خطرات و عوارض سکته قلبی چیست؟


سکته قلبی یک وضعیت اورژانسی جدی است که میتواند عوارض مختلفی از جمله ضربان قلب نامنظم (آریتمی)، نارسایی قلبی، شوک کاردیوژنیک، پارگی بطن، تشکیل لختههای خونی، آسیب به دریچههای قلب و التهاب پوشش قلب (پریکاردیت) را به دنبال داشته باشد.
در این مقاله، ما به شما به سوالات شما درباره این وضعیت پاسخ داده و توضیح میدهیم که چرا سکته قلبی خطرناک است، چه عوارضی ممکن است به دنبال داشته باشد و مهمتر از همه، چه کارهایی میتوانید برای کنترل و پیشگیری از آنها انجام دهید.
چرا سکته قلبی خطرناک است؟
سکته قلبی که با نام علمی انفارکتوس میوکارد نیز شناخته میشود، به دلیل قطع ناگهانی جریان خون به بخشی از عضله قلب رخ میدهد. این قطع جریان خون میتواند منجر به آسیب دائمی یا حتی مرگ آن بخش از عضله قلب شود. قلب ما یک پمپ حیاتی است که برای فعالیت مداوم به اکسیژن نیاز دارد؛ این اکسیژن از طریق رگهای خونی کوچکی به نام شریانهای کرونری به قلب میرسد.
وقتی یک پلاک چربی در دیواره این شریانها پاره میشود، بدن به طور طبیعی برای ترمیم آن، یک لخته خون ایجاد میکند. این لخته میتواند کل مسیر جریان خون را مسدود کرده و اکسیژنرسانی به بخشی از عضله قلب را به طور کامل متوقف کند. بدون اکسیژن، بافت قلب شروع به آسیب دیدن و از بین رفتن میکند. این روند تخریبی با سرعت بالایی اتفاق میافتد و به همین دلیل است که هر دقیقه پس از سکته قلبی اهمیت حیاتی پیدا میکند.
تأخیر در بازگرداندن جریان خون، حتی برای چند دقیقه، میتواند به آسیب دائمی و جبرانناپذیر به قلب منجر شود. این آسیب به نوبه خود توانایی قلب برای پمپاژ خون به بقیه بدن را مختل میکند و میتواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد.
برای آشنایی با اقدامات اورژانسی در هنگام سکته قلبی، مطلب زیر را بخوانید:
خطرات و عوارض حمله قلبی چیست؟
عوارض حمله قلبی که به دلیل آسیب دیدن عضله قلب به وجود میآید، میتوانند خفیف یا بسیار جدی باشند و در برخی موارد، حتی با وجود مراقبتهای اولیه، به دلیل گستردگی آسیب اولیه به قلب ایجاد شوند. در واقع، سکته قلبی میتواند نقطهٔ آغاز یک شرایط مزمن باشد که نیاز به مدیریت و مراقبت طولانیمدت دارد.
آریتمی یا ضربان قلب نامنظم
یکی از شایعترین عوارض پس از سکته قلبی، آریتمی یا همان ضربان قلب نامنظم است. قلب ما از یک سیستم الکتریکی داخلی برای هماهنگ کردن ضربانها استفاده میکند. وقتی بخشی از عضله قلب به دلیل سکته آسیب میبیند، این آسیب میتواند سیگنالهای الکتریکی قلب را مختل کند و باعث شود قلب خیلی تند، خیلی کند یا به صورت نامنظم بتپد. این ضربانهای نامنظم میتوانند علائم مختلفی ایجاد کنند که ممکن است برای فرد نگرانکننده باشند. برخی از این علائم عبارتند از:
- تپش قلب (احساس کوبیدن یا بال بال زدن قلب در قفسه سینه)
- درد قفسه سینه
- سرگیجه و خستگی
- تنگی نفس
برخی از انواع آریتمیها ممکن است خفیف باشند و با داروهایی مانند بتابلاکرها کنترل شوند، اما بعضی دیگر مانند فیبریلاسیون بطنی بسیار جدی هستند و میتوانند منجر به ایست قلبی ناگهانی شوند. در مواردی، پزشک ممکن است برای بیمارانی که دچار آریتمیهای خطرناک میشوند، دستگاهی به نام «کاردیوورتر – دفیبریلاتور قابل کاشت» (ICD) را توصیه کند که به طور خودکار ضربان قلب را با شوک الکتریکی به حالت عادی بازگرداند.
نارسایی قلبی
نارسایی قلبی زمانی رخ میدهد که قلب پس از سکته قلبی به اندازهای ضعیف شده که نمیتواند خون کافی را به تمام نقاط بدن پمپاژ کند. این وضعیت معمولاً زمانی اتفاق میافتد که بخش زیادی از عضله قلب، بهویژه در بطن چپ، آسیب دیده باشد. نارسایی قلبی میتواند به تدریج و در طول زمان ایجاد شود. علائم این عارضه اغلب نشاندهنده تلاش قلب برای جبران ضعفش هستند و میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- تنگی نفس، بهخصوص هنگام فعالیت یا دراز کشیدن
- خستگی و ضعف مداوم
- ورم در مچ پا، پاها و دستها به دلیل تجمع مایعات در بدن
- این عارضه یک بیماری مزمن است که نیاز به مدیریت طولانیمدت دارد و معمولاً با ترکیبی از داروها و گاهی اوقات عمل جراحی درمان میشود.
شوک کاردیوژنیک
شوک کاردیوژنیک یک عارضه جدی است که میتواند پس از سکته قلبی رخ دهد. این حالت زمانی اتفاق میافتد که قلب بهقدری آسیب دیده باشد که نمیتواند خون کافی برای تأمین نیازهای حیاتی بدن را پمپاژ کند. در نتیجه، اندامهای حیاتی بدن مانند مغز و کلیهها نمیتوانند اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت کنند و بهسرعت دچار اختلال عملکرد میشوند. شوک کاردیوژنیک یک فوریت پزشکی است و نیاز به درمان فوری دارد. علائم آن شامل:
- گیجی و آشفتگی
- سردی دستها و پاها
- کاهش ادرار
- تنفس و ضربان قلب سریع
- پارگی قلب (پارگی بطن، پارگی دیواره بینبطنی یا پارگی عضلات پاپیلاری)
پارگی قلب یک عارضه بسیار نادر، اما فوقالعاده جدی و کشنده است که در برخی موارد نادر ممکن است بلافاصله پس از یک سکته قلبی بزرگ و گسترده اتفاق بیفتد. در این وضعیت، دیواره یا عضلات پاپیلاری پاره میشوند که میتواند منجر به خونریزی داخلی شدید، نارسایی قلبی یا شوک کاردیوژنیک شود و نیاز به جراحی فوری قلب باز دارد.
سایر عوارض
علاوه بر موارد بالا، سکته قلبی میتواند عوارض دیگری نیز به دنبال داشته باشد. برای مثال، تشکیل لختههای خونی در رگهای قلب یا حتی آسیب به دریچههای قلب از دیگر عوارض احتمالی هستند. وقتی لخته خون در رگهای قلب تشکیل میشود، میتواند جریان خون را مختل کرده و عوارض بیشتری ایجاد کند. همچنین، آسیب به دریچههای قلب میتواند منجر به نشت خون در جهت اشتباه شود که این امر گردش خون را مختل کرده و باعث علائمی مانند تنگی نفس و خستگی میشود.
چه کارهایی میتوانید برای کمتر کردن یا کنترل عوارض بعد از حمله قلبی انجام دهید؟
پس از سکته قلبی، کنترل و کاهش عوارض در درجه اول با همکاری با پزشک و دنبال کردن دقیق برنامه درمانی امکانپذیر است.
این برنامه درمانی شامل تغذیه سالم و رژیم مناسب، ورزش منظم و مصرف درست و به موقع داروها است.
پزشک شما با توجه به میزان آسیب به قلب، ممکن است داروهای مختلفی را تجویز کند که هر یک هدف مشخصی دارند.
برای مثال، داروهای رقیقکننده خون مانند آسپرین برای جلوگیری از تشکیل لختههای جدید استفاده میشوند،
بتابلوکرها به کاهش ضربان قلب و فشارخون کمک میکنند و استاتینها برای کنترل سطح کلسترول تجویز میشوند.
ACEI/ARB و ضد پلاکت دوم نیز جز داروهایی هستند که برای بیماران تجویز میشوند.
اگر به دنبال اطلاعات دقیقتر درباره مراقبتهای بعد از سکته قلبی هستید، پیشنهاد میکنیم مقاله زیر را مطالعه کنید:
چه تغییراتی باید در زندگی خود پس از حمله قلبی ایجاد کنید؟
- ترک سیگار:
ترک سیگار مهمترین و حیاتیترین اقدامی است که یک فرد سیگاری میتواند برای سلامت قلب و کل بدن خود انجام دهد. سیگار باعث آسیب به دیواره رگها شده و خطر تشکیل لخته را افزایش میدهد.
اگر به دنبال راهکارهای مؤثر برای ترک سیگار و پیشگیری از آسیبهای قلبی هستید، مقاله زیر را مطالعه کنید:

