آیا دیابت باعث لاغری می‌شود؟ بررسی ارتباط کاهش وزن و قند خون بالا

چرا و چگونه دیابت باعث لاغری می‌شود؟

دیابت یا بیماری قند خون، شرایطی است که باعث بالا رفتن بیش‌ازحد قند خون شما می‌شود. دیابت دو نوع اصلی (نوع 1 و نوع 2) دارد. در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سازنده انسولین حمله کرده و تولید انسولین متوقف شده است. در دیابت نوع 2، بدن قادر به تولید انسولین کافی نیست یا سلول‌های بدن به‌درستی به انسولین واکنش نشان نمی‌دهند.

• انسولین، هورمونی است که به بدن اجازه می‌دهد از گلوکز (قند) استفاده کند.

در دیابت نوع 2، بدن نمی‌تواند به‌خوبی از انسولین استفاده کند و به همین دلیل گلوکز در خون تجمع پیدا می‌کند. وقتی گلوکز به سلول‌های شما نمی‌رسد، بدن فکر می‌کند گرسنه است و دنبال راهی برای جبران می‌گردد. به همین دلیل با سوزاندن ماهیچه و چربی با سرعت زیاد، انرژی مورد نیازش را تامین می‌کند.

کلیه‌ها قندهای اضافی تجمع یافته در خون را از طریق ادرار از بدن خارج می‌کنند، اما برای این کار باید انرژی زیادی صرف کنند که این می‌تواند باعث آسیب آن‌ها شود.

در دیابت نوع 1 نیز الگوی مشابهی وجود دارد. اما به‌جای اینکه بدن قادر به استفاده از انسولین نباشد، اصلا انسولینی وجود ندارد و تولید آن متوقف شده است.

کاهش وزن هم در دیابت نوع 1 و هم در نوع 2 ممکن است رخ دهد، اما بیشتر در مبتلایان دیابت نوع 1 دیده می‌شود. والدین کودک مبتلا به دیابت نوع 1 معمولا اولین کسانی هستند که متوجه کاهش وزن غیرمعمول او می‌شوند.

پیشگیری از کاهش وزن ناشی از دیابت

همانطور که گفتیم، کاهش وزن ناشی از دیابت در نتیجه‌ی کنترل نشدن قند خون بالا رخ می‌دهد. پس برای پیشگیری از آن، تمام توصیه‌هایی که به کنترل قند خون بالا کمک می‌کنند می‌تواند موثر باشد. این توصیه‌ها می‌تواند شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:

• رژیم غذایی متعادل و وعده‌های غذایی متعدد: صرف غذا هر 3-4 ساعت، باعث جلوگیری از سوزاندن چربی‌ها برای تولید انرژی می‌شود.
• ورزش و فعالیت فیزیکی منظم: به تثبیت وزن متناسب کمک کرده و مقاومت به انسولین را در بدن کاهش می‌دهد.
• مصرف داروهای تنظیم قند خون با تجویز پزشک

کاهش وزن ناشی از دیابت چگونه درمان می‌شود؟

به‌طورکلی کاهش وزن می‌تواند علامت دیابت کنترل‌نشده باشد. پس در‌صورتی‌که تشخیص دیابت برای شما داده شده، قدم اول در درمان کاهش وزن ناشی از آن، مدیریت و کنترل قند خون است.

اگر در حال کاهش وزن هستید، برای جبران این وضعیت حتما با پزشک خود مشورت کنید. اگر برای افزایش مجدد وزن شروع به خوردن چربی‌های ناسالم کنید، ممکن است منجر به بدتر شدن وضعیت دیابت شود. در عوض، پزشک ممکن است بسته به شرایط شما انسولین یا سایر داروهای درمان دیابت را برای کنترل قند خون توصیه کند و رژیم غذایی مناسب را برای شما تعیین کند.

متن انگلیسی:

“It’s important to remember that unexplained weight loss isn’t normal,” says Cotey.

It’s not only a sign of diabetes, but may also point to other issues such as cancer or gastrointestinal tract, metabolism or thyroid issues. If you’re dropping weight and don’t know why, see your healthcare provider as soon as possible.

ترجمه متن:

کوتی می‌گوید: مهم است که بدانید کاهش وزن بی‌دلیل، طبیعی نیست.

