چه زمانی باید واکسن آنفولانزا بزنیم؟ آشنایی کامل با انواع واکسن آنفولانزا
با فرا رسیدن فصل پاییز و زمستان یکی از نگرانی‌هایی که برای برخی افراد مطرح می‌شود ابتلا به ویروس آنفولانزا است.
از جمله راه‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس تزریق واکسن است. مدل‌های گوناگون این واکسن با محتوای متفاوت برای گروه‌های سنی مختلف ارائه می‌شود.
در این مقاله ابتدا درباره انواع واکسن آنفولانزا، عوارض . زمان مناسب تزریق آن به شما خواهیم گفت. در ادامه جزئیات بیشتری درباره اثربخش واکسن، گروه‌های مجاز برای دریافت آن و راه‌های بیشتر برای جلوگیری از ابتلا به آنفولانزا را بررسی می‌کنیم.
انواع واکسن آنفولانزا کدامند؟
واکسن آنفولانزا در بازه‌ی زمانی مناسب در چند نوع ارائه می‌شود. انواع این واکسن‌ها عبارتند از:
- واکسن‌های آنفولانزای تزریقی: این نوع از واکسن آنفولانزا همان طور که از اسمش مشخص است به فرد تزریق می‌شود.
- اسپری بینی: این نوع از واکسن آنفولانزا از ویروس ضعیف‌شده ساخته شده و به علت اینکه به شکل اسپری در بینی زده می‌شود به این نام معروف است. همچنین این اسپری‌ها برای کودکان زیر ۲ سال و بزرگسالان بالای ۴۹ سال ممنوع است.
- واکسن فلوزون با دوز بالا (Fluzone): این واکسن غیرفعال برای افراد ۶۵ سال به بالا ساخته شده زیرا افراد مسن سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند.
واکسن‌های سه ظرفیتی آنفولانزا
این نوع واکسن در برابر سه گروه اصلی مختلف ویروس‌های آنفولانزای نوع A و B محافظت ایجاد می‌کند.
واکسن‌های چهارظرفیتی آنفولانزا
این نوع واکسن از ویروس غیرفعال که در تخم مرغ پرورش داده می‌شود درست شده است و در مقابل چهار مدل ویروس آنفولانزای مختلف محافظت ایجاد می‌کند.
واکسن‌های آنفولانزای ضعیف‌شده زنده
این نوع واکسن حاوی ویروس‌های آنفولانزای زنده اما ضعیف‌شده ساخته شده و به صورت اسپری بینی دریافت می‌شود. گروه هدف برای دریافت این مدل واکسن آنفولانزا از ۲ تا ۴۹ سال است. دریافت این مدل واکسن برای افراد باردار، افرادی با نقص سیستم ایمنی یا کسانی که شرایط پزشکی خاص دارند توصیه نمی‌شود.
واکسن آنفولانزا چه عوارضی دارد؟
مثل تمام درمان‌های دارویی در مورد واکسن آنفولانزا نیز عوارضی مطرح شده است. انواع واکسن‌های آنفولانزا ممکن است شامل عوارض زیر باشد:
- تب خفیف
- درد، تورم و قرمزی در محل تزریق
- درد عضلانی
- سردرد
- گیجی و ضعف
- افزایش ضربان قلب
- سرفه
- آبریزش یا گرفتگی بینی
- گلودرد
- بروز کهیر یا رنگ‌پریدگی پوست
آیا این واکسن می‌تواند به آنفولانزا یا سایر بیماری‌های تنفسی منجر شود؟
خیر؛ با تزریق واکسن آنفولانزا به این بیماری یا سایر بیماری‌های تنفسی مبتلا نمی‌شوید. بر اساس شواهدی که از این موضوع وجود دارد واکسن آنفولانزا احتمال ابتلا به عفونت‌ها و بیماری‌های تنفسی را افزایش نمی‌دهد. با این حال به دلایل گوناگون در برخی افراد علائمی شبیه به آنفولانزا ظاهر می‌شود.
چه زمانی باید واکسن آنفولانزا بزنیم؟
زمان مناسب تزریق واکسن آنفولانزا با توجه به منطقه جغرافیایی که زندگی می‌کنید متفاوت خواهد بود. بازه‌ی زمانی که به عنوان فصل آنفولانزا در نظر گرفته می‌شود معمولا از اوایل پاییز تا اواسط بهار است. بنابراین در این بازه‌ی زمانی می‌توانید به مراکز درمانی مراجعه کرده و واکسن آنفولانزا را دریافت کنید.
نکته‌ی مهمی که باید به خاطر داشته باشید این است که حدود دو هفته طول می‌کشد تا واکسن شروع به تولید آنتی‌بادی در بدن شما کند. بنابراین ممکن است لازم داشته باشید تا کمی زودتر از شروع پاییز و فصل آنفولانزا واکسن بزنید.
