تست پوستی پچ برای حساسیت (کودکان و بزرگسالان) – راهنما + عکس

مقدمه و شناخت

تست پچ چیست؟

تست پوستی پچ برای حساسیت یا آزمایش پچ پوستی (Patch Test)، یک روش تشخیص تخصصی است که برای شناسایی علت اصلی درماتیت تماسی آلرژیک به کار می‌رود. درماتیت تماسی آلرژیک، یک واکنش آلرژیک است که زمانی رخ می‌دهد که پوست شما با یک ماده خاص، مانند نیکل موجود در زیورآلات، صابون‌های عطر دار یا مواد نگهدارنده در لوازم آرایشی تماس پیدا می‌کند. این واکنش می‌تواند به صورت بثورات، قرمزی، تورم، و خارش شدید در ناحیه تماس ظاهر شود و گاهی اوقات حتی منجر به ایجاد تاول‌های کوچک نیز می‌شود.

این آزمایش زمانی که فرد به بیش از یک ماده حساسیت داشته باشد یا منشأ حساسیت به راحتی قابل شناسایی نباشد می تواند بسیار کمک کننده باشد. از آن جایی که هزاران ماده بالقوه حساسیت‌زا در دنیا وجود دارند، در این آزمایش معمولا یک سری از آلرژن‌های پایه بررسی می‌شوند که می‌توانند حدود ۷۰ درصد از موارد درماتیت تماسی را تشخیص دهند. این مواد پایه شامل فلزات، رنگ‌ها، عطرها، مواد نگهدارنده و پلاستیک‌ها هستند.

برای آزمایش دقیق تر، پزشک بر اساس شغل شما (مانند آرایشگری یا دندانپزشکی)، محل بثورات، یا مواد مشکوکی که خودتان به آن ها اشاره می کنید می تواند آزمایش‌های بیشتری را انجام دهد و آلرژن های بیشتری را تست کند.

تست پچ پوستی چه چیزی را نشان می‌دهد و چگونه کار می‌کند؟

تست پچ پوستی به پزشک نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن شما به کدام ماده خاص واکنش آلرژیک نشان می‌دهد. این واکنش یک اتفاق فوری و سریع نیست و بر اساس یک مکانیزم ایمنی تأخیری به نام حساسیت نوع ۴ عمل می‌کند. به همین دلیل است که واکنش آلرژیک با تست پچ، بلافاصله پس از تماس رخ نمی‌دهد و برای ظاهر شدن کامل علائم به زمان نیاز است. این فرایند چند روزه به سیستم ایمنی بدن فرصت می‌دهد تا به‌آرامی به آلرژن‌های تست شده روی پوست واکنش نشان دهد و همین ویژگی، این تست را از سایر آزمایش‌های آلرژی دقیق‌تر و قابل استناد می‌کند.

برای انجام این آزمایش، پزشک مقدار بسیار کمی از آلرژن‌های پایه و رایج را روی دیسک‌های آلومینیومی کوچک و در نوارهای چسب مخصوصی که به آنها فین چمبر می‌گویند قرار می‌دهد. این نوارها معمولاً روی پوست تمیز و خشک کمر شما نصب می‌شوند و به مدت ۴۸ ساعت در جای خود باقی می‌مانند. پزشک محل دقیق هر پچ را علامت‌گذاری می‌کند تا بتواند نتایج را به‌درستی ارزیابی کند.

بعد از گذشت این بازه زمانی، نوارها برداشته می‌شوند و پوست شما برای مشاهده واکنش‌های اولیه بررسی می‌شود. در نهایت، حدود ۹۶ ساعت پس از شروع آزمایش، پزشک مجدداً پوست شما را بررسی می‌کند تا واکنش‌های تأخیری را که ممکن است در اولین بررسی قابل‌مشاهده نبوده‌اند، شناسایی کند. واکنش مثبت به‌صورت یک لکه قرمز، برجسته، یا گاهی تاول‌های کوچک در محل تماس یکی از آلرژن‌ها ظاهر می‌شود که نشان‌دهنده حساسیت بدن شما به آن ماده است.

جزئیات آزمایش

قبل تست پچ پوستی چه کاری باید انجام دهم؟

آماده‌شدن برای تست پچ پوستی از چند هفته قبل از مراجعه و انجام آزمایش شروع می‌شود. عدم رعایت هر یک از این مراحل می‌تواند نتیجه آزمایش را تحت‌تأثیر قرار داده و آن را بی‌اعتبار کند. به‌عنوان‌مثال، مصرف برخی داروها می‌تواند پاسخ سیستم ایمنی بدن را سرکوب کند و مانع از بروز واکنش آلرژیک شود، حتی اگر واقعاً به آن ماده حساسیت داشته باشید.

