چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می‌شود؟ علت پرکاری تیروئید چیست؟
علت پرکاری تیروئید می تواند نهفته در زمینه های مختلفی باشد که منجر به ترشح بیش از اندازه هورمون های تیروئیدی می شوند.
در این مقاله قصد داریم تا به بررسی این علل مختلف پرداخته و عواملی که خطر ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش می دهند مرور کنیم.
چه عواملی باعث پرکاری تیروئید می‌شوند؟
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) یا تیروئید بیش فعال زمانی رخ می دهد که غده تیروئید، مقدار بیش از اندازه ای هورمون تیروئید تولید و ترشح می کند. این وضعیت باعث افزایش سرعت چندین عملکرد بدن شده و علائمی مانند تپش قلب، کاهش وزن، افزایش اشتها و اضطراب را ایجاد می‌کند.
اینکه به چه علت فعالیت این غده در بدن افزایش پیدا می کند می تواند بسته به نوع بیماری و بیماری زمینه ای متفاوت باشد. در ادامه به بررسی علت های مختلف پرکاری تیروئید خواهیم پرداخت.
برای آگاهی از ارتباط پرکاری تیروئید با کاهش وزن، مقاله زیر را مطالعه کنید:
بیماری گریوز
حدودا ۴ نفر از هر ۵ نفر مبتلا به تیروئید پرکار، دچار بیماری ای به نام گریوز (Graves’ disease) هستند در نتیجه شایع ترین علت پرکاری تیروئید ابتلا به این بیماری است.
بیماری گریوز یک اختلال خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن پادتن هایی تولید می کند که باعث می شوند غده تیروئید مقدار زیادی هورمون تیروئید بسازد.
بیماری گریوز شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید است که با تولید بیش از حد هورمون، می‌تواند باعث اتفاقاتی مانند تنگی نفس به عنوان عارضه ناشی از پرکاری تیروئید منجر شود.
علت دقیق بیماری گریوز مشخص نیست، اما این بیماری بیشتر در زنان جوان یا میانسال دیده شده و اغلب زمینه خانوادگی دارد. همچنین سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
همچنین این بیماری در زنان باردار، با انتقال پادتن‌های تولید شده به جنین، باعث بیماری پرکاری تیروئید در گروه سنی نوزادان می‌شود.
ندول‌های تیروئید
ندول تیروئید توده‌ای کوچک است که در غده تیروئید ایجاد می شود. گاهی اوقات این ندول ها باعث تولید بیش از اندازه هورمون تیروئید شده که به آن‌ها ندول های داغ یا سمی (Hot or toxic nodules) گفته می شود. اگر تنها یک ندول وجود داشته باشد، به آن آدنوم سمی منفرد (Toxic solitary adenoma) گفته می شود که معمولا در افراد ۳۰ تا ۵۰ ساله دیده به وجود می آید.
اگر چندین ندول وجود داشته باشد، این وضعیت گواتر چندندولی سمی (Toxic multinodular goiter) یا بیماری پلامر (Plummer disease) نامیده می‌شود که بیشتر در افراد مسن مشاهده می شود. ندول‌ها از بافت غیرطبیعی تیروئید تشکیل شده‌اند، اما معمولا سرطانی نیستند.
به طور کلی ندول های تیروئیدی شانس کمی برای تبدیل شدن به بافت سرطانی را دارند.
تیروئیدیت
تیروئیدیت به معنای التهاب غده تیروئید است. برخی انواع تیروئیدیت موجب نشت هورمون تیروئید از غده تیروئید به جریان خون می شوند. در نتیجه، ممکن است علائم پرکاری تیروئید بروز پیدا کند.
انواع تیروئیدیتی که می‌توانند منجر به پرکاری تیروئید شوند عبارتند از:
- تیروئیدیت تحت حاد: با التهاب دردناک و بزرگ شدن غده تیروئید همراه است.
- تیروئیدیت پس از زایمان: که می تواند پس از تولد نوزاد در زنان ایجاد شود.
- تیروئیدیت بدون درد: مشابه تیروئیدیت پس از زایمان است اما بدون ارتباط با بارداری رخ می دهد. در این حالت تیروئید ممکن است بزرگ شود. متخصصان معتقدند که تیروئیدیت بدون درد احتمالا یک اختلال خودایمنی است.
تیروئیدیت همچنین می تواند باعث بروز علائم کم‌کاری تیروئید شود. در برخی موارد، پس از یک دوره پرکاری تیروئید، ممکن است غده تیروئید دچار کم کاری شود.
مصرف بیش از حد ید
غده تیروئید برای ساخت هورمون تیروئید از ید استفاده می کند. میزان یدی که مصرف می کنید بر مقدار هورمون تیروئیدی که غده تیروئید شما می سازد اثر گذار است. در برخی افراد، مصرف مقادیر زیاد ید ممکن است باعث شود تیروئید بیش از اندازه هورمون تیروئیدی تولید کند.
برخی شربت های سرفه و داروها (از جمله بعضی داروهای قلبی) ممکن است حاوی مقدار زیادی ید باشند. همچنین جلبک دریایی و مکمل‌های ساخته شده بر پایه جلبک نیز مقدار زیادی ید دارند.
