هپاتیت ب (B) چیست؟ علائم، راه‌های انتقال و روش‌های درمان

مقدمه و شناخت بیماری

هپاتیت ب (B) چیست؟

هپاتیت B یک عفونت ویروسی است که باعث التهاب در کبد می‌شود. این بیماری می‌تواند به شکل حاد و مزمن دیده شود. هپاتیت ب حاد، کوتاه مدت بوده و ممکن است علائمی ایجاد نکند و بدون درمان از بین برود. اما برخی از افراد به نوع مزمن یا طولانی مدت این ویروس مبتلا هستند. این نوع هپاتیت می‌تواند منجر به سیروز و نارسایی کبد شود.

هیچ درمانی برای هپاتیت B وجود ندارد. اما داروهایی وجود دارد که می‌توانند ویروس را غیرفعال کنند. هپاتیت B غیرفعال به این معنی است که ویروس در بدن شما وجود دارد، اما قابلیت انتقال و گسترش ندارد.

عفونت هپاتیت ب چقدر شایع است؟

هپاتیت B شایع‌ترین عفونت کبدی در جهان است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین می‌زند که در سال ۲۰۲۲، ۲۵۴ میلیون نفر با عفونت مزمن هپاتیت B زندگی می‌کردند و هر ساله نیز ۱.۲ میلیون مورد جدید ابتلا به این بیماری گزارش می‌شد.

آیا هپاتیت ب خطرناک است؟

بله؛ هپاتیت B خطرناک است چون یک «عفونت خاموش» است، به این معنی که ممکن است افراد از آلوده بودن خود به این ویروس اطلاعی نداشته باشند. اکثر افرادی که به هپاتیت B مبتلا هستند، سال‌ها از عفونت خود بی‌خبرند و می‌توانند ناآگاهانه ویروس را از طریق تماس مستقیم با خون آلوده و رابطه جنسی به دیگران منتقل کنند.

برای کسانی که به طور مزمن آلوده می‌شوند، خطر ابتلا به بیماری جدی کبد در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌یابد. این ویروس می‌تواند بی‌سروصدا و به طور مداوم در طول سال‌ها به کبد حمله کند، بدون اینکه تشخیص داده شود، زیرا اغلب علائم قابل توجهی وجود ندارد یا علائم کمی دارد. تنها راه تأیید عفونت هپاتیت B از طریق آزمایش خون است.

هپاتیت B ممکن است علائم معمول هپاتیت ویروسی مانند زردی پوست، چشم و ادرار تیره را نشان دهد. از طرف دیگر، ممکن است خستگی خفیف و/یا درد عضلانی ایجاد کند که توجهی به آن نشود. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

هپاتیت B چه اندام‌هایی را درگیر می کند؟

هپاتیت ب، ویروسی است که به کبد حمله می‌کند و باعث التهاب و بیماری در این عضو می‌شود.

بیماری هپاتیت ب خطرناکتر است یا دیگر انواع هپاتیت؟

هپاتیت B عموماً خطرناک‌تر از هپاتیت A و از برخی جهات حتی خطرناک‌تر از هپاتیت C در نظر گرفته می‌شود. هپاتیت A معمولاً یک عفونت حاد و کوتاه‌مدت است که خود به خود برطرف می‌شود، اما هپاتیت B می‌تواند منجر به آسیب مزمن و طولانی‌مدت کبد و حتی سرطان کبد شود.

اگرچه هپاتیت C نیز یک عفونت مزمن با عواقب جدی طولانی‌مدت است، اما هپاتیت B مسری‌تر است و مدیریت آن می‌تواند دشوارتر باشد.

هپاتیت B و C به دلیل ماهیت مزمن و پتانسیل آسیب شدید کبدی، از جمله سیروز و سرطان، بیشترین خطر را ایجاد می‌کنند.

آیا افراد هپاتیت ب تا آخر عمر ناقل هپاتیت ب هستند؟

درصورتی‌که مبتلا به هپاتیت B مزمن فعال باشید، تا آخر عمر ناقل خواهید بود. اگر هپاتیت B مزمن غیرفعال دارید، خطر ناقل بودن کمتر است. پزشک با انجام آزمایش خون می‌تواند متوجه فعال یا غیرفعال بودن بیماری شما شود.

