دیابت و بی حسی دست و پا: علل، علائم و درمان

نوروپاتی دیابتی و بی حسی دست و پا 

نوروپاتی دیابتی (diabetic neuropathy) زمانی رخ می‌دهد که به دلیل قند خون بالا به مدت طولانی، آسیب عصبی ایجاد شود. این عارضه می‌تواند افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ را تحت تاثیر قرار دهد. 

نوروپاتی دیابتی یک مشکل جدی است و ممکن است نیمی از افراد مبتلا به دیابت را درگیر کند. با این حال اغلب می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. همچنین کسانی که به این عارضه مبتلا هستند نیز می‌توانند با اقداماتی از تشدید آن جلوگیری کنند. کلید اصلی این کار، کنترل دقیق قند خون و پیروی از یک سبک زندگی سالم است.

انواع نوروپاتی دیابتی 

نوروپاتی مرتبط با دیابت می‌تواند بر عصب های مختلفی در سراسر بدن شما تاثیر بگذارد. 

انواع نوروپاتی دیابتی شامل موارد زیر است:

۱. نوروپاتی محیطی (peripheral neuropathy):

شایع‌ترین نوع نوروپاتی است که در اثر آسیب به اعصاب محیطی ایجاد می‌شود. اعصاب محیطی به اعصابی گفته می‌شود که خارج از نخاع قرار دارند. این نوع نوروپاتی معمولاً پاها، ساق‌پاها و در بعضی موارد دست‌ها را درگیر می‌کند.

۲. نوروپاتی خودمختار (Autonomic neuropathy):

این نوع نوروپاتی زمانی رخ می‌دهد که اعصاب خودمختار که کنترل‌کننده فرآیندهای غیرارادی بدن هستند آسیب ببینند. این اعصاب عملکرد اندام هایی مانند مثانه، روده، فشار خون، قلب و اندام‌های جنسی را کنترل می‌کنند. نام دیگر این عارضه دیس اتونومی(dysautonomia) است.

۳. نوروپاتی پروگزیمال (Proximal neuropathy):

این مورد نوع نادری از نوروپاتی است که اعصاب ناحیه لگن، ران یا باسن را درگیر می‌کند و معمولاً فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟

 علائم نوروپاتی محیطی:

• از دست دادن حس در پاها، به ویژه احساس درد یا تغییرات دما
• احساس گزگز یا سوزش در پا و دست 
• درد تیز و شدید که در شب بدتر می‌شود  
• ضعف عضلانی 
• از دست دادن واکنش‌های رفلکسی
• زخم پای دیابتی 

علائم نوروپاتی اتونوم:

• عدم آگاهی از افت قند خون
• مشکلات مثانه، از جمله عفونت‌های مکرر ادراری، بی‌اختیاری ادرار یا احتباس ادرار
• یبوست یا اسهال شدید یا هردو 
• تاخیر در تخلیه معده که می‌تواند منجر به ناراحتی معده، استفراغ، احساس پری و کاهش اشتها شود
• مشکل در بلع
• تعریق زیاد، به‌ویژه در شب یا هنگام غذا خوردن، یا کاهش تعریق حتی در هوای گرم
• افت فشار خون هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده که ممکن است باعث سرگیجه یا غش شود

علائم نوروپاتی پروگزیمال:

در بیشتر موارد، علائم نوروپاتی پروگزیمال در یک طرف بدن ظاهر می‌شود و گاهی اوقات به طرف دیگر نیز گسترش می‌یابد. این وضعیت معمولاً با علائم زیر همراه است:  

• درد شدید در باسن، لگن یا ران
• ضعف و تحلیل عضلات ران
• مشکل در بلند شدن از حالت نشسته
• درد در قفسه سینه یا شکم
• کاهش وزن

چه چیزی باعث نوروپاتی مرتبط با دیابت می‌شود؟ 

هر فرد مبتلا به دیابت ممکن است به نوروپاتی دیابتی مبتلا شود. اما عوامل خطر زیر احتمال آسیب عصبی را افزایش می‌دهند:

• کنترل ضعیف قند خون:

سطح بالای  قند خون کنترل نشده، خطر بروز تمام عوارض پزشکی مرتبط با دیابت از جمله آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.

• سابقه طولانی دیابت: 

هرچه مدت زمان ابتلا به دیابت بیشتر باشد، به ویژه اگر قند خون به خوبی کنترل نشده باشد، خطر نوروپاتی دیابتی افزایش می‌یابد.

• بیماری کلیوی: 

دیابت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند. آسیب کلیوی باعث ورود سموم به خون می‌شود و امکان آسیب عصبی را فراهم می‌کند. 

• اضافه وزن: 

داشتن شاخص توده بدنی 25 یا بیشتر ممکن است خطر نوروپاتی دیابتی را افزایش دهد.

• استعمال سیگار: 

سیگار کشیدن باعث تنگ و سخت شدن شریان‌ها می‌شود و جریان خون را به پاها کاهش می‌دهد. این امر بهبود زخم‌ها را دشوارتر می‌کند و به اعصاب محیطی آسیب می‌زند.

• فشار خون و کلسترول بالا: 

هر دوی این عوامل، خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتی را بیشتر می‌کنند.

