اختلال اضطراب فراگیر چیست؟ از علائم مهم تا درمان

مقدمه و شناخت بیماری

اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

داشتن حس اضطراب، گاه به گاه در زندگی طبیعی است اما مبتلایان به اختلال اضطراب فراگیر(GAD – Generalized Anxiety Disorder)، بیش از حد در مورد این مسائل مختلف نگران هستند؛ حتی زمانی که دلیل کمی برای نگرانی وجود دارد یا حتی هیچ دلیلی برای نگرانی نیست.

اختلال اضطراب فراگیر یک حالت مختل کننده سلامت روان است و شامل احساس اضطراب یا ترس مداومی است که در زندگی و عملکرد عادی فرد، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. این اختلال با خالت نگرانی‌ عادی، متفاوت است.

افرادی که با اختلال اضطراب فراگیر زندگی می‌کنند، ماه‌ها اضطراب مکرر و مداومی را تجربه می‌کنند که هیچ دلیل منطقی برای آن وجود ندارد و فرد قادر به کنترل آن نیست.

اختلال اضطراب فراگیر به آرامی و اغلب در حدود 30 سالگی شروع می‌شود، اگرچه می‌تواند در دوران کودکی نیز رخ دهد. این اختلال در زنان، بیشتر از مردان شایع است.

متن انگلیسی:

An estimated 4% of the global population currently experience an anxiety disorder. In 2019, 301 million people in the world had an anxiety disorder, making anxiety disorders the most common of all mental disorders.

ترجمه متن:

تخمین زده می‌شود که 4٪ از جمعیت جهان در حال حاضر یک اختلال اضطرابی را تجربه می‌کنند. در سال 2019، محققان به این نتیجه رسیدند که 301 میلیون نفر در جهان دچار اختلال اضطراب بودند که این امر اختلالات اضطرابی را به شایع‌ترین اختلال روانی تبدیل می‌کند. (منبع)

اختلال اضطراب منتشر چه فرقی با حمله پانیک دارد؟

برخی از علائم اختلال هراس و اختلال اضطراب فراگیر (GAD) مانند نگرانی بیش از حد، مشترک هستند. با این حال، هر دوی این بیماری‌ها، مجزا و متمایز هستند.

تمرکز نگرانی در اختلال اضطراب فراگیر (GAD)، معمولا درباره شرایط معمول زندگی مثل امور مالی، مسائل شغلی، فرزندان، سلامتی است. اما در اختلال حمله پانیک، نگرانی خودبه‌خود رخ می‌دهد یا بر زمان وقوع حمله پنیک بعدی متمرکز است.

حمله پنیک معمولا به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، علائم آن در عرض 10 دقیقه به اوج خود می‌رسند و سپس فروکش می‌کنند. در صورتی که اضطراب پایدارتر است و بدون اوج و فرود وجود دارد.

علائم و علت‌ها

علائم اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

کسی که این اختلال را دارد، باید حداقل و به مدت شش ماه، در بیشتر روزها احساس نگرانی داشته باشد، آن هم در حالی که مدیریت و کنترل این نگرانی برایش دشوار است.

افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، چنین نشانه‌هایی دارند:

• بیش از حد در مورد مسائل روزمره نگران هستند؛
• در کنترل نگرانی‌ها یا احساس عصبی بودن خود مشکل دارند؛
• احساس بی‌قراری می‌کنند و آرام بودن برایشان دشوار است؛
• در تمرکز مشکل دارند؛
• به راحتی از جا می‌پرند؛
• در به خواب رفتن یا داشتن خواب عمیق و مداوم مشکل دارند؛
• به راحتی خسته می‌شوند یا همیشه احساس خستگی می‌کنند؛
• سردرد، درد عضلانی، درد معده یا دردهای جسمی بی‌دلیل دارند؛
• در بلعیدن مشکل دارند؛
• لرزش یا انقباض ناگهانی بدن را تجربه می‌کنند؛
• احساس تحریک‌پذیری یا بی‌قراری دارند؛
• زیاد عرق می‌کنند، احساس سبکی سر دارند یا نفس کم می‌آورند؛
• نیاز مکرر به دستشویی دارند.

علت ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

علت دقیق اضطراب فراگیر ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی، زیستی، محیطی و روان‌شناختی در بروز آن موثر هستند. به نظر می‌رسد چندین بخش از مغز و فرآیندهای بیولوژیکی نقش کلیدی در ترس و اضطراب دارند.

