فاموتیدین؛ کاربرد، عوارض و تداخلات دارویی

مقدمه و شناخت فاموتیدین

• نام تجاری (Brand Names)؛ پپسید (Pepcid) – فاموتد (Famoted) – فاموور (Famover)
• نام ژنریک؛ فاموتیدین (Famotidine)
• دسته‌بندی دارویی (کلاس دارویی)؛ کاهنده اسید معده – آنتاگونیست گیرنده هیستامین 2 (H2-Receptor Blocker)
• نحوه مصرف؛ خوراکی (بلعیدنی) – تزریقی وریدی
• مکانیسم اثر؛ مسدود کردن برگشت‌پذیر گیرنده‌های هیستامین نوع 2 (H2) روی سلول‌های جداری معده

فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین (Famotidine)، یک داروی ضد اسید معده است که در گروه مهارکننده‌های گیرنده هیستامین 2 قرار می‌گیرد. فاموتیدین با مهار این گیرنده ها سلول‌های جدار معده، ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد و به همین دلیل برای درمان بیماری‌های مرتبط با افزایش اسید معده استفاده می‌شود.

با حذف داروی رانیتیدین از بازار دارویی دنیا و با توجه به عوارض کمتر این دارو نسبت به داروی مشابه خود یعنی سایمتیدین، جایگاه فاموتیدین بسیار بیشتر مورد توجه پزشکان و بیماران قرار گرفت.

کاربردهای رایج فاموتیدین:

• درمان زخم معده و دوازدهه
• بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
• سوزش سر دل (Heartburn)
• سندرم زولینگر-الیسون (وضعیتی نادر که در آن ترشح اسید معده به شدت افزایش می‌یابد)
• پیشگیری از زخم‌های ناشی از استرس در بیماران بستری

آیا می‌توان از فاموتیدین برای کاهش معده درد استفاده کرد؟

بستگی به علت معده درد دارد:

بله؛ اگر علت درد اسید معده باشد: فاموتیدین در کاهش معده دردی که ناشی از سوزش سر دل، سوءهاضمه اسیدی، ریفلاکس یا زخم معده است، بسیار مؤثر عمل می‌کند. این دارو با کاهش تولید اسید، عامل اصلی تحریک و درد را از بین می‌برد.

خیر؛ اگر علت و منشا درد چیز دیگری باشد: فاموتیدین یک مسکن عمومی نیست. اگر معده درد ناشی از مسمومیت غذایی، عفونت ویروسی، اسپاسم عضلانی، مشکلات کیسه صفرا یا سایر بیماری‌های غیرمرتبط با اسید باشد، این دارو تاثیری نخواهد داشت.

برای آشنایی با مؤثرترین داروهای مورد استفاده در کنترل رفلاکس معده، می‌توانید مقاله زیر را بخوانید:

داروهای مرتبط یا مشابه فاموتیدین

داروهای مشابه:

• سایمتیدین

داروهای مرتبط:

• پنتوپرازول
• امپروزول
• اس امپرازول
• رابپرازول
• لانسوپرازول
• منیزیم هیدروکساید (شیر منیزی)
• آلومینیوم ام جی اس

نکات کلیدی فاموتیدین

• در صورتی که از دارو به منظور درمان زخم گوارشی استفاده می‌کنید، دوره درمان را کامل کنید. همچنین در صورت بهبودی، دارو را تا پایان دوره قطع نکنید.
• در صورتی که روزی یک بار از دارو استفاده می‌کنید، بهتر است شب و هنگام خواب، دارو را میل کنید.
• برای جلوگیری از بروز یبوست، در طول روز مایعات فراوان مصرف کنید.
• به عنوان درمان بدون نسخه، از دارو بیش از 2 هفته استفاده نکنید مگر، تشخیص پزشک معالج باشد.

این دارو در مصرف بدون تجویز پزشک، نباید در افرادی که دارای مشکلات زیر می باشند استفاده شود و قبل از مصرف می بایست تحت بررسی پزشک قرار گیرند:

• بلع دردناک؛
• استفراغ خونی؛
• مدفوع خونی یا سیاه رنگ؛
• کاهش وزن ناخواسته؛
• دردی که بیش از 3 ماه است ادامه دارد؛
• درد شکمی که به دست و شانه تیر می‌کشد.

مزایای استفاده از این دارو

• شروع اثر نسبتا سریع: این دارو برخلاف PPI ها (مثل امپرازول، پنتوپرازول و …) که ممکن است چند روز طول بکشد تا اثر کنند، فاموتیدین معمولاً در مدت بسیار کوتاه تری شروع به اثر می‌کند.
• مناسب برای استفاده در مواقع لزوم (PRN): به دلیل شروع اثر سریع، می‌توان از آن به صورت موردی برای تسکین سوزش سر دل استفاده کرد.
• ایمنی نسبتاً بالا: فاموتیدین به طور کلی یک داروی بسیار ایمن با عوارض جانبی کم در نظر گرفته می‌شود.
• نیاز به تنظیم دوز در بیماری کلیوی یا کبدی: در بیمارانی که مشکلات کلیوی یا کبدی متوسط تا شدید دارند، دوز فاموتیدین باید کاهش یابد.

