تفاوت افسردگی و اضطراب چیست؟ تفاوت در علائم، رفتار و درمان
احساس افسردگی و اضطراب، واکنش‌های طبیعی انسان به رویدادهای روزمره است. وقتی چیزی ما را ناامید می‌کند یا فقدانی را تجربه می‌کنیم، یا وقتی رویداد مهمی در پیش داریم، ممکن است منجر به احساس «غم» یا «اضطراب» در ما شود.
اگر این احساسات برای مدتی ادامه داشته باشند، ممکن است به یک اختلال مرتبط مبتلا شویم که به عنوان افسردگی (یا اختلال خلقی) و اختلال اضطراب شناخته می‌شود.
در این مقاله می‌خواهیم در مورد دو اختلال افسردگی و اضطراب صحبت کنیم. این دو اختلال مجزا در نظر گرفته می‌شوند، اما یک تلاقی قابل توجه وجود دارد. در ادامه، تفاوت‌ها و شباهت‌های اصلی در علائم، علل و درمان‌های افسردگی و اضطراب را بررسی خواهیم کرد.
اضطراب در مقابل افسردگی
اضطراب و افسردگی از جمله بیماری‌های جدی سلامت روان هستند که می‌توانند بر زندگی روزمره فرد تأثیر بگذارند. اگرچه علل، علائم و درمان‌ها ممکن است با هم همپوشانی داشته باشند، اما تفاوت‌های مهمی بین این دو بیماری وجود دارد.
پزشکان اضطراب را به عنوان نگرانی و ترس بیش از حد توصیف می‌کنند، در حالی که افسردگی عموماً شامل احساس عمیق غم و ناامیدی است. در حالی که افراد مبتلا به اضطراب اغلب احساس می‌کنند که دائماً در حال اضطراب هستند، افراد مبتلا به افسردگی ممکن است احساس بی‌حسی و گوشه‌گیری کنند.
هر دو بیماری همچنین می‌توانند علائم جسمی ایجاد کنند. به عنوان مثال، فرد مبتلا به اضطراب ممکن است با درد قفسه سینه یا سرگیجه مراجعه کند و فرد مبتلا به افسردگی ممکن است تغییراتی در اشتها یا الگوهای خواب خود تجربه کند.
افسردگی چیست؟
افسردگی اختلالی است که بر احساس و رفتار شما تأثیر می‌گذارد. وقتی افسرده هستید، ممکن است علائمی مانند غم، ناامیدی یا اضطراب داشته باشید، علاقه به چیزهایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردید را از دست بدهید و دچار کمبود انرژی و احساس خستگی زیاد شوید.
برای اینکه علائم شما اختلال افسردگی تلقی شود، باید بیشتر روز، تقریباً هر روز، حداقل به مدت ۲ هفته آنها را داشته باشید و نباید علت پزشکی مانند مشکل تیروئید داشته باشید. روانپزشک شما می‌تواند شما را از نظر بیماری‌هایی که باعث علائمی مانند افسردگی می‌شوند، بررسی کند.
اضطراب چیست؟
نگرانی و ترس بخش‌های عادی زندگی هستند. این احساسات باعث می‌شوند مغز برای محافظت از ما و حفظ بقا، دستورات لازم را به بدن برای حمله یا گریز بدهد. اما وقتی این احساسات از بین نمی‌روند یا بیش از حد می‌شوند، می‌توانند نشانه‌هایی از اختلال اضطراب باشند.
اگر احساس می‌کنید نگرانی دائمی شما را فراگرفته است در حالی که علت مشخصی برای آن پیدا نمی‌کنید، اکثر مواقع بدخلق و عصبی هستید، عرق می‌کنید یا می‌لرزید و کنترل اوضاع از دستتان خارج شده است، احتمال دارد که دچار یک اختلال اضطرابی شده باشید.
تفاوت بین اضطراب و افسردگی چیست؟
اضطراب و افسردگی ممکن است تغییراتی در عملکرد برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی، از جمله سروتونین و سایر مواد شیمیایی مانند دوپامین و اپی نفرین ایجاد کنند. این دو بیماری علائم ذهنی و جسمی متمایزی دارند و پزشکان ممکن است گزینه‌های درمانی متفاوتی را برای هر یک از آنها توصیه کنند.
اگر تغییراتی در خلق و خوی خود تجربه می‌کنید و سعی دارید بفهمید که آیا افسردگی است یا اضطراب، یا هر دو، به سطح انرژی و نگرش خود نسبت به آینده توجه کنید. اختلال افسردگی معمولاً با کاهش انرژی و از دست دادن علاقه یا انگیزه برای انجام کارها همراه است.
