بررسی و معرفی انواع قرص ضد بارداری معروف و بررسی میزان اثرگذاری آنها

معرفی انواع قرص‌های ضدبارداری و بررسی عملکرد آنها

قرص‌های ضد بارداری، به‌طور کلی به دو دسته اصلی قرص‌های ترکیبی و قرص‌ پروژسترون تقسیم می‌شوند.

این دو نوع قرص از نظر ترکیب شیمیایی، مکانیسم اثر در جلوگیری از لقاح و همچنین مزایا و عوارض احتمالی با یکدیگر تفاوت دارند. در بخش‌های بعدی، جزئیات بیشتری درباره‌ نحوه عملکرد هر کدام ارائه خواهد شد.

قرص‌های ترکیبی

قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، یکی از رایج‌ترین قرص‌های جلوگیری از بارداری به شمار می‌روند و حاوی هورمون‌های استروژن و پروژسترون هستند. مکانیسم اصلی اثر آن‌ها جلوگیری تخمک‌گذاری است.

برخی از مشهورترین برندهای جهانی قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، شامل موارد زیر هستند:

• یاسمین (Yasmin)
• یاز (Yaz)
• اپری (Apri)
• مارولون (Marvelon)
• Ovuloc LD
• Microgynon
• Natazia

قرص‌های ترکیبی شامل سه نوع زیر هستند:

• قرص‌های تک‌فازی:

این نوع قرص‌ها در چرخه‌های یک‌ماهه عرضه می‌شوند. ویژگی اصلی قرص‌های تک‌فازی این است که تمام قرص‌های فعال در بسته، حاوی مقدار ثابت و یکسانی از هورمون‌ها هستند. با مصرف این قرص‌ها در هفته پایانی چرخه، خون‌ریزی قاعدگی رخ خواهد داد.

• قرص‌های چندفازی:

قرص‌های چندفازی نیز همچون نوع تک‌فازی در چرخه‌های یک‌ماهه عرضه می‌شوند. اما تفاوت آن‌ها با نوع تک‌فازی در این است که سطح دوز هورمون‌ها در طول چرخه مصرف متفاوت است و به تدریج تغییر می‌کند.

همانند قرص‌های تک‌فازی، در هفته آخر چرخه، مصرف یا عدم مصرف قرص‌های غیرفعال تاثیری بر وقوع پریودی ندارد.

• قرص‌های چرخه طولانی:

این نوع قرص‌ها معمولا در چرخه‌های 13 هفته‌ای عرضه می‌شوند. مصرف‌کننده به مدت 12 هفته متوالی قرص فعال مصرف می‌کند و در هفته سیزدهم، خون‌ریزی قاعدگی رخ می‌دهد.

این اتفاق، چه فرد قرص‌های غیرفعال را مصرف کند، چه نکند، رخ خواهد داد. با مصرف این قرص‌ها تعداد پریودها به طور قابل توجهی کاهش یافته و فقط 3 تا 4 بار در سال اتفاق می‌افتد.

قرص‌های پروژسترون

قرص‌های ضدبارداری پروژسترون که با نام مینی‌پیل شناخته می‌شوند، تنها حاوی شکل مصنوعی هورمون پروژسترون به نام پروژستین هستند. سازوکار اصلی این قرص‌ها شامل غلیظ کردن مخاط دهانه رحم برای جلوگیری از ورود اسپرم و نازک کردن پوشش داخلی رحم برای ممانعت از لانه‌گزینی احتمالی تخمک بارور شده است.

در برخی موارد هم ممکن است فرآیند تخمک‌گذاری را متوقف کنند. برخلاف قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، اکثر مینی‌پیل‌ها هیچ قرص غیرفعالی ندارند.

برخی از برندهای شناخته‌شده بین‌المللی این نوع از قرص‌های ضدبارداری شامل موارد زیر هستند:

• Cerelle
• Cerazette
• Errin
• Ortho Micronor
• Jencycla

قرص‌ ضدبارداری اورژانسی

قرص ضدبارداری اورژانسی تنها برای استفاده در شرایط اضطراری و پس از یک رابطه محافظت‌نشده به کار می‌رود. مکانیسم اصلی عملکرد این قرص‌ها بر توقف یا به تاخیر انداختن فرایند تخمک‌گذاری استوار است.

