علائم دیابت در دهان و دندان که نباید نادیده بگیرید

دیابت توانایی شما برای مبارزه با باکتری‌های دهان را کاهش می‌دهد. قند خون بالا رشد باکتری‌ها را افزایش داده و به بیماری لثه منجر می‌شود. علائمی مانند لثه‌های قرمز، دردناک، متورم یا خون‌ریزی‌کننده یا لثه‌هایی که از دندان جدا شده‌اند، دندان‌های لق و بوی بد دهان به‌طور مزمن از مهم‌ترین علائم دیابت در دهان و دندان هستند.

ارتباط بین دیابت و سلامت دهان چیست؟

دیابت، چه نوع ۱ و چه نوع ۲، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. وقتی قند خون به‌خوبی کنترل نشود، خطر ابتلا به مشکلات دهانی مانند بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و حتی از دست دادن دندان افزایش می‌یابد.

در واقع:

متن انگلیسی:

If your diabetes is not under control, you are more likely to develop problems in your mouth. In turn, having gum disease may make your blood sugar harder to control

 

ترجمه متن:

اگر دیابت شما تحت کنترل نباشد، احتمال بیشتری دارد که دچار مشکلات دهانی شوید. از طرفی، داشتن بیماری لثه ممکن است کنترل قند خون شما را دشوارتر کند. منبع

قند خون بالا می‌تواند جریان خون به لثه‌ها را کاهش دهد و توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌های دهانی را مختل کند. این موضوع باعث می‌شود علائم دیابت در دهان و دندان به‌سرعت تشدید شوند؛ به خصوص اگر به موقع مورد توجه قرار نگیرند.

اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ قند خون بالا محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها در دهان ایجاد می‌کند. این باکتری‌ها پلاک دندانی را افزایش می‌دهند که می‌تواند به التهاب لثه یا عفونت‌های شدیدتر منجر شود.

اگر اخیراً متوجه خشکی دهان، بوی بد دهان یا تغییراتی در لثه‌هایتان شده‌اید، ممکن است این‌ها نشانه‌هایی از تأثیر دیابت بر سلامت دهان شما باشند. شناخت این علائم و اقدام به‌موقع می‌تواند از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

جالب است بدانید که:

متن انگلیسی:

People with diabetes who smoke are at an even higher risk — up to 20 times more likely than non-smokers to develop thrush and periodontal disease

 

ترجمه متن:

افراد مبتلا به دیابت که سیگار می‌کشند، در معرض خطر بسیار بالاتری قرار دارند — تا ۲۰ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری احتمال دارد که دچار برفک دهان و بیماری‌های لثه (پریودنتال) شوند. منبع

علائم دیابت در دهان و دندان چیست؟

علائم دیابت در دهان و دندان ممکن است در ابتدا خفیف به نظر برسند، اما نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. شناخت این علائم به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک می‌کند:

• خشکی دهان: کاهش تولید بزاق باعث احساس خشکی مداوم در دهان می‌شود که می‌تواند به مشکلات گفتاری و بلع منجر شود.
• بوی بد دهان: بوی نامطبوعی که با مسواک زدن برطرف نمی‌شود، می‌تواند نشانه عفونت‌های دهانی مرتبط با دیابت باشد.
• التهاب و خونریزی لثه: لثه‌های قرمز، متورم یا خونریزی‌دهنده هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن.
• تأخیر در بهبود زخم‌ها: زخم‌ها یا بریدگی‌های کوچک در دهان ممکن است دیرتر بهبود یابند.
• برفک دهان: افراد دیابتی که به دفعات از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت قارچی در دهان و زبان هستند. قارچ‌ها در بزاق حاوی قند بالا در افراد دیابتی رشد می‌کنند. استفاده دائمی از دندان مصنوعی نیز می‌تواند به این مشکل منجر شود.
• احساس سوزش در دهان یا زبان: این مشکل گاهی با عفونت‌های قارچی مانند برفک دهان (کاندیدیازیس) همراه است که در افراد دیابتی شایع‌تر است.

علائم کمتر شایع عبارت‌اند از:

• تغییر در حس چشایی
• لق شدن دندان‌ها به دلیل تحلیل لثه یا استخوان منبع

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت حداقل یکی از این علائم را تجربه می‌کنند. اگر این نشانه‌ها را همراه با علائم دیگر دیابت (مانند تشنگی زیاد، خستگی یا تکرر ادرار) مشاهده کردید، حتماً با پزشک و دندانپزشک مشورت کنید.

مشکلات دندان در دیابت؛ چرا دندان افراد دیابتی آسیب‌پذیرتر است؟

با افزایش سطح قند خون، افراد مبتلا به دیابت ممکن است میزان بیشتری گلوکز در بزاق دهان خود داشته باشند و دهانشان بسیار خشک شود. این شرایط باعث می‌شود پلاک دندانی روی دندان‌ها تجمع پیدا کند که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و ایجاد حفره شود.

اما آیا افراد دیابتی زودتر دندان‌های خود را از دست می‌دهند؟ عوامل زیادی در از دست دادن دندان‌ها در بیماران دیابتی دخیل‌اند. اولین عامل، احتمال بیشتر برای التهاب لثه یا پریودنتیت است. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است به استخوان فک منتقل شود. همچنین، به دلیل کندی روند ترمیم در دیابت، درمان عفونت‌ها سخت‌تر می‌شود.

خبر خوب این است که با رعایت بهداشت دهان (مسواک حداقل دوبار در روز، ترجیحاً بعد از هر وعده غذایی، استفاده از نخ دندان و کنترل قند خون)، احتمال عفونت لثه و از دست دادن دندان به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد یا از بین می‌رود.

مشکلات لثه در دیابت؛ از التهاب تا تحلیل رفتن لثه

لثه‌ها یکی از حساس‌ترین بخش‌های بدن در برابر عوارض دیابت هستند. بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه یا ژنژیویت (Gingivitis) و عفونت پیشرفته لثه یا پریودنتیت در افراد دیابتی شایع‌ترند. دلیل اصلی این مشکل، تأثیر قند خون بالا بر التهاب مزمن (به خصوص در دیابت نوع 2) در بدن است که لثه‌ها را مستعد عفونت و تخریب می‌کند.

ژنژیویت با علائمی مانند قرمزی، تورم و خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن شروع می‌شود. اگر درمان نشود، می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود که در آن استخوان و بافت نگهدارنده دندان‌ها تخریب می‌شوند.

دیابت و خطر پریودونتایتیس؛ چگونه التهاب لثه به استخوان فک آسیب می‌زند؟

پریودونتایتیس (Periodontitis)، شکل پیشرفته بیماری لثه، یکی از خطرناک‌ترین عوارض دیابت در دهان و دندان است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که التهاب لثه به استخوان و بافت‌های اطراف دندان گسترش یابد.

دیابت به چند دلیل خطر پریودونتایتیس را افزایش می‌دهد:

• کاهش جریان خون: قند خون بالا جریان خون به لثه‌ها را کاهش می‌دهد و بهبود بافت‌ها را دشوار می‌کند.
• التهاب مزمن: دیابت باعث التهاب مزمن در بدن می‌شود که لثه‌ها را مستعد تخریب می‌کند.

برای کاهش خطر پریودونتایتیس، ترک سیگار، کنترل قند خون و رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است. اگر علائمی مانند لق شدن دندان‌ها، فاصله افتادن بین دندان‌ها یا درد شدید لثه دارید، فوراً به یک متخصص پریودنتولوژی مراجعه کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از تخریب بیشتر بافت‌های دهان جلوگیری کند.

پیشگیری از دیابت دهان و دندان

از آن‌جا که افراد دیابتی بیشتر مستعد مشکلات دهان هستند، رعایت بهداشت دهان و دندان، توجه ویژه به تغییرات دهانی، و مراجعه سریع به دندانپزشک در صورت مشاهده تغییرات، بسیار مهم است. اقدامات پیشنهادی به شرح زیر است:

• قند خون خود را در سطح نرمال نگه دارید. در هر ویزیت دندان‌پزشکی، وضعیت دیابت خود را اطلاع دهید. مثلاً سطح هموگلوبین A1C خود را بدانید (مقدار زیر ۶/۵-۷٪ نشانه کنترل مناسب است). اگر سابقه افت قند خون دارید، حتماً به دندانپزشک اطلاع دهید و بگویید آخرین بار چه زمانی اتفاق افتاده است.
• قبل از درمان بیماری لثه با پزشک خود مشورت کنید. اگر جراحی دهان در پیش دارید، ممکن است پزشک یا دندانپزشک توصیه کنند آنتی‌بیوتیک قبل از عمل مصرف شود یا برنامه غذایی و انسولین شما تغییر کند.
• اطلاعات تماس پزشکتان (فوق تخصص غدد و متابولیسم، متخصص داخلی) را در اختیار دندانپزشک قرار دهید.
• لیست داروهایی که مصرف می‌کنید را به دندانپزشک بدهید. تا دارویی تجویز شود که با داروهای فعلی‌تان تداخل نداشته باشد.
• در صورت کنترل‌نشدن قند خون، اقدامات دندانی غیرضروری را به تعویق بیندازید؛ اما عفونت‌های حاد مانند آبسه باید سریع درمان شوند.
• در نظر داشته باشید که روند بهبودی در افراد دیابتی کندتر است. حتماً دستورات دندانپزشک را با دقت دنبال کنید.
• در صورت ایجاد زخم توسط براکت یا سیم ارتودنسی، سریع به دندانپزشک اطلاع دهید.