چگونه برای تست پچ آماده شوم؟

• اگر از داروهای استروئیدی خوراکی مانند پردنیزولون استفاده می‌کنید، باید حداقل دو هفته قبل از آزمایش مصرف آن‌ها را متوقف کنید. همچنین، استفاده از هرگونه کرم، پماد یا لوسیون حاوی کورتیکواستروئید بر روی ناحیه کمر باید حداقل یک هفته قبل از آزمایش قطع شود. لازم به ذکر است مصرف داروهای آنتی‌هیستامین بر نتایج تست پوستی پچ برای حساسیت تأثیری نمی‌گذارد و می‌توانید این داروها را طبق روال معمول خود ادامه دهید.

• برای یک تا دو هفته قبل از آزمایش، از قراردادن کمر خود در معرض نور مستقیم خورشید یا برنزه کردن با خورشید یا سولاریم خودداری کنید. پوست برنزه یا آفتاب‌سوخته ممکن است بر نتایج تست پوستی پچ تأثیر بگذارد.

• در روزهای نزدیک به انجام آزمایش، از استفاده هرگونه مرطوب‌کننده، کرم یا لوسیون در ناحیه کمر خودداری کنید. از سه روز قبل از مراجعه نیز این ناحیه را کاملاً تمیز نگه دارید.

• اگر به محصول خاصی (مانند کرم، عطر، لاک ناخن، یا شامپو) مشکوک هستید، آن را همراه با بسته‌بندی و لیست ترکیباتش به کلینیک ببرید تا پزشک این محصولات را نیز در لیست آلرژن‌های آزمایش قرار دهد.

• اگر باردار هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگرچه تست پچ به شما یا جنین آسیبی نمی‌رساند، اما تغییرات سیستم ایمنی شما در دوران بارداری می‌تواند بر نتایج شما تأثیر بگذارد.

• اگر پزشک از شما درخواست کرد که شب قبل از قراردادن پچ‌ها، موهای روی کمر یا بازوهایتان را بتراشید، برای جلوگیری از تحریک پوست، از موزر استفاده کنید.

در طول تست پچ پوستی چه کاری باید انجام دهم؟

تست پوستی پچ برای حساسیت یک فرایند چند روزه (معمولاً ۵ روزه) است که در طی این بازه زمانی باید ۲ یا ۳ بار به کلینیک مراجعه کنید:

در روز اول مراجعه، پچ‌های حاوی آلرژن روی پوست تمیز و خشک کمر شما قرار داده می‌شوند. پزشک ممکن است برای مشخص‌کردن محل پچ‌ها از یک ماژیک استفاده کند. بهتر است لباس‌های گشاد و آزاد بپوشید تا پچ‌ها جابه‌جا نشوند و از لک شدن لباس‌هایتان نیز جلوگیری شود.

مهم‌ترین بخش آزمایش پس از شروع آن، مراقبت از پچ‌ها است. در طول ۴۸ ساعت اول، به‌هیچ‌وجه نباید دوش بگیرید یا حمام کنید و ناحیه تست باید کاملاً خشک بماند. شنا کردن و انجام فعالیت‌های ورزشی که باعث تعریق شدید می‌شوند، اکیداً ممنوع است. هرگونه رطوبت یا تعریق می‌تواند باعث جدا شدن پچ‌ها از پوست و بی‌نتیجه ماندن روند آزمایش شود.

در طول این مدت، ممکن است ناحیه زیر پچ‌ها کمی احساس خارش داشته باشد. این حس یک نشانه خوب است، اما خاراندن یا شل کردن پچ‌ها ممنوع است. اگر حس خارش بسیار شدید بود، می‌توانید از آنتی‌هیستامین‌ها استفاده کنید، اما اگر درد یا ناراحتی شدیدی داشتید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

بعد تست پچ پوستی چه کاری باید انجام دهم؟

پس از ۴۸ ساعت، از شما خواسته می‌شود تا به کلینیک مراجعه کنید تا پچ‌ها برداشته شوند و پزشک اولین بررسی محل تست پچ پوستی را انجام دهد. بسیار مهم است که حتی پس از برداشتن پچ‌ها ناحیه تست را خشک نگه دارید و از شستن آن خودداری کنید.

مراجعه بعدی شما می‌تواند بنا بر دستور پزشک، ۴ یا ۵ روز پس از انجام تست پوستی پچ برای حساسیت باشد. این جلسه مهم‌ترین بخش آزمایش است. در این روز، پزشک برای آخرین بار پوست شما را بررسی می‌کند. تا این زمان واکنش‌های تأخیری نیز در محل تست ظاهر می‌شوند و این موضوع به پزشک کمک می‌کنند تا به تشخیص قطعی برسد.