این فقط نشانه دیابت نیست، بلکه ممکن است به مشکلات دیگری مانند سرطان یا مشکلات دستگاه گوارش، متابولیسم یا تیروئید نیز اشاره داشته باشد. اگر در حال کاهش وزن هستید و دلیل آن را نمی‌دانید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. (منبع)

مدیریت کاهش وزن ناشی از دیابت

برای مدیریت کاهش وزن در دیابت، باید در عین حال که به بازیابی وزن از دست رفته و تثبیت وزن مناسب فکر می‌کنیم، کنترل قند خون و سلامت کلی بدن را نیز در نظر داشته باشیم. پس نیاز به یک رویکرد جامع داریم که دربرگیرنده همه این موارد باشد. این برنامه شامل ترکیبی از تنظیم رژیم غذایی، فعالیت بدنی و تنظیم داروهای کنترل قند خون است.

اگر به دنبال فعالیت بدنی اصولی هستید، مقاله “راهنمای ورزش کردن برای مبتلایان به دیابت” می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

برای افزایش وزن، معمولاً باید کالری بیشتری نسبت به کالری مصرفی فعلی دریافت کنیم. با این حال، افراد مبتلا به دیابت باید برای جلوگیری از عوارض، در انتخاب غذاهای خود نیز دقت کنند.

در اینجا باید به چند نکته توجه کنیم:

• مصرف غذاهای فرآوری شده و پر کربوهیدرات می‌تواند باعث افزایش ناگهانی قند خون شود و ممکن است برای افراد دیابتی خطرناک باشد.
• اگر از انسولین استفاده می‌کنید، باید مطمئن شوید که میزان انسولینی که استفاده می‌کنید برای عادات غذایی و وزن فعلی شما مناسب است.
• رژیم غذایی پرکالری اما دارای میزان ناکافی از سایر مواد مغذی، می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای شود.
• اگر از چربی‌ها برای افزایش کالری دریافتی استفاده کنید، باید چربی‌های غیراشباع را ترجیح دهید.

اگر مبتلا به دیابت هستید و می‌خواهید برای درمان کاهش وزن در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد کنید، باید با پزشک متخصص داخلی، فوق تخصص غدد یا متخصص تغذیه صحبت کنید. پزشک می‌تواند تنظیمات غذایی را پیشنهاد دهد که منجر به افزایش وزن شود اما به سلامتی شما آسیب نرساند.

رژیم غذایی و سبک زندگی برای حفظ وزن سالم برای بیماران دیابتی

در اینجا، به برخی از غذاهایی که می‌توانند به فرد مبتلا به دیابت در افزایش وزن ایمن کمک کنند، نگاهی می‌اندازیم. با این حال، همانطور که گفتیم اگر مبتلا به دیابت هستید باید قبل از ایجاد هرگونه تغییر در رژیم غذایی با پزشک خود صحبت کنید.

مهم است برنامه‌ای تهیه شود که سطح قند خون شما را در محدوده‌ای که برای شما مناسب است نگه دارد. همچنین مهم است که برنامه غذایی شما متعادل و شامل تمام گروه‌های مواد غذایی به اندازه نیاز شما باشد.

• لبنیات پرچرب: لبنیات پرچرب می‌توانند به افزایش وزن کمک کنند و همچنین مواد مغذی مانند کلسیم و ویتامین D را تأمین کنند. با این حال، لبنیات حاوی چربی اشباع هستند که ممکن است سطح کلسترول و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش دهد. انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می‌کند که فقط ۵ تا ۶ درصد کالری به عنوان چربی اشباع مصرف شود تا خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی کاهش یابد.
• محدود کردن کافئین، الکل و نوشیدنی‌های رژیمی: نوشابه‌های رژیمی و کافئین می‌توانند اشتها را سرکوب کرده و احساس سیری را در فرد ایجاد کنند. با این حال، نوشابه‌های حاوی قند می‌توانند منجر به افزایش ناگهانی گلوکز شوند.

اگر به دنبال محدود کردن کافئین هستید، مقاله “چرا باید مصرف کافئین را محدود کرد؟” می‌تواند راهنمای خوبی برای شما باشد.

