمان دارد. در ادامه نکات مهم برای هر یک از روش‌های درمان تیروئید پرکار را توضیح می‌دهیم.

مراقبت پس از شروع داروهای ضد تیروئید

دو دارو برای کنترل میزان تولید هورمون‌های تیروئیدی اهمیت دارد. درمان خط اول تیروئید پرکار معمولا متی مازول است که سریع‌تر عمل می‌کند و عوارض کمتری دارد. با‌این‌حال مصرف پروپیل‌تیوراسیل (PTU) برای افراد باردار، ایمن‌تر است.

این داروها گاهی کلیه علائم را برطرف می‌کنند. هنگام مصرف این داروها باید عوارض و نکات مصرف را در نظر داشته باشید که در ادامه بررسی می‌کنیم.

• عوارض جانبی نادر شامل جوش، خارش، ریزش مو و تب است.
• گاهی ممکن است تعداد گلبول‌های سفید کاهش یابد و کبد آسیب ببیند؛ بنابراین پزشک شما در طول مصرف این داروها آزمایش خون منظم درخواست می‌کند.
• داروهای ضدتیروئید معمولا درمان مادام‌العمر نیستند؛ اما برای افرادی که احتمال دارد مشکل تیروئید آن‌ها خودبه‌خود حل شود، تجویز می‌شوند. مصرف این داروها شانس عود بیماری را کاهش می‌دهند.
• داروهای ضدتیروئید از تولید بیش از حد هورمون توسط تیروئید جلوگیری می‌کنند. اثر این داروها معمولا چند ماه طول می‌کشد و احتمالا نیاز است دوز دارو چند بار تنظیم شود تا سطح تیروئید پایدار شود.

مراقبت پس از حذف ید رادیواکتیو

درمان تیروئید پرکار با استفاده از ید رادیواکتیو به‌عنوان خط اول برای درمان بیماری گریوز و سایر علل دائمی تولید بیش از حد هورمون تیروئید به شمار می‌رود. ید در این روش درمانی به صورت خوراکی مصرف شده و توسط تیروئید جذب می‌شود و سلول‌های غده را تخریب می‌کند.

درمان با ید رادیواکتیو کاملا دقیق نیست؛ این روش معمولا منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود و نیاز به درمان جایگزین هورمون به‌صورت مادام‌العمر خواهید داشت. لووتیروکسین به‌عنوان یکی از داروهای مصرفی بعد از انجام درمان با ید رادیواکتیو تجویز می‌شود که عوارض کمی دارد.

مراقبت پس از جراحی تیروئید

پزشک در صورتی به جراحی روی می‌آورد که گره‌های تیروئید سرطانی شده باشند یا به دلایلی درمان با رادیواکتیو ایمن نباشد. این روش نیز منجر به کم‌کاری تیروئید می‌شود که با درمان جایگزین هورمون کنترل خواهد شد.

گاهی برداشتن غده تیروئید بهترین گزینه درمانی است. در صورتی که درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی انجام شود، باید برای بقیه عمر هورمون‌های جایگزین تیروئید مصرف کنید.

توجه داشته باشید که هیچ‌یک از این درمان‌ها به‌طور کامل بیماری را درمان نمی‌کنند. یکی موقتی است و دو روش دیگر باعث کم‌کاری دائمی تیروئید می‌شوند؛ بااین‌حال هر دو روش جراحی و ید رادیواکتیو امکان بازگشت به زندگی عادی را فراهم می‌کنند.

توصیه‌های بعد از درمان پرکاری تیروئید

درمان با داروهای ضد تیروئید معمولا بین ۱۲ تا ۱۸ ماه طول می‌کشد. دوز دارو پس از این دوره ممکن است به تدریج کاهش یابد. در‌صورتی‌که علائم از بین رفته و نتایج آزمایش خون نشان دهند که سطح هورمون‌های تیروئید به محدوده طبیعی بازگشته است نیز این داروها قطع می‌شود.