تست پوستی پچ برای کودکان

شرایط انجام تست پوستی پچ برای کودکان کاملاً مشابه بزرگسالان است، ازآنجایی‌که ممکن است کودکان نتوانند به‌راحتی از خاراندن محل تست خودداری کنند یا دستورالعمل‌های بعد از انجام آزمایش مانند خشک نگه‌داشتن محل تست را رعایت کنند، همکاری والدین در طول روند انجام این تست برای کودکان بسیار مهم و کمک کننده است.

در طول آزمایش، والدین باید مطمئن شوند که ناحیه تست کودک خشک بماند، از فعالیت‌های پرتحرک آن‌ها جلوگیری کنند و لباس‌های گشاد و تیره به تن فرزند خود بپوشانند. البته پزشک راهنمایی‌های لازم را برای تمامی مراحل آزمایش به والدین ارائه خواهد داد تا این روند برای آن‌ها و کودک به‌راحتی سپری شود.

نتایج و پیگیری

نتیجه‌ی تست چه موقع آماده می‌شود؟

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، نتایج تست پوستی پچ برای حساسیت به یکباره مشخص نمی‌شوند، بلکه طی یک دوره چند روزه بررسی می شوند. در اولین مراجعه پچ‌ها روی پوست قرار داده می شوند. پس از ۴۸ ساعت پچ‌ها برداشته می‌شوند و پزشک اولین بررسی خود را انجام می‌دهد. در بسیاری از موارد، واکنش‌های آلرژیک در این مرحله هنوز به طور کامل ظاهر نشده‌اند، به همین دلیل فرد باید در روز چهارم یا پنجم برای بررسی نهایی دوباره به پزشک مراجعه کند.

نتایج تست پچ به چه معناست؟

یک نتیجه مثبت در تست پچ به این معناست که سیستم ایمنی بدن شما به ماده‌ای که روی پوستتان قرار داده شده، واکنش نشان داده است. این واکنش به‌صورت لکه‌ای برآمده و قرمز رنگ و گاهی با تاول‌های کوچک در محل قراردادن آن ماده ظاهر می‌شود. این نتیجه، به‌صورت قطعی آلرژی تماسی شما به آن ماده را تأیید می‌کند.

اگر نتایج غیرطبیعی باشند، مراحل بعدی چیست؟

اگر آزمایش پوستی پچ شما نشان دهد که به آلرژن‌های خاصی حساسیت دارید، پزشک ابتدا دقیقاً مشخص می‌کند که به کدام مواد حساسیت دارید و شدت واکنش شما چقدر است. سپس پزشک یک برنامه درمانی کامل برای کنترل علائم و جلوگیری از عود کردن علائم حساسیت و بثورات به شما ارائه می‌دهد و در این زمینه شما را کامل راهنمایی می‌کند. پزشک همچنین لیستی از محصولات جایگزین مانند لوازم آرایشی، مرطوب‌کننده‌ها، یا صابون‌های بدون آلرژن را به شما معرفی کند که می‌توانید با خیال راحت از آن‌ها استفاده کنید.

گاهی اوقات، اگر نتایج نامشخص یا مطابق انتظار نباشد، پزشک از شما می‌خواهد آزمایش را دوباره تکرار کنید.

جزئیات بیشتر

خطرات تست پچ چیست؟

بعد از تست پچ ممکن است پوست شما تحریک شده یا لکه‌هایی روی آن ایجاد شوند که روشن‌تر یا تیره‌تر از ناحیه اطراف خود هستند. البته این مشکل ظرف چند روز خودبه‌خود برطرف شود.

در مواردی نادر برخی افراد واکنش‌های آلرژیک شدیدی مانند آنافیلاکسی را تجربه می‌کنند. این واکنش معمولاً ظرف چند ساعت پس از انجام تست اتفاق می‌افتد. بهترین کار این است که از پزشک خود بپرسید که باید مراقب چه علائمی باشید.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟

اگر در ناحیه تست دچار خارش یا درد شدید، فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین می‌توانید از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف داروهایی مانند آنتی‌هیستامین برای تسکین خارش مجاز است یا خیر. در صورت بروز موارد زیر با ۱۱۵ تماس بگیرید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

گاهی اوقات پیداکردن علت بثورات و واکنش‌های پوستی می‌تواند دشوار باشد. چه فکر کنید که عامل اصلی این واکنش‌ها را می‌دانید و چه کاملاً برایتان ناشناخته باشد، آزمایش پوستی پچ برای حساسیت می‌تواند به شما در مسیر تشخیص درست و دقیق کمک کند. مطمئن شوید که دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد نحوه مراقبت از ناحیه آزمایش در طول زمان آزمایش و زمان بازگشت به فعالیت‌های روزمره خود به خاطر سپرده‌اید.

در پرسیدن سوال و مطرح‌کردن هرگونه نگرانی قبل و در طول آزمایش و پس از دریافت نتایج از پزشک خود تردید نکنید.