رفلاکس معده در نوزادان؛ علائم، دلایل و روش‌های آرام‌سازی
نوزادان در طول روز به دلیل برگشتن شیر از معده به مری، ممکن است بارها بالا بیاورند. این اتفاق هم در حال شیر خوردن و هم پس از آن رخ می‌دهد؛ اما رفلاکس برای نوزادان آزاردهنده نیست و مشکل خاصی ندارند.
این مشکل تا ١٨ ماهگی برطرف می‌شود. در این مقاله به بررسی علائم و عوارض رفلاکس، دلایل بروز آن، روش‌های پیشگیری و درمان و توصیه‌هایی برای مادران می‌پردازیم.
علائم و نشانه‌های رفلاکس در نوزادان چیست؟
رفلاکس معده در نوزادان می‌تواند قبل از هشت هفتگی شروع شود و تا حدود یک سالگی ادامه داشته باشد. رفلاکس ممکن است با علائم زیر همراه باشد:
- بالا آوردن شیر موقع شیردهی یا بلافاصله بعد از آن
- بی‌قراری و گریه نوزاد هنگام شیردهی
- آروغ یا سرفه هنگام تغذیه
- طول کشیدن تغذیه‌ی نوزاد به دلیل بالا آوردن
- وزن نگرفتن نوزاد به دلیل برگرداندن غذا
- قورت دادن بعد از آروغ
- آروغ مرطوب
گاهی ممکن است نوزاد علائم رفلاکس معده را داشته باشد اما بالا نیاورد، به این حالت رفلاکس خاموش می‌گویند.
چه چیزی باعث رفلاکس معده در نوزادان می‌شود؟
رفلاکس زمانی اتفاق می‌افتد که شیر از معده‌ی نوزاد به سمت مری برگردد و باعث بالا آوردن شود. این وضعیت برای اکثر نوزادان زیر یک سال بی‌ضرر و شایع است و حداقل برای ۴٠ درصد نوزادان اتفاق می‌افتد.
در نوزادان زیر یک سال، ممکن است حلقه عضلانی داخل لوله‌ی غذا (مری) ضعیف باشد و اجازه دهد شیر به راحتی بالا بیاید. این عضله با بزرگ شدن نوزاد تقویت می‌شود و رفلاکس خود به خود متوقف می‌شود.
حساسیت غذایی مانند حساسیت به پروتئین شیر گاو هم می‌تواند باعث علائم مشابه رفلاکس شود. در این صورت باید در یک دوره‌ی دو هفته‌ای، شیر گاو از رژیم غذایی حذف شود و نوزاد به متخصص اطفال ارجاع داده شود.
رفلاکس معده در نوزادان چه عوارضی دارد؟
رفلاکس معده به طور کلی وضعیت نگران کننده‌ای نیست و به ندرت باعث بروز مشکل می‌شود؛ چون محتویات معده‌ی نوزاد معمولاً اسید زیادی برای تحریک گلو و مری ندارد.
بعضی از نوزادان استفراغ بدون زحمتی دارند و به طور طبیعی در حال رشد هستند؛ پزشکان به این نوزادان استفراغ کننده‌های خوشحال می‌گویند. این نوزادان نیازی به معاینات بیشتر ندارند.
Most of the time, infant reflux isn’t a cause for concern. It’s not usual for stomach contents to have enough acid to irritate the throat or esophagus and cause symptoms.
بیشتر اوقات، رفلاکس نوزادان نگران‌کننده نیست. معمولاً محتویات معده به اندازه کافی اسید ندارند که گلو یا مری را تحریک کرده و علائمی ایجاد کنند. (منبع)
رفلاکس معده در نوزادان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
رفلاکس معده در نوزادان توسط متخصص بهداشت با روش‌های مختلفی تشخیص داده می‌شود:
- معاینه بالینی و پیشینه: در این مرحله سوالاتی درباره رشد و رضایت و بی‌قراری نوزاد پرسیده می‌شود. به طور مثال پرسیده می‌شود که چه حالتی وضعیت نوزاد را بدتر یا بهتر می‌کند، علائم دائمی هستند یا گاه و بیگاه، از چه زمانی علائم آغاز شده‌اند و…
اگر نوزاد راضی باشد و رشد طبیعی داشته باشد، نیازی به آزمایش بیشتر نیست. در غیر این صورت روش‌های بعدی انجام می‌شود.