محققان همچنین دریافته‌اند که علل خارجی، مانند تجربه یک رویداد آسیب‌زا (تروما) یا قرار گرفتن در یک محیط استرس‌زا، ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر قرار دهد.

متن انگلیسی:

Emerging evidence suggests that patients with GAD may experience persistent activation of areas of the brain associated with mental activity and introspective thinking following worry-inducing stimuli.

ترجمه متن:

شواهد نوظهور نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) ممکن است پس از محرک‌های ایجادکننده نگرانی، فعال شدن مداوم مناطقی از مغز مرتبط با فعالیت ذهنی و تفکر درون‌نگر را تجربه کنند.
(منبع)

عوامل خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

اگر یکی از موارد زیر را داشته باشید، احتمالا بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستید:

• اگر زن هستید؛
• اگر با فردی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده شده است، نسبت فامیلی نزدیک دارید؛
• اگر یک رویداد آسیب‌زا یا استرس قابل توجه را در زندگی خود تجربه کرده‌اید؛
• اگر مورد کودک آزاری قرار گرفته‌اید؛
• اگر با یک فرد مبتلا به اختلال روانی دیگر مانند حملات پانیک، افسردگی یا ترس شدید (فوبیا) زندگی می‌کنید؛
• اگر با یک بیماری مزمن دست و پنجه نرم می‌کنید؛
• اگر به طور مکرر از موادی مانند سیگار، تنباکو، الکل یا سایر مواد مخدر و روان‌گردان استفاده می‌کنید.

متن انگلیسی:

Studies show that the prevalence of GAD is likely about 7.7% in women and 4.6% in men over their lifetime.

ترجمه متن:

مطالعات نشان می‌دهد که شیوع اختلال اضطراب فراگیر در طول زندگی زنان 7.7 درصد و در مردان 4.6 درصد است. (منبع)

چرا کودکان و نوجوانان به این اختلال مبتلا می‌شوند؟

کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، اغلب بیش از حد در مورد موارد زیر نگران هستند:

• عملکرد آنها در فعالیت‌هایی مانند مدرسه یا ورزش
• فاجعه‌هایی مانند زلزله یا جنگ
• سلامتی دیگران، مانند اعضای خانواده

عوارض اختلال اضطراب فراگیر چیست؟

اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند منجر به سایر بیماری‌های روانی و جسمی همچون افسردگی شود یا آنها را بدتر کند. برخی از عوارض دیگر این اختلال عبارتند از:

• بی‌خوابی
• اختلال مصرف مواد مخدر یا الکل
• مشکلات گوارشی
• انزوای اجتماعی
• مشکلات عملکرد در محل کار/مدرسه
• اختلال در کیفیت زندگی
• احتمال خودکشی

تشخیص و آزمایش‌ها

تشخیص اختلال اضطراب فراگیر

برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر، روان‌پزشک ابتدا بررسی می‌کند که علائم فرد نتیجه بیماری‌های جسمی، مشکلات هورمونی یا اثرات داروها نباشد و سپس مطمئن می‌شود نشانه‌ها با سایر اختلالات روانی اشتباه گرفته نمی‌شوند.

اختلالاتی مثل حملات پانیک، اضطراب اجتماعی، وسواس فکری‌–‌عملی یا PTSD، می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند؛ از این رو ارزیابی دقیق برای کنار گذاشتن این گزینه‌ها ضروری است.

نکته‌ای که اختلال اضطراب فراگیر را از سایر اختلال‌های اضطرابی متمایز می‌کند، این است که نگرانی‌ها در GAD گسترده، مداوم و بدون محرک مشخص هستند و به طیف وسیعی از موضوعات روزمره مربوط می‌شوند. در حالی که در سایر اختلالات اضطرابی، معمولا یک موقعیت، وسیله یا رویداد مشخص، باعث اضطراب می‌شود و با دور شدن از آن شرایط، شدت نگرانی کاهش پیدا می‌کند.

درمان و دارو‌ها

اختلال اضطراب فراگیر چگونه درمان می‌شود؟

اختلال اضطراب فراگیر، معمولا با روان‌درمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو روش، درمان می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین بهبود با درمان ترکیبی اتفاق می‌افتد. در ادامه، هر کدام از این روش‌ها را بررسی خواهیم کرد:

روان‌درمانی برای اختلال اضطراب فراگیر

روان‌درمانی یا همان درمان مبتنی بر گفتگو، روشی ساختارمند است که به فرد کمک می‌کند افکار، احساسات و رفتارهای خود را بشناسد و ارتباط میان آن‌ها را بهتر درک کند.

