اسپیرونولاکتون چیست و برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

قرص اسپیرونولاکتون چیست و چگونه کار می‌کند؟

اسپیرونولاکتون یک داروی ادرارآور نگهدارنده پتاسیم است که از جذب بیش از حد نمک توسط بدن جلوگیری می‌کند و مانع از پایین آمدن بیش از حد سطح پتاسیم می‌شود.

این دارو متعلق به گروهی از داروها به نام آنتاگونیست‌های آلدوسترون (مسدودکننده‌ها) یا دیورتیک‌های نگهدارنده پتاسیم است. اسپیرونولاکتون با مسدود کردن فعالیت آلدوسترون عمل می‌کند.

آلدوسترون هورمونی است که به‌طور طبیعی در بدن تولید شده و باعث نگه‌داشتن سدیم و آب در بدن می‌شود. افزایش اثر این هورمون می‌تواند منجر به تجمع مایعات شود و در نتیجه برخی بیماری‌های قلبی، کلیوی و کبدی را تشدید کند.

با مهار اثر آلدوسترون، بدن آب و سدیم اضافی را دفع می‌کند، اما از دفع بیش از حد پتاسیم جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، کاهش اثر آلدوسترون بر رگ‌های خونی می‌تواند به پایین آمدن فشار خون کمک کند.

قرص اسپیرونولاکتون برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

اسپیرونولاکتون برای درمان نارسایی قلبی، فشار خون بالا (هیپرتانسیون) یا هیپوکالمی (سطح پایین پتاسیم در خون) استفاده می‌شود. این دارو احتباس مایعات (ادم) را در افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، سیروز کبدی یا اختلال کلیوی نیز درمان می‌کند.

اسپیرونولاکتون همچنین برای تشخیص و درمان بیماری‌هایی به کار می‌رود که در آن‌ها سطح هورمون آلدوسترون در بدن به‌طور غیرطبیعی زیاد است.

چه کسانی می‌توانند قرص اسپیرونولاکتون مصرف کنند؟

اکثر بزرگسالان، از جمله افراد مسن، می‌توانند اسپیرونولاکتون مصرف کنند. کودکان نیز می‌توانند از بدو تولد، در صورت تجویز پزشک متخصص اطفال، این دارو را مصرف کنند.

داروهای مرتبط/مشابه اسپیرونولاکتون

• لازیکس
• بومکس
• Wegovy
• آلداکتون
• اینداپامید
• استازولامید
• تریامترن
• کلرتالیدون
• تورسماید
• بومتانید

برای آشنایی با کاربردهای درمانی و تداخلات دارویی لیزینوپریل، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

نحوه و زمان مصرف قرص اسپیرونولاکتون

مقدار و مدت زمان مصرف اسپیرونولاکتون برای بیماری‌های مختلف در ادامه توضیح داده شده است:

دوز و مدت زمان مصرف در بیماری ادم:

• دوز معمول بزرگسالان برای ادم: ۲۵ تا ۲۰۰ میلی‌گرم خوراکی در روز در دوزهای واحد یا منقسم
• مدت زمان درمان: در صورت تجویز به عنوان تنها داروی ادرارآور، دوز اولیه را حداقل ۵ روز ادامه دهید، پس از آن دوز اولیه را می‌توان به دوز نگهدارنده بهینه تنظیم کرد.

توضیحات: در صورت عدم دستیابی به دفع ادرار کافی پس از ۵ روز، می‌توان یک داروی ادرارآور دوم که در لوله کلیوی نزدیک‌تر عمل می‌کند، اضافه کرد. در صورت اضافه کردن یک داروی ادرارآور دوم، دوز این دارو باید بدون تغییر باقی بماند.

موارد مصرف:

• درمان وضعیت‌های ادم‌دار در بیمارانی که مبتلا به نارسایی احتقانی قلب هستند یا به درمان‌های دیگر به‌طور کامل پاسخ نمی‌دهند، یا آن‌ها را تحمل نمی‌کنند، یا در شرایطی که سایر روش‌های درمانی مناسب نیستند و بیمار تحت درمان با داروهای دیژیتال قرار دارد.
• درمان ادم در بیماران مبتلا به سیروز کبدی همراه با ادم و/یا آسیت.
• درمان ادم در بیماران مبتلا به سندرم نفروتیک زمانی که درمان بیماری زمینه‌ای، محدودیت مصرف مایعات و سدیم و استفاده از سایر داروهای ادرارآور پاسخ کافی را ارائه نمی‌دهد.

دوز و مدت زمان مصرف در فشار خون بالا:

• دوز اولیه: 50 تا 100 میلی‌گرم خوراکی در روز در دوزهای واحد یا منقسم
• مدت زمان درمان: برای دستیابی به حداکثر پاسخ، درمان باید حداقل 2 هفته ادامه یابد. متعاقباً، دوز ممکن است با توجه به پاسخ بیمار تنظیم شود.

دوز و مدت زمان مصرف برای نارسایی احتقانی قلب:

• دوز اولیه: ۲۵ میلی‌گرم خوراکی، یک بار در روز با فرض اینکه پتاسیم سرم کمتر یا مساوی ۵ میلی‌اکی‌والان در لیتر و کراتینین سرم کمتر یا مساوی ۲.۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد.
• دوز نگهدارنده:

-بیمارانی که دوز اولیه را تحمل می‌کنند: ممکن است در صورت نیاز بالینی به ۵۰ میلی‌گرم خوراکی، یک بار در روز افزایش یابد.

-بیمارانی که دوز اولیه را تحمل نمی‌کنند: ممکن است به ۲۵ میلی‌گرم خوراکی، یک روز در میان کاهش یابد.

دوز و مدت زمان مصرف برای هیپرآلدوسترونیسم اولیه:

دوز تشخیصی:

• تست طولانی: ۴۰۰ میلی‌گرم خوراکی در روز به مدت ۳ تا ۴ هفته
• تست کوتاه: ۴۰۰ میلی‌گرم خوراکی در روز به مدت ۴ روز

دوز نگهدارنده: ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم خوراکی در روز تا زمان جراحی؛ ممکن است به صورت طولانی مدت با کمترین دوز موثر در بیمارانی که برای جراحی نامناسب تشخیص داده می‌شوند، استفاده شود.

توضیحات:

• برای تست طولانی، اصلاح هیپوکالمی و فشار خون بالا، شواهد احتمالی هیپرآلدوسترونیسم اولیه را ارائه می‌دهد.
• برای تست کوتاه، افزایش پتاسیم سرم با این دارو و کاهش آن پس از قطع مصرف، شواهد احتمالی هیپرآلدوسترونیسم اولیه را ارائه می‌دهد.

موارد مصرف:

• اقدام تشخیصی اولیه برای ارائه شواهد احتمالی هیپرآلدوسترونیسم اولیه در حالی که بیماران رژیم غذایی معمولی دارند.
• درمان کوتاه مدت قبل از عمل بیماران مبتلا به هیپرآلدوسترونیسم اولیه.
• درمان نگهدارنده طولانی مدت برای بیمارانی که برای جراحی نامناسب تشخیص داده می‌شوند یا افرادی که هیپرآلدوسترونیسم ایدیوپاتیک دارند.

دوز و مدت زمان مصرف برای هیپوکالمی:

دوز معمول بزرگسالان: 25 تا 100 میلی‌گرم خوراکی در روز

موارد مصرف:

• درمان بیماران مبتلا به هیپوکالمی زمانی که سایر اقدامات نامناسب یا ناکافی تلقی می‌شوند.
• پیشگیری از هیپوکالمی در بیمارانی که دیژیتال مصرف می‌کنند زمانی که سایر اقدامات ناکافی یا نامناسب تلقی می‌شوند.

تغییرات در دوز مصرفی قرص اسپیرونولاکتون

تغییرات در دوز مصرفی اسپیرونولاکتون فقط باید با تشخیص پزشک انجام شود.

• تنظیم دوز کلیوی: در بیماران مبتلا به آنوری، نارسایی حاد کلیوی یا اختلال قابل توجه در عملکرد دفع کلیوی منع مصرف دارد.
• تنظیم دوز کبدی: با احتیاط مصرف شود
• تنظیم دوز در بیماران مبتلا به نارسایی شدید قلبی (طبقه بندی انجمن قلب نیویورک [NYHA] کلاس III تا IV): در صورت وجود پتاسیم سرمی بیشتر از 5 میلی‌اکی‌والان در لیتر یا کراتینین سرم بیشتر از 4 میلی‌گرم در دسی‌لیتر، درمان را قطع یا متوقف کنید.

اگر مصرف اسپیرونولاکتون را قطع کنم، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

اگر مصرف این دارو را قطع کنید، ممکن است دچار احتباس آب شوید. همچنین ممکن است فشار خون شما به طور ناگهانی افزایش یابد. این می‌تواند منجر به حمله قلبی یا سکته مغزی شود.

چند روز بعد از مصرف اسپیرونولاکتون، احساس بهبودی خواهم کرد؟

برای ورم، اسپیرونولاکتون معمولا بعد از ۲ یا ۳ روز شروع به اثر می‌کند، اما گاهی اوقات ممکن است بیشتر طول بکشد.

برای فشار خون بالا (هیپرتانسیون)، ممکن است تا ۲ هفته طول بکشد تا اسپیرونولاکتون اثر کند.

اگر آن را برای فشار خون بالا مصرف می‌کنید، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشید و بنابراین ممکن است هنگام مصرف اسپیرونولاکتون هیچ تفاوتی احساس نکنید. این بدان معنا نیست که دارو اثر نمی‌کند. مهم است که به مصرف آن ادامه دهید.

در صورت فراموشی مصرف اسپیرونولاکتون چه باید کرد؟

اگر فراموش کردید یک دوز اسپیرونولاکتون مصرف کنید، به محض اینکه به یاد آوردید آن را مصرف کنید، مگر اینکه بعد از ساعت ۶ بعد از ظهر باشد. در این صورت، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و دوز بعدی خود را در زمان معمول روز بعد مصرف کنید.

برای جبران دوز فراموش‌شده، دو دوز هم‌زمان مصرف نکنید. اگر اغلب دوزها را فراموش می‌کنید، تنظیم زنگ هشدار برای یادآوری می‌تواند مفید باشد.

در صورت مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون چه باید کرد؟

مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث شود بیش از حد معمول ادرار کنید و احساس تشنگی داشته باشید. همچنین می‌تواند علائمی از جمله احساس بیماری، اسهال و احساس گیجی یا سرگیجه ایجاد کند. مصرف بیش از حد اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث افزایش بیش از حد سطح پتاسیم خون شما شود. علائم سطح بالای پتاسیم عبارتند از:

• ضربان قلب آهسته یا نامنظم
• احساس سوزن‌سوزن شدن
• ضعف عضلات
• تنگی نفس

نکات کلیدی قرص اسپیرونولاکتون

هنگام مصرف اسپیرونولاکتون نکات زیر را در نظر بگیرید:

• اسپیرونولاکتون معمولا یک بار در روز مصرف می‌شود. برخی افراد باید آن را دو بار در روز مصرف کنند. اگر آن را دو بار در روز مصرف می‌کنید، دوز دوم را قبل از ساعت ۴ بعد از ظهر مصرف کنید.
• اسپیرونولاکتون را همراه با غذا مصرف کنید تا از احساس تهوع یا استفراغ جلوگیری شود.
• شایع‌ترین عارضه جانبی اسپیرونولاکتون، سطح بالای پتاسیم است. پزشک حین مصرف اسپیرونولاکتون، آزمایش خون تجویز می‌کند تا مطمئن شود سطح پتاسیم شما پایدار است.
• نمک کم سدیم یا جایگزین‌های نمک مصرف نکنید، زیرا حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند. استفاده از این مواد همراه با اسپیرونولاکتون می‌تواند باعث افزایش بیش از حد سطح پتاسیم شما شود.
• سعی کنید مصرف سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند، از جمله موز، آووکادو، حبوبات، آجیل و ماهی سالمون را محدود کنید.

عوارض جانبی رایج قرص اسپیرونولاکتون

در ادامه، به عوارض رایج و جدی مصرف اسپیرونولاکتون اشاره کرده‌ایم:

عوارض جانبی رایج قرص اسپیرونولاکتون

عوارض جانبی رایج اسپیرونولاکتون در برخی افراد رخ می‌دهد، اما معمولا خفیف است:

• احساس سرگیجه
• احساس یا حالت تهوع
• گرفتگی عضلات یا پاها
• احساس خستگی و کمبود انرژی
• درد سینه و بزرگ شدن سینه، از جمله در مردان

عوارض جانبی جدی قرص اسپیرونولاکتون

برخی افراد پس از مصرف اسپیرونولاکتون عوارض جانبی جدی را تجربه می‌کنند. در صورت بروز موارد زیر، فورا به پزشک خود اطلاع دهید یا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

• سفیدی چشم‌هایتان یا پوستتان زرد می‌شود، اگرچه این تغییر رنگ ممکن است روی پوست‌های قهوه‌ای یا سیاه کمتر مشهود باشد. این موارد ممکن است نشانه‌های مشکلات کبدی باشد.
• ضربان قلبتان کند یا نامنظم می‌شود، و احساس سوزن‌سوزن شدن، ضعف عضلانی یا تنگی نفس دارید. این موارد می‌تواند نشانه‌های سطح پتاسیم بسیار بالا باشد.
• کمتر از حد معمول ادرار می‌کنید یا ادرارتان تیره و بدبو است. احساس تشنگی یا سرگیجه یا سبکی سر دارید؛ این موارد می‌تواند نشانه‌های کم‌آبی بدن باشد.
• اسهال دارید، کمتر از حد معمول ادرار می‌کنید، احساس بیماری یا ناخوشی دارید و خواب‌آلود یا گیج هستید؛ این موارد می‌تواند نشانه‌های از دست دادن عملکرد کلیه باشد.

اگر علائم زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

اینها می‌توانند نشانه‌هایی از یک واکنش آلرژیک جدی باشند و ممکن است نیاز به درمان فوری در بیمارستان داشته باشند.

برای چه کسانی مصرف اسپیرونولاکتون ممنوع است؟

اسپیرونولاکتون برای برخی افراد مناسب نیست. قبل از شروع مصرف دارو، در صورت وجود موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• سابقه واکنش آلرژیک به اسپیرونولاکتون یا هر داروی دیگری داشته‌اید؛
• مشکلات شدید کلیوی دارید یا قادر به ادرار کردن نیستید؛
• بیماری آدیسون، یک عدم تعادل هورمونی که باعث ضعف، کاهش وزن و فشار خون پایین می‌شود؛
• سابقه سطح بالای پتاسیم در خون داشته‌اید؛
• کودکان مبتلا به بیماری کلیوی متوسط ​​تا شدید نباید اسپیرونولاکتون مصرف کنند.

آیا در صورت مصرف اسپیرونولاکتون، دچار کاهش یا افزایش وزن خواهم شد؟

اگر اسپیرونولاکتون را برای ورم مصرف می‌کنید، با دفع مایعات اضافی از طریق ادرار، مقداری وزن کم خواهید کرد.

اگر کمی پس از شروع مصرف اسپیرونولاکتون، وزن زیادی از دست داده‌اید، می‌تواند نشانه‌ از دست دادن بیش از حد مایعات و کم‌آبی بدن باشد. اگر متوجه این اتفاق شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.

نکته: اسپیرونولاکتون را برای کاهش وزن مصرف نکنید. فقط در صورت تجویز پزشک و فقط به دلیلی که پزشک برای شما تجویز کرده است، اسپیرونولاکتون را مصرف کنید.

آیا حین مصرف اسپیرونولاکتون می‌توانم رانندگی کنم؟

اسپیرونولاکتون می‌تواند در برخی افراد باعث سرگیجه یا خستگی شود، به‌ویژه زمانی که برای اولین بار شروع به مصرف آن می‌کنند.

اگر این اتفاق برای شما افتاد، تا زمانی که حالتان بهتر نشده است، رانندگی یا دوچرخه‌سواری نکنید. بهتر است رانندگی و دوچرخه‌سواری را برای چند روز اول درمان متوقف کنید تا زمانی که بدانید این دارو چه حالتی در شما ایجاد می‌کند.

اگر مطمئن نیستید که رانندگی هنگام مصرف اسپیرونولاکتون برای شما ایمن است یا خیر، با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید.

آیا مصرف اسپیرونولاکتون در دوران بارداری مجاز است؟

اسپیرونولاکتون گاهی اوقات در دوران بارداری برای برخی از شرایط پزشکی تجویز می‌شود. اگر اسپیرونولاکتون مصرف می‌کنید و در حال تلاش برای بارداری هستید یا باردار هستید، با پزشک خود در مورد اینکه آیا ادامه مصرف برای شما مناسب است یا خیر، مشورت کنید. بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید.

آیا مصرف اسپیرونولاکتون در دوران شیردهی مجاز است؟

اگر پزشک یا مامای شما تایید کند که نوزاد شما سالم است، می‌توانید در دوران شیردهی اسپیرونولاکتون مصرف کنید.

اسپیرونولاکتون به مقدار بسیار کمی وارد شیر مادر می‌شود و انتظار نمی‌رود که عوارض جانبی برای نوزاد شما ایجاد کند.

اگر متوجه شدید که نوزاد شما به خوبی قبل شیر نمی‌خورد، یا به‌طور غیرمعمول خسته به نظر می‌رسد، در اسرع وقت با پزشک، ماما، داروساز یا پزشک خود صحبت کنید.