علائم و علت‌ها

علائم عفونت هپاتیت ب چیست؟

ممکن است در صورت ابتلا به هپاتیت B هیچ علائمی نداشته باشید. در صورت داشتن علائم، ممکن است موارد زیر را ببینید:

• درد شکم
• خستگی
• تب
• درد مفاصل
• کاهش اشتها
• تهوع و استفراغ
• ضعف

همچنین ممکن است علائم بیماری کبد، از جمله موارد زیر را داشته باشید:

• ادرار تیره رنگ
• مدفوع روشن یا به رنگ خاک رس
• ورم ناشی از تجمع مایع در شکم یا دست‌ها و پاها
• زرد شدن پوست و سفیدی چشم (یرقان)

چه چیزی باعث هپاتیت B می‌شود؟

هپاتیت B توسط ویروس هپاتیت B یا HBV ایجاد می‌شود. این ویروس از طریق خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن از فردی به فرد دیگر منتقل شده و از طریق عطسه یا سرفه منتقل نمی‌شود.

راه‌های رایج انتقال HBV عبارتند از:

• تماس جنسی: اگر با فرد آلوده رابطه جنسی داشته باشید و از کاندوم استفاده نکنید، ممکن است به هپاتیت B مبتلا شوید. اگر خون، بزاق، مایع منی یا مایعات واژن فرد وارد بدن شما شود، ویروس می‌تواند به شما منتقل شود.
• استفاده مشترک از سوزن: HBV به راحتی از طریق سوزن‌ها و سرنگ‌هایی که به خون آلوده آغشته شده‌اند، منتقل می‌شود. استفاده مشترک از تجهیزات مورد استفاده برای تزریق مواد مخدر، شما را در معرض خطر بالای ابتلا به هپاتیت B قرار می‌دهد.
• نیدل استیک یا تماس تصادفی با سوزن: هپاتیت B کی‌تواند برای کادر درمان و هر کس دیگری که با خون انسان‌ها در تماس است، یک نگرانی باشد.
• از فرد باردار به نوزاد: افراد باردار آلوده به HBV می‌توانند ویروس را در حین زایمان به نوزادان خود منتقل کنند. اما تقریباً در همه موارد، می‌توان نوزاد را واکسینه کرد تا از ابتلا به عفونت جلوگیری شود. اگر باردار هستید یا می‌خواهید باردار شوید، با پزشک خود در مورد آزمایش هپاتیت B صحبت کنید.

متن انگلیسی:

Although HBV can be found in saliva, it is not spread through kissing or sharing utensils. It is also not spread through sneezing, coughing, hugging, breastfeeding, or food or water.

ترجمه متن:

اگرچه HBV در بزاق یافت می‌شود، اما از طریق بوسیدن یا استفاده از ظروف مشترک منتقل نمی‌شود. همچنین از طریق عطسه، سرفه، بغل کردن، شیردهی یا غذا یا آب نیز منتقل نمی‌شود. (منبع)

عوامل خطر هپاتیت B

ویروس هپاتیت B از طریق تماس با خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن فرد آلوده منتقل می‌شود. خطر ابتلا به عفونت HBV در صورت وجود موارد زیر افزایش می‌یابد:

• رابطه جنسی بدون کاندوم با شرکای جنسی متعدد یا با فرد آلوده به هپاتیت ب
• استفاده از سوزن مشترک برای تزریق وریدی دارو
• زندگی با فرد مبتلا به عفونت مزمن هپاتیت ب
• نوزاد متولد شده از یک فرد باردار آلوده
• شغلی داشته باشید که در ارتباط با خون انسان باشید.
• ابتلا به هپاتیت C یا HCV
• دیالیز شدن
• سابقه بودن در زندان
• مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند، مانند شیمی درمانی
• سفر به مناطقی با میزان بالای عفونت HBV مانند آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی

آیا هپاتیت B مسری است؟ تا چه زمانی؟

تا زمانی که ویروس در بدن فعال باشد، بیماری مسری است. به عنوان مثال، هپاتیت B حاد می‌تواند تا شش ماه ادامه داشته باشد. در تمام این مدت، فرد ناقل ویروس است. اگر مبتلا به هپاتیت B مزمن فعال باشید، تا آخر عمر ناقل خواهید بود. اگر هپاتیت B مزمن غیرفعال دارید، خطر ناقل بودن کمتر است.

عوارض عفونت هپاتیت ب چیست؟

هپاتیت B حاد و مزمن ممکن است عوارضی مانند موارد زیر ایجاد کند:

• نارسایی حاد کبد: نوعی نارسایی کبدی است که خیلی سریع اتفاق می‌افتد. افراد مبتلا به هپاتیت B حاد، بیشتر در خطر ابتلا به نارسایی حاد کبد هستند.
• نارسایی مزمن کبد: هپاتیت B مزمن می‌تواند منجر به نارسایی کبدی شود که به مرور زمان اتفاق می‌افتد.
• سیروز: سیروز زمانی اتفاق می‌افتد که بافت اسکار در کبد شما ایجاد می‌شود. کبد شما هنگام ترمیم آسیب، بافت اسکار ایجاد می‌کند. هرچه آسیب بیشتر باشد، بافت اسکار بیشتر است.
• هپاتیت D: این نوع دیگری از هپاتیت است که در صورت ابتلا به هپاتیت B می‌توانید به آن مبتلا شوید.
• سرطان کبد: هپاتیت B مزمن علت اصلی سرطان کبد است.
• هپاتیت B مجدد فعال شده: هپاتیت B حاد است که در صورت مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا قطع دارو، دوباره عود می‌کند.

تشخیص و آزمایش‌ها

هپاتیت B چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک از شما علائمتان را می‌پرسد و شما را معاینه می‌کند. همچنین در مورد سابقه خانوادگی بیماری کبد از شما سوال می‌کند. پزشک ممکن است در مورد شغل شما، استفاده از داروهای تزریقی و رابطه جنسی با فردی که ممکن است هپاتیت B داشته باشد سوال کند.

ممکن است در پاسخ به این سؤالات شخصی تردید داشته باشید. پزشک شما درک می‌کند که پاسخ به این سؤالات ممکن است دشوار باشد، اما او فقط می‌خواهد با این سوالات وضعیت شما را بررسی کند تا بتواند به شما کمک کند.

چه آزمایش‌هایی هپاتیت ب را تشخیص می‌دهند؟

پزشک برای تشخیص ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

• آزمایش خون که می‌تواند حاد یا مزمن بودن هپاتیت B را نشان دهد.
• آزمایش‌های تصویربرداری مانند الاستوگرافی که می‌تواند سیروز (بافت اسکار در کبد) را تشخیص دهد.
• بیوپسی کبد درصورتی‌که پزشک شما نسبت به آزمایش‌های خون و تصویربرداری اطلاعات بیشتری در مورد کبد شما بخواهد.

درمان و دارو‌ها

درمان‌های هپاتیت ب چیست؟

درمان هپاتیت ب، بسته به وضعیت شما متفاوت خواهد بود. درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

درمان پیشگیرانه

درمان پیشگیرانه زمانی است که در ۲۴ ساعت گذشته در معرض ویروس قرار گرفته باشید و برای پیشگیری از ابتلا به بیماری، برای شما درمان صورت گیرد. این درمان‌ها عبارتند از:

• واکسیناسیون هپاتیت B. شامل یک دوره واکسیناسیون هپاتیت B است.
• ایمونوگلوبولین هپاتیت B یا HBIG. این دارو حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که بدن شما را در برابر ویروس‌ هپاتیت ب محافظت می‌کند.

درمان هپاتیت B حاد

ممکن است برای عفونت حاد ویروس هپاتیت B نیازی به درمان نداشته باشید. این عفونت کوتاه مدت است و اغلب خود به خود از بین می‌رود. پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

• استراحت
• تغذیه مناسب
• نوشیدن مایعات فراوان
• تحت نظر بودن، به این دلیل که بدنتان در حال مبارزه با عفونت است.

اگر علائم شما شدید باشد، ممکن است برای جلوگیری از عوارض به داروهای ضد ویروسی یا بستری شدن در بیمارستان نیاز داشته باشید. همچنین در صورتی که اسهال و استفراغ شدید داشته باشید، پزشک ممکن است برای جلوگیری از کم‌آبی بدن، دریافت مایعات داخل وریدی (سرم) را برایتان تجویز کند.

درمان هپاتیت B مزمن

درمان هپاتیت B مزمن بسته به علائم و وضعیت کلی سلامت شما متفاوت است. گزینه‌های درمانی عبارتند از:

• نظارت: ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما این به این معنی است که پزشک شما سلامت کلی شما را زیر نظر دارد. شما هر سه تا شش ماه یک بار ویزیت خواهید شد. پزشک ممکن است آزمایش خون و تصویربرداری برای جستجوی علائم ویروس انجام دهد.
• دارو: پزشک ممکن است داروهای ضد ویروسی یا تعدیل کننده‌های سیستم ایمنی برای شما تجویز کند. این داروها خطر انتقال هپاتیت B به دیگران را کاهش می‌دهند. شما باید این داروها را تا آخر عمر مصرف کنید.
• جراحی: اگر هپاتیت B باعث سرطان شود، پزشک ممکن است جراحی را برای برداشتن بخشی از کبد توصیه کند. اگر نیاز باشد طی جرتحی کل کبد برداشته شود، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.

بیماران هپاتیت B چقدر عمر می کنند؟

فرد مبتلا به هپاتیت B مزمن با مدیریت و درمان مناسب، می‌تواند طول عمر طبیعی داشته باشد. درست است که این یک بیماری مزمن است، اما پیشرفت در درمان، مانند داروهای ضد ویروسی، می‌تواند ویروس را به طور مؤثر کنترل کند و به افراد اجازه دهد زندگی طولانی و سالمی داشته باشند. اما بدون مدیریت مناسب، هپاتیت B مزمن می‌تواند منجر به عوارض جدی مانند سیروز یا سرطان کبد شود که در این صورت می‌تواند به طور قابل توجهی بر امید به زندگی تأثیر بگذارد.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

چگونه می‌توان از هپاتیت ب پیشگیری و مدیریت کرد؟

• هپاتیت B با واکسن قابل پیشگیری است.
• همه نوزادان باید در اسرع وقت پس از تولد (ظرف 24 ساعت) واکسن هپاتیت B را دریافت کنند. پس از آن، دو یا سه دوز واکسن هپاتیت B با فاصله حداقل چهار هفته تزریق می‌شود.
• واکسن‌های یادآور معمولاً برای افرادی که دوره واکسیناسیون سه دوز را تکمیل کرده‌اند، لازم نیست، ولی در برخی گروه‌ها (مانند بیماران پرخطر یا افراد دارای نقص ایمنی)، ممکن است دوز یادآور توصیه شود.
• این واکسن حداقل 20 سال و احتمالاً تا آخر عمر در برابر هپاتیت B محافظت ایجاد می‌کند.
• هپاتیت B می‌تواند از مادر به فرزند منتقل شود. در این شرایط می‌توان علاوه بر واکسن، با مصرف داروهای ضد ویروسی کمی پس از تولد، از این بیماری پیشگیری کرد.

