علائم دیابت چیست؟ راهنمای جامع علائم انواع مختلف دیابت

علائم رایج دیابت

دیابت زمانی رخ می‌دهد که قند خون که منبع اصلی انرژی بدن است، بیش از حد بالا باشد. دو نوع دیابت وجود دارد و تشنگی شدید یکی از شایع‌ترین علائم اولیه هر دو نوع دیابت نوع ۱ و ۲ است، سایر علائم رایج دیابت عبارتند از:

• تکرر ادرار به‌ویژه در شب
• کاهش وزن بدون دلیل
• گرسنگی زیاد، تاری دید
• بی‌حسی یا گزگز دست و پا
• خستگی زیاد
• خشکی شدید پوست
• زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند
• ابتلا به عفونت‌های مکرر بیش از حد معمول

متن انگلیسی:

Diabetes can affect every part of the body, including the skin. In fact, skin problems are sometimes the first sign that a person has diabetes.

ترجمه متن:

دیابت می‌تواند تمام بخش‌های بدن از جمله پوست را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، مشکلات پوستی گاهی اولین نشانه‌ای هستند که نشان می‌دهند یک فرد ممکن است دیابت داشته باشد. منبع

علائم اولیه دیابت چیست؟

اولین علائم دیابت ممکن است به‌تدریج یا به‌صورت ناگهانی ظاهر شوند و در هر دو نوع دیابت دیده می‌شوند. از آنجا که این نشانه‌ها، به‌ویژه در دیابت نوع ۲ گاهی خفیف هستند، ممکن است نادیده گرفته شوند:

• تشنگی بیش از حد و تکرر ادرار: افزایش قند خون باعث می‌شود کلیه‌ها برای دفع قند اضافی بیشتر کار کنند، که منجر به دفع مکرر ادرار و تشنگی مداوم می‌شود.
• خستگی غیرعادی: وقتی بدن نمی‌تواند از گلوکز برای تولید انرژی به‌درستی استفاده کند، احساس ضعف و خستگی ایجاد می‌شود.
• تاری دید: قند خون بالا می‌تواند به عدسی چشم فشار وارد کند و باعث تاری دید موقت شود.
• گرسنگی بیش از حد: حتی پس از غذا خوردن، ممکن است احساس گرسنگی کنید، زیرا بدن نمی‌تواند از قند موجود در خون به‌خوبی استفاده کند.
• بهبود آهسته زخم‌ها: قند خون بالا می‌تواند گردش خون و سیستم ایمنی را مختل کند و بهبود زخم‌ها را کندتر کند.

این علائم در بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در مراحل اولیه وجود دارند؛ اما به دلیل خفیف بودن نادیده گرفته می‌شوند. آگاهی از این نشانه‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا زودتر برای آزمایش قند خون اقدام کنید.

علائم مزمن دیابت

وقتی دیابت برای مدت طولانی کنترل نشود، ممکن است علائم مزمن دیابت ظاهر شوند. این علائم نتیجه آسیب به عروق خونی، اعصاب یا اندام‌های بدن هستند و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. نشانه‌های مزمن اغلب در افرادی دیده می‌شود که سال‌ها با قند خون بالا زندگی کرده‌اند و ممکن است به عوارض جدی منجر شوند.

یکی از شایع‌ترین علائم مزمن، مشکلات مرتبط با گردش خون و آسیب‌های عصبی است. برای مثال، قند خون بالا می‌تواند به رگ‌های خونی کوچک در چشم‌ها، کلیه‌ها و قلب آسیب برساند. به همین دلیل برخی از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در زمان تشخیص، علائم مزمن خفیفی مانند آسیب‌های چشمی (رتینوپاتی دیابتی Diabetic retinopathy) را تجربه می‌کنند.

زخم‌های مزمن، به ویژه در پاها، نیز از دیگر نشانه‌های دیابت کنترل‌نشده هستند که به دلیل کاهش جریان خون و آسیب عصبی به کندی بهبود می‌یابند. علاوه بر این، افراد ممکن است با مشکلاتی مانند عفونت‌های مکرر، به ویژه در پوست یا دستگاه ادراری، مواجه شوند. این عوارض نشان‌دهنده اهمیت کنترل قند خون و مراجعه منظم به پزشک هستند.

