راهنمای جامع عفونت قارچی واژن: علائم، علل، درمان و پیشگیری

مقدمه و شناخت بیماری

عفونت قارچی واژن چیست؟

عفونت قارچی واژن که در علم پزشکی با نام‌های کاندیدیازیس واژینال و یا کاندیدال ولوواژینیت شناخته می‌شود، یک عفونت رایج در میان بانوان است.

این عفونت قارچی در محیط واژن زمانی اتفاق می‌افتد که نوع خاصی از یک قارچ که اغلب با نام کاندیدا آلبیکنس شناخته می‌شود و به طور طبیعی در مقادیر کم در واژن وجود دارد، بیش از حد رشد کند.

برای درک بهتر چگونگی به‌وجودآمدن عفونت قارچی واژن، باید بدانید که در داخل یک واژن سالم، سلول‌های مخمر طبیعی و باکتری‌های مفید، به ویژه باکتری لاکتوباسیلوس به مقدار متعادلی وجود دارند. این باکتری‌های مفید به حفظ محیط اسیدی واژن کمک می‌کنند که در نتیجه آن، از رشد بیش از حد قارچ‌ها جلوگیری می‌شود.

عفونت قارچی در واژن زمانی ایجاد می‌شود که این تعادل طبیعی به دلایل مختلف به هم خورده و این اتفاق به قارچ کاندیدا آلبیکنس اجازه می‌دهد تا به سرعت در واژن تکثیر شده و فرد به این مشکل دچار شود.

عفونت قارچی واژن یک بیماری بسیار شایع در میان زنان است؛ تخمین زده می‌شود که حدود ۷۵ درصد از زنان حداقل یک‌بار در طول زندگی خود دچار این بیماری می‌شوند.

علائم و علت‌ها

علائم عفونت قارچی واژن

هر کدام از علائم عفونت قارچی واژن بر اساس شدن عفونت می‌توانند خفیف و یا شدید باشند. از جمله عوامل این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خارش شدید: خارش شدید در داخل و اطراف واژن
• احساس سوزش: سوزش در واژن، به‌ویژه هنگام ادرار یا در رابطه جنسی
• قرمزی و تورم: التهاب، قرمزی و تورم و ملتهب واژن
• ترشحات واژن: ترشحات غلیظ، سفید و بدون بو؛ اغلب شبیه پنیر دلمه شده و گاهی آبکی
• درد: احساس درد در ناحیه واژن
• درد هنگام رابطه جنسی: رابطه جنسی دردناک یا ناراحت‌کننده
• بریدگی یا ترک‌های کوچک: بریدگی‌های کوچک یا ترک‌های ریز در پوست واژن در موارد شدیدتر یا به دلیل خارش زیاد

علل عفونت قارچی واژن

همان‌طور که گفتیم، عفونت قارچی واژن در نتیجه به‌هم‌ریختن تعادل محیط داخل واژن و رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس ایجاد می‌شود. عوامل متعددی می‌توانند باعث این عدم تعادل شده و احتمال ابتلا به عفونت قارچی واژن را به طور قابل‌توجهی افزایش دهند.

• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها: آنتی‌بیوتیک‌ها، با این‌که برای درمان عفونت‌های باکتریایی در بدن مفید هستند، اما می‌توانند باکتری‌های مفید لاکتوباسیلوس داخل واژن را از بین ببرند و احتمال ابتلا به این عفونت را افزایش دهند.
• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی که در بارداری، شیردهی یا در طول چرخه قاعدگی و یا در اثر استفاده از قرص‌های ضدبارداری برای خانم‌ها رخ می‌دهد، باعث تغییر در محیط واژن شده و آن را مستعد رشد قارچ می‌کند.
• دیابت کنترل‌نشده: سطح بالای قند خون، به‌ویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا دیابت نوع ۲ کنترل‌نشده، می‌تواند باعث افزایش قند در ترشحات واژن و بستر ایده‌آلی برای رشد قارچ فراهم کند.
• ضعف سیستم ایمنی: سیستم ایمنی ضعیف بر اثر بیماری‌هایی مانند HIV و یا بیماری‌های دیگر، مصرف برخی داروها یا حتی استرس مزمن و کمبود خواب می‌تواند علت عفونت قارچی واژن باشد.
• استرس: تحقیقات نشان می‌دهد که قارچ کاندیدا، مانند سایر موجودات زنده، به استرس واکنش نشان می‌دهد. با این که این نظریه عمدتاً در نتیجه مطالعات آزمایشگاهی به دست‌ آمده است؛ اما باز هم یکی از علل ابتلا به عفونت قارچی واژن به‌حساب می‌آید.
• فعالیت جنسی: اگرچه عفونت قارچی واژن در دسته عفونت‌های مقاربتی (STI) قرار نمی‌گیرد، اما رابطه جنسی می‌تواند باکتری‌های جدید یا قارچ کاندیدا را به بدن فرد منتقل کند.
• استفاده از دوش واژینال و محصولات بهداشتی معطر: کارهایی مانند دوش واژینال یا استفاده از محصولاتی مانند عطر بیکینی می‌توانند pH واژن را به‌هم‌ریخته و احتمال ابتلا به این عفونت را بالا ببرند.
• پوشیدن لباس‌های تنگ یا مرطوب: پوشیدن طولانی‌مدت شلوار یا لباس زیر مرطوب یا مایو و یا پوشیدن لباس‌های تنگ می‌تواند گرما و رطوبت را در ناحیه واژن به دام اندازد و محیطی مطلوب برای رشد قارچ‌ها ایجاد کند.

