راهنمای مصرف قرص مترونیدازول: کاربرد، دوز و احتیاطات

مقدمه و شناخت قرص مترونیدازول

• نام تجاری: فلاژیل، متروماکس، فلاژیکس، متروفن، آمیزول، متروواگ، متوژیل، متریس
• نام ژنریک: مترونیدازول (Metronidazole)
• دسته‌بندی دارویی (کلاس دارویی): آنتی‌بیوتیک نیتروایمیدازول، ضد انگل
• نحوه مصرف: بلعیدنی
• مکانیسم اثر: مترونیدازول با آسیب رساندن به DNA باکتری‌ها، رشد انواع خاصی از باکتری‌های بی‌هوازی و انگل‌ها را متوقف کرده و در نهایت آن‌ها را از بین می‌برد. این دارو بر سرماخوردگی، آنفولانزا یا سایر عفونت‌های ویروسی تاثیر ندارد.

قرص مترونیدازول چیست و چگونه کار می‌کند؟

مترونیدازول یک داروی آنتی‌بیوتیک است که هم برای درمان عفونت‌های باکتریایی و هم برای درمان عفونت‌های انگلی (مانند تریکومونیازیس) استفاده می‌شود. این دارو با هدف قرار دادن ساختار DNA عوامل بیماری‌زا، رشد و تکثیر آن‌ها را متوقف کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.

اثرگذاری مترونیدازول تنها بر عفونت‌های خاصی است که توسط باکتری‌های بی‌هوازی یا انگل‌ها ایجاد شده‌اند.

قرص مترونیدازول برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

مترونیدازول برای درمان بسیاری از عفونت‌ها در نواحی مختلف بدن به کار می‌رود. این عفونت‌ها شامل موارد زیر هستند:

• عفونت‌های گوارشی و شکمی؛ مانند پری‌تونیت (التهاب صفاق) و آمیبیازیس (عفونت‌های انگلی روده)
• عفونت‌های زنان و بیماری‌های مقاربتی؛ از جمله واژینوز باکتریایی (BV)، اندومتریت (عفونت رحم) و تریکومونیازیس (یک بیماری مقاربتی انگلی)
• عفونت‌های سیستمی؛ شامل سپتی‌سمی (عفونت خون)، عفونت‌های استخوان، مفاصل و قلب (اندوکاردیت)
• عفونت‌های دستگاه تنفسی؛ مانند ذات‌الریه و آمپیم
• عفونت‌های مغز و نخاع؛ شامل مننژیت
• عفونت‌های پوست و زخم‌ها؛ مانند عفونت زخم بستر، زخم‌های عفونی و آبسه‌های دندانی
• برای جلوگیری از عفونت پس از برخی جراحی‌ها؛ به‌ویژه جراحی‌های روده بزرگ

داروهای مرتبط/مشابه مترونیدازول

• تینیدازول
• اورنیدازول

نکات کلیدی قرص مترونیدازول

مصرف الکل یا محصولات حاوی پروپیلن گلیکول در طول درمان و تا حداقل ۳ روز پس از آخرین دوز ممنوع است. تداخل الکل و این دارو می‌تواند باعث واکنش‌های شدید (مانند تهوع، استفراغ، سردرد شدید و گرگرفتگی) شود.

برای جلوگیری از بازگشت عفونت و مقاومت آنتی‌بیوتیکی، باید کل دوره درمان تجویز شده توسط پزشک را کامل کنید، حتی اگر احساس بهبودی کردید.

طعم فلزی ناخوشایند در دهان و خشکی دهان، عوارض جانبی شایع این دارو هستند.

چه کسانی می‌توانند قرص مترونیدازول مصرف کنند؟

اکثر بزرگسالان و کودکان می‌توانند مترونیدازول را مصرف کنند. با این حال، مصرف این دارو باید فقط با تجویز پزشک باشد.