نوروپاتی مرتبط با دیابت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ابتدا پزشک، سؤالات مفصلی درباره سوابق پزشکی و نحوه مدیریت‌ دیابت از شما خواهد پرسید و سپس یک سری معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. معاینات و تست هایی که به تأیید تشخیص نوروپاتی مرتبط با دیابت کمک می‌کنند شامل موارد زیر هستند:

• معاینه پای دیابتی

پزشک به صورت بصری پاهای شما را از نظر وجود هرگونه آسیب بررسی می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای مختلف، انگشتان و کف پاهای شما را لمس می‌کند تا حس پاها را بررسی کند. 

• مطالعات هدایت عصبی یا نوار عصب (NCS)

این آزمایش سرعت حرکت سیگنال‌های الکتریکی را در اعصاب محیطی قسمت‌های مختلف بدن اندازه‌گیری می‌کند. 

• الکترومیوگرافی یا نوار عضله (EMG)

این تست سلامت و عملکرد عضلات اسکلتی و اعصاب کنترل‌کننده آنها را ارزیابی می‌کند.

درمان نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟ 

مهم‌ترین قدم در درمان نوروپاتی دیابتی، مدیریت دقیق سطح قند خون است. همچنین ممکن است پزشک درمان هایی را برای کنترل فشار خون و کلسترول توصیه کند. 

درمان علائم نوروپاتی بسته به نوعی که به آن مبتلا هستید متفاوت است. داروهای زیر می‌توانند به تسکین علائم دردناکی که خواب یا فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کنند کمک کنند:  

متن انگلیسی:

Treatment for the symptoms of neuropathy varies depending on the type you have. The following medications can help treat painful symptoms that disturb your sleep or daily activities 

Pregabalin –

Gabapentin –

Capsaicin patches –

Antidepressants –

ترجمه متن:

درمان علائم نوروپاتی بسته به نوعی که به آن مبتلا هستید متفاوت است. داروهای زیر می‌توانند به تسکین علائم دردناکی که خواب یا فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کنند کمک کنند:  

• پرگابالین (pregabalin) 
• گاباپنتین (Gabapentin) 
• کپسایسین (Capsaicin)  
• داروهای ضدافسردگی

(منبع)

درمان های غیر دارویی نیز برای بهبود علائم ناشی از نوروپاتی دیابتی وجود دارد، از جمله فیزیوتراپی. این روش به بهبود حرکات فیزیکی کمک می‌کند و برای درمان نوروپاتی محیطی، به‌ویژه در موارد درد و ضعف عضلانی، ضروری است.

عوارض نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟ 

عوارض احتمالی نوروپاتی محیطی شامل موارد زیر است:

• تخریب پوست
• عفونت بافت
• زخم پای دیابتی 
• پای شارکو (Charcot foot)
• از دست دادن حس پاها 
• مشکل در تحرک
• افزایش خطر زمین خوردن و شکستگی استخوان

همچنین نوروپاتی دیابتی می‌تواند عوارض جدی تری نیز ایجاد کند، مانند:

• ناآگاهی از افت قند خون

معمولاً سطح قند خون پایین در افراد دیابتی باعث لرزش، تعریق و تپش قلب می‌شود. اما مبتلایان به نوروپاتی خودکار ممکن است این علائم هشداردهنده را احساس نکنند.

• از دست دادن انگشت پا، پا یا ساق پا

آسیب عصبی می‌تواند باعث از بین رفتن حس در پاها شود. به همین دلیل حتی بریدگی‌های کوچک ممکن است به زخم تبدیل شوند. 

اگر عفونت ناشی از این زخم ها به استخوان رسیده باشد یا منجر به مرگ بافت شود، ممکن است نیاز به قطع عضو باشد.

• مشکلات ادراری

آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه می‌تواند منجر به تخلیه ناقص مثانه، عفونت‌های ادراری و بی‌اختیاری ادرار شود.

• افت ناگهانی فشار خون 

آسیب به اعصاب کنترل‌کننده جریان خون می‌تواند باعث افت شدید فشار خون هنگام ایستادن و در نتیجه سرگیجه و غش شود.

• مشکلات گوارشی

نوروپاتی می‌تواند باعث یبوست، اسهال یا گاستروپارزی (gastroparesis) شود که در آن تخلیه معده به آهستگی انجام می‌شود و منجر به نفخ و ناراحتی معده می‌گردد.

• مشکلات جنسی

این حالت می‌تواند باعث خشکی واژن در زنان و اختلال نعوظ در مردان شود.

• اختلال در تعریق

آسیب عصبی می‌تواند باعث تعریق بیش از حد یا کمتر از حد طبیعی شود و تنظیم دمای بدن را مختل کند.

چگونه می‌توانم از نوروپاتی مرتبط با دیابت جلوگیری کنم؟ 

شما می‌توانید خطر ابتلا به نوروپاتی مرتبط با دیابت را با رعایت این موارد کاهش دهید:

• پایش منظم سطح گلوکز خون
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• مدیریت رژیم غذایی  
• فعالیت بدنی منظم
• حفظ وزن متعادل
• پرهیز از مصرف الکل
• پرهیز از استعمال سیگار
• مراجعه سالانه به پزشک برای معاینه  
• بررسی روزانه پاها از نظر وجود تاول، زخم یا آسیب‌های پوستی

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر به دیابت مبتلا هستید و هرگونه علائم آسیب عصبی مانند احساس سوزش، بی‌حسی یا گزگز را در دست ها و پاهای خود تجربه می‌کنید، به یک فوق تخصص غدد یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

همچنین در صورت وجود زخم بهبود نