آیا دیابت باعث آسیب به دندان و لثه می‌شود؟ + علائم و درمان

ارتباط بین دیابت و سلامت دهان چیست؟

بیماری دیابت چه دیابت نوع ۱ و چه نوع ۲، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت دهان و دندان داشته باشد. وقتی قند خون به‌خوبی کنترل نشود، خطر ابتلا به مشکلات دهانی مانند بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و حتی از دست دادن دندان افزایش می‌یابد.

در واقع:

متن انگلیسی:

If your diabetes is not under control, you are more likely to develop problems in your mouth. In turn, having gum disease may make your blood sugar harder to control

 

ترجمه متن:

اگر دیابت شما تحت کنترل نباشد، احتمال بیشتری دارد که دچار مشکلات دهانی شوید. از طرفی، داشتن بیماری لثه ممکن است کنترل قند خون شما را دشوارتر کند. منبع

قند خون بالا، می‌تواند جریان خون به لثه‌ها را کاهش دهد و توانایی بدن برای مبارزه با عفونت‌های دهانی را مختل کند. این موضوع باعث می‌شود علائم دیابت در دهان و دندان به‌سرعت تشدید شوند؛ به خصوص اگر به موقع مورد توجه قرار نگیرند.

اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ قند خون بالا محیطی ایده‌آل برای رشد باکتری‌ها در دهان ایجاد می‌کند. این باکتری‌ها پلاک دندانی را افزایش می‌دهند که می‌تواند به التهاب لثه یا عفونت‌های شدیدتر منجر شود.

اگر اخیرا متوجه خشکی دهان، بوی بد دهان یا تغییراتی در لثه‌هایتان شده‌اید، ممکن است این‌ها نشانه‌هایی از تأثیر دیابت بر سلامت دهان شما باشند. شناخت این علائم و اقدام به‌موقع می‌تواند از مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.

جالب است بدانید که:

متن انگلیسی:

People with diabetes who smoke are at an even higher risk — up to 20 times more likely than non-smokers to develop thrush and periodontal disease

 

ترجمه متن:

افراد مبتلا به دیابت که سیگار می‌کشند، در معرض خطر بسیار بالاتری قرار دارند — تا ۲۰ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری احتمال دارد که دچار برفک دهان و بیماری‌های لثه (پریودنتال) شوند. منبع

علائم دیابت در دهان و دندان چیست؟

با این حال، علائم دیابت در دهان و دندان، ممکن است در ابتدا خفیف به نظر برسند، اما نادیده گرفتن آن‌ها می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. شناخت این علائم به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر کمک می‌کند:

• خشکی دهان: کاهش تولید بزاق باعث احساس خشکی مداوم در دهان می‌شود که می‌تواند به مشکلات گفتاری و بلع منجر شود؛
• بوی بد دهان: بوی نامطبوعی که با مسواک زدن برطرف نمی‌شود، می‌تواند نشانه عفونت‌های دهانی مرتبط با دیابت باشد؛
• التهاب و خونریزی لثه: هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن لثه‌ها قرمز و متورم شده یا خونریزی‌ می‌کنند؛
• تأخیر در بهبود زخم‌ها: زخم‌ها یا بریدگی‌های کوچک در دهان ممکن است دیرتر درمان شوند؛
• برفک دهان: افراد دیابتی که از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت قارچی و برفک دهانن در دهان و زبان هستند. استفاده دائمی از دندان مصنوعی نیز می‌تواند به این مشکل منجر شود؛
• احساس سوزش در دهان یا زبان: این مشکل گاهی با عفونت‌های قارچی مانند برفک دهان (کاندیدیازیس) همراه است که در افراد دیابتی شایع‌تر است.

علائم کمتر شایع عبارتند از:

• تغییر در حس چشایی
• لق شدن دندان‌ها به دلیل تحلیل لثه یا استخوان منبع

بسیاری از افراد مبتلا به دیابت، حداقل یکی از این علائم را تجربه می‌کنند. اگر این نشانه‌ها را همراه با علائم دیگر دیابت مانند تشنگی زیاد، خستگی یا تکرر ادرار مشاهده کردید، حتماً با پزشک و دندانپزشک مشورت کنید.

برای آشنایی با انواع عفونت‌هایی که ممکن است افراد دیابتی به آن مبتلا شوند، مطلب زیر را مطالعه کنید:

چرا دندان افراد دیابتی آسیب‌پذیرتر است؟

با افزایش سطح قند خون، افراد مبتلا به دیابت ممکن است میزان بیشتری گلوکز در بزاق دهان خود داشته باشند و دهانشان بسیار خشک شود. این شرایط باعث می‌شود پلاک دندانی روی دندان‌ها تجمع پیدا کند که می‌تواند منجر به پوسیدگی دندان و ایجاد حفره شود.

اما آیا افراد دیابتی زودتر دندان‌های خود را از دست می‌دهند؟ عوامل زیادی در از دست دادن دندان‌ها در بیماران دیابتی دخیل‌ هستند.

اولین عامل، احتمال بیشتر برای التهاب لثه یا پریودنتیت است. اگر این عفونت درمان نشود، ممکن است به استخوان فک منتقل شود. همچنین، به دلیل کندی روند ترمیم در دیابت، درمان عفونت‌ها سخت‌تر می‌شود.

با رعایت بهداشت دهان  و مسواک زدن حداقل دوبار در روز بعد از هر وعده غذایی، استفاده از نخ دندان و کنترل قند خون، احتمال عفونت لثه و از دست دادن دندان به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کرده یا از بین می‌رود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد تمامی عوارض‌های ناشی از قند خون بالا مطلب زیر را مطالعه کنید:

مشکلات لثه در دیابت شامل چه مواردی می‌شود؟

لثه‌ها یکی از حساس‌ترین بخش‌های بدن در برابر عوارض دیابت هستند. بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه یا ژنژیویت و عفونت پیشرفته لثه یا پریودنتیت در افراد دیابتی شایع‌تر هستند. دلیل اصلی این مشکل، تاثیر قند خون بالا بر التهاب مزمن به خصوص در دیابت نوع 2 است که لثه‌ها را مستعد عفونت و تخریب می‌کند.

ژنژیویت با علائمی مانند قرمزی، تورم و خونریزی لثه‌ها هنگام مسواک زدن شروع می‌شود. اگر درمان نشود، می‌تواند به پریودنتیت تبدیل شود که در آن استخوان و بافت نگهدارنده دندان‌ها تخریب می‌شوند.

چگونه التهاب لثه به استخوان فک آسیب می‌زند؟

پریودونتایتیس (Periodontitis)، شکل پیشرفته بیماری لثه، یکی از خطرناک‌ترین عوارض دیابت در دهان و دندان است. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که التهاب لثه به استخوان و بافت‌های اطراف دندان گسترش یابد.

دیابت به دلیل کاهش جریان خون و التهاب مزمن، خطر پریودونتایتیس را افزایش می‌دهد. برای کاهش خطر پریودونتایتیس، ترک سیگار، کنترل قند خون و رعایت بهداشت دهان و دندان ضروری است.

اگر علائمی مانند لق شدن دندان‌ها، فاصله افتادن بین دندان‌ها یا درد شدید لثه دارید، فورا به یک متخصص پریودنتولوژی مراجعه کنید. درمان زودهنگام می‌تواند از تخریب بیشتر بافت‌های دهان جلوگیری کند.

پیشگیری از دیابت دهان و دندان

برای جلوگیری از آسیب به دهان و دندان در اثر دیابت، می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:

• قند خون خود را در محدوده نرمال نگه دارید و وضعیت دیابت (از جمله مقدار HbA1c) را به دندان‌پزشک اطلاع دهید.
• قبل از درمان‌ لثه یا جراحی دهان، با پزشک خود مشورت کنید.
• اطلاعات تماس پزشک و فهرست داروهای مصرفی را در اختیار دندان‌پزشک قرار دهید.
• در صورت بالا بودن قند خون، اقدامات غیرضروری دندانی را به تعویق بیندازید. البته عفونت‌های حاد باید فورا درمان شوند.
• بهبودی در افراد دیابتی ممکن است کندتر باشد. از این رو دستورات دندان‌پزشک را با دقت رعایت کنید.
• هرگونه زخم ناشی از براکت یا سیم ارتودنسی را سریعا اطلاع دهید.