این قرص با جلوگیری از آزاد شدن تخمک از تخمدان، از لقاح آن با اسپرم و در نتیجه از شروع بارداری پیشگیری می‌کند.
داروهای رایج و شناخته‌شده در این دسته شامل ترکیبات حاوی لوونورژسترول همچون قرص تنسی (Tansy) و اولی‌پریستال استات نظیر قرص الا (Ella) هستند.

نکته مهم! در رابطه با قرص‌های ضدبارداری اورژانسی، نکته مهمی وجود دارد که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) منتشر شده است:

متن انگلیسی:

Emergency contraceptive pills are designed for use only in emergency situations and are not suitable for regular use as a primary method of birth control

ترجمه متن:

«قرص‌های اورژانسی تنها برای استفاده در شرایط اضطراری طراحی شده‌اند و برای استفاده منظم به‌عنوان روش اصلی پیشگیری از بارداری مناسب نیستند.»

(منبع)

قرص‌های ضد بارداری چقدر موثر هستند؟

جدول زیر، میزان تاثیرگذاری انواع قرص‌های ضدبارداری را بر اساس داده‌های معتبر علمی نشان می‌دهد:

نحوه مصرف قرص‌های ضدبارداری چگونه است؟

مصرف صحیح و منظم قرص‌ ضدبارداری نقشی حیاتی در تضمین حداکثر اثربخشی آن‌ها ایفا می‌کند. هرگونه اشتباه یا بی‌دقتی در برنامه مصرف، می‌تواند تاثیرگذاری این روش پیشگیری را به‌شدت کاهش داده و نتیجه نامطلوبی به دنبال داشته باشد.

نحوه مصرف قرص ترکیبی

برای اطمینان از حداکثر اثربخشی قرص‌های ضدبارداری ترکیبی، مصرف آن‌ها باید به‌صورت روزانه و در یک ساعت مشخص و ثابت انجام شود.

در هر ساعتی از شبانه‌روز، قبل یا بعد از وعده‌های غذایی یا قبل از خواب می‌توانید این قرص را مصرف کنید؛ مهم این است که این زمان هر روز رعایت شود.

اگرچه مصرف قرص‌های غیرفعال در هر ورق الزامی نیست، اما توصیه می‌شود برای حفظ عادت روزانه، این قرص‌ها هم طبق روال میل شوند.

نحوه مصرف قرص پروژسترون

این قرص‌ها نیز همچون قرص‌های ترکیبی باید هر روز و در زمان مشخص مصرف شوند. به دلیل حساسیت بالای این دسته از قرص‌ها، تاخیر در مصرف نباید بیشتر از سه ساعت باشد.

پس از پایان کامل یک بسته، شروع بسته جدید باید بلافاصله و بدون وقفه انجام شود.

توجه داشته باشید که از آنجایی که اغلب این قرص‌ها فاقد قرص غیرفعال هستند، تمام قرص‌های موجود در یک ورق باید مصرف شوند.

چه زمانی باید قرص ضد بارداری مصرف کنم؟

برای اطمینان از محافظت کامل در برابر بارداری، مصرف قرص‌های ضدبارداری باید در 5 روز اول چرخه قاعدگی آغاز شود. در مورد قرص‌های ضدبارداری اورژانسی، بسته به نوع آن، توصیه می‌شود مصرف آن بلافاصله یا حداکثر 3 تا 5 روز پس از رابطه جنسی محافظت نشده صورت گیرد.

قرص‌های ضدبارداری کی اثر می‌کنند؟

اگر مصرف قرص‌های ترکیبی را ظرف پنج روز پس از شروع قاعدگی آغاز کنید، اثر ضدبارداری بلافاصله ایجاد می‌شود؛ در غیر این صورت، برای اطمینان از پیشگیری، باید هفت روز متوالی آن‌ها را مصرف کنید.

قرص‌های حاوی پروژسترون سرعت اثر بیشتری دارند و معمولا پس از مصرف دو قرص متوالی در طی 48 ساعت، فرد در برابر بارداری محافظت می‌شود.

اگر مصرف یک قرص را فراموش کردم، چه کار باید بکنم؟

فراموش کردن مصرف یک یا چند دوز از قرص‌ ضدبارداری می‌تواند بر اثربخشی پیشگیری از بارداری تاثیر بگذارد. اقدام صحیح در این شرایط کاملا وابسته به نوع قرص مصرفی و تعداد قرص‌های فراموش شده است.