چه کسانی می‌توانند فاموتیدین مصرف کنند؟

• بزرگسالان و کودکان (حتی نوزادان) برای درمان بیماری‌های مرتبط با اسید معده مانند ریفلاکس و زخم
• بزرگسالان و کودکان بالای 12 سال برای پیشگیری و درمان سوزش سر دل (به صورت بدون نسخه)

چه کسانی نباید از فاموتیدین مصرف کنند؟

• افرادی که به فاموتیدین یا سایر مسدودکننده‌های H2 واکنش آلرژیک داشته‌اند.
• بیماران مبتلا به بیماری کلیوی یا کبدی شدید (نیاز به تنظیم دوز دارند)
• ابتلا به ترومبوسیتوپنی (اختلال پلاکت)

نحوه و زمان مصرف فاموتیدین

اشکال دارویی موجود در ایران:

• قرص 20 میلی گرمی
• قرص 40 میلی گرمی
• سوسپانسیون خوراکی 40 میلی گرم
• ویال تزریقی 10 میلی گرمی
• ویال تزریقی 20 میلی گرمی

مقدار مصرف فاموتیدین

دوز دارو توسط پزشک و بر اساس وضعیت بالینی شما تعیین می‌شود.

• برای درمان زخم دوازدهه: 40 میلی‌گرم یک بار در روز قبل از خواب، یا 20 میلی‌گرم دو بار در روز
• برای درمان ریفلاکس: 20 میلی‌گرم، دو بار در روز
• برای پیشگیری از سوزش سر دل (بدون نسخه): 10 تا 20 میلی‌گرم، 15 تا 60 دقیقه قبل از خوردن غذایی که فکر می‌کنید باعث سوزش سر دل می‌شود.

نحوه مصرف فاموتیدین

• این دارو را می‌توانید همراه با غذا یا با معده خالی مصرف کنید.
• قرص را به طور کامل با یک لیوان آب ببلعید.

مدت زمان مصرف فاموتیدین

• برای درمان زخم: معمولاً 4 تا 8 هفته
• برای سوزش سر دل (بدون نسخه): بیش از 2 هفته متوالی بدون مشورت با پزشک استفاده نکنید.

در صورت فراموش کردن مصرف فاموتیدین چه باید کرد؟

به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. هرگز برای جبران، دو دوز را همزمان مصرف نکنید.

اگر بیش از حد فاموتیدین مصرف کردم، چه باید کرد؟

مصرف بیش از حد فاموتیدین معمولاً علائم جدی ایجاد نمی‌کند، اما در صورت نگرانی با پزشک خود یا اورژانس (115) تماس بگیرید.

عوارض جانبی فاموتیدین

عوارض جانبی رایج فاموتیدین

فاموتیدین معمولاً عوارض جانبی کمی دارد. موارد رایج عبارتند از:

• سردرد
• سرگیجه
• یبوست
• اسهال

عوارض جانبی جدی فاموتیدین

عوارض جدی با فاموتیدین بسیار نادر هستند:

• واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی)
• گیجی، توهم یا بی‌قراری (به ویژه در افراد مسن یا با بیماری کلیوی)
• ضربان قلب سریع یا نامنظم

اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

بارداری، شیردهی و باروری در هنگام مصرف فاموتیدین

فاموتیدین و بارداری

فاموتیدین به طور گسترده در دوران بارداری، برای درمان سوزش سر دل و ریفلاکس استفاده می‌شود و به طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود.

فاموتیدین و شیردهی

فاموتیدین وارد شیر مادر می‌شود، اما معمولا در دوزهای پایین ایمن تلقی می‌گردد. با این حال، بهتر است قبل از مصرف در دوران شیردهی، با پزشک مشورت کنید.

فاموتیدین و باروری

هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر فاموتیدین بر باروری در مردان یا زنان، وجود ندارد.

برای آشنایی با داروهای مؤثر و رایج در تسکین معده‌درد، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

مصرف فاموتیدین با سایر داروها

تداخل فاموتیدین با سایر داروها

فاموتیدین تداخلات دارویی کمی دارد. با این حال، می‌تواند جذب برخی داروها را که برای جذب نیاز به محیط اسیدی معده دارند، کاهش دهد. مانند:

• برخی داروهای ضد قارچ (مانند کتوکونازول و ایتراکونازول)
• برخی داروهای HIV

اسامی تجاری موجود در ایران

شرایط نگهداری

• دارو را در دمای اتاق، در بسته‌بندی اصلی خود و دور از گرما، نور مستقیم و رطوبت نگهداری کنید.
• آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

سوزش سر دل مکرر و ریفلاکس تجربه ناخوشایند و استرس زاست که کیفیت زندگی را شدیدا تحت تأثیر قرار می‌دهند. فاموتیدین با کاهش سریع تولید اسید معده، هم علائم را تسکین می‌دهد و هم به ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده کمک می‌کند.

این دارو هم برای استفاده «در صورت نیاز» و هم برای درمان‌های دوره‌ای مناسب است. فاموتیدین از پروفایل ایمنی خوبی برخوردار است و عوارض جانبی آن (مانند سردرد یا یبوست) معمولاً خفیف و گذرا هستند.

در صورت استفاده از فرم بدون نسخه، مصرف بیش از دو هفته بدون مشورت پزشک توصیه نمی‌شود و ادامه علائم نیازمند بررسی توسط پزشک است.

در انتها اگر سوالی دارید، آن را در قسمت نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.