آیا مصرف اسپیرونولاکتون بر باروری افراد اثرگذار است؟

اسپیرونولاکتون می‌تواند بر چرخه قاعدگی شما تاثیر بگذارد و ممکن است باعث ناباروری موقت در زنان شود. دوره‌ها و باروری شما باید حدود ۲ ماه پس از قطع مصرف آن به حالت عادی برگردد. اگر قصد بارداری دارید با پزشک خود مشورت کنید.

هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد اسپیرونولاکتون بر باروری در مردان تاثیر می‌گذارد.

تداخل دارویی اسپیرونولاکتون با دیگر داروها

برخی داروها بر اسپیرونولاکتون تاثیر می‌گذارند و عملکرد صحیح آن را متوقف می‌کنند، یا احتمال بروز عوارض جانبی را افزایش می‌دهند. در صورت مصرف هر یک از این داروها، به پزشک خود اطلاع دهید:

• اپلرنون

اپلرنون دارویی که برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود و به روشی مشابه اسپیرونولاکتون عمل می‌کند.

• سایر داروهای ادرارآور

از مصرف داروهای ادرارآور که سطح پتاسیم را افزایش می‌دهند (مانند آمیلوراید) همراه با اسپیرونولاکتون خودداری کنید. در صورت توصیه پزشک، می‌توانید داروهای ادرارآور دیگری (مانند فوروزماید) را همراه با اسپیرونولاکتون مصرف کنید.

• سایر داروهایی که سطح پتاسیم شما را افزایش می‌دهند

شامل برخی داروهایی که به جلوگیری از لخته شدن خون کمک می‌کنند، مانند انوکساپارین، و برخی آنتی‌بیوتیک‌ها، مانند تری متوپریم.

• مهارکننده‌های ACE

مهارکننده‌های ACE که برای درمان فشار خون بالا و نارسایی قلبی استفاده می‌شوند، مانند رامیپریل، لیزینوپریل، پریندوپریل یا انالاپریل.

• دیگوکسین

دیگوکسین دارویی است که برای درمان ضربان قلب نامنظم استفاده می‌شود.

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

مسکن‌هایی که به عنوان داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) شناخته می‌شوند، از جمله دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن یا آسپرین.

برای شناخت دقیق نقش قرص منیزیم در سلامت بدن و نکات ایمنی مصرف آن، مطالعه مطلب زیر توصیه می‌شود:

شرایط نگهداری از اسپیرینولاکتون

اسپیرونولاکتون را در دمای اتاق بین ۶۸ تا ۷۷ درجه فارنهایت (۲۰ تا ۲۵ درجه سانتیگراد) نگهداری کنید.

• این دارو را فریز نکنید.
• آن را دور از نور مستقیم نگهداری کنید.
• این دارو را در مناطق مرطوب یا نمناک مانند حمام نگهداری نکنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

برای اطمینان از اینکه مصرف اسپیرونولاکتون برای شما بی‌خطر است، در صورت وجود موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• عدم تعادل الکترولیت (مانند سطح پایین کلسیم، منیزیم یا سدیم در خون)
• بیماری کلیوی
• بیماری کبدی
• بیماری قلبی
• اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. ابتلا به نارسایی احتقانی قلب، سیروز یا فشار خون بالای کنترل نشده در دوران بارداری ممکن است منجر به مشکلات پزشکی در مادر یا نوزاد شود. پزشک شما باید در مورد مصرف اسپیرونولاکتون در دوران بارداری تصمیم بگیرد.

ممکن است شیردهی در هنگام مصرف اسپیرونولاکتون بی‌خطر نباشد. در مورد هرگونه خطری از پزشک خود سوال کنید.

اسامی تجاری داروی اسپیرونولاکتون در ایران

اسپیرونولاکتون با نام‌های تجاری زیر در بازار دارویی ایران موجود است:

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

اسپیرونولاکتون ممکن است باعث افزایش سطح پتاسیم خون شود، به همین دلیل انجام آزمایش‌های دوره‌ای برای کنترل آن ضروری است. توصیه می‌شود این دارو را همراه غذا مصرف کنید تا احتمال بروز عوارض گوارشی مانند تهوع کاهش یابد.

از عوارض شایع اسپیرونولاکتون می‌توان به سرگیجه، خستگی و گرفتگی عضلات اشاره کرد و در برخی مردان ممکن است موجب حساسیت یا بزرگ شدن پستان‌ها شود. مصرف این دارو باید حتما تحت نظر پزشک انجام شود و شرایط عمومی بیمار، از جمله عملکرد کلیه و کبد، در تعیین دوز و ادامه درمان در نظر گرفته شود.