چه کسانی ممکن است نتوانند قرص مترونیدازول مصرف کنند؟

مصرف مترونیدازول برای افراد زیر منع شده یا نیازمند احتیاط و نظارت پزشک است:

• افرادی که به مترونیدازول، نام‌های تجاری آن (مانند فلاژیل)، یا هر داروی دیگری از خانواده نیتروایمیدازول‌ها حساسیت شدید دارند؛
• اگر شما یا فرزندتان مبتلا به اختلال ژنتیکی نادر سندرم کوکاین (Cockayne Syndrome) هستید، نباید مترونیدازول مصرف کنید، زیرا خطر مشکلات کبدی خطرناک را افزایش می‌دهد؛
• اگر در طول ۱۴ روز گذشته داروی دیسولفیرام مصرف کرده‌اید (دارویی که برای کمک به ترک الکل استفاده می‌شود)؛
• افرادی که مشکلات کبدی یا کلیوی دارند، به‌ویژه افراد بالای ۶۵ سال، باید دارو را با احتیاط مصرف کنند؛
• سابقه مشکلات در تعداد سلول‌های خونی (دیسکرازی خونی)؛
• سابقه تشنج یا نوروپاتی محیطی (بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در دست‌ها و پاها)؛
• سابقه عفونت قارچی (مخمر) مانند برفک دهان یا عفونت قارچی واژن؛
• کسانی که تحت دیالیز هستند؛
• افرادی که به بیماری کرون مبتلا هستند.

در مورد عفونت قارچی واژن بیشتر بخوانید:

آیا می‌توان از قرص مترونیدازول برای عفونت مردان استفاده کرد؟

بله، مترونیدازول برای درمان عفونت‌های مختلف در مردان استفاده می‌شود. درمان عفونت‌های دستگاه گوارش (مانند آمیبیازیس)، عفونت‌های شدید خون و بافت‌ها، و همچنین درمان بیماری‌های مقاربتی خاص مانند تریکومونیازیس با این دارو امکان‌پذیر است.

آیا می‌توان از قرص مترونیدازول برای عفونت زنان استفاده کرد؟

بله، یکی از رایج‌ترین کاربردهای مترونیدازول در حوزه سلامت زنان است. این دارو برای درمان واژینوز باکتریایی که یک عفونت شایع در واژن است به کار می‌رود. همچنین، برای درمان تریکومونیازیس و عفونت‌های تولید مثل زنان مانند اندومتریت (عفونت لایه داخلی رحم) تجویز می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با عفونت تریکومونیازیس مقاله زیر را بخوانید:

نحوه و زمان مصرف قرص مترونیدازول

مقدار مصرف قرص مترونیدازول

مقدار مصرف (دوز)، شکل دارو و طول دوره درمان مترونیدازول به نوع و شدت عفونت، سن و وزن بیمار بستگی دارد و توسط پزشک تجویز می‌شود.

تغییرات در دوز مصرفی قرص مترونیدازول

هرگونه تغییر در دوز یا قطع دارو فقط باید با دستور پزشک انجام شود. اگر علائم شما بدتر شد یا ظرف چند روز بهبود نیافت، باید با پزشک مشورت کنید تا در صورت نیاز، دوز یا نوع درمان را تغییر دهد.

نحوه مصرف قرص مترونیدازول

قرص‌های معمولی و کپسول‌ها می‌توانند با غذا یا بدون غذا مصرف شوند. اگر این دارو باعث ناراحتی معده شما می‌شود، بهتر است آن را با غذا یا بین وعده مصرف کنید.

سعی کنید دوزها را در فواصل زمانی یکسان در طول روز مصرف کنید تا سطح ثابتی از دارو در خون حفظ شود.

مدت زمان مصرف قرص مترونیدازول

مدت زمان مصرف به نوع و شدت عفونت بستگی دارد و ممکن است از یک دوز واحد تا ۱۰ روز یا بیشتر متغیر باشد.

نکته مهم: حتی اگر علائم شما بهبود پیدا کرد، دوره درمان را به‌طور کامل ادامه دهید. قطع زودتر از موعد می‌تواند باعث بازگشت عفونت و مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود.