چگونه می‌توانیم خطر ابتلا به عفونت هپاتیت ب را کاهش دهیم؟

کارهایی که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا انجام دهید عبارتند از:

• رابطه جنسی ایمن داشته باشید: اگر نمی‌دانید شریک زندگی‌تان به این ویروس مبتلا است یا خیر، از کاندوم استفاده کنید.
• وسایل شخصی خود را به اشتراک نگذارید: ممکن است از طریق تماس با خون آلوده روی وسایل شخصی مانند مسواک یا تیغ به هپاتیت B مبتلا شوید.
• استفاده ایمن از سوزن را رعایت کنید: اگر از داروهای تزریقی استفاده می‌کنید، سوزن یا سرنگ خود را با کسی به اشتراک نگذارید.
• در مورد پیرسینگ و تتوی بدن احتیاط کنید: اگر می‌خواهید پیرسینگ یا تتو انجام دهید، به دنبال یک محل معتبر و مطمئن برای این کار باشید. در مورد نحوه تمیز کردن تجهیزات سوال کنید. مطمئن شوید که کارکنان از سوزن‌های استریل استفاده می‌کنند.

زندگی با بیماری هپاتیت B

چگونه می‌توانیم از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری کنیم؟

اولین قدم این است که بفهمید آیا به این ویروس مبتلا هستید یا خیر. اگر به هپاتیت B حاد مبتلا هستید، باید در خانه بمانید و سر کار نروید و تا زمانی که علائم شما از بین نرفته است، با دیگران ملاقات نکنید. اگر به نوع مزمن این بیماری مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است داروهایی تجویز کند که خطر انتشار ویروس را کاهش دهد.

چگونه باید در حین زندگی با هپاتیت B مزمن از خودم مراقبت کنم؟

علائم مزمن هپاتیت B می‌تواند به مرور زمان تغییر کند. یکی از راه‌هایی که می‌توانید از خود مراقبت کنید، ارتباط با تیم مراقبت‌های بهداشتی و پزشکتان است. سایر پیشنهادات عبارتند از:

• از مصرف الکل خودداری کنید: مصرف منظم و روزانه الکل ممکن است باعث تجمع مواد سمی در کبد شما شود.
• خوب غذا بخورید: بشقاب خود را با پروتئین بدون چربی، میوه و سبزیجات پر کنید. رژیم غذایی مدیترانه‌ای نمونه‌ای از یک برنامه غذایی است که از سلامت کبد پشتیبانی می‌کند.
• حمایت بگیرید: گذراندن وقت با افرادی که می‌دانند شما چه شرایطی را تجربه می‌کنید، می‌تواند مفید باشد.
• قبل از مصرف داروهای جدید مراقب باشید: این شامل داروهای گیاهی نیز می‌شود. برخی از گیاهان ممکن است به کبد شما آسیب برسانند یا با سایر داروهای شما قابل ترکیب نباشند.
• از خود در برابر سایر عفونت‌های کبدی محافظت کنید: ممکن است پزشک برای شما واکسن هپاتیت A را توصیه کند. همچنین برای هپاتیت C آزمایش داده و در صورت ابتلا، درمان را برایتان شروع می‌کند.

بایدها و نبایدهای هپاتیت ب (چه کارهایی بکنیم چه کارهایی نکنیم)

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر می‌دانید که در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته‌اید، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر ظرف ۲۴ ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس، درمان پیشگیرانه را دریافت کنید، ممکن است خطر ابتلا به عفونت کاهش یابد.

همچنین اگر فکر می‌کنید علائم هپاتیت B را دارید، به پزشک مراجعه کنید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

هپاتیت B یک ویروس است که به کبد حمله می‌کند و مانند اکثر ویروس‌های هپاتیت، می‌تواند بدون هیچ علامتی در بدن شما باشد. همچنین ممکن است انواعی از عفونت حاد و مزمن را در بدن شما ایجاد کند.

اگر متوجه شده‌اید که هپاتیت B دارید، ممکن است از خود بپرسید که زندگی شما از این به بعد و با این بیماری چگونه خواهد بود. ممکن است نگران سرایت ویروس به دیگران باشید.

خبر خوب این است که داروهایی وجود دارند که از گسترش هپاتیت B مزمن جلوگیری می‌کنند. و می‌توانید کارهایی برای محافظت از سلامت خود و دیگران انجام دهید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بدانید برای زندگی با هپاتیت B باید چه مواردی را در نظر بگیرید و چه کارهایی انجام دهید.