جلسات منظم با یک روان‌درمانگر در فضایی امن، فرصتی فراهم می‌کند تا فرد بتواند الگوهای ذهنی و رفتاری ناسازگار را شناسایی کرده و به‌تدریج راهکارهایی برای مدیریت بهتر زندگی روزمره و کاهش فشار روانی به دست آورد.

در میان انواع روش‌های درمانی، درمان شناختی‌رفتاری (CBT)، یکی از موثرترین رویکردها برای درمان اختلال اضطراب فراگیر شناخته می‌شود. این روش به فرد آموزش می‌دهد افکار منفی و نگرانی‌های اغراق‌آمیز را که موجب تشدید اضطراب می‌شوند، تشخیص داده و آن‌ها را با الگوهای فکری واقع‌بینانه‌تر جایگزین کند.

با تقویت مهارت‌های مقابله‌ای و تمرین مداوم، CBT می‌تواند به کاهش نگرانی مزمن و ایجاد واکنش‌های سالم‌تر در موقعیت‌های مختلف زندگی کمک کند.

درمان دارویی برای اختلال اضطراب فراگیر

دارو می‌تواند بخشی از برنامه درمانی فرد دارای اختلال اضطراب فراگیر باشد. گزینه‌های رایج، معمولا شامل موارد زیر می‌شوند:

• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs): مانند اسیتالوپرام، پاروکستین یا سرترالین
• مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs): مانند دولوکستین و ونلافاکسین
• بنزودیازپین‌ها: گروهی از داروهای آرامبخش و خواب‌آور (برای استفاده کوتاه مدت توصیه می‌شوند)
• بوسپیرون: مشهورترین و رایج‌ترین داروی ضد اضطراب

اگر فرد با مصرف این داروها بهبود نیافت، پزشک اعصاب و روان ممکن است موارد زیر را در نظر بگیرد:

• سیتالوپرام
• فلوکستین
• فلووکسامین
• ونلافاکسین
• دسوونلافاکسین
• داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، مانند آمی تریپتیلین (Amitriptyline)

توجه! بخاطر داشته باشید که مصرف دارو، مقدار مصرف و نحوه مصرف هر دارو، باید حتما به تجویز یک روانپزشک باشد.

درمان با تغییر در سبک زندگی

تغییر سبک زندگی بخش مهمی از درمان اختلال اضطراب فراگیر است و نقشی مستقیم در کاهش شدت علائم دارد. افرادی که با اضطراب مزمن زندگی می‌کنند، لازم است الگوهای روزمره خود را به‌گونه‌ای تغییر دهند که بدن و ذهن در شرایط متعادل‌تری قرار بگیرد.

اصلاح تغذیه و پیروی از یک رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی و انجام تمرین‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند به کاهش تنش و تقویت آرامش کمک کنند.

محدودکردن مصرف محرک‌هایی مانند قهوه، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، قرص‌های لاغری و هر نوع ماده محرک دیگر نیز اهمیت دارد، زیرا این مواد می‌توانند اضطراب را بیشتر کنند.

صحبت‌کردن با یک فرد مورد اعتماد درباره نگرانی‌ها و همچنین پرهیز کامل از مصرف الکل و مواد مخدر، از دیگر اقداماتی هستند که به مدیریت بهتر اضطراب و بهبود تدریجی عملکرد روزانه کمک می‌کنند.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

روش‌های پیشگیری از اختلال اضطراب فراگیر

هیچ راهی برای پیش‌بینی قطعی اینکه چه چیزی باعث ابتلای فرد به اختلال اضطراب فراگیر می‌شود وجود ندارد، در نتیجه پیشگیری از آن هم به طور قطعی امکان‌پذیر نیست. اما در صورت تجربه اضطراب می‌توانید اقداماتی را برای کاهش تأثیر علائم انجام دهید:

زودتر کمک بگیرید

درمان اضطراب، مانند بسیاری از بیماری‌های روانی دیگر، در طول زمان دشوارتر می‌شود.

احساسات و افکارتان را جایی ثبت کنید

پیگیری زندگی شخصی‌تان می‌تواند به شما و متخصص سلامت روانتان کمک کند تا آنچه را که باعث استرس شما می‌شود و آنچه را که که حس بهتری به شما می‌دهد، شناسایی کنید.

مسائل زندگی خود را اولویت‌بندی کنید

می‌توانید با مدیریت دقیق زمان و انرژی خود، اضطراب را کاهش دهید.

