دیابت کودکان از چه سنی شروع می‌شود؟ پیشگیری + عوامل خطر

دیابت در کودکان از چه سنی آغاز می‌شود؟

دیابت در کودکان وقتی ایجاد می‌شود که بدن کودک نتواند قند خون را به‌درستی کنترل کند. در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی به صورت اشتباه، سلول‌های تولیدکننده انسولین را از بین می‌برد؛ ژنتیک، ویروس‌ها و استرس‌های زودهنگام می‌توانند نقش داشته باشند.

در دیابت نوع ۲، بدن انسولین تولید می‌کند اما به آن پاسخ نمی‌دهد. چاقی، رژیم پرقند، کم‌تحرکی، تغییرات هورمونی و حتی استرس‌های محیطی می‌توانند حساسیت بدن به انسولین را کاهش دهند و ابتلا را افزایش دهند.

در جدول زیر، بررسی کرده‌ایم که در سنین مختلف، چرا کودک دچار دیابت می‌شود:

علائم دیابت در کودکان

دیابت در کودکان ممکن است با نشانه‌های مختلفی ظاهر شود که شناسایی به‌موقع آن‌ها اهمیت زیادی دارد. علائم این بیماری، عبارتند از:

• ادرار و تشنگی بیش از حد
• خستگی و کاهش انرژی مداوم
• افزایش اشتها همراه با کاهش وزن
• تاری دید یا مشکلات بینایی
• تغییرات رفتاری و تحریک‌پذیری
• شب ادراری یا بازگشت آن در کودکانی که قبلاً کنترل داشتند
• بوی شیرین یا میوه‌ای در دهان
• افزایش تعداد عفونت‌ها

علت دیابت در کودکان

بدن کودک با ابتلا به دیابت، توانایی پردازش گلوکز را تقریبا از دست می‌دهد. از این رو درک عوامل ایجاد کننده این بیماری، برای پیشگیری و مدیریت موثر آن، اهمیت ویژه‌ای دارد. دلایل اصلی دیابت کودکان عبارتند از:

عوامل ژنتیکی

اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع 1، سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند. اگر مادر کودک مبتلا به دیابت نوع 1 باشد، خطر ابتلای این فرد حدود 1٪ تا 4٪ است؛ از سوی دیگر، اگر پدر دیابت نوع 1 داشته باشد، خطر ابتلای کودک به دیابت نوع 1 حدود 3٪ تا 8٪ است.

اگر هر دو والدین مبتلا باشند، این خطر تا حدود 30٪ افزایش می‌یابد. اگر یکی از فرزندان شما به دیابت نوع 1 مبتلا باشد، سایر فرزندان شما حدود 5٪ خطر ابتلا دارند.

عوامل محیطی

عوامل محیطی مانند کمبود ویتامین D، آلودگی هوا و داشتن استرس بر بروز دیابت نوع 1 در بچه‌ها موثر است. این عوامل باعث سریع شدن فرایند تخریب سلول‌های بتای تولیدکننده انسولین در فرد می‌شود.

ابتلا به ویروس‌های خاص

ابتلا به برخی ویروس‌ها ممکن است باعث تخریب خود ایمنی سلول‌های جزیره‌ای پانکراس شود؛ در نتیجه خطر ابتلا به دیابت نوع 1 افزایش می‌یابد.

عواملی که احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در کودکان را افزایش می‌دهند

برخی عوامل منجر به افزایش خطر ابتلا به دیابت در کودکان می‌شوند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:

• هرچه بافت چربی در بدن کودکان بیشتر باشد، سلول‌های بدن آن‌ها در برابر انسولین مقاوم‌تر می‌شوند.
• خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در کودکان با تحرک پایین، بیشتر است.
• مصرف گوشت قرمز و گوشت فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با شکر با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ مرتبط است.
• اگر کودک پدر یا مادر یا خواهر و برادر مبتلا به دیابت داشته باشد، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در او بیشتر می‌شود.
• دختران نوجوان بیشتر از پسران نوجوان در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
• کودکانی که از مادران مبتلا به دیابت بارداری متولد می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.
• نوزاد پره‌ترم یا نابالغ (نوزادانی قبل از ۳۹ تا ۴۲ هفته بارداری متولد می‌شوند)، بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار دارند.

برای آشنایی بیشتر در مورد دیابت کودکان، مطلب زیر را مطالعه کنید:

دیابت در کودکان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر هر یک از علائم دیابت در کودک مشاهده شد، مراجعه سریع به یک متخصص غدد کودکان ضروری است. روش اصلی تشخیص، آزمایش خون است که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش قند خون ناشتا
• آزمایش قند خون تصادفی
• آزمایش قند خون دو ساعته بعد از غذا
• آزمایش تحمل گلوکز

نتایج این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا نوع دیابت و شدت آن را مشخص کرده و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

آیا دیابت در کودکان درمان قطعی دارد؟

دیابت در کودکان درمان قطعی ندارد، اما با کنترل منظم و سبک زندگی سالم می‌توان قند خون را مدیریت کرد و زندگی طبیعی و فعالی داشت. متخصصان غدد و تغذیه می‌توانند در برنامه‌ریزی درمان، رژیم غذایی و مدیریت روزانه بیماری به والدین و کودک کمک کنند.

عوارض دیابت در کودکان

دیابت درمان‌ نشده یا کنترل‌نشده می‌تواند به مشکلات جدی سلامتی منجر شود. از جمله عوارض مهم این بیماری در کودکان، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• خشکی پوست و مشکلات پوستی
• بیماری‌های دهان و دندان
• آسیب به کلیه‌ها و دیگر اندام‌های حیاتی
• مشکلات چشمی و بینایی
• اختلالات قلبی و عروقی

مراجعه به پزشک با تجربه و مدیریت منظم بیماری، بهترین راه برای پیشگیری از عوارض جبران‌ناپذیر است.

پیشگیری از دیابت کودکان

اگرچه دیابت نوع ۱ قابل پیشگیری نیست، اما با سبک زندگی سالم می‌توان خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ و مدیریت بهتر دیابت در کودکان را کاهش داد. در ادامه، راه‌های پیشگیری از هر دو دیابت در کودکان را به تفکیک، بررسی کرده‌ایم:

روش‌های پیشگیری از دیابت نوع 1 در کودکان

در حال حاضر هیچ روشی برای پیشگیری از بروز دیابت نوع 1 در کودکان وجود ندارد. بااین‌حال روش‌هایی برای مدیریت بهتر دیابت نوع 1 در بچه‌ها وجود دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.

• کنترل منظم قند خون توسط والدین
• دریافت ویزیت‌های منظم پزشک
• آموزش به کودک و افراد در ارتباط با کودک در مورد مدیریت قند خون

پیشگیری از دیابت نوع 2 در کودک

پیشگیری از دیابت کودکان با چند راهکار قابل انجام است. ورزش و دیابت کودکان بر یکدیگر موثرند؛ یعنی کودکانی با تحرک بالا و فعالیت بدنی مداوم، کمتر در معرض ابتلا به مرض قند خون مزمن قرار دارند. برخی از راهکارهای کنترل دیابت کودکان به شرح زیر است.

• یاد بگیرید که چطور تزریق انسولین را انجام دهید یا از پمپ انسولین استفاده کنید.
• قند خون کودک خود را مرتب چک کنید.
• بفهمید غذاهای مختلف، ورزش و بیماری‌ها، چگونه سطح قند خون را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
• سلامت روانی و عاطفی کودک را بررسی کنید تا در صورت نیاز از مشاور کمک بگیرید.
• علائم قند خون بالا و پایین را بشناسید.
• دوستان، خانواده، مدیران مدرسه و دیگران را درباره دیابت نوع ۱ و نیازهای مدیریتی فرزندتان آموزش دهید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

هرچند که دیابت نوع 1 در کودکان قابل پیشگیری نیست؛ بااین‌حال با داشتن سبک زندگی سالم و ویزیت‌های دوره‌ای، مدیریت می‌شود تا عوارض شدید و جدی برای کودک ایجاد نشود. در مقابل، دیابت نوع 2 با کنترل میزان مصرف کالری، غذاهای نشاسته‌ای فرآوری‌شده، چربی‌های ناسالم و شیرینی‌ها در رژیم غذایی فرزندتان، قابل کنترل است.

فعالیت بدنی کودک به کنترل بهتر دیابت و جلوگیری از ایجاد عوارض نیز کمک می‌کند. بااین‌حال ما توصیه می‌کنیم برای بررسی دقیق‌تر سلامت فرزندتان حتما به متخصص غدد مراجعه کنید.

اگر سوالی دارید، در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.