آدنوم هیپوفیز آزاد کننده TSH (تیروتروپینوما)
این وضعیت در واقع یک توده خوش خیم در غده هیپوفیز (غده ای در پایه مغز) است که مقدار زیادی هورمون محرک تیروئید (TSH) ترشح می کند. به طور طبیعی، غده هیپوفیز TSH ترشح می کند تا غده تیروئید را برای تولید هورمون تیروئید تحریک کند. اما ترشح زیاد TSH می تواند منجر به تولید بیش از حد هورمون تیروئید شود. این علت، یکی از دلایل بسیار نادر پرکاری تیروئید است.
داروهای هورمون تیروئید بیش از حد
برخی افراد که برای کم کاری تیروئید (Hypothyroidism) داروی هورمون تیروئید مصرف می کنند ممکن است بیش از حد نیاز آن را دریافت کنند. چنانچه داروی هورمون تیروئید مصرف می کنید، لازم است حداقل سالانه یک‌بار به پزشک مراجعه کرده تا سطح هورمون های تیروئید شما بررسی شود. در صورتی که سطح هورمون‌ها بالا باشد، ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو وجود داشته باشد.
برخی داروهای دیگر نیز می‌توانند با داروی هورمون تیروئید تداخل داشته و سطح این هورمون را در بدن افزایش دهند. بنابراین، اگر داروی هورمون تیروئید مصرف می کنید، هنگام شروع هر داروی جدید، حتما در مورد احتمال تداخل دارویی با پزشک مشورت کنید.
تومور غیرسرطانی
در برخی موارد، رشد یک تومور غیرسرطانی نادر در غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد، می تواند باعث پرکاری تیروئید شود.
عواملی که خطر ابتلا به پرکاری تیروئید را افزایش می‌دهند چیست؟
به طور کلی همان طور که پیشتر ذکر شد پرکاری تیروئید در زنان و افراد بالای ۶۰ سال شایع تر است. احتمال ابتلا به پرکاری تیروئید در شما بیشتر است اگر:
- سابقه خانوادگی بیماری تیروئید داشته باشید
- سابقه ابتلا به بیماری های دیگر داشته باشید، از جمله:
- کم خونی مهلک (Pernicious Anemia) ناشی از کمبود ویتامین B12
- دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲
- نارسایی اولیه آدرنال
- مقادیر زیاد غذاهای حاوی ید مانند جلبک مصرف کنید
- داروهای حاوی ید استفاده کنید
- محصولات حاوی نیکوتین مصرف کنید
- در ۶ ماه گذشته باردار بوده باشید
سابقه خانوادگی بیولوژیکی بیماری تیروئید
با توجه به اینکه شایع ترین علت پرکاری تیروئید ابتلا به بیماری گریوز است، و این بیماری معمولا در افراد دیگر خانواده نیز دیده می شود، سابقه خانوادگی در ابتلا به پرکاری تیروئید تاثیر به سزایی دارد.
بیماری‌های خودایمنی
عموما افراد دچار بیماری های خود ایمنی سیستم ایمنی حساس تری نسبت به افراد سالم داشته و این امر آن ها را مستعد ابتلا به سایر بیماری های خود ایمنی می کند. همان طور که پیشتر ذکر شد، با توجه به اینکه شایع ترین علت ابتلا به پرکاری تیروئید بیماری گریوز است، و در آن سیستم ایمنی فرد باعث می شود که غده تیروئید بیش از اندازه هورمون های خود را ترشح کند، بیماری های خود ایمنی می توانند عامل خطری برای ابتلا به پرکاری تیروئید باشند.
سیگار کشیدن
مطالعات علمی نشان داده اند که مصرف سیگار با ابتلا به پرکاری تیروئید رابطه معناداری داشته است.
اگر به دنبال راهکارهای موثر برای ترک سیگار هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله زیر را مطالعه کنید:
بارداری (برای تیروئیدیت پس از زایمان)
در اوایل بارداری، بدن مادر نیاز دارد هورمون های تیروئیدی بیشتری را نسبت به حالت عادی تولید کند تا به رشد جنین کمک کند. داشتن سطح کمی بالاتر از حد طبیعی هورمون‌های تیروئید معمولا مشکلی ندارد، اما اگر این سطح به‌طور چشمگیری افزایش یابد، پزشک ممکن است نیاز به طراحی یک برنامه درمانی داشته باشد. سطح بالای هورمون‌های تیروئید می‌تواند بر مادر و جنین تأثیر بگذارد.
تشخیص پرکاری تیروئید در دوران بارداری می‌تواند دشوار باشد، زیرا سطح هورمون‌های تیروئید به طور طبیعی افزایش می یابد و دیگر علائم بارداری ممکن است نشانه های بیماری را مخفی کنند.
افزایش هورمون های تیروئیدی در مادر می تواند در ادامه برای وی باقی مانده و منجر به تیروئیدیت پس از زایمان شود.
توصیه ای تیم دارو دات کام به شما
دلایل مختلفی می تواند منجر به ابتلای شما به پرکاری تیروئید شود. خبر خوب آن است که عموما این عوامل قابل درمان هستند و می توان آن ها را کنترل کرد. شناخت نسبت به دلایل مختلفی که می تواند سبب پرکاری تیروئید شود به شما این امکان را می دهد تا بتوانید با آگاهی بیشتر بیماری خود را تحت کنترل داشته باشید.
