چه عواملی باعث رفلاکس معده می‌شوند؟ از تغذیه ناسالم تا اختلالات گوارشی

چه چیزی باعث رفلاکس معده می‌شود؟

پس از عبور غذای بلعیده‌شده از مری، سلول‌های معده تحریک می‌شوند تا اسید و پپسین (یک آنزیم) را برای هضم غذا، تولید کنند. نواری از عضله در بخش پایینی مری به نام اسفنکتر تحتانی مری (LES) مانند یک سد وجود دارد تا از بازگشت (رفلاکس) محتویات معده به مری جلوگیری کند. رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که این سد در زمان‌های نامناسب شل شود، ضعیف باشد یا به نوعی دچار اختلال شود.

عواملی مانند تخلیه تاخیری معده، فتق بزرگ هیاتال لغزنده یا وجود مقدار زیاد اسید در معده منجر به برگشت اسید معده به مری خواهد شد. در ادامه علت‌های رفلاکس معده را به صورت کامل و دقیق بررسی می‌کنیم. البته دلایل دقیق این عارضه به‌طور دقیق مشخص نیست؛ بااین‌حال عواملی ممکن است در ایجاد رفلاکس معده نقش دارند.

روده حساس

مطالعات مشاهده‌ای متعددی ارتباطی میان میکروبیوتای روده و بیماری رفلاکس معده به مری را شناسایی کرده‌اند. با‌این‌حال هنوز یک ارتباط روشن میان میکروبیوتای روده و رفلاکس معده به‌طور قطعی مشخص نشده است.

اختلال در سیستم عصبی

بخش LES یک بخش پیچیده از عضله صاف است که تحت کنترل اعصاب و هورمون‌های مختلف قرار دارد. در نتیجه، مواد غذایی، داروها و عوامل سیستم عصبی باعث ایجاد اختلال در عملکرد این عضله می‌شود.

ناهنجاری‌های گوارشی

اگر عضلات معده به‌طور طبیعی منقبض نشوند، احتمال ایجاد تاخیر در تخلیه معده وجود دارد؛ این امر بازگشت اسید به مری را افزایش می‌دهد. علاوه‌بر این، انقباضات مری که باید اسید بازگشته را پاک کنند. همچنین ممکن است مقاومت پوشش مری در برابر آسیب کاهش یابد یا تولید بزاق، کمتر شود.

وزن

اضافه‌وزن خطر بروز مکرر رفلاکس معده را افزایش می‌دهد. حتی اگر شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده طبیعی باقی بماند، افزایش وزن باز هم منجر به سوزش سر دل می‌شود. همچنین وزن اضافی ممکن است فشار روی معده را افزایش داده و محتویات آن را به سمت بالا هل دهد.

متن انگلیسی:

Avoiding factors that cause heartburn may help prevent symptoms. Obesity is linked to GERD. Maintaining a healthy body weight may help prevent the condition.

ترجمه متن:

دوری از عواملی که باعث سوزش سر دل می‌شوند، به پیشگیری از رفلاکس معده کمک می‌کند. چاقی نیز با رفلاکس معده، مرتبط است و حفظ وزن سالم بدن منجر به پیشگیری از این بیماری خواهد شد.
(منبع)

بارداری

بارداری ممکن است وضعیت رفلاکس معده را تشدید کند؛ این امر هم به دلیل تغییرات هورمونی و هم به دلیل رشد رحم و فشار آوردن به اعضای دیگر ایجاد می‌شود.

سن

انقباضات مری و عضلات LES ممکن است با افزایش سن، ضعیف شوند. بااین‌حال، چون مری نسبت به اسید در سنین بالا، حساسیت کمتری دارد، رفلاکس ممکن است منجر به سوزش سر دل نشود. در مقابل، حالت تهوع یا ناراحتی مبهم در قفسه سینه ایجاد می‌شود. البته در نظر داشته باشید، شواهد علمی که همه سالمندان علائم کمتری داشته باشند هنوز قطعی نیست.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن باعث تحریک سیستم گوارش می‌شود و نیکوتین باعث شل شدن عضله مری خواهد شد. علاوه‌بر این، عمل مکیدن مداوم سیگار ممکن است باعث بلع هوا شود که فشار معده را افزایش داده و رفلاکس را تشویق می‌کند. افرادی که روزانه یک پاکت یا بیشتر سیگار می‌کشند، بیشتر از همه در معرض علائم رفلاکس معده قرار دارند.

غذاها و نوشیدنی‌ها

رژیم غذایی یکی از دلایل مهم در ایجاد رفلاکس معده به شمار می‌رود. به عنوان مثال، الکل و کافئین، LES را شل کرده و دیواره مری را تحریک می‌کند. قهوه، چای، کاکائو و نوشابه‌های کولا همگی محرک‌های قوی تولید اسید معده هستند. نعناع و شکلات که اغلب در پایان وعده غذایی مصرف می‌شوند، نیز باعث سوزش سر دل خواهد شد.

برخی افراد می‌گویند پیاز و سیر برایشان سوزش سر دل ایجاد می‌کند. برخی دیگر با مرکبات یا محصولات گوجه‌فرنگی مشکل دارند که دیواره مری را تحریک می‌کنند. غذاهای پرچرب و سرخ‌شده نیز منجر به تشدید علائم رفلاکس معده خواهد شد. اگر متوجه شدید غذایی خاص باعث سوزش سر دل شما می‌شود، بهتر است از خوردن این غذا پرهیز کنید.