در جدول زیر خلاصه‌ای از اقدامات ضروری بر اساس نوع قرص و تعداد دوزهای فراموش‌شده ارائه شده است:

مزایا و معایب استفاده از قرص‌های ضدبارداری کدامند؟

قرص‌های پیشگیری از بارداری، دارای طیف وسیعی از اثرات مثبت و منفی بر سلامت مصرف‌کنندگان هستند. درک مزایا و معایب خاص هر نوع از این قرص‌ها برای تصمیم‌گیری آگاهانه ضروری است. در ادامه، به بررسی دقیق مزایا و معایب هر یک از این داروها خواهیم پرداخت.

مزایای قرص‌های ضدبارداری

از اصلی‌ترین مزایای استفاده از قرص‌ ضدبارداری، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اثربخشی بالا در پیشگیری از بارداری
• امکان بارداری سریع پس از قطع قرص
• کاهش شدت خونریزی قاعدگی
• منظم کردن قاعدگی
• کاهش کم‌خونی از طریق کاهش خون‌ریزی زیاد قاعدگی
• کاهش درد و میگرن‌های قاعدگی
• کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) و اختلال پیش از قاعدگی شدید (PMDD)
• کاهش گرگرفتگی در دوره قبل از یائسگی
• کنترل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک
• کمک به درمان اندومتریوز یا فیبروم‌های رحمی
• کاهش خطر ابتلا به سرطان تخمدان، رحم و روده بزرگ
• متوقف کردن رشد موهای زائد
• کاهش آکنه

معایب قرص‌های ضدبارداری

برخی از معایبی که این روش پیشگیری به همراه دارد، شامل موارد زیر هستند:

• فراهم نکردن محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی
• الزام به مصرف روزانه و منظم
• فراهم نکردن پیشگیری صددرصدی

مصرف قرص‌های ضدبارداری چه عوارضی را می‌تواند به دنبال داشته باشد؟

اگرچه این قرص‌ها برای اکثریت قابل توجهی از مصرف‌کنندگان، ایمن هستند و مزایای متعددی دارند، اما همچون هر داروی هورمونی دیگری، در برخی موارد ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی شوند.

عوارض جانبی شایع و موقت

این عوارض اغلب پس از گذشت چندماه، با سازگار شدن بدن، کاهش یافته یا به‌ کلی از بین می‌روند:

• درد یا تورم سینه‌ها
• لکه‌بینی یا خونریزی خفیف بین پریودها
• تغییرات خلقی
• سردرد خفیف
• تغییرات قاعدگی
• لکه‌بینی یا خون‌ریزی بین دوره‌ها
• سرگیجه
• خستگی
• گرفتگی شکم
• تهوع
• افزایش ترشحات واژینال

عوارض جانبی بلندمدت شامل موارد زیر هستند:

• افزایش ریسک ابتلا به سرطان سینه و دهانه رحم
• افزایش فشار خون
• افزایش ریسک لخته شدن خون
• افزایش سطح کلسترول

پیش از شروع مصرف قرص‌های ضدبارداری، برای ارزیابی کامل ریسک‌ها و انتخاب مناسب‌ترین گزینه بر اساس سوابق پزشکی خود، حتما با یک پزشک مشورت کنید.

آیا مصرف قرص‌های ضدبارداری برای سلامتی خطر دارد؟

در حالی که قرص‌های ضدبارداری خوراکی یک روش بسیار موثر و پرکاربرد برای پیشگیری از بارداری هستند و مزایای متعددی دارند، مصرف آن‌ها می‌تواند با خطرات جدی برای سلامتی همراه باشد.

بر اساس تحقیقات متعدد، این قرص‌ها در برخی افراد ممکن است ریسک ابتلا به عوارضی چون لخته شدن خون، آمبولی ریه، سکته مغزی، حمله قلبی، فشار خون بالا و مشکلات کبدی را افزایش دهند.

علاوه بر این، ارتباطاتی بین مصرف این داروها و افزایش خطر بروز برخی انواع سرطان‌ها هم مشاهده شده است.

آیا قرص‌های ضدبارداری باعث افزایش وزن می‌شوند؟

یکی از رایج‌ترین دغدغه‌های افراد در خصوص مصرف قرص‌ ضدبارداری، ارتباط احتمالی آن با افزایش وزن است. با این حال، شواهد علمی و مطالعات گسترده در این زمینه، این باور را تایید نمی‌کنند.

نتایج تحقیقات نشان می‌دهند که تاثیر این داروهای هورمونی بر تغییر وزن بدن در درازمدت یا بسیار ناچیز است یا اساسا هیچ تاثیری ندارد. البته، برخی افراد در ابتدای مصرف، کمی احساس پف‌کردگی یا سنگینی می‌کنند که این حالت ناشی از احتباس موقت مایعات است.

آیا قرص‌های ضدبارداری باعث بزرگ شدن سینه‌ها می‌شوند؟

بله، تغییر در اندازه سینه‌ها یکی از اثرات جانبی شایع مصرف قرص‌ ضدبارداری است که معمولا در ابتدای دوره مصرف مشاهده می‌شود. هورمون‌های استروژن و پروژستین موجود در این قرص‌ها از دو طریق می‌توانند این تغییر را ایجاد کنند:

• احتباس مایعات: این هورمون‌ها باعث احتباس مایعات در بدن می‌شوند که اغلب در بافت سینه‌ها متمرکز شده و منجر به تورم و افزایش موقتی حجم آن‌ها می‌شود.
• رشد بافت سینه: در برخی افراد، این هورمون‌ها می‌توانند رشد بافت سینه را تحریک کنند.

این تغییرات معمولا موقت هستند و اغلب پس از چند ماه مصرف یا با قطع کامل قرص‌ها، اندازه سینه‌ها به حالت اولیه بازمی‌گردد.

آیا قرص‌های ضدبارداری به درمان آکنه کمک می‌کنند؟

برخی از قرص‌های ضدبارداری با تنظیم هورمون‌ها، به کاهش فعالیت بیش از حد غدد سباسه (غدد تولیدکننده چربی در پوست) کمک می‌کنند. کاهش چربی اضافی به معنای کاهش احتمال انسداد منافذ و در نهایت، درمان و پیشگیری از بروز جوش‌ و آکنه‌های جدید است.

قرص‌های ضدبارداری محبوب با عوارض جانبی کم کدامند؟

معرفی محبوب‌ترین یا بهترین قرص ضدبارداری با کمترین عوارض جانبی تقریبا غیرممکن است، زیرا واکنش بدن هر فرد به این قرص‌ها فرق دارد.

یک نوع قرص ممکن است برای یک فرد بدون عارضه باشد، در حالی که همان قرص برای دیگری عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کند. بنابراین، نمی‌توان از پیش تعیین کرد که کدام نوع قرص کمترین عوارض جانبی را به همراه خواهد داشت.

تعیین مناسب‌ترین و کم‌خطرترین قرص ضدبارداری نیازمند مشاوره پزشکی است تا دارویی که بهترین سازگاری را با بدن دارد، انتخاب شود.

بهترین قرص ضدبارداری کدام است؟

انتخاب مناسب‌ترین قرص ضدبارداری باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد. این انتخاب بر اساس ارزیابی دقیق وضعیت سلامتی انجام می‌شود؛ برخی افراد کاندیدای مصرف قرص‌های ترکیبی هستند، در حالی که برای گروهی دیگر، قرص‌های حاوی فقط پروژسترون ارجحیت دارند. پزشک با در نظر گرفتن تمام عوامل، ایمن‌ترین و موثرترین گزینه را تعیین خواهد کرد.
اما به طور کلی، بهترین قرص ضدبارداری، قرصی است که بتوان آن را به‌صورت منظم مصرف کرد.

آمار نشان می‌دهد که اغلب موارد بارداری ناخواسته در حین مصرف قرص، به دلیل عدم پایبندی دقیق به برنامه مصرف رخ می‌دهد. بنابراین، قرصی را انتخاب کنید که روش مصرف آن ساده باشد تا بتوانید به صورت منظم مصرف کنید.

آیا باید هنگام مصرف قرص‌های ضدبارداری از مصرف داروهای خاصی اجتناب کنم؟

هنگام استفاده از قرص‌های ضدبارداری باید نسبت به مصرف همزمان داروهای دیگر بسیار محتاط باشید. بعضی داروها و مکمل‌ها می‌توانند با کاهش اثربخشی این قرص‌ها، شانس بارداری ناخواسته را افزایش دهند. برخی داروهایی که می‌توانند اثر قرص‌های ضدبارداری را کاهش دهند، شامل موارد زیر هستند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای ضد صرع
• برخی داروهای ضد HIV
• برخی داروهای ضدقارچ
• برخی مکمل‌های گیاهی همچون سن‌ جان ورت (گل راعی)

پیش از شروع مصرف قرص‌های ضدبارداری، تمام داروها و مکمل‌ها مصرفی خود را با پزشک در میان بگذارید. به این ترتیب، پزشک می‌تواند راهنمایی‌های لازم را درباره تداخل‌های احتمالی و ایمن بودن مصرف ارائه دهد.