- اندازه‌گیری pH مری: در این روش لوله نازکی از بینی دهان وارد مری می‌شود. این لوله به دستگاهی وصل است که میزان اسیدیته را اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش نوزاد نیاز به بستری دارد.
- آزمایش خون و ادرار: این روش به پیدا کردن دلیل استفراغ و وزن ناکافی نوزاد کمک می‌کند.
- آندوسکوپی: دوربین کوچکی از طریق یک لوله انعطاف پذیر وارد بخش فوقانی گوارشی می‌شود. در این روش ممکن است نمونه‌برداری نیز انجام شود. آندوسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
- عکس برداری با اشعه ایکس: با این روش مشکلات دستگاه گوارش مانند انسداد را شناسایی می‌کنند.
- امپدانس مری
- برونسکوپی
روش‌های درمانی و دارویی برای رفلاکس معده نوزادان کدامند؟
درمان نوزادان مبتلا به رفلاکس معده، با تغییر در تغذیه و سبک زندگی آغاز می‌شود. بعضی از نوزادان ممکن است نیاز به داروهای کاهش دهنده اسید معده داشته باشند. در این روش ممکن است پزشک امپرازول منیزیم، فاموتیدین یا سایمتیدین تجویز کند.
در شدیدترین موارد که کمتر پیش می‌آید، جراحی ضد رفلاکس انجام می‌شود. این جراحی در حالتی پیش می‌آید که نوزاد به درمان‌های معمول پزشکی پاسخ نمی‌دهد. به طور کلی نیاز به جراحی در نوزادان بسیار نادر است و بیشتر در نوزادانی لازم است که رفلاکس آن‌ها باعث مشکلات تنفسی شده یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند.
نوزادانی که مشکوک به حساسیت غذایی هستند، می‌توانند یک دوره ٢ تا ۴ هفته‌ای از فرمولاسیون هیدرولیز شده (هیپوآلرژیک) دریافت کنند تا بررسی شود که آیا حساسیت غذایی دارند یا خیر.
با این روش‌های کاربردی و موثر، رفلاکس معده را به صورت اصولی درمان کنید:
چه کارهایی می‌توانم برای رفلاکس معده فرزندم انجام دهم؟
پر بودن معده می‌تواند نوزاد را بیشتر دچار رفلاکس کند؛ زیرا فشار روی معده را افزایش می‌دهد. برای جلوگیری از این شرایط، نوزاد را به دفعات بیشتر و با مقدار کمتر تغذیه کنید. معده‌ی نیمه پر و فشار کمتر، می‌تواند به مشکل رفلاکس کمک کند.
مادران شیرده مصرف کافئین را حذف کنند و از قرار گرفتن مادر و کودک در معرض دود خودداری کنید. دود سیگار و قلیان می‌تواند رفلاکس نوزاد را تشدید کند.
کودکان را به صورت عمودی تغذیه کنید
نوزاد باید پس از غذا خوردن در حدود ٢٠ تا ٣٠ دقیقه، در حالت ایستاده نگه داشته شود. زیرا حالت نشسته می‌تواند فشار معده را افزایش دهد و رفلاکس را تشدید کند. در حالت نشسته از تکان دادن یا جست و خیز نوزاد جلوگیری کنید. همچنین برای خواب، حالت جانبی به چپ یا بالا آوردن ارتفاع سر نوزاد توصیه نمی‌شود.
از غذا دادن در موقعیت‌های خواب اجتناب کنید
شیر دادن به نوزاد در حالت خوابیده هم باعث بروز و شدت رفلاکس می‌شود. تا حد امکان نوزاد را در حالت ایستاده تغذیه کنید. بهتر است این حالت ایستاده تا حدود نیم ساعت بعد از غذا هم حفظ شود.
اندازه شیشه شیر و نوک سینه را بررسی کنید
اگر نوزاد را با شیشه شیر تغذیه می‌کنید، مطمئن شوید که نوک پستانک آن پر از شیر است. هنگام شیر خوردن نباید نوک شیشه شیر طوری باشد که باعث بلعیدن هوا شود. سعی کنید از پستانک با سوراخ‌های بزرگ‌تر استفاده کنید تا جریان شیر سریع‌تر باشد.