برای پاسخ به این سوال که چرا زخم‌ها در افراد دیابتی دیرتر بهبود پیدا می‌کنند مطلب زیر را مطالعه کنید:

مراقبت از دهان و دندان در دیابت

داشتن یک روتین مناسب بهداشت دهان برای جلوگیری از مشکلات دهان و دندان مرتبط با دیابت اهمیت زیادی دارد:

• حداقل دو بار در سال به دندانپزشک مراجعه کرده و لثه و دندان‌ها را بررسی و تمیز کنید.
• برای جلوگیری از تشکیل پلاک، روزانه حداقل یک بار از نخ دندان استفاده کنید.
• پس از هر وعده غذایی دندان‌ها را با مسواک نرم و به شکل صحیح مسواک بزنید.
• اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، هر روز آن را خارج کرده و تمیز کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، با پزشک درباره روش‌های ترک سیگار صحبت کنید.

درمان مشکلات دهان و دندان در دیابت

درمان مشکلات دهان و دندان ناشی از دیابت به نوع و شدت آن‌ها بستگی دارد. برای مثال، بیماری لثه می‌تواند با روش‌هایی مانند جرم‌گیری عمیق و صاف‌سازی ریشه درمان شود؛ این روش‌ها پلاک و جرم را از بالا و پایین خط لثه پاک می‌کنند.

ممکن است دندان‌پزشک، خود این درمان‌ها را انجام دهد یا در صورت نیاز شما را به متخصص لثه یا پریودنتیست، برای جراحی ارجاع دهد. در برخی موارد نیز ممکن است دهان‌شویه دارویی خاصی تجویز شود.

برای درمان برفک دهان، دندان‌پزشک یا پزشک دارویی تجویز می‌کند که قارچ عامل این عفونت را از بین ببرد. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید، ممکن است نیاز به محلول ویژه‌ای برای تمیز کردن آن داشته باشید.

برای درمان خشکی دهان، دندان‌پزشک یا پزشک متخصص داخلی ممکن است دارویی تجویز کند که به حفظ رطوبت دهان کمک کند. در برخی موارد، دندان‌پزشک ممکن است قبل یا بعد از درمان، آنتی‌بیوتیک تجویز کند.

درمان‌های تخصصی

اگر مشکلات دهانی پیشرفت کرده باشند، ممکن است به درمان‌های تخصصی نیاز باشد. برخی از این درمان‌ها عبارتند از:

• جرم‌گیری و تسطیح ریشه (root planing): برای درمان بیماری‌های پیشرفته لثه.
• ترمیم دندان‌ها: پر کردن یا روکش برای دندان‌های پوسیده.
• داروهای ضدقارچ: برای درمان عفونت‌های قارچی مانند برفک دهان. داروهای رایج ضدقارچ شامل فلوکونازول (Fluconazole)، نیستاتین (Nystatin) و کلوتریمازول (به‌صورت قرص مکیدنی) هستند.

نکته! همکاری نزدیک با دندانپزشک و پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد و متابولیسم، می‌تواند از عوارض جدی مانند از دست دادن دندان جلوگیری کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر دیابت دارید و علائم زیر را در خود مشاهده می‌کنید، هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:

• عفونت حاد دهان یا لثه شامل آبسه، تورم شدید و درد ناگهانی
• خونریزی غیرطبیعی یا طولانی لثه‌ها
• زخم یا آسیب ناشی از ابزارهای ارتودنسی
• علائم عفونت گسترش‌یافته مثل تب و تورم گردن یا صورت
• بدتر شدن وضعیت دهان یا نشانه‌های التهاب جدی

این موارد نشان‌دهنده نیاز فوری به مراقبت پزشکی هستند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

علائم دیابت در دهان و دندان می‌توانند نگران‌کننده باشند؛ اما با مراقبت و توجه، می‌توانید سلامت دهان خود را حفظ کنید و کیفیت زندگی‌تان را بالا ببرید.

هر قدم کوچک، از مسواک زدن منظم تا چکاپ‌های دوره‌ای با دندانپزشک و پزشک، شما را به لبخندی سالم‌تر و زندگی شادتر نزدیک‌تر می‌کند. از مشورت با متخصصان و حمایت اطرافیانتان غافل نشوید؛ شما شایسته مراقبت و آرامش هستید.

اگر سوالی در این زمینه دارید، در بخش نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.