مراقبت از دهان و دندان در دیابت

داشتن یک روتین مناسب بهداشت دهان برای جلوگیری از مشکلات دهان و دندان مرتبط با دیابت اهمیت زیادی دارد:

• حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کرده و لثه و دندان‌ها را بررسی و تمیز کنید.
• برای جلوگیری از تشکیل پلاک، روزانه حداقل یک بار از نخ دندان استفاده کنید.
• پس از هر وعده غذایی دندان‌ها را با مسواک نرم و به شکل صحیح مسواک بزنید.
• اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، هر روز آن را خارج کرده و تمیز کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، با پزشک درباره روش‌های ترک سیگار صحبت کنید

درمان مشکلات دهان و دندان در دیابت

درمان مشکلات دهان و دندان ناشی از دیابت به نوع و شدت آن‌ها بستگی دارد. برای مثال، بیماری لثه (پریودنتال) می‌تواند با روش‌هایی مانند جرم‌گیری عمیق و صاف‌سازی ریشه درمان شود؛ این روش‌ها پلاک و جرم را از بالا و پایین خط لثه پاک می‌کنند.

ممکن است دندان‌پزشک، خود این درمان‌ها را انجام دهد یا در صورت نیاز شما را به متخصص لثه (پریودنتیست) برای جراحی ارجاع دهد. در برخی موارد نیز ممکن است دهان‌شویه دارویی خاصی تجویز شود.

برای درمان برفک دهان، دندان‌پزشک یا پزشک دارویی تجویز می‌کند که قارچ عامل این عفونت را از بین ببرد. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، ممکن است نیاز به محلول ویژه‌ای برای تمیز کردن آن داشته باشید.

برای درمان خشکی دهان، دندان‌پزشک یا پزشک متخصص داخلی ممکن است دارویی تجویز کند که به حفظ رطوبت دهان کمک کند. در برخی موارد، دندان‌پزشک ممکن است قبل یا بعد از درمان، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

درمان‌های تخصصی

اگر مشکلات دهانی پیشرفت کرده باشند، ممکن است به درمان‌های تخصصی نیاز باشد. برخی از این درمان‌ها عبارت‌اند از:

• جرم‌گیری و تسطیح ریشه (root planing): برای درمان بیماری‌های پیشرفته لثه.
• ترمیم دندان‌ها: پر کردن یا روکش برای دندان‌های پوسیده.
• داروهای ضدقارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی مانند برفک دهان. داروهای رایج ضدقارچ شامل فلوکونازول (Fluconazole) (به‌صورت قرص یا محلول خوراکی)، نیستاتین (Nystatin) (به‌صورت دهان‌شویه یا قرص مکیدنی) و کلوتریمازول (به‌صورت قرص مکیدنی) هستند. این داروها باید تحت نظر پزشک یا دندانپزشک تجویز شوند، زیرا دوز و مدت مصرف به شدت عفونت بستگی دارد. منبع

همکاری نزدیک با دندانپزشک و پزشک (متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد و متابولیسم) می‌تواند از عوارض جدی مانند از دست دادن دندان جلوگیری کند.

چه زمانی به پزشک نیاز دارم؟

دیابت می‌تواند چالش‌های جدی برای سلامت دهان و دندان ایجاد کند، اما با آگاهی و مراقبت مناسب، می‌توانید از این مشکلات پیشگیری کنید یا آن‌ها را به‌خوبی مدیریت کنید. علائم دیابت در دهان و دندان، مانند خشکی دهان، بوی بد دهان، خونریزی لثه و تأخیر در بهبود زخم‌ها، نشانه‌هایی هستند که باید جدی گرفته شوند.

با کنترل دقیق دیابت و مراقبت از سلامت دهان، می‌توانید دندان‌ها و لثه‌های سالمی داشته باشید. به‌طور منظم به دندانپزشک مراجعه کرده و در مورد دیابت، علائم موجود و داروهای مصرفی خود اطلاع دهید. این اطلاعات به دندانپزشک کمک می‌کند تا بهترین درمان‌ها را برای شما ارائه دهد.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

علائم دیابت در دهان و دندان می‌توانند نگران‌کننده باشند؛ اما با مراقبت و توجه، می‌توانید سلامت دهان خود را حفظ کنید و کیفیت زندگی‌تان را بالا ببرید.

هر قدم کوچک، از مسواک زدن منظم تا چکاپ‌های دوره‌ای با دندانپزشک و پزشک، شما را به لبخندی سالم‌تر و زندگی شادتر نزدیک‌تر می‌کند. از مشورت با متخصصان و حمایت اطرافیانتان غافل نشوید؛ شما شایسته مراقبت و آرامش هستید.