علائم دیابت عصبی 

دیابت عصبی یا نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy) زمانی رخ می‌دهد که قند خون بالا به اعصاب بدن آسیب می‌رساند. این مشکل معمولاً در پاها و دست‌ها شایع‌تر است و می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. شناخت این علائم برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و کاهش عوارض آن ضروری است.

برخی از نشانه‌های نوروپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:

• بی‌حسی یا گزگز در دست‌ها و پاها: این احساس شبیه سوزن‌سوزن شدن است و معمولاً در شب‌ها تشدید می‌شود.
• درد یا سوزش: برخی افراد درد شدیدی را در نواحی تحت تأثیر تجربه می‌کنند.
• از دست دادن حس تعادل: آسیب عصبی می‌تواند حس موقعیت بدن را مختل کند و خطر زمین خوردن را افزایش دهد.

بر اساس منابع، نوروپاتی دیابتی شایع‌ترین عارضه دیابت است که 50 درصد از بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بین تمام درمان‌ها، کنترل قند خون مهمترین عامل برای کند کردن پیشرفت نوروپاتی است.

علائم دیابت نوع ۱

در دیابت نوع 1، بدن شما به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند. این بیماری معمولاً در کودکان و جوانان تشخیص داده می‌شود، اما ممکن است در هر سنی رخ دهد. نیاز به تزریق روزانه انسولین خواهید داشت.

علائم دیابت نوع ۱ معمولاً به‌صورت ناگهانی و شدید ظاهر می‌شوند؛ به ویژه در کودکان و نوجوانان. نشانه‌های قطعی دیابت نوع ۱ شامل موارد زیر است:

• احساس تشنگی بیشتر از حد معمول
• ادرار کردن زیاد
• شب‌ادراری در کودکانی که قبلاً شب‌ها تخت خود را خیس نمی‌کردند
• احساس گرسنگی شدید
• کاهش وزن بدون تلاش
• احساس تحریک‌پذیری یا تغییرات خلقی دیگر
• احساس خستگی و ضعف
• تاری دید
• کتواسیدوز دیابتی DKA در دیابت نوع 2 در مقایسه با دیابت نوع 1 کمتر دیده می‌شود زیرا این بیماران به جای کمبود انسولین نسبت به انسولین مقاوم هستند. این عارضه می‌تواند تهدیدکننده حیات باشد و زمانی رخ می‌دهد که بدن به دلیل کمبود انسولین شروع به تجزیه چربی‌ها برای تولید انرژی می‌کند و مواد شیمیایی خطرناکی به نام کتون‌ها تولید می‌شود.

تشخیص زودهنگام دیابت نوع ۱ می‌تواند از بروز DKA جلوگیری کند. بنابراین اگر علائم بالا را در خود یا فرزندتان مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

علائم دیابت نوع ۲

دیابت نوع 2، شایع‌ترین نوع دیابت است و به این معناست که بدن شما انسولین را به درستی استفاده نمی‌کند. احتمال ابتلا به این بیماری در صورت اضافه وزن، چاقی یا وجود سابقه خانوادگی دیابت افزایش می‌یابد.

علائم دیابت نوع ۲ در بیشتر موارد، به‌تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است سال‌ها نادیده گرفته شوند؛ زیرا اغلب خفیف هستند. برخی از علائم دیابت نوع ۲ شامل موارد زیر هستند:

• خستگی مداوم
• عفونت‌های مکرر، به‌ویژه عفونت‌های پوستی یا ادراری
• افزایش وزن یا چاقی (در برخی موارد)
• تشنگی و تکرر ادرار

برخلاف دیابت نوع ۱، علائم دیابت نوع ۲ ممکن است به دلیل خفیف بودن تا زمان بروز عوارض جدی تشخیص داده نشوند. سبک زندگی سالم، مانند رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، می‌تواند به پیشگیری و مدیریت این بیماری کمک کند.

علائم دیابت در زنان

دیابت می‌تواند در گروه‌های سنی و جنسیتی مختلف علائم متفاوتی داشته باشد. مثلا برخی علائم از جمله موارد زیر، مخصوص زنان هستند:

• عفونت‌های قارچی مکرر
• عفونت‌های دستگاه ادراری (UTI)
• خشکی واژن (به‌خصوص در نوروپاتی دیابتی)
• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) در برخی موارد (مقاومت به انسولین می‌تواند هم علامت و هم علت این سندروم باشد.)

علائم دیابت در مردان

علاوه بر علائم رایج دیابت که ذکر شد، چند علامت خاص در مردان می‌تواند نشانه دیابت باشد:

• کاهش میل جنسی
• اختلال در نعوظ
• برفک تناسلی
• کاهش توده عضلانی

علائم دیابت در کودکان

شایع‌ترین علائم دیابت نوع ۱ در کودکان عبارت‌اند از:

• شب‌ادراری
• کاهش وزن بدون دلیل
• خستگی
• تحریک‌پذیری
• تشنگی زیاد

علائم دیابت نوع ۲ در کودکان مشابه دیابت نوع ۱ هستند، اما ممکن است کمتر واضح باشند و آهسته‌تر بروز پیدا کنند؛ مثلاً طی هفته‌ها یا ماه‌ها.

علائم دیابت در نوجوانان

در نوجوانان نیز علائم مشابه بزرگسالان است، اما اغلب با نشانه‌های زیر بروز پیدا می‌کند:

• بی‌حوصلگی و تغییرات خلقی
• کاهش تمرکز در مدرسه
• خستگی شدید
• کاهش وزن
• افزایش اشتها همراه با کاهش وزن

علائم قند خون بالا در چهره چیست؟

قند خون بالا می‌تواند منجر به تغییرات پوستی خاصی روی چهره شود. به عنوان مثال زانتلاسما (Xanthelasma)، که به صورت برآمدگی‌های زردرنگ و صاف روی پلک‌ها ظاهر می‌شود، ممکن است نشان‌دهنده سطوح بالای چربی خون باشد که اغلب با دیابت کنترل‌نشده مرتبط است.

این علائم لزوماً به‌طور مستقیم قند خون بالا را نشان نمی‌دهند، بلکه بیشتر با دیابت، که با سطوح بالای قند خون مشخص می‌شود، مرتبط هستند. اگر این علائم را مشاهده کردید، مشورت با پزشک برای تشخیص دقیق و بررسی بیشتر ضروری است.

آیا دیابت می‌تواند باعث سردرد شود؟

سردرد ممکن است علامتی از افت قند خون یا هیپوگلیسمی (Hypoglycemia) باشد؛ یعنی زمانی رخ می‌دهد که سطح قند یا گلوکز خون به‌شدت کاهش یابد.

چه زمانی برای علائم دیابت به دکتر مراجعه کنیم؟

تشخیص زودهنگام دیابت با تست‌هایی مثل قند خون ناشتا یا A1C از عوارض جدی مانند بیماری‌های قلبی و کلیوی جلوگیری می‌کند. بر اساس علائم، لازم است به متخصص غدد و متابولیسم یا متخصص داخلی مراجعه و اقدامات زیر را انجام دهید:

• تشنگی شدید و تکرر ادرار: انجام آزمایش قند خون در اولین فرصت
• کاهش وزن غیرعادی: مراجعه فوری به پزشک
• خستگی مداوم و تاری دید: بررسی قند خون در هفته‌های آینده
• زخم‌هایی که دیر خوب می‌شوند: مشاوره با متخصص غدد یا پزشک عمومی

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

مواجهه با علائم دیابت ممکن است در ابتدا نگران‌کننده و چالش‌برانگیز به نظر برسد، اما این آغاز یک مسیر جدید برای مراقبت از خود و سلامتی‌تان است. دیابت شما را تعریف نمی‌کند؛ شما همچنان همان فرد قوی و توانمندی هستید که می‌توانید با آگاهی و حمایت درست، زندگی پرنشاط و سالمی داشته باشید.

مدیریت دیابت نیازمند یادگیری و سازگاری است. با صبر و تمرین، راه‌های هماهنگی با نیازهای بدن‌تان را پیدا خواهید کرد. به خودتان زمان بدهید و از مشورت با پزشکان و متخصصان تغذیه غافل نشوید. شما تنها نیستید؛ خانواده، دوستان و تیم پزشکی‌تان در این سفر همراه شما هستند. هر زمان که احساس کردید به حمایت نیاز دارید، حتما درخواست کمک کنید.