چقدر طول می‌کشد تا مترونیدازول اثر کند؟

اثر مترونیدازول معمولا طی چند روز پس از شروع مصرف نمایان می‌شود و احساس بهبودی را تجربه می‌کنید.

اگر بعد از مصرف مترونیدازول حالم بهتر نشد چه کنم؟

اگر علائم شما ظرف چند روز بهبود نیافت یا بدتر شد، باید فورا با پزشک خود تماس بگیرید. این مسئله ممکن است نشان‌دهنده نیاز به تغییر دوز، یا مقاوم بودن عفونت به این دارو باشد.

اگر فراموش کردید که قرص مترونیدازول را مصرف کنید؟

به محض یادآوری، دوز فراموش‌شده را مصرف کنید. اگر تقریبا زمان دوز بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و فقط دوز بعدی را در زمان مقرر مصرف کنید.

هرگز برای جبران دوز فراموش‌شده، دوز دو برابر یا اضافی مصرف نکنید.

اگر بیش از حد قرص مترونیدازول مصرف کردید؟

اگر قرص را بیش از حد مصرف کرده‌اید، حتی اگر احساس ناخوشایندی ندارید، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید.

اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید و از آنها راهنمایی بخواهید:

در صورت بروز علائم واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) یا سایر عوارض جانبی جدی که در بخش عوارض جانبی ذکر شده‌اند، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید. علائم آنافیلاکسی شامل:

• تورم ناگهانی لب‌ها، دهان، گلو یا زبان؛
• تنفس بسیار سریع یا مشکل شدید در تنفس؛
• گرفتگی گلو یا مشکل در بلع؛
• کبودی یا رنگ‌پریدگی شدید پوست، زبان یا لب‌ها (که در پوست‌های تیره‌تر ممکن است در کف دست یا کف پا مشاهده شود)؛
• گیجی ناگهانی، خواب‌آلودگی یا غش کردن.

عوارض جانبی قرص مترونیدازول

عوارض جانبی رایج قرص مترونیدازول

این عوارض معمولا خفیف هستند و خودبه‌خود برطرف می‌شوند:

• طعم فلزی تیز و ناخوشایند در دهان
• تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، درد یا گرفتگی معده و از دست دادن اشتها
• سردرد
• خشکی دهان
• سرگیجه یا احساس سبکی سر

عوارض جانبی جدی قرص مترونیدازول

عوارض زیر نادر هستند (کمتر از ۱ در ۱۰۰۰ نفر)، اما در صورت مشاهده هر یک از آن‌ها باید مصرف دارو را متوقف کرده و فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:

• مشکلات عصبی (نوروپاتی محیطی): بی‌حسی، درد، سوزش یا سوزن سوزن شدن (مداوم و شدید) در دست‌ها و پاها
• مشکلات مغزی: اختلال در تعادل یا هماهنگی عضلات (مانند راه رفتن نامنظم)، لکنت زبان، گیجی، مشکلات حافظه، سردرد شدید، سفتی گردن یا تب بالا
• تشنج: حرکات کنترل نشده بدن، لرزش یا از دست دادن هوشیاری
• واکنش‌های پوستی شدید: تاول زدن، پوسته‌پوسته شدن یا جدا شدن پوست، قرمزی و بثورات جلدی دردناک (مانند سندرم استیونز-جانسون)
• مشکلات کبدی (یرقان): زرد شدن پوست یا سفیدی چشم‌ها، ادرار تیره یا مدفوع رنگ‌پریده
• پانکراتیت: درد شدید در قسمت بالای شکم که به پشت سرایت می‌کند و ممکن است با استفراغ همراه باشد
• تغییرات ریتم قلب: احساس غش، ضربان قلب سریع (تپش قلب)
• مشکلات خونی: کبودی غیرمنتظره، خونریزی لثه، زخم‌های دهانی یا خستگی مفرط

اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

در مورد طعم فلزی مترونیدازول چه کاری می‌توانم انجام دهم؟

این طعم ناخوشایند یک عارضه جانبی رایج است. برای کاهش آن می‌توانید:

• از آدامس یا آبنبات‌های بدون قند استفاده کنید.
• تکه‌های یخ را در دهان خود آب کنید.
• آب فراوان بنوشید.
• غذاهای ساده‌ای بخورید که معمولا دوست دارید.

آیا مترونیدازول باعث اسهال می‌شود؟

بله، اسهال یکی از عوارض جانبی شایع مترونیدازول است. اگر اسهال شما شدید بود، بیش از ۲۴ ساعت ادامه داشت یا حاوی خون بود، باید با پزشک تماس بگیرید تا مطمئن شوید که عفونت ثانویه (مانند عفونت با کلستریدیوم دیفیسیل) رخ نداده است. در صورت بروز اسهال، مایعات زیادی بنوشید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود.

آیا می‌توانم در هنگام مصرف مترونیدازول رانندگی کنم؟

برخی از عوارض جانبی مترونیدازول مانند سرگیجه، گیجی، مشکلات تعادل و مشکلات بینایی می‌توانند بر توانایی رانندگی شما تاثیر بگذارند. اگر هر یک از این عوارض را تجربه کردید، از رانندگی خودداری کنید.

بارداری، شیردهی و باروری در هنگام مصرف قرص مترونیدازول

قرص مترونیدازول و بارداری

اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، باید حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

به‌طور کلی توصیه می‌شود زنان باردار در طول سه‌ماهه اول بارداری از مصرف مترونیدازول خودداری کنند. پزشک تنها در صورت لزوم (زمانی که منافع بر خطرات احتمالی غلبه کند) این دارو را تجویز خواهد کرد.

اگر مترونیدازول برای درمان تریکومونیازیس تجویز شده است، باید در طول دوره درمان از یک روش پیشگیری از بارداری موثر استفاده کنید.

قرص مترونیدازول و شیردهی

مترونیدازول وارد شیر مادر می‌شود.

برای به حداقل رساندن انتقال دارو به نوزاد، پزشک ممکن است توصیه کند که شیر خود را دوشیده و دور بریزید و نوزاد را با شیر ذخیره شده یا شیر خشک تغذیه کنید. این کار باید حداقل ۴۸ ساعت (دو روز کامل) پس از مصرف آخرین دوز دارو ادامه یابد.

اگرچه عوارض جدی در نوزاد نادر است، اما ممکن است باعث اسهال خفیف یا تغییر طعم شیر مادر (طعم فلزی) شود.

قرص مترونیدازول و باروری (کسانی که قصد بارداری دارند)

در حال حاضر، اطلاعات دقیقی در مورد تاثیر مترونیدازول بر باروری (توانایی باردار شدن) وجود ندارد. اگر قصد بارداری دارید، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

آیا می‌توان هنگام مصرف مترونیدازول رابطه جنسی داشت؟

اگر مترونیدازول برای درمان عفونت‌های مقاربتی یا واژینوز باکتریایی تجویز شده است، معمولا توصیه می‌شود تا پایان دوره درمان و بهبود کامل، از فعالیت جنسی خودداری کنید تا از انتقال مجدد یا تشدید عفونت جلوگیری شود.

همچنین، اگر دارو را برای درمان تریکومونیازیس مصرف می‌کنید، باید در طول درمان از روش‌های موثر پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

آیا مترونیدازول بر روش پیشگیری از بارداری من تاثیر می‌گذارد؟

مترونیدازول ممکن است بر اثربخشی برخی قرص‌های ضد بارداری (ترکیبی یا فقط پروژسترون) تاثیر بگذارد، به‌ویژه اگر هنگام مصرف دارو دچار استفراغ یا اسهال شوید.