• محدود کردن شکلات و سایر تنقلات: شکلات، کلوچه‌ها و سایر تنقلات شیرین کالری بالایی دارند، اما ترکیب متعادلی از مواد مغذی را فراهم نمی‌کنند.
• روغن‌های سالم: روغن‌های مختلفی در دسترس هستند که می‌توانند هم طعم و هم کالری به غذا اضافه کنند؛ مانند روغن زیتون فرابکر، روغن آووکادو و روغن کنجد.
• غذاهای پرکالری مغذی: غذاهای حاوی غلات کامل و چربی‌های سالم، هم کالری فراهم می‌کنند و هم می‌توانند خطر دیابت، مشکلات قلبی عروقی و سایر عوارض سلامتی را کاهش دهند. از جمله غذاهای پرکالری مغذی می‌توان به مغزیجات، کره مغزیجات، آووکادو، برنج قهوه‌ای، کینوا، نان سبوس‌دار، لوبیا و ماهی‌های چرب اشاره کرد.
• پروتئین: پروتئین برای تمام عملکردهای بدن، از جمله عضله‌سازی، ضروری است. پروتئین در رژیم غذایی می‌تواند به افزایش وزن متعادل کمک کند. از جمله غذاهای پرپروتئین می‌توان به مرغ، بوقلمون، ماهی، آجیل، دانه‌ها و تخم مرغ اشاره کرد. همچنین منابع گیاهی پروتئین شامل حبوبات مانند عدس، لوبیا و نخود فرنگی؛ کینوا و سویا هستند. با این حال، حبوبات و سایر پروتئین‌های گیاهی حاوی کربوهیدرات نیز هستند. هنگام گنجاندن این غذاها در رژیم غذایی، به میزان کل کربوهیدرات دریافتی توجه داشته باشید.

ورزش همراه با افزایش کالری دریافتی، می‌تواند به بدن عضله اضافه کند و منجر به افزایش وزن شود. تمرینات قدرتی بهترین راه برای تبدیل کالری به عضله است. ورزش همچنین می‌تواند اشتها را افزایش دهد و خطر افزایش ناگهانی گلوکز را کاهش دهد.

اهمیت کنترل قند خون و نقش انسولین یا داروها برای جلوگیری از لاغری

همانطور که گفتیم، عدم کنترل قند خون بالا در دیابت، منجر به عوارضی از جمله کاهش وزن می‌شود. بنابراین، مهم‌ترین اقدام برای جلوگیری از ایجاد این عارضه، کنترل و مدیریت میزان قند خون است.

بسته به شرایط شما، پزشک ممکن است انواع داروهای خوراکی کنترل‌کننده قند خون یا انسولین را تجویز کند. داروها با کنترل قند خون در محدوده مناسب و کاهش مقاومت به انسولین، از کاهش وزن بیش‌ازحد در دیابت جلوگیری می‌کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر بدون هیچ تغییر اساسی در رژیم غذایی یا ورزش، کاهش وزن قابل توجهی دارید، لازم است به پزشک متخصص داخلی یا تغذیه مراجعه کنید. در صورتی‎‌که مبتلا به دیابت هستید، باید قند خون شما و داروهایی که مصرف می‌کنید مجددا مورد بررسی قرار گیرد.

در غیر این صورت نیز این علامت ممکن است یکی از نشانه‌های ابتلا به دیابت باشد. تشخیص این موضوع فقط با معاینه، شرح‌حال و بررسی‌های تکمیلی و بر عهده پزشک است.

کاهش وزن در حد نیم تا یک کیلوگرم معمولا نگران‌کننده نیست؛ اما کاهش وزن در حد 4 تا 5 کیلوگرم یا بیشتر، می‌تواند به معنی وجود یک مشکل دیگر باشد.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

درست است که افزایش وزن می‌تواند خطر ابتلا به دیابت را بالا ببرد و در صورت ابتلا به دیابت، باعث پیشرفت آن شود، اما کاهش وزن بی‌دلیل نیز ممکن است نشانه‌ای از پیشرفت دیابت باشد. برای درمان لاغری در دیابت، یک رویکرد جامع شامل تنظیم قند خون با کمک دارو، تنظیم رژیم و عادات غذایی و فعالیت بدنی، مورد نیاز است.

درصورتی‌که اخیرا بدون تغییری در رژیم غذایی و فعالیتتان متوجه کاهش وزن بیش از 4 تا 5 کیلوگرم شده‌اید، حتما جهت بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید.