اختلال اضطراب فراگیر چیست؟ از علائم تا درمان
در این مقاله در مورد اختلال اضطراب فراگیر، علائم و علت‌های به وجود آمدن این اختلال، راه‌های تشخیص و درمان آن صحبت می‌کنیم.
اختلال اضطراب فراگیر (یا به اختصار GAD) یک اختلال روانی شایع است که فرد مبتلا به آن در مورد چیزهای مختلف احساس اضطراب زیادی دارد. این اختلال می‌تواند زندگی روزمره را به حالتی از نگرانی، ترس و وحشت مداوم تبدیل کند. خبر خوب این است که GAD قابل درمان است.
مقدمه و شناخت بیماری
اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اضطراب گاه به گاه در زندگی طبیعی است. بسیاری از افراد ممکن است در مورد چیزهایی مثل سلامتی، پول یا مشکلات خانوادگی نگران باشند. اما افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر(GAD – Generalized Anxiety Disorder) بیش از حد در مورد این مسائل نگرانند، حتی زمانی که دلیل کمی برای نگرانی وجود دارد یا حتی هیچ دلیلی برای نگرانی نیست.
اختلال اضطراب فراگیر یک حالت مختل کننده سلامت روان است و معمولاً شامل احساس اضطراب یا ترس مداومی است که در زندگی و عملکرد عادی فرد مبتلا، مشکلات زیادی ایجاد می‌کند. این اختلال با نگرانی‌های عادی متفاوت است.
گاهی وقایع استرس‌زایی تجربه می‌کنید که منجر به اضطراب می‌شود اما افرادی که با اختلال اضطراب فراگیر زندگی می‌کنند، ماه‌ها اضطراب مکرر و مداومی را تجربه می‌کنند که هیچ دلیل منطقی برای آن وجود ندارد و فرد قادر به کنترل آن نیست.
اختلال اضطراب فراگیر به آرامی و اغلب در حدود 30 سالگی شروع می‌شود، اگرچه می‌تواند در دوران کودکی نیز رخ دهد. این اختلال در زنان بیشتر از مردان شایع است.
An estimated 4% of the global population currently experience an anxiety disorder. In 2019, 301 million people in the world had an anxiety disorder, making anxiety disorders the most common of all mental disorders.
تخمین زده می‌شود که 4٪ از جمعیت جهان در حال حاضر یک اختلال اضطرابی را تجربه می‌کنند. در سال 2019، محققان به این نتیجه رسیدند که 301 میلیون نفر در جهان دچار اختلال اضطراب بودند که این امر اختلالات اضطرابی را به شایع‌ترین اختلال روانی تبدیل می‌کند. (منبع)
اختلال اضطراب منتشر چه فرقی با اختلال اضطراب حمله پانیک دارد؟
اختلال هراس و اختلال اضطراب فراگیر (GAD) برخی علائم مشترک دارند، مانند نگرانی بیش از حد؛ با این حال، دو بیماری روانی مجزا و متمایز هستند.
تمرکز نگرانی در اختلال اضطراب فراگیر (GAD) عموماً حول شرایط معمول زندگی (امور مالی، مسائل شغلی، فرزندان، سلامتی) است، برخلاف اختلال حمله پانیک که در آن نگرانی خودبه‌خود رخ می‌دهد یا بر زمان وقوع حمله پنیک بعدی متمرکز است.
حمله پنیک معمولاً به طور ناگهانی اتفاق می‌افتد، علائم آن در عرض 10 دقیقه به اوج خود می‌رسند و سپس فروکش می‌کنند. در صورتی که اضطراب پایدارتر است و بدون اوج و فرود وجود دارد.
علائم و علت‌ها
علائم اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر چنین نشانه‌هایی دارند:
- بیش از حد در مورد مسائل روزمره نگران هستند
- در کنترل نگرانی‌ها یا احساس عصبی بودن خود مشکل دارند
- احساس بی‌قراری می‌کنند و آرام بودن برایشان دشوار است
- در تمرکز مشکل دارند
- به راحتی از جا می‌پرند
- در به خواب رفتن یا داشتن خواب عمیق و مداوم مشکل دارند
- به راحتی خسته می‌شوند یا همیشه احساس خستگی می‌کنند
- سردرد، درد عضلانی، درد معده یا دردهای جسمی بی‌دلیل دارند
- در بلعیدن مشکل دارند
- لرزش یا انقباض ناگهانی بدن را تجربه می‌کنند
- احساس تحریک‌پذیری یا بی‌قراری دارند
- زیاد عرق می‌کنند، احساس سبکی سر دارند یا نفس کم می‌آورند
- نیاز مکرر به دستشویی دارند
کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر اغلب بیش از حد در مورد موارد زیر نگران هستند:
- عملکرد آنها در فعالیت‌هایی مانند مدرسه یا ورزش
- فاجعه‌هایی مانند زلزله یا جنگ
- سلامتی دیگران، مانند اعضای خانواده
علت ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
علت دقیق اضطراب فراگیر ناشناخته است، اما عوامل ژنتیکی، زیستی، محیطی و روان‌شناختی در بروز آن موثر هستند. به نظر می‌رسد چندین بخش از مغز و فرآیندهای بیولوژیکی نقش کلیدی در ترس و اضطراب دارند.
محققان همچنین دریافته‌اند که علل خارجی، مانند تجربه یک رویداد آسیب‌زا (تروما) یا قرار گرفتن در یک محیط استرس‌زا، ممکن است شما را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر قرار دهد.
Emerging evidence suggests that patients with GAD may experience persistent activation of areas of the brain associated with mental activity and introspective thinking following worry-inducing stimuli.
شواهد نوظهور نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) ممکن است پس از محرک‌های ایجادکننده نگرانی، فعال شدن مداوم مناطقی از مغز مرتبط با فعالیت ذهنی و تفکر درون‌نگر را تجربه کنند.
(منبع)
عوامل خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اگر موارد زیر را داشته باشید، احتمالا بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال اضطراب فراگیر هستید:
- اگر زن هستید
- اگر با فردی که مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر تشخیص داده شده است، نسبت فامیلی نزدیک دارید
- اگر یک رویداد آسیب‌زا یا استرس قابل توجه را در زندگی خود تجربه کرده‌اید
- اگر مورد کودک آزاری قرار گرفته‌اید
- اگر با یک فرد مبتلا به اختلال روانی دیگر مانند حملات پانیک، افسردگی یا ترس شدید (فوبیا) زندگی می‌کنید
- اگر با یک بیماری مزمن دست و پنجه نرم می‌کنید
- اگر به طور مکرر از موادی مانند سیگار، تنباکو، الکل یا سایر مواد مخدر و روان‌گردان استفاده می‌کنید
Studies show that the prevalence of GAD is likely about 7.7% in women and 4.6% in men over their lifetime.
مطالعات نشان می‌دهد که شیوع اختلال اضطراب فراگیر در طول زندگی زنان 7.7 درصد و در مردان 4.6 درصد است. (منبع)
عوارض اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
اختلال اضطراب فراگیر می‌تواند منجر به سایر بیماری‌های روانی و جسمی شود یا آنها را بدتر کند، مثل افسردگی (اغلب همزمان با اختلال اضطراب بروز می‌کند). برخی از عوارض دیگر این اختلال عبارتند از:
- بی‌خوابی
- اختلال مصرف مواد مخدر یا الکل
- مشکلات گوارشی
- انزوای اجتماعی
- مشکلات عملکرد در محل کار/مدرسه
- اختلال در کیفیت زندگی
- احتمال خودکشی
تشخیص و آزمایش‌ها
تشخیص اختلال اضطراب فراگیر چگونه است؟
روانپزشک‌ها بررسی خواهند کرد که اختلال اضطراب فراگیر ناشی از بیماری‌های دیگر و داروهایی که مصرف می‌کنید نباشد. آنها همچنین مطمئن می‌شوند که علائم را نمی‌توان با اختلال سلامت روان دیگری اشتباه گرفت. اختلالات دیگر، شامل اختلال هراس، اضطراب اجتماعی، اختلال وسواس فکری-عملی یا اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و موارد دیگر می‌باشد.
تفاوت اصلی اختلال اضطراب فراگیر با سایر اختلال‌های اضطرابی در این است که در این اختلال فرد نگرانی‌های طولانی مدتی تجربه می‌کند که به موضوع خاصی مرتبط نیست و تمام جنبه‌های زندگی فرد و اتفاقات عادی روزمره را شامل می‌شود. در صورتی که در سایر اختلالات اضطرابی معمولا با اتفاق، شی یا موقعیت خاصی روبه‌رو هستیم که باعث نگرانی فرد شده است و در صورت دور بودن از آن شرایط خاص، فرد دیگر نگران نیست.
معیارهای داشتن اختلال اضطراب فراگیر
ارائه دهندگان خدمات درمانی یعنی روانپزشک‌ها و روان درمانگرها از معیارهای موجود در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم (DSM-5-TR) استفاده می‌کنند. برای تشخیص اختلال اضطراب فراگیر، باید حداقل به مدت شش ماه، در بیشتر روزها احساس نگرانی داشته باشید، آن هم در حالی که مدیریت و کنترل این نگرانی برایتان دشوار است.
علاوه بر احساس اضطراب، بزرگسالان معمولاً حداقل سه مورد از علائم زیر را تجربه می‌کنند (در کودکان فقط یکی از آنها برای تشخیص اختلال کافی است):
- احساس بی‌قراری یا بی‌حوصلگی
- خستگی زودرس
- مشکل در تمرکز یا احساس خالی شدن ذهن
- احساس تحریک‌پذیری
- تنش عضلانی
- مشکل در به خواب رفتن یا در خواب ماندن یا خوابی که احساس آرامش ندارد.
این علائم در زندگی روزمره و عملکرد شما اختلال ایجاد می‌کنند، مثلا ممکن است بر کار، روابط و سلامت کلی شما تاثیر بگذارند.
درمان و داروها
اختلال اضطراب فراگیر چگونه درمان می‌شود؟
اختلال اضطراب فراگیر معمولاً با رواندرمانی، دارو یا ترکیبی از هر دو درمان می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین بهبود با درمان ترکیبی (دارو به همراه درمان) اتفاق می‌افتد. ارائه دهنده خدمات درمانی با شما همکاری خواهد کرد تا بر اساس علائم، نیازها و سلامت کلی شما، برنامه درمانی مناسب را پیدا کند.
رواندرمانی برای اختلال اضطراب فراگیر
رواندرمانی، که به عنوان گفتاردرمانی (درمان مبتنی بر گفتگو) نیز شناخته می‌شود، درمانی است که به شما کمک می‌کند افکار، احساسات و رفتارهای خود را کشف و بهتر درک کنید. جلسات مداوم با یک روان درمانگر دارای مجوز در یک محیط امن، شما را به سمت بهبودی سوق می‌دهد. این درمان همچنین می‌تواند ابزارها و راهکارهایی را برای بهبود کیفیت زندگی و نحوه عملکرد روزانه شما ارائه دهد.
درمان شناختی رفتاری، یکی از موثرترین رویکردها برای درمان اختلال اضطراب فراگیر است. این روش به شما کمک می‌کند تا افکار منفی را (که اضطراب شما را بدتر می‌کنند و باعث می‌شوند به شیوه‌ای خاص رفتار کنید) تشخیص داده و تغییر دهید. با گذشت زمان، این درمان می‌تواند به کاهش نگرانی بیش از حد و ایجاد مهارت‌های مقابله‌ای سالم‌تر کمک کند.
درمان دارویی برای اختلال اضطراب فراگیر
دارو می‌تواند بخشی از برنامه درمانی فرد دارای اختلال باشد. گزینه‌های رایج معمولا شامل موارد زیر است:
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs): مانند اسیتالوپرام، پاروکستین یا سرترالین
- مهارکننده‌های بازجذب سروتونین-نوراپی نفرین (SNRIs): مانند دولوکستین و ونلافاکسین
- بنزودیازپین‌ها: گروهی از داروهای آرامبخش و خواب‌آور (برای استفاده کوتاه مدت توصیه می‌شوند)
- بوسپیرون: مشهورترین و رایج‌ترین داروی ضد اضطراب
اگر فرد با این داروها بهبود نیافت، پزشک اعصاب و روان ممکن است موارد زیر را در نظر بگیرد:
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، مانند آمی تریپتیلین (Amitriptyline)
- داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
بخاطر داشته باشید که مصرف دارو، مقدار مصرف و نحوه مصرف هر دارو، باید حتما به تجویز یک روانپزشک (پزشک متخصص اعصاب و روان) باشد.
پیشگیری، مدیریت و کنترل
روش‌های پیشگیری از اختلال اضطراب فراگیر چیست؟
هیچ راهی برای پیش‌بینی قطعی اینکه چه چیزی باعث ابتلای فرد به اختلال اضطراب فراگیر می‌شود وجود ندارد، در نتیجه پیشگیری از آن هم به طور قطعی امکان‌پذیر نیست. اما در صورت تجربه اضطراب می‌توانید اقداماتی را برای کاهش تأثیر علائم انجام دهید:
- زودتر کمک بگیرید
درمان اضطراب، مانند بسیاری از بیماری‌های روانی دیگر، در طول زمان دشوارتر می‌شود.
- احساسات و افکارتان را جایی ثبت کنید
پیگیری زندگی شخصی‌تان می‌تواند به شما و متخصص سلامت روانتان کمک کند تا آنچه را که باعث استرس شما می‌شود و آنچه را که که حس بهتری به شما می‌دهد، شناسایی کنید.
- مسائل زندگی خود را اولویت‌بندی کنید
می‌توانید با مدیریت دقیق زمان و انرژی خود، اضطراب را کاهش دهید.
- از مصرف مواد ناسالم خودداری کنید
مصرف الکل و مواد مخدر و حتی مصرف نیکوتین یا کافئین می‌تواند باعث اضطراب یا بدتر شدن آن شود. اگر به هر یک از این مواد اعتیاد دارید، ترک آن نیز می‌تواند شما را مضطرب کند. پس بهتری است به روانشناس مراجعه یا یک برنامه درمانی یا گروه حمایتی برای کمک به خود پیدا کنید.
زندگی با اختلال اضطراب فراگیر
چگونه می‌توانم با این بیماری از خودم مراقبت کنم؟
اگر مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) هستید، در کنار درمان پزشکی، گام‌هایی وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت علائم خود بردارید:
- تغییرات کوچکی ایجاد کنید
مصرف کافئین را کاهش دهید، استفاده از رسانه‌های اجتماعی را کم کنید، با دوستان و خانواده معاشرت کنید، به اندازه کافی بخوابید، غذای سالم بخورید و از نظر جسمی فعال باشید.
- تکنیک‌های آرامش‌بخش را امتحان کنید
برای کاهش استرس، یوگا، مدیتیشن یا تکنیک‌های ذهن آگاهی را تمرین کنید.
- از مواد اعتیادآور دوری کنید
الکل و مواد اعتیادآور ممکن است اضطراب را بدتر کنند و با داروهایی که برای مدیریت GAD مصرف می‌کنید، تداخل داشته باشند.
- حمایت پیدا کنید
گروه‌های حمایتی فضایی را برای به اشتراک گذاشتن تجربیات، یادگیری از دیگران و کسب تشویق در حین مدیریت GAD فراهم می‌کنند.
راهنمای مراجعه به پزشک
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
مقداری از اضطراب در زندگی طبیعی است، اما اگر موارد زیر را دارید، به پزشک اعصاب و روان (روانپزشک) مراجعه کنید:
- احساس می‌کنید بیش از حد نگران هستید و این نگرانی در کار، روابط یا سایر بخش‌های زندگی شما اختلال ایجاد می‌کند. مثلا توان فکر کردن و ادامه دادن کار یا دیدن دیگران را ندارید.
- احساس افسردگی یا تحریک‌پذیری می‌کنید، در مصرف الکل یا مواد مخدر مشکل دارید، یا علاوه بر اضطراب، مشکلات سلامت روان دیگری نیز دارید.
- اگر افکار یا رفتارهای خودکشی دارید فوراً به دنبال درمان اورژانسی و دیدن یک روانپزشک باشید.
- یادتان باشد که بعید است نگرانی‌های شما به خودی خود از بین بروند و در واقع ممکن است با گذشت زمان بدتر شوند. سعی کنید قبل از اینکه اضطراب شما شدید شود، از کمک‌های حرفه‌ای استفاده کنید. درمان زودهنگام اختلال عموما آسان‌تر است.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
علاوه بر شرایط روانی و محیطی فرد، شرایط اقتصادی و اجتماعی نیز به تشدید GAD دامن می‌زنند. این اختلال می‌تواند باعث فرسایش و خستگی شدید شما شود و تحمل آن طاقت‌فرسا باشد. هر فعالیت ساده‌ای مثل بیرون رفتن از خانه برای خریدهای روزمره، تا آشپزی و پراخت قبض، باعث اضطراب شدیدی خواهند شد.
اما لازم نیست مدیریت و کنترل آن را تنها به دوش بکشید. به خاطر داشته باشید که گرفتار شدن در اختلالات روانی، مثل سایر بیماری‌های جسمی نیاز به همدلی با خود و درمان حرفه‌ای دارد. پس خودتان را مقصر ندانید.
کمک گرفتن از یک درمانگر حرفه‌ای می‌تواند به شما در بررسی استراتژی‌های مقابله با اضطراب و یافتن برنامه درمانی مناسب تاثیر بسزایی داشته باشد. برای عبور از این مرحله سخت، علاوه بر درمان روانی و دارویی، درخواست و دریافت حمایت از اطرافیان، خانواده و دوستانتان نیز می‌تواند تسکین‌دهنده باشد.
پیشرفت در بهبودی زمان می‌برد. باید با خودتان صبور و مهربان باشید. ممکن است بعد از شروع درمان، فوراً احساس متفاوتی نداشته باشید، اما با کمک گرفتن از دیگران و اراده و امید خودتان به درمان، می‌توانید بیشتر شبیه خودتان شوید.