از مصرف مواد ناسالم خودداری کنید

مصرف الکل و مواد مخدر و حتی مصرف نیکوتین یا کافئین، می‌تواند باعث اضطراب یا بدتر شدن آن شود. اگر به هر یک از این مواد اعتیاد دارید، ترک آن نیز می‌تواند شما را مضطرب کند. پس بهتری است به روانشناس مراجعه یا یک برنامه درمانی یا گروه حمایتی برای کمک به خود پیدا کنید.

نکاتی برای اصلاح سبک زندگی

چگونه می‌توانم با این بیماری از خودم مراقبت کنم؟

اگر مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) هستید، در کنار درمان پزشکی، گام‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت علائم خود بردارید:

تغییرات کوچکی ایجاد کنید

مصرف کافئین را کاهش دهید، استفاده از رسانه‌های اجتماعی را کم کنید، با دوستان و خانواده معاشرت کنید، به اندازه کافی بخوابید، غذای سالم بخورید و از نظر جسمی فعال باشید.

تکنیک‌های آرامش‌بخش را امتحان کنید

برای کاهش استرس، یوگا، مدیتیشن یا تکنیک‌های ذهن آگاهی را تمرین کنید. برای آشنایی بیشتر با مفهوم ذهن‌آگاهی و فواید آن، مقاله «ذهن‌آگاهی چیست؟» را مطالعه فرمایید.

از مواد اعتیادآور دوری کنید

الکل و مواد اعتیادآور ممکن است اضطراب را بدتر کنند و با داروهایی که برای مدیریت GAD مصرف می‌کنید، تداخل داشته باشند.

حمایت پیدا کنید

گروه‌های حمایتی فضایی را برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، یادگیری از دیگران و کسب تشویق در حین مدیریت GAD فراهم می‌کنند.

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

مقداری از اضطراب در زندگی طبیعی است، اما اگر موارد زیر را دارید، به پزشک اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه کنید:

• احساس می‌کنید بیش از حد نگران هستید و این نگرانی در کار، روابط یا سایر بخش‌های زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند. مثلا توان فکر کردن و ادامه دادن کار یا دیدن دیگران را ندارید.
• احساس افسردگی یا تحریک‌پذیری می‌کنید، در مصرف الکل یا مواد مخدر مشکل دارید، یا علاوه بر اضطراب، مشکلات سلامت روان دیگری نیز دارید.
• اگر افکار یا رفتارهای خودکشی دارید فوراً به دنبال درمان اورژانسی و دیدن یک روانپزشک باشید.
• یادتان باشد که بعید است نگرانی‌های شما به خودی خود از بین بروند و در واقع ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند. سعی کنید قبل از اینکه اضطراب شما شدید شود، از کمک‌های حرفه‌ای استفاده کنید. درمان زودهنگام اختلال عموما آسان‌تر است.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

علاوه بر شرایط روانی و محیطی فرد، شرایط اقتصادی و اجتماعی نیز به تشدید GAD دامن می‌زنند. این اختلال می‌تواند باعث فرسایش و خستگی شدید شما شود و تحمل آن طاقت‌فرسا باشد. هر فعالیت ساده‌ای مثل بیرون رفتن از خانه برای خریدهای روزمره، تا آشپزی و پراخت قبض، باعث اضطراب شدیدی خواهند شد.

اما لازم نیست مدیریت و کنترل آن را تنها به دوش بکشید. به خاطر داشته باشید که گرفتار شدن در اختلالات روانی، مثل سایر بیماری‌های جسمی نیاز به همدلی با خود و درمان حرفه‌ای دارد. پس خودتان را مقصر ندانید.

کمک گرفتن از یک درمانگر حرفه‌ای می‌تواند به شما در بررسی استراتژی‌های مقابله با اضطراب و یافتن برنامه درمانی مناسب تاثیر بسزایی داشته باشد. برای عبور از این مرحله سخت، علاوه بر درمان روانی و دارویی، درخواست و دریافت حمایت از اطرافیان، خانواده و دوستانتان نیز می‌تواند تسکین‌دهنده باشد.

پیشرفت در بهبودی زمان می‌برد. باید با خودتان صبور و مهربان باشید. ممکن است بعد از شروع درمان، فوراً احساس متفاوتی نداشته باشید، اما با کمک گرفتن از دیگران و اراده و امید خودتان به درمان، می‌توانید بیشتر شبیه خودتان شوید.

اگر سوالی دارید، در بخش نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.