آزمایش دیابت چیست؟ + 6 تست مهم دیابت
دیابت بیماری است که ممکن است در مراحل اولیه، علامت مشخصی نداشته باشد. برای همین، آزمایش دیابت نقش مهمی در پیشگیری، تشخیص زودهنگام و آغاز درمان موثر دارد.
تست‌های تشخیص دیابت با اندازه‌گیری سطح قند خون، این امکان را فراهم می‌کنند که دیابت یا پیش‌دیابت را قبل از ایجاد عوارض جدی شناسایی شوند. در صورت تشخیص به‌موقع، می‌توان با ایجاد تغییر در سبک زندگی، شروع مراقبت‌های پزشکی و کنترل قند خون از بروز مشکلات قلبی، کلیوی، چشمی و دیگر عوارض مرتبط با دیابت، جلوگیری کرد.
اگر در معرض سابقه خانوادگی دیابت دارید یا در معرض آن هستید، توصیه می‌شود در مورد انجام تست با پزشک معالج خود مشورت کنید.
در ادامه این مقاله از دارو دات کام، با ما همراه باشید تا به اتفاق هم، هر آنچه که لازم است درباره این بیماری بدانید را با شما به اشتراک بگذاریم.
آزمایش دیابت چیست؟
آزمایش دیابت مجموعه‌ای از آزمایش های خون است که برای سنجش دقیق سطح گلوکز در خون و تشخیص دیابت یا پیش‌دیابت انجام می‌شوند. در این آزمایش‌ها، میزان قند خون در شرایط مختلف مانند پس از ناشتایی، به‌صورت تصادفی یا با اندازه‌گیری میانگین قند خون در ماه‌های گذشته، ارزیابی می‌شود.
هدف از انجام این آزمایش‌ها، تشخیص زود هنگام افزایش غیرطبیعی قند خون و تعیین وضعیت سلامت متابولیک فرد است تا در صورت نیاز، اقدامات درمانی یا پیشگیرانه در سریع‌ترین زمان آغاز شود.
چه کسانی باید آزمایش دیابت را انجام دهند؟
ممکن است برای نظارت بر سطح گلوکز خون یا در صورت داشتن علائم دیابت، مانند موارد زیر، به آزمایش نیاز داشته باشید:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- افزایش گرسنگی
- خستگی
- تاری دید
- کاهش وزن بی‌دلیل
- زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند
- بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها
علائم دیابت نوع ۱ معمولاً به سرعت بروز می‌کنند و می‌توانند شدید باشند. علائم دیابت نوع ۲ و پیش‌دیابت اغلب به آرامی، حتی در طول سال‌ها، ایجاد می‌شوند.
دیابت بارداری معمولاً در مراحل اولیه بارداری علائمی ایجاد نمی‌کند، اما به احتمال زیاد بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای این بیماری غربالگری خواهید شد. اگر آزمایش نشان دهد که سطح گلوکز شما خیلی بالا است، برای تأیید تشخیص، دوباره آزمایش خواهید داد.
عوامل خطری که نیاز به انجام آزمایش دیابت را افزایش می‌دهند
همچنین اگر عوامل خطر خاصی برای دیابت نوع ۲ دارید، ممکن است به آزمایش نیاز داشته باشید. اگر موارد زیر را دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن باشید:
- افراد بالای ۳۵ سال
- پیش دیابت
- اضافه وزن یا چاقی
- سابقه خانوادگی دیابت
- فشار خون بالا یا بیماری قلبی
- سابقه قبلی دیابت بارداری
- ورزش کمتر از سه بار در هفته
- مبتلایان به بیماری کبد چرب غیرالکلی
انواع آزمایش‌ها برای تشخیص دیابت کدامند؟
انواع مختلف آزمایش قند خون عبارتند از:
آزمایش قند ناشتا
قبل از آزمایش، باید هشت ساعت ناشتا باشید. این آزمایش معمولاً صبح انجام می‌شود و اغلب به عنوان یک آزمایش غربالگری برای دیابت استفاده می‌شود. ممکن است برای تأیید تشخیص، تکرار شود.
آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
این آزمایش نیز نیاز به ناشتا بودن دارد. وقتی به آزمایشگاه می‌رسید، یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود و سپس، یک مایع شیرین حاوی گلوکز می‌نوشید. حدود دو ساعت بعد، یک نمونه خون دیگر گرفته می‌شود. این آزمایش به پزشک می‌گوید که بدن شما چقدر خوب قند را پردازش می‌کند. این آزمایش ممکن است برای آزمایش دیابت بارداری استفاده شود. اگر این آزمایش را در دوران بارداری انجام می‌دهید، هر یک ساعت به مدت دو تا سه ساعت از شما خون گرفته می‌شود.
آزمایش چالش گلوکز (GCT)
آزمایش چالش گلوکز که به عنوان آزمایش غربالگری گلوکز نیز شناخته می‌شود، بیشتر برای آزمایش دیابت بارداری استفاده می‌شود. شما یک مایع شیرین حاوی گلوکز می‌نوشید. یک ساعت بعد یک نمونه خون گرفته می‌شود. نیازی به ناشتا بودن برای این آزمایش نیست. اگر قند خون شما خیلی بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش تحمل گلوکز خوراکی را درخواست کند.
برای آشنایی با آزمایش دیابت بارداری راهنمای زیر را مطالعه کنید:
قند خون تصادفی یا رندوم
این آزمایش را می‌توان در هر زمانی انجام داد. نیازی به ناشتا بودن نیست. در صورت داشتن علائم دیابت، می‌توان از این آزمایش استفاده کرد.
آزمایش HbA1c (هموگلوبین A1C)
این آزمایش میانگین مقدار گلوکز متصل به هموگلوبین را در سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین بخشی از گلبول‌های قرمز خون شماست که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن منتقل می‌کند. برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.
گلوکز همچنین ممکن است در ادرار نیز اندازه‌گیری شود.
آزمایش ادرار
آزمایش ادرار اغلب برای تشخیص یا پیگیری بر دیابت استفاده نمی‌شود زیرا آزمایش خون دقیق‌تر است. اما آزمایش ادرار ممکن است نشان دهد که آیا در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید یا خیر. اگر سطح گلوکز ادرار شما خیلی بالا باشد، احتمالاً برای تأیید تشخیص برایتان آزمایش خون درخواست خواهد شد.
بهترین زمان مراجعه برای انجام انواع آزمایش‌های دیابت
در جدول زیر، بهترین زمان برای انجام تمامی آزمایش‌هایی که بالاتر درباره آنها صحبت کردیم را آورده‌ایم:
| نوع آزمایش | زمان مناسب برای انجام |
|---|---|
| آزمایش قند خون ناشتا (Fasting Plasma Glucose – FPG) | صبح زود، بعد از حداقل ۸ ساعت ناشتایی |
| آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (Oral Glucose Tolerance Test – OGTT) | بعد از ناشتایی شب، ابتدا نمونه ناشتا گرفته می‌شود، سپس محلول گلوکز مصرف می‌شود و نمونه دوم اغلب دو ساعت بعد گرفته می‌شود |
| آزمایش هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c) | هر زمان از روز — نیازی به ناشتا بودن نیست |
| آزمایش قند خون تصادفی (Random Plasma Glucose) | در هر زمانی از روز — بدون توجه به زمان آخرین وعده غذایی |
نکات مهم قبل از آزمایش دیابت و قند خون
برای آزمایش قند خون ناشتا و آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، باید ناشتا باشید. برای آزمایش قند خون تصادفی یا رندوم، آزمایش چالش گلوکز، آزمایش هموگلوبین A1c یا آزمایش گلوکز در ادرار، نیازی به آمادگی خاصی ندارید.
تفسیر آزمایش دیابت
برای تفسیر تست دیابت، حتما به پزشک مراجعه کنید تا با در نظر گرفتن شرایط شما، نتایج آزمایش تفسیر شود. به‌طورکلی تفسیر هر یک از آزمایش‌های دیابت، به شرح زیر است:
آزمایش A1C
آزمایش A1C میانگین سطح قند خون شما را در ۲ یا ۳ ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند.
- نرمال: زیر ۵.۶٪
- پیش‌دیابت: ۵.۷-۶.۴٪
- دیابت: ۶.۵٪ یا بالاتر
آزمایش قند خون ناشتا
این آزمایش قند خون شما را پس از یک شب ناشتا بودن (بدون غذا خوردن) اندازه‌گیری می‌کند.
- نرمال: ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر
- پیش‌دیابت: ۱۰۰-۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- دیابت: ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر
آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)
این آزمایش قند خون شما را قبل و بعد از نوشیدن مایعی که حاوی گلوکز است، اندازه‌گیری می‌کند. شما یک شب قبل از آزمایش ناشتا خواهید بود و ابتدا برای اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا، از شما خون گرفته می‌شود. سپس مایع را می‌نوشید و سطح قند خون شما بررسی می‌شود. این بررسی‌ها معمولاً ۱ ساعت، ۲ ساعت و احتمالاً ۳ ساعت بعد انجام می‌شود.
نتایج در ۲ ساعت:
- نرمال: ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر
- پیش‌دیابت: ۱۴۰-۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
- دیابت: ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر
نتایج بسته به اندازه نوشیدنی گلوکز و تعداد دفعات آزمایش قند خون شما می‌تواند متفاوت باشد. از پزشک خود بپرسید که نتایج آزمایش شما به چه معناست.
آزمایش قند خون تصادفی یا رندوم
این آزمایش قند خون شما را در زمان آزمایش اندازه‌گیری می‌کند. می‌توانید این آزمایش را در هر زمانی انجام دهید و نیازی به ناشتا بودن در ابتدا نیست. این آزمایش به‌تنهایی نمی‌تواند برای تایید پیش‌دیابت یا غیردیابتی بودن کافی باشد.
- نرمال: ندارد
- پیش‌دیابت: ندارد
- دیابت: ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر (در صورت داشتن علائم قند خون بالا)
آزمایش غربالگری گلوکز (GCT)
این آزمایش، قند خون شما را در زمان بارداری اندازه‌گیری می‌کند. شما مایعی حاوی گلوکز می‌نوشید. سپس، ۱ ساعت بعد، خون شما برای بررسی سطح قند خون گرفته می‌شود. نتیجه طبیعی ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر است. اگر سطح قند خون شما بالاتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، باید آزمایش تحمل گلوکز انجام دهید.
یادداشتی از تیم دارو دات کام به شما
تشخیص دیابت، با آزمایش خون صورت می‌گیرد. این آزمایش‌ها بسیار ساده بوه و جواب آنها معمولا سریعا آماده می‌شود. مهم است که بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های مربوط به قند خون را انجام دهید. در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان از پیشرفت بیماری دیابت یا ایجاد عوارض آن جلوگیری کرد.
اگر سوالی در این رابطه دارید، در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
منابع مقاله:
cdc | diabetes | niddk | healthdirect
نظرات