فرد مبتلا به افسردگی اغلب می‌خواهد تنها باشد و انگار توان و حوصله انجام کاری را ندارد. اما، اضطراب می‌تواند باعث شود که احساس کنید بسیار حساس و پرانرژی هستید که اغلب با افکار آشفته و نگرانی تشدید می‌شود. فرد دچار اختلال اضطراب بسیار تحریک پذیر است و با یک حرکت از جا می‌پرد، مثل کسی که فکر می‌کند در خطر است.
علائم اضطراب در مقابل افسردگی
افسردگی و اضطراب در برخی از علائم و نشانه‌های کلیدی با هم متفاوت هستند:
علائم افسردگی
- احساس شدید غم
- گناه
- بی‌ارزشی یا ناامیدی
- افکار خودکشی
علائم اضطراب
- احساس نگرانی، وحشت یا دلهره
- احساس گرفتاری
- ترس، پارانوئید و تنش
- استرس شدید
- تنگی نفس و گرفتگی قفسه سینه
علائم مشترک
مهم است که تشخیص دهید که در افسردگی و اضطراب، ممکن است مجموعه‌ای کاملاً متفاوت از علائم را نسبت به شخص دیگری تجربه کنید. با این حال، علائم مشابهی هم برای هر دو اختلال دیده می‌شود. هر یک از موارد زیر می‌تواند هم ناشی از اضطراب یا ناشی از افسردگی باشد:
- خستگی یا کاهش سطح انرژی
- احساس عمومی تحریک‌پذیری یا عصبانیت
- درد و کوفتگی بی‌دلیل
- تغییر در الگوهای خواب، چه کمبود خواب باشد چه پرخوابی
- کاهش خلق و خو
- ناتوانی در آرامش، تمرکز یا توجه
علت اضطراب در مقابل افسردگی
با وجود اینکه برای اضطراب و افسردگی علت قطعی و مشخص وجود ندارد، اما می‌توان برای اضطراب و افسردگی چند عامل ریسک و علل بالقوه مشترک را نام برد:
- عوامل محیطی یا اجتماعی
- سبک زندگی
- تروما یا سوءاستفاده
- ژنتیک
- عدم تعادل عناصر شیمیایی مغز مثل سروتونین یا دوپامین
برخی عوامل هم سطح ریسک مربوط به افسردگی یا اضطراب را افزایش می‌دهند که عبارتند از:
- سن
- جنسیت
- معضلات فعلی سلامت روان
تشخیص اضطراب در مقابل افسردگی
تشخیص افسردگی یا اضطراب، هر دو به عهده روانپزشک است که با توجه به ارزیابی بالینی دقیق صورت می‌گیرد و معیارهای متفاوتی هم دارد.
از جمله مواردی که در تشخیص اضطراب، معیار قرار می‌گیرد عبارتند از:
- حس اضطراب و نگرانی شدید در اغلب روزها و به مدت حداقل 6 ماه (برای اختلال اضطرابی حمله پانیک 1 ماه کافی است)
- عدم توانایی برای کنترل یا رفع نگرانی
- ایجاد رنج و اختلال در برنامه عادی زندگی و عملکرد شغلی، تحصیلی، اجتماعی و …
- داشتن حداقل 3 علامت اصلی اختلال اضطراب
از جمله مواردی که در تشخیص افسردگی به آن توجه می‌شود عبارتند از:
- خلق افسرده: به طوری که فرد هر روز و بیشتر زمان روز در این حالت باشد.
- ایجاد اختلال: عملکرد روزانه و عادی فرد (در زمینه‌های مختلف مثل درس، کار، روابط و …) دچار اختلال می‌شود.
- مدت زمان باقی ماندن علائم: حداقل 5 مورد از علائم اصلی افسردگی باید حداقل به مدت 2 هفته در فرد دیده شود. حداقل یکی از علائم باید خلق افسرده یا از دست دادن علاقه باشد.
- از دست دادن علاقه: فرد به طور واضح، نسبت به فعالیت‌هایی که پیش از این برای او لذت بخش بوده، بی علاقه می‌شود و سطح فعالیت‌های او به طور چشمگیر کاهی می‌یابد.
درمان اضطراب در مقابل افسردگی
اضطراب و افسردگی هر دو بیماری‌های روانی قابل درمان هستند. تشخیص درست از سوی یک روانپزشک یا متخصص سلامت روان باید پیش از درمان یک اختلال اضطرابی یا افسردگی بالینی شروع شود. اگر اختلال اضطرابی افسردگی یا هر دو در شما تشخیص داده شود، روانپزشک یا روان درمانگر شما یک برنامه درمانی متناسب با نیازهایتان توصیه می‌کند. این درمان ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
- روان درمانی (درمان مبتنی بر گفتگو) شامل درمان شناختی-رفتاری که برای کمک به افراد با استفاده از تغییر شیوه تفکر و رفتار آنها طراحی شده است.
- تغییرات در سبک زندگی مانند ورزش منظم و تکنیک‌های کم کردن استرس
- تغییرات رژیم غذایی
- درمان دارویی شامل مصرف داروهای ضد افسردگی یا ضد اضطراب
در مورد افسردگی‌هایی که به دارو یا سایر درمان‌های خط اول پاسخ نمی‌دهند، سایر درمان‌های پیشنهادی از سوی روانپزشک ممکن است شامل درمان با تشنج الکتریکی، تحریک مغناطیسی مکرر فراجمجمه‌ای (rTMS) یا سایر راه‌های شناختی باشد که اغلب آنها هنوز نیاز به بررسی بیشتری دارند و ممکن است برای همه مناسب نباشد.
آیا می‌توان افسردگی و اضطراب را همزمان داشت؟
افسردگی و اضطراب اختلال‌های جداگانه‌ای با برخی علائم مشترک هستند. اما ممکن است کسی افسردگی و اضطراب را همزمان تجربه کند.
یک نظرسنجی سلامت روان جهانی سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان داد که ۴۱٪ از افرادی که یک سال به اختلال افسردگی اساسی مبتلا بوده‌اند، در همان دوره ۱۲ ماهه، یک یا چند اختلال اضطرابی نیز داشته‌اند. وقتی این شرایط به این شکل با هم وجود داشته باشند، می‌توانند شدیدتر و طولانی‌تر از حد معمول باشند. همچنین ممکن است فردی به یکی از این شرایط مبتلا شود و علائم دیگری را نیز داشته باشد.
بسیاری از متخصصان «اختلال اضطراب و افسردگی مختلط» (MADD) را به عنوان یک بیماری در نظر می‌گیرند. در این حالت ممکن است فرد علائم هر دو بیماری را داشته باشد، اما نه به اندازه‌ای شدید که تشخیص رسمی هر دو بیماری را داشته باشد. با این حال، این ترکیب هنوز هم می‌تواند باعث پریشانی شود و بر زندگی روزمره فرد تأثیر بگذارد.
اضطراب و افسردگی چگونه به هم شباهت دارند؟
عوامل متعددی منجر به این پیشنهاد از طرف برخی متخصصان سلامت روان شده است که اضطراب و افسردگی در واقع یک اختلال هستند:
- اغلب اوقات، آنها همزمان وجود دارند؛ بین این دو اختلال همپوشانی علائم زیادی وجود دارد
- تعدادی از روش‌های مشابه می‌توانند برای درمان هر دو حالت روانی استفاده شوند
- تغییرات سبک زندگی برای بهبود عادات خواب، افزایش حمایت اجتماعی، کاهش استرس و ورزش منظم به مدیریت هر دو اختلال کمک می‌کند
- انتقال‌دهنده‌های عصبی یکسانی در هر دو اختلال اضطراب و افسردگی دخیل هستند
- استرس می‌تواند هر دو را مستعد کند
- داروهای گروه مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) در هر دو اختلال اثربخشی نشان داده‌اند: افسردگی و اختلالات اضطرابی (اختلال هراس (PD)، اختلال اضطراب اجتماعی (SAD)، اختلال اضطراب فراگیر و اختلال استرس پس از سانحه).
چه زمانی باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید؟
اگر احساس می‌کنید علائم افسردگی یا اضطراب دارید و راه‌های مدیریت یا کنترل آن برایتان دشوار است یا عملکرد عادی شما دچار اختلال شده است، لازم است که به روانپزشک مراجعه کنید. اگر در حال درمان هستید و درمان اختلال اضطرابی یا افسردگی جواب نمی‌دهد یا سوالاتی در مورد داروها دارید هم با روانپزشک تماس بگیرید.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
هم اضطراب هم افسردگی جزء شایع‌ترین اختلالات روانی در جهان هستند. این دو اختلال شباهت‌های زیادی به هم دارد اما معیارهای تشخیص جداگانه و گاه درمان‌های جداگانه‌ای هم دارند.
توجه به این نکته که تشخیص یک اختلال تنها به عهده یک روانپزشک یا درمانگر حرفه‌ای است، باعث خواهد شد از نام گذاری روی خود و سرخود عمل کردن دوری کنید و برای بهبودی هر اختلالی، با روش درست و اصولی پیش روید.