آیا عفونت قارچی مسری است؟

عفونت قارچی واژن، مانند دیگر بیماری‌ها قابل‌انتقال و مسری نیست. برای مثال شما از طریق هوا، تماس پوستی و یا بودن در یک فضای مشترک از کسی این بیماری را نمی‌گیرید. اما آیا این موضوع به این معنا است که عفونت قارچی واژن به‌هیچ‌وجه قابل‌انتقال از شخص دیگری نیست؟ خیر! همان‌طور که در علل این بیماری اشاره کردیم، رابطه جنسی می‌تواند باعث این بیماری شود، به همین خاطر باید روابط جنسی ایمن داشته باشید.

متن انگلیسی:

Yeast infections aren’t considered STIs. Although sexual contact can increase your risk, it does not directly cause a yeast infection

ترجمه متن:

عفونت‌های قارچی جز بیماری‌های مقاربتی (STIs) محسوب نمی‌شوند. اگرچه تماس جنسی می‌تواند خطر ابتلا (به این بیماری) را افزایش دهد، اما به طور مستقیم باعث عفونت قارچی نمی‌شود. منبع

 

در واقع در رابطه جنسی، در صورت ورود باکتری‌های جدید و یا قارچ کاندیدا به بدن فرد، احتمال ابتلا به عفونت قارچی واژن در خانم ها افزایش می یابد.

فرق عفونت قارچی واژن با سایر عفونت‌ها

عفونت قارچی واژن و دیگر بیماری‌های رایج واژینال از جمله بیماری‌های مقاربتی (STIs) و واژینوز باکتریایی (BV) علائم مشترک و مشابه زیادی دارند. همین موضوع باعث می‌شود تا این بیماری‌ها با هم اشتباه گرفته شوند. به همین دلیل بسیار مهم است تا برای تشخیص درست و به موضع بیماری و درمان آن به دکتر متخصص زنان مراجعه کنید.

این سه بیماری با وجود علائم شبیه به هم بااین‌حال تفاوت‌هایی نیز دارند. حال در ادامه علائم این بیماری‌ها را با هم بررسی می‌کنیم.

• عفونت قارچی واژن: معمولاً با خارش شدید، سوزش و ترشحات غلیظ، سفید و بدون بو که اغلب شبیه پنیر دلمه شده است، مشخص می‌شود.
• فرق عفونت با قارچی با واژینوز باکتریایی (BV): واژینوز باکتریایی اغلب با ترشحات رقیق و مایل به خاکستری و یا سفیدرنگ همراه است که بوی بد، مثل بوی ماهی دارد. در برخی موارد احتمال خارش هم در مبتلایان وجود دارند؛ اما به اندازه عفونت قارچی شدید نیست.
• بیماری‌های مقاربتی (STIs): این دسته از بیماری‌های واژینال می‌توانند علائم مختلفی مثل ترشحات، درد، خارش و سوزش را به همراه داشته باشند. دیگر مشخصه بیماری‌های مقاربتی به‌وجودآمدن تبخال، زگیل یا زخم در بدن بیمار است.

تشخیص و آزمایش‌ها

تشخیص عفونت‌های قارچی واژن چگونه است؟

برای تشخیص و درمان عفونت قارچی واژن، شما باید به پزشک زنان مراجعه کنید. ابتدا پزشک گزارشی از علائمی که دارید، سوابق بیماری‌های قبلی و فعالیت‌های خاصی که در چند وقت اخیر داشته‌اید تهیه کرده و شرح‌حال کاملی از وضعیت فعلی شما در پرونده‌تان ثبت می‌کند.

سپس برای تشخیص درست و دقیق باید معاینه و نمونه‌برداری انجام شود. پزشک با معاینه لگنی و نمونه‌برداری از داخل ترشحات داخل واژن و آزمایش پاپ اسمیر شما، می‌تواند تشخیص درستی از بیماری شما داشته و متناسب با آن درمان مناسبی را انتخاب کند.

نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود و پس از ارسال نتایج، پزشک می‌تواند با مجموعه اطلاعات کاملی از شما به دست آورده است، نوع بیماری واژینال و شدت آن را تشخیص داده و داروهای لازم را برای شما تجویز کند.

درمان و دارو‌ها

عفونت‌های قارچی چگونه درمان می‌شوند؟

نحوه درمان و تجویز دارو برای عفونت قارچی واژن، به شدت عفونت و علائم و تعداد دفعات ابتلا به عفونت بستگی دارد. به همین دلیل هیچ درمان ثابتی برای این بیماری وجود نداشته و هر شخص باید با مراجعه به پزشک و انجام کامل روند تشخیص بیماری، روند درمانی مناسب با شرایط خود را طی کند.

برای افرادی که علائم خفیف تا متوسط دارند و معمولاً خیلی کم دچار عفونت قارچی می‌شوند:

• درمان واژینال کوتاه‌مدت: در این روش از داروهای ضدقارچ به مدت ۳ تا ۷ روز استفاده می‌شود. این داروها در اشکال مختلف مانند کرم‌ها و پمادها، قرص‌ها یا شیاف‌های واژینال تجویز می‌شوند
• یک دوره دارویی به‌صورت خوراکی: پزشک شما ممکن است یک داروی خوراکی مانند فلوکونازول (Fluconazole) را در یک دوره درمانی برای شما تجویز کند. برای علائم شدیدتر، پزشک دو دوره استفاده از این دارو را با فاصله سه‌روزه، برای اطمینان از ریشه‌کن‌شدن کامل قارچ تجویز می‌کند.

برای افرادی که علائم شدید دارند یا دچار عفونت‌های مکرر می‌شوند:

• درمان واژینال طولانی‌مدت: در این درمان از داروهای ضدقارچ به مدت دو هفته استفاده می‌شود و پس از گذشت این دو هفته، برای جلوگیری از بازگشت عفونت، به مدت شش ماه، هر هفته یک ‌بار دارو مصرف می‌شود.
• چند دوره دارویی به‌صورت خوراکی: در این روش درمانی، پزشک شما ۲ تا ۳ دوره درمان دارویی با داروهای خوراکی را برای شما تجویز می‌کند. اما این روش درمانی برای افراد باردار مناسب نیست.
• درمان با بوریک اسید: این روش درمانی زمانی استفاده می‌شود که قارچ کاندیدا در مقابل درمان‌های استاندارد مقاومت کند که با تجویز پزشک، کپسولی حاوی بوریک اسید در واژن قرار داده می‌شود. این روش درمانی تنها واژینال بوده و مصرف این دارو به‌صورت خوراکی ممکن است کشنده باشد. استفاده از این روش هم برای افراد باردار مناسب نیست.

متن انگلیسی:

If you’re taking medication for a yeast infection, you shouldn’t have sex until you’re finished with treatment. Sex can cause more irritation, and certain antifungal medications can weaken the materials used in condoms and diaphragms

ترجمه متن:

اگر در حال مصرف دارو برای عفونت قارچی واژن هستید، نباید تا پایان دوره درمان رابطه جنسی داشته باشید. رابطه جنسی می‌تواند باعث تحریک بیشتر بیماری شده و برخی داروهای ضدقارچ نیز می‌توانند (اثربخشی) مواد به‌کاررفته در کاندوم‌ها و دیافراگم‌ها را ضعیف کنند. منبع

آیا می‌توانم از درمان بدون نسخه استفاده کنم؟

با این که داروهای ضدقارچ بدون نسخه (OTC) به طور گسترده‌ای در داروخانه‌ها در دسترس هستند و هم چنین وب‌سایت‌های زیادی درمان‌های طبیعی مختلفی را در خانه پیشنهاد می‌دهند؛ اما در بیماری‌های واژینال، باید از درمان بدون نسخه و خوددرمانی با دارو یا مواد طبیعی و ارگانیک به‌شدت خودداری کنید.

یکی از دلایل این توصیه این است که علائم عفونت قارچی واژن می‌توانند به علائم سایر بیماری‌های واژینال جدی‌تر مانند بیماری‌های مقاربتی (STIs) یا واژینوز باکتریایی (BV) شبیه باشند. هر کدام از این بیماری‌ها نیاز به درمان‌های کاملاً متفاوتی دارند و در صورت تشخیص و درمان اشتباه، می‌توانند مشکلات زیادی را برای شما به وجود آورند.

علاوه بر این، استفاده خودسرانه از داروهای ضدقارچ بدون نسخه می‌تواند منجر به مقاومت قارچ به دارو شود و درمان عفونت‌های آینده را دشوارتر کند. به همین دلیل به شما پیشنهاد می‌کنیم اگر علائم عفونت قارچی واژن را احساس می‌کنید، به پزشک زنان مراجعه کرده و به‌هیچ‌وجه دارو یا پمادی را بدون نسخه مصرف نکنید.