برای برخی افراد، داروهای ضد تیروئید باعث می‌شوند پرکاری تیروئید به‌طور طولانی‌مدت به حالت خاموشی برود. برخی دیگر نیز ممکن است پس از این درمان دوباره پرکاری تیروئید را تجربه کنند.

آسیب جدی به کبد ممکن است با هر دو نوع داروی ضد تیروئید رخ دهد؛ البته این عارضه بسیار نادر است. از کافئین و سایر محرک‌ها هنگام درمان پرکاری تیروئید استفاده نکنید.

برای پرکاری تیروئید چه بخوریم و از چه چیزهایی اجتناب کنیم؟

اگر درمان با ید رادیواکتیو یا جراحی انجام داده‌اید و تیروئید کم‌کار دارید، باید داروی جایگزین هورمون خود را به‌طور منظم مصرف کنید. لووتیروکسین باید هر روز در همان ساعت و با معده خالی مصرف شود و نباید مستقیما با محصولات سویا، مکمل‌های کلسیم و گریپ‌فروت ترکیب شود. اگر پرکاری تیروئید خفیف باشد یا تحت درمان دارویی باشید، اقدامات زیر را برای بهبود کیفیت زندگی خود انجام دهید.

• پرهیز از مکمل‌های ید و جلبک دریایی: مصرف ید را کاهش دهید زیرا ممکن است علائم را تشدید کند. در صورت آماده شدن برای جراحی، ممکن است قطره ید تجویز شود.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن ممکن است توانایی بدن در متابولیسم سلنیوم را کاهش دهد.
• افزایش سلنیوم: با پزشک خود درباره مصرف مکمل سلنیوم مشورت کنید.
• افزایش ویتامین D: در صورت کمبود، ویتامین D را مکمل کنید.
• استفاده از زردچوبه: شواهدی از مطالعات حیوانی وجود دارد که زردچوبه ممکن است سطح هورمون تیروئید را متعادل کند.
• رژیم بدون گلوتن: بیماری گریوز اغلب با بیماری سلیاک همراه است.
• پرهیز از کافئین: در صورت مشکلات خواب، کافئین را محدود کنید.

اطلاعات بیشتر در مورد اجتناب از ید

مصرف بیش از حد ید بر تشدید پرکاری تیروئید اثرگذار است. زیرا باعث می‌شود غده تیروئید هورمون تیروئید بیش از حد تولید کند.
قبل از اینکه میزان ید مصرفی روزانه‌ی توصیه‌شده خود را افزایش دهید، میزان مصرف نمک خود را به سطح غیر ایمن می‌رسانید.

متن انگلیسی:

A high intake of iodine may increase the risk of thyroid dysfunction in certain groups of people, including fetuses, newborn babies, the elderly and those with preexisting thyroid disease.

ترجمه متن:

مصرف زیاد ید ممکن است خطر اختلال عملکرد تیروئید را در برخی گروه‌ها از جمله جنین‌ها، نوزادان تازه متولد شده، افراد مسن و افرادی که از قبل دچار بیماری تیروئید هستند را افزایش می‌دهد. (منبع)

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

بسیاری از انواع پرکاری تیروئید یا خودبه‌خود برطرف می‌شوند یا با تغییرات ساده، مانند کاهش مصرف ید، بهبود می‌یابند. برخی دیگر از انواع این بیماری نیاز به درمان گسترده دارند.

البته پرکاری تیروئید ناشی از بیماری گریوز یا دیگر انواع پرکاری تیروئید به‌طور کامل درمان نمی‌شود؛ بااین‌حال امکان مدیریت و کنترل این بیماری‌ها وجود دارد. ازاین‌رو هیچ‌گاه علائم خود را نادیده نگیرید. بیشتر انواع پرکاری تیروئید طولانی‌مدت هستند و تقریبا همیشه نیاز به ادامه درمان وجود دارد.