توصیه می‌شود واکسن را از شهریور تا مهر بزنید تا در بازه‌ی زمانی اوج آنفولانزا (پاییز و زمستان) بیشترین محافظت را داشته باشید. به طور کلی تزریق زودتر یا حتی دیرتر بهتر از واکسن نزدن است.
چرا نباید خیلی زود واکسن بزنیم؟
در وهله‌ی اول ممکن است با خودمان فکر کنیم که هر چقدر زودتر از شروع فصل آنفولانزا واکسن دریافت کنیم بهتر است اما جالب است بدانید که برخی تحقیقات نشان می‌دهد که واکسن زودهنگام ممکن است نتایج معکوس داشته باشد.
اگر زودتر از موعد واکسن بزنید پیش از اینکه فصل آنفولانزا به اوج برسد اثر واکسن مقداری کاهش خواهد داشت. کاهش اثر به مرور زمان هست اما کاملاً بی اثر شدن یا کاهش خیلی زیاد معمولاً دیده نمی‌شود.
در چه شرایطی بهتر است زودتر از موعد واکسن بزنیم؟
در مورد آنفولانزا مناسب است که واکسن را در موعد مناسب دریافت کنید زیرا اثر واکسن تا هنگام اوج گرفتن فصل آنفولانزا باقی خواهد ماند. از سوی دیگر، طبق برخی یافته‌ها، در افراد ۶۵ سال به بالا اثر واکسن در هر ماه حدود ۱۰ درصد کاهش می‌یابد. به همین دلیل واکسیناسیون زودهنگام را معمولا برای این گروه توصیه می‌کنند.
آیا اگر دیر اقدام کنیم، دیگر واکسیناسیون فایده‌ای ندارد؟
ممکن است به دلایل گوناگون فرصت نکنید که واکسن را در موعد مناسب خود دریافت کنید. در این هنگام نگرانی به خود راه ندهید زیرا واکسیناسیون دیرهنگام بهتر از واکسن نزدن است. اگر آنفولانزا تا اواسط بهار ادامه یابد در آن صورت حتی ابتدای زمستان نیز وقت خوبی برای واکسن زدن خواهد بود. بنابراین حتی واکسیناسیون دیرهنگام را هم نباید دست کم گرفت.
چرا باید هر سال واکسن بزنیم؟
ویروس‌های آنفولانزا از جمله ویروس‌هایی هستند که به سرعت تغییر شکل می‌دهند. از همین رو واکسن سال گذشته ممکن است از شما در برابر ویروس‌های امسال محافظت نکند. یکی از دلایل تزریق هرساله‌ی واکسن آنفولانزا به دلیل همین موضوع است بنابراین با تزریق واکسن‌های جدید هر سال از ویروس‌های همان سال درمان خواهید بود.
دلیل دیگری که برای تزریق هرساله‌ی واکسن آنفولانزا ذکر می‌شود تمدید آنتی‌بادی‌ها است. هنگامی که واکسن می‌زنید سیستم ایمنی بدن شما آنتی‌بادی تولید می‌کند. آنتی‌بادی‌ها هنگام ورود ویروس با آن مبارزه کرده و از بدن شما حفاظت می‌کنند. به مرور زمان مقدار آنتی‌بادی موجود در بدن شما کاهش می‌یابد. با تزریق واکسن در هر سال بدن شما آنتی‌بادی‌های جدید خواهد ساخت.
آیا می‌توان همزمان با سایر واکسن‌ها، واکسن آنفولانزا هم تزریق کرد؟
بله؛ واکسن آنفولانزا را همزمان با واکسن‌های دیگر می‌توان دریافت کرد. در صورتی که از بابت اثرگذاری واکسن‌ها ابهام داشتید می‌توانید واکسن‌های دیگری که قصد دارید دریافت کنید را به پزشک خود در میان بگذارید تا به طور کامل شما را راهنمایی کند.
چه کسانی باید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
گروه‌های زیر می‌توانند واکسن آنفولانزا را دریافت کنند:
- کودکان بالای ۶ ماه و همه‌‌ی افراد بزرگتر
- در صورتی که فرد جزو گروهی باشد که در معرض عوارض جدی آنفولانزا قرار می‌گیرد
- افرادی بالای ۶۵ سال
- کسانی که بیماری‌های مزمن خاص دارند
- کادر درمان و کارکنان مراکز بهداشتی و درمانی
- افرادی که در خانه سالمندان زندگی می‌کنند
- خانم‌های باردار در صورت تشخیص پزشک
- در صورت زندگی کردن با افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
در مورد افرادی که نباید واکسن آنفولانزا بزنند می‌توان گروه‌های زیر را نام برد:
- کودکان زیر ۶ ماه
- افرادی که یک دوز واکسن آنفولانزا زده‌اند و واکنش آلرژیک شدید از خود نشان داده‌اند
- افرادی که به هر ماده‌ای در واکسن آنفولانزا حساسیت شدید دارند
- کسانی که به نوع خاصی از واکسن آنفولانزا واکنش نشان داده‌اند و ممکن است نتوانند سایر انواع آن را دریافت کنند
- هر فردی که در حال حاضر بیمار است و باید تا اتمام بیماری صبر کند
آیا می‌توان در دوران بارداری و شیردهی واکسن آنفولانزا را دریافت کرد؟
بله؛ در صورت تشخیص پزشک، زنان باردار می‌توانند در انتهای تابستان واکسن آنفولانزا دریافت کنند. محافظت حاصل از واکسن از طریق جفت به جنین منتقل شده و از او نیز در مقابل ویروس آنفولانزا مراقبت می‌کند.
چه کسانی باید قبل از واکسیناسیون با پزشک مشورت کنند؟
درست است که انواع واکسن آنفولانزا برای گروه‌های سنی مختلف تایید شده اما برخی از واکسن‌ها برای گروه خاصی از افراد توصیه نمی‌شود. تمام افرادی که بالاتر ذکر شد که نباید واکسن دریافت کنند، افرادی که شرایط پزشکی خاص دارند و افراد دارای آلرژی قبل از اقدامی لازم است با پزشک خود مشورت کنند.
واکسن آنفولانزا چقدر مؤثر است و چه مدت در بدن ما دوام می‌آورد؟
با تزریق واکسن آنفولانزا بدن شما آنتی‌بادی تولید کرده و از شما در مقابل ویروس محافظت خواهد کرد. نکته‌ای که در مورد واکسن آنفولانزا باید به خاطر داشته باشید داشتن انتظارات واقع‌بینانه است. بعد از دریافت واکسن احتمال ابتلا به آنفولانزا هنوز هم وجود دارد اما عوارض آن خفیف‌تر خواهد بود.
حدود ۱۴ روز زمان نیاز است تا واکسن اثر کند. طی ماه‌های آینده اثر واکسن آنفولانزا به مرور کاهش می‌یابد. از آنجا که ویروس آنفولانزا در طول زمان تغییر می‌کند می‌توانید واکسن جدید را در سال آینده دریافت کنید. اثر واکسن به مرور کاهش خواهد یافت اما کاملا بی‌اثر شدن یا کاهش خیلی زیاد معمولا دیده نمی‌شود.
آیا بلافاصله پس از دریافت واکسن آنفولانزا، بدن ایمن می‌شود؟
خیر. همان طور که در بخش‌های قبل به آن اشاره کردیم بعد از تزریق واکسن حدود ۱۴ روز طول می‌کشد تا بدن شما آنتی‌بادی تولید کند. بنابراین بعد از تزریق واکسن همچنان باید نکات بهداشتی را رعایت کرده و از حضور در مکان‌هایی که احتمال پخش ویروس در آنها زیاد است (مثل مکان‌های شلوغ) پرهیز کنید.
آیا می‌توانم بدون دریافت واکسن خطر ابتلا به آنفولانزا را کاهش دهم؟
واکسن آنفولانزا فقط یکی از راه‌های پیشگیری از ابتلا است. اگر جزو گروه‌هایی هستید که نمی‌توانند واکسن دریافت کنند یا به هر دلیل دیگر امکان تزریق واکسن ندارید می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- اگر در مکان‌های شلوغ رفت و آمد دارید از ماسک استفاده کنید.
- هنگام غذاخوردن دست‌های خود را با آب و صابون بشویید.
- اگر دست‌هایتان آلوده است از لمس دهان، چشم‌ها و بینی پرهیز کنید.
- جهت حفظ بهداشت محیطی حتما هنگام سرفه و عطسه دهان و بینی خود را بپوشانید.
- سطوح مختلفی که بیشتر با آنها در تماس هستید را روزانه تمیز کنید.
- در صورتی که ضرورت ندارد در اجتماعات و مکان‌های شلوغ حاضر نشوید.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
دریافت واکسن آنفولانزا یکی از راه‌هایی است که به وسیله‌ی آن از ابتلا به ویروس پیشگیری می‌کنیم. هر کدام از ما متناسب با گروه سنی و شرایطی که داریم می‌توانیم واکسن مناسب خود را دریافت کرده و فصل آنفولانزا را به خوبی بگذرانیم.
اگر به هر دلیلی نمی‌توانید واکسن دریافت کنید نگرانی به خود راه ندهید. با رعایت نکات بهداشتی و راهنمایی‌های پزشک خود قادر خواهید بود از ابتلا به آنفولانزا جلوگیری کنید.