آیا می توانم قرص های ضد بارداری را در دوران شیردهی مصرف کنم؟

قرص‌های ضدبارداری حاوی تنها پروژسترون معمولا به عنوان یک گزینه مطمئن و مناسب در دوران شیردهی توصیه می‌شوند. این نوع قرص‌ها بر تولید شیر مادر تاثیر قابل توجهی نمی‌گذارند.

در مقابل، قرص‌‌های ضدبارداری ترکیبی به دلیل داشتن هورمون استروژن، ممکن است باعث کاهش حجم شیر مادر شوند. به همین دلیل، معمولا توصیه می‌شود تا زمانی که شیر مادر به‌‌طور کامل تولید نشده، از مصرف آن‌ها خودداری شود.

چگونه نوع قرص ضدبارداری مناسب خود را انتخاب کنیم؟

برای انتخاب بهترین نوع قرص ضد بارداری توجه به نکات زیر ضروری است:

• اگر به‌تازگی وضع حمل کرده‌اید، توصیه می‌شود در طول 3 تا 6 هفته نخست پس از زایمان، به دلیل مسائل مربوط به شیردهی و لخته شدن خون، به جای استفاده از قرص‌های ترکیبی، از قرص‌های پروژسترون استفاده کنید.
• برای افرادی که با دوره‌های قاعدگی بسیار سنگین مواجه هستند، قرص‌های Natazia یا قرص‌های چرخه طولانی انتخاب‌های مناسبی محسوب می‌شوند، زیرا می‌توانند شدت خون‌ریزی را کاهش دهند.
• در صورت داشتن سابقه سرطان پستان، تخمدان و کبد، سابقه لخته شدن خون، میگرن همراه با اورا یا دیابت همراه با بیماری‌های عروقی باید به سراغ قرص‌های پروژسترونی بروید.
• اگر بالای 35 سال سن دارید و سیگار هم می‌کشید، باید از مینی پیل‌ها استفاده کنید.
• افرادی که با مشکل جوش‌ و آکنه مواجه هستند، معمولا از مصرف قرص‌های ترکیبی سود بیشتری می‌برند.
• اگر دچار اختلال دیسفوریک پیش‌قاعدگی هستید، قرص‌های یاز یا یاسمین می‌توانند علاوه بر پیشگیری از بارداری، به کنترل و کاهش علائم آن کمک کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر در حال مصرف قرص‌های ضدبارداری هستید و هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید بدون تاخیر به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید:

• درد شکم
• درد قفسه سینه
• سردرد شدید
• مشکلات بینایی همچون تار شدن دید
• تورم یا درد در پاها و ران‌ها

این علائم گرچه نادر هستند، اما می‌توانند نشانه‌ یک عارضه‌ جانبی جدی همچون لخته شدن خون باشند و نیاز به پیگیری اورژانسی دارند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

اثربخشی قرص‌های ضدبارداری ارتباط مستقیمی با نحوه صحیح مصرف آن‌ها دارد؛ یعنی تنها در صورت مصرف دقیق، می‌توان از بارداری جلوگیری کرد. بنابراین، هوشمندانه‌ترین گام قبل از خرید و مصرف این قرص‌ها، مشورت با متخصص زنان است. پزشک با بررسی شرایط سلامتی و داروهای مصرفی، نه‌تنها بهترین قرص با کمترین عوارض جانبی را تجویز می‌کند، بلکه آموزش‌های لازم برای مصرف صحیح را هم ارائه خواهد داد.

انتخاب قرص مناسب و آگاهی از روش استفاده صحیح برای بهره‌مندی از حداکثر اثربخشی، تنها با راهنمایی پزشک تضمین می‌شود؛ این گام را برای جلوگیری مطمئن از بارداری نادیده نگیرید. اگر درباره مصرف این قرص‌ها نیاز به راهنمایی دارید، پزشکان دارو دات کام پاسخگوی شما هستند.