عفونت‌های قارچی چقدر طول می‌کشند؟

مدت‌زمان بهبودی عفونت قارچی واژن به شدت عفونت و روش درمان بستگی دارد. عفونت‌های قارچی خفیف تا متوسط، با مصرف دارو در عرض چند روز تا یک هفته به طور کامل برطرف می‌شوند. اما عفونت‌های شدیدتر ممکن است به زمان بیشتری برای بهبودی نیاز داشته باشند. درهرصورت نکته مهم این است که برای جلوگیری از بازگشت عفونت، دوره دارو خود را کامل کنید.

آیا عفونت‌های قارچی خود به خود از بین می‌روند؟

خیر، عفونت‌ قارچی واژن معمولاً خود به خود از بین نمی‌رود. این عفونت‌ به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا ایجاد شده و برای ازبین‌رفتن آن و بازگرداندن تعادل طبیعی در واژن، به درمان دارویی است نیاز است. بدون درمان مناسب و به‌موقع، نه‌تنها ممکن است عفونت قارچی واژن شدیدتر شوند؛ بلکه ممکن است فرد دچار عوارض احتمالی دیگری نیز شود.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توانم از عفونت‌های قارچی جلوگیری کنم؟

بله، با رعایت برخی نکات و تغییرات در سبک زندگی، می‌توان خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی واژن را به طور قابل‌توجهی کاهش داد.

• از دوش واژینال خودداری کنید.
• از محصولات بهداشتی معطر پرهیز کنید.
• لباس‌های زیر مناسب و نخی بپوشید.
• در صورت خیس شدن لباس‌هایتان، آن‌ها را سریعاً تعویض کنید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ پرهیز کنید.
• بهداشت عمومی خود را رعایت کنید.
• از وان‌های آب گرم و حمام‌های بسیار داغ پرهیز کنید.
• در صورت ابتلا به دیابت، آن را کنترل کنید.
• رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
• از پروبیوتیک‌ها استفاده کنید.

زندگی با بیماری

آیا می‌توانم با وجود عفونت قارچی واژن زندگی عادی داشته باشم؟

عفونت قارچی واژن اگرچه خطرناک یا تهدیدکننده زندگی نیست، اما می‌تواند علائم بسیار ناخوشایندی ایجاد کند که بر کیفیت زندگی روزمره فرد تأثیر می‌گذارد. علائمی مانند خارش شدید و سوزش می‌توانند باعث اذیت و ناراحتی قابل توجهی شوند و فعالیت‌های عادی مانند کار، ورزش یا روابط جنسی را برای فرد بیمار مختل کنند.

توانایی فرد برای ادامه زندگی عادی با وجود عفونت قارچی واژن، به شدت علائم و فعالیت‌های روزمره او بستگی دارد. در حالی که برخی افراد ممکن است علائم خفیفی داشته باشند که تأثیر کمی بر زندگی آنها می‌گذارد، دیگران ممکن است با علائم شدیدتری مواجه شوند که انجام کارهای روزمره را دشوار می‌کند. نکته مهم این است که عفونت قارچی واژن خود به خود برطرف نمی‌شود و نیاز به درمان دارد.

بایدها و نبایدها

برای کنترل و درمان عفونت قارچی واژن و پیشگیری از عود آن، رعایت برخی بایدها و نبایدها ضروری است:

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر دچار علائم عفونت قارچی واژن و یا علائمی شبیه به آن‌ها شدید پیشنهاد می‌شوند که به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با معاینه و در صورت نیاز نمونه‌گیری از داخل واژن شما، تشخیص دهد که به عفونت قرچی واژن دچار شده‌اید یا خیر و متناسب با شدت بیماری، برای شما درمان دارویی مناسب را تجویز کند.

همچنین اگر بعد از شروع درمان دارویی، تغییری در شدت عفونت حس نکردید و یا نشانه‌ای از درمان ندیدید، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا دلیل این موضوع را بررسی کرده و درمان متفاوتی شروع کند.

علاوه بر این پیشنهاد می‌شود اگر در سال چندین بار دچار عفونت قارچی واژن شده‌اید، برای بررسی ریشه‌ای این موضوع به پزشک معالج خود مراجعه کنید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

عفونت قارچی واژن یک عفونت بسیار شایع است که بیشتر زنان در طول زندگی خود آن را تجربه می‌کنند. این عفونت با دارو به‌راحتی قابل‌درمان است و حتی برخی از این داروها را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها خریداری کرد. حتی اگر علائم عفونت قارچی واژن را می‌دانید، حتماً باید توسط پزشک معاینه شوید. پزشک شما می‌تواند بهترین درمان را بر اساس نوع عفونت قارچی و شدت آن به شما توصیه کند.