برای اطمینان بیشتر، باید در مورد استفاده از روش‌های پیشگیری اضافی مانند کاندوم (در طول درمان و تا هفت روز پس از آن) با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف قرص مترونیدازول با سایر داروها

احتیاط با سایر داروها

بسیار مهم است که پزشک خود را در مورد تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین‌ها، مکمل‌های گیاهی و سایر محصولات مصرفی خود مطلع کنید. در ادامه، برخی از مهم‌ترین تداخلات دارویی مترونیدازول آورده شده‌اند:

• تداخل با رقیق‌کننده‌های خون (مانند وارفارین و آسنوکومارول): مترونیدازول می‌تواند اثر داروهای رقیق‌کننده خون را تشدید کند و خطر خونریزی را بالا ببرد.
• تداخل با داروهای قلب (مانند آمیودارون و کینیدین): مصرف همزمان مترونیدازول با داروهایی که می‌توانند باعث طولانی شدن فاصله QT (اختلالی در ریتم قلب) شوند، خطر مشکلات جدی قلبی و آریتمی‌های خطرناک را افزایش می‌دهد.
• تداخل با داروهای اختلالات روانی (مانند لیتیوم و دیسولفیرام): مترونیدازول می‌تواند سطح لیتیوم در خون را بالا ببرد و خطر مسمومیت را افزایش دهد. همچنین، مصرف این دارو با دیسولفیرام (که برای ترک الکل استفاده می‌شود) می‌تواند عوارض عصبی شدید ایجاد کند.
• تداخل با داروهای ضد تشنج (مانند فنی‌توئین و کاربامازپین): این داروها می‌توانند بر سطح مترونیدازول در خون شما تاثیر بگذارند و بالعکس.
• تداخل با داروهای شیمی‌درمانی (مانند بوسولفان و ۵-فلورواوراسیل): مصرف هم‌زمان احتمالا باعث افزایش سمیت داروهای شیمی‌درمانی می‌شود.
• تداخل با داروهای سیستم ایمنی (مانند سیکلوسپورین): مصرف این داروها با مترونیدازول می‌تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
• تداخل با داروهای اسید معده (مانند سایمتیدین): سایمتیدین می‌تواند سطح مترونیدازول در خون را افزایش دهد.

آیا غذا یا نوشیدنی خاصی وجود دارد که باید در هنگام مصرف مترونیدازول از آن اجتناب کنم؟

بزرگترین و مهم‌ترین ممنوعیت، مصرف الکل و محصولات حاوی پروپیلن گلیکول است. مصرف هم‌زمان باعث واکنش‌های ناخوشایند شبه دیسولفیرام (تهوع، استفراغ، سردرد، گرگرفتگی، درد شکم) می‌شود و این پرهیز باید تا حداقل ۳ روز پس از آخرین دوز ادامه یابد.

هیچ تداخل شناخته‌شده‌ای بین مترونیدازول و غذاها یا نوشیدنی‌های غیرالکلی وجود ندارد.

اسامی تجاری موجود در ایران

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر علائم عفونت شما طی چند روز بهبود نیافت یا بدتر شد؛
• اگر عوارض جانبی رایج (مانند تهوع شدید، طعم فلزی یا سردرد) شما را آزار می‌دهند یا پس از پایان دوره درمان ادامه می‌یابند؛
• اگر متوجه شدید که دچار برفک دهان یا عفونت قارچی واژن شده‌اید؛
• بروز علائمی مانند بی‌حسی، سوزش یا سوزن‌سوزن شدن مزمن در دست‌ها و پاها.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

در مسیر درمان با مترونیدازول، این چند نکته را به خاطر بسپارید: اول، دوره درمان را کامل کنید؛ حتی اگر علائم‌تان برطرف شد، نبرد هنوز به پایان نرسیده است. دوم، پرهیز جدی از الکل را فراموش نکنید. و در نهایت، طعم فلزی یا تهوع ممکن است آزاردهنده باشد، اما موقتی است. با مصرف غذا و استفاده از آدامس می‌توانید این ناراحتی‌ها را مدیریت کنید.

در صورتی که عوارض جدی مانند بی‌حسی دست و پا یا تغییر در تعادل را تجربه کردید، سریعا به پزشک اطلاع دهید. اگر سوالی دارید، می‌توانید با پزشکان ما در میان بگذارید.