شیر غلیظ یا شیر خشک
با مشورت پزشک می‌توانید به مقدار کم با افزودن کمی غلات، شیر نوزاد را غلیظ کنید. این روش می‌تواند از بالا آمدن شیر به طرف مری جلوگیری کند. فرمول‌های ضد رفلاکس از قبل غلیظ شده‌اند اما باز هم می‌توانید شیر مادر یا به طور کلی تغذیه نوزاد را غلیظ‌تر کنید.
برای انجام این روش می‌توانید ١٠ تا ١۵ میلی‌لیتر (نصف قاشق غذاخوری) از غلات برنج را به ٣٠ میلی‌لیتر شیر نوزاد اضافه کنید.
آروغ زدن بیشتر آن‌ها
نوزاد باید بارها آروغ بزند. فرقی ندارد با شیشه شیر تغذیه شود یا خود مادر به او شیر بدهد. در هر حال آروغ زدن مکرر نوزاد در هنگام تغذیه، باعث کاهش رفلاکس می‌شود. نوزاد باید پس از هربار جدا شدن از سینه یا شیشه شیر، چند بار آروغ بزند.
آیا رفلاکس نوزادان با بزرگ شدن از بین می‌رود؟
در انتهای پایین لوله‌ی غذا یا همان مری، عضله‌ای وجود دارد به اسم اسفنکتر تحتانی مری. موقع ورود غذا به معده این عضله شل می‌شود و بعد برای جلوگیری از برگشت غذا و اسید معده به سمت بالا، سفت و منقبض می‌شود.
در نوزادان زیر یک سال این عضله ممکن است ضعیف باشد اما با بزرگ شدن نوزاد و حدوداً تا ١٨ ماهگی، این عضله به مرور تقویت می‌شود و در اکثر نوزادان رفلاکس برطرف می‌شود.
اما حدود ٢ تا ٧ درصد والدین کودکانی که در سن ٣ تا ٩ سالگی هستند، سوزش معده، رفلاکس یا درد بالای شکم را گزارش می‌کنند.
آیا رفلاکس معده در نوزادان نیاز به اقدامات اورژانسی یا مراجعه به پزشک دارد؟
در صورت دیدن علائم زیر، باید اقدام فوری صورت بگیرد و به پزشک عمومی مراجعه شود:
- استفراغ به رنگ زرد، سبز (صفراوی) یا استفراغ خونی یا شبیه به تفاله قهوه
- متورم شدن یا حساس شدن شکم
- خون در مدفوع
- استفراغ مکرر و شدیدتر از حد نرمال (این حالت نباید رفلاکس فرض شود)
- اسهالی که بیش از یک هفته طول کشیده باشد یا هر نشانه‌ای از کم‌آبی در بدن
- بی‌قراری و ناآرامی نوزاد
- شیر نخوردن و امتناع نوزاد از تغذیه
- دمای بالای بدن یا لرز
- بی انرژی بودن نوزاد
- مشکل در تنفس یا سرفه کردن
- شروع رفلاکس و استفراغ پس از شش ماهگی
- وزن نگرفتن نوزاد
- بی‌تابی بعد از شیر خوردن
عوامل خطر
برخی از عوامل ممکن است احتمال بروز رفلاکس در نوزاد را افزایش دهند:
- ابتلا به بیماری‌های ریوی مانند فیبروز کیستیک
- جراحی روی مری
- تولد زودرس
- بیماری فلج مغزی یا به طور کلی بیماری‌هایی که بر سیستم عصبی تأثیر گذار هستند.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
اگرچه نگرانی شما در مورد نوزادان بسیار طبیعی و قابل درک است، اما با تغییر در سبک زندگی نوزاد و توجه به توصیه‌های پزشک، می‌توانید رفلاکس را کاهش دهید. رفلاکس اسیدی در نوزادان معمولاً نگران کننده نیست.
سوالات خود را با پزشک در میان بگذارید و بهترین روش را برای کاهش رفلاکس نوزاد خود پیدا کنید. معمولاً با کمی دقت در پاسخ نوزاد به تغییرات، به راحتی می‌توانید رفلاکس اسیدی را مدیریت کنید.