الگوهای غذایی

نحوه غذا خوردن به اندازه نوع غذایی که می‌خورید اهمیت دارد. نخوردن برخی وعده‌ها و سپس پرخوری باعث افزایش فشار معده و احتمال رفلاکس می‌شود. همچنین دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن باعث تشدید رفلاکس معده خواهد شد.
بهترین کار برای جلوگیری از رفلاکس معده این است که سه ساعت بعد از غذا خوردن به رختخواب بروید. همچنین از میان‌وعده‌های آخر شب خودداری کنید.

داروها

برخی داروها ممکن است سوزش سر دل را بدتر کنند که در ادامه معرفی می‌کنیم.

• قرص‌های ضدبارداری خوراکی یا داروهای هورمونی پس از یائسگی که حاوی پروژسترون هستند.
• آسپیرین و سایر داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن نیز ممکن است مشکل‌ساز باشند.
• کورتیکواستروئیدها نیز باعث سوزش سر دل می‌شوند.
• داروهای پوکی استخوان مانند آلندرونات نیز مری را تحریک می‌کنند.
• برخی داروهای ضدافسردگی، آرام‌بخش‌ها و مسدودکننده‌های کانال کلسیم هم با شل کردن LES به رفلاکس کمک می‌کنند.

برای جلوگیری از تحریک مری توسط داروها، پیش از بلعیدن قرص چند جرعه آب بنوشید و سپس یک لیوان کامل مایع بخورید تا قرص سریع‌تر از مری عبور کرده و وارد معده شود. اگر دارویی مصرف می‌کنید که به تحریک مری معروف است، حداقل ۳۰ دقیقه پس از مصرف قرص در حالت ایستاده یا نشسته باقی بمانید.

فتق معده

فتق هیاتال یکی از دلایل ایجاد رفلاکس معده به شمار می‌رود. این وضعیت فتق معده زمانی رخ می‌دهد که بخشی از معده از طریق دیافراگم به سمت بالا گسترش یابد. دیافراگم دارای یک منفذ کوچک است که باید فقط به اندازه عبور مری باشد. با‌این‌حال در فردی با فتق هیاتال، بخشی از معده نیز از طریق دیافراگم بیرون زده و وارد قفسه سینه می‌شود.

عوامل خطر برای رفلاکس معده

برخی عوامل باعث تشدید رفلاکس معده می‌شوند که در ادامه بررسی می‌کنیم.

• چاقی
• بارداری
• سیگار کشیدن
• برخی غذاها نیز ممکن است علائم رفلاکس را بدتر کنند که عبارتند از:
• مرکبات
• شکلات
• نوشیدنی‌های کافئین‌دار
• نوشیدنی‌های الکلی
• غذاهای چرب و یا سرخ‌شده
• سیر و پیاز
• نعناع
• غذاهای تند
• غذاهای مبتنی بر گوجه‌فرنگی مانند فلفل چیلی، سس اسپاگتی، پیتزا و سالسا

چه زمانی باید برای رفلاکس معده به پزشک متخصص مراجعه کرد؟

در‌صورتی‌که علائم رفلاکس معده با تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو بهبود نیافت، به متخصص گوارش مراجعه کنید. موارد زیر نیز به‌عنوان نشانه‌های اورژانسی در رفلاکس معده به شمار می‌روند. در صورت مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید.

• خونریزی
• احساس خفگی
• سرفه
• تنگی نفس
• احساس پری سریع هنگام غذا خوردن
• استفراغ مکرر
• گرفتگی صدا
• کاهش اشتها
• مشکل در بلع یا احساس درد هنگام بلع
• کاهش وزن
• احساس گیر کردن غذا یا قرص پشت استخوان سینه

توصیه ای تیم دارو دات کام به شما

رفلاکس معده معمولا جای نگرانی ندارد؛ مگر اینکه به‌طور مکرر رخ دهد. این بیماری با مصرف دارو یا تغییر سبک زندگی قابل درمان است. پیشنهاد می‌کنیم از پزشک توصیه‌های لازم برای بهبود سبک زندگی و ناپرهیزی‌های ضروری را دریافت کنید. در ادامه چند نکته برای بهبود رفلاکس معده و سوزش سر دل را بررسی می‌کنیم.

• خوردن وعده‌های کوچک و مکرر
• پرهیز از خوردن وعده‌های بسیار بزرگ
• ایستاده یا نشسته ماندن پس از اتمام غذا
• پایان دادن به غذا خوردن ۲ تا ۳ ساعت پیش از رفتن به رختخواب
• ترک یا اجتناب از سیگار کشیدن
• پرهیز از فعالیت‌های شدید پس از غذا خوردن
• کاهش وزن در صورت داشتن اضافه‌وزن
• به حداقل رساندن پوشیدن لباس‌های تنگ در اطراف شکم
• خوابیدن با زاویه خفیف و بالا بردن کمی سر

در مطلب زیر به‌طور کامل به چگونگی درمان رفلاکس معده پرداخته‌ایم:

بیشتر بخوانید:

چگونه رفلاکس معده درمان می‌شود؟ روش‌های کاربردی و موثر