- رژیم غذایی سالم برای قلب:
یک رژیم غذایی مناسب برای قلب باید سرشار از میوهها، سبزیها و غلات کامل باشد و مصرف چربیهای ناسالم، سدیم (نمک) و نوشیدنیهای قندی را کاهش دهد.
- فعالیت بدنی منظم:
ورزش یکی از بهترین راهها برای تقویت عضله قلب و کاهش خطر حملات قلبی بعدی است. حتی فعالیتهای ساده مانند پیادهروی سریع به مدت ۳۰ تا ۳۵ دقیقه، سه تا پنج بار در هفته، میتواند تأثیر شگرفی بر سلامت شما داشته باشد. قبل از شروع هر برنامه ورزشی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید تا سطح فعالیت ایمن برای شما مشخص شود و علائم هشداردهنده را بشناسید.
اگر میخواهید بدانید کدام ورزشها برای سلامت قلب شما مناسب هستند، مقاله زیر میتواند راهنمای خوبی باشد:

- مدیریت بیماریهای زمینهای:
اگر به بیماریهایی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا یا دیابت مبتلا هستید، مدیریت آنها بسیار اهمیت دارد. این بیماریها به مرور زمان به رگهای خونی آسیب میزنند و خطر سکته قلبی را افزایش میدهند.
یادداشتی از تیم دارو دات کام
به یاد داشته باشید که سکته قلبی پایان مسیر نیست، بلکه نقطه شروع یک مرحله جدید برای توجه و مراقبت از خود است. با آگاهی، مراقبتهای پزشکی دقیق و تعهد به تغییرات سالم در سبک زندگی، میتوانید کنترل سلامتی خود را دوباره به دست آورید و با اطمینان به آینده نگاه کنید.
هرگز در پرسیدن سوال از پزشک یا حتی اعضای خانوادهتان تردید نکنید. دریافت حمایت و اطلاعات دقیق حق شماست و به شما کمک میکند تا با آرامش بیشتری در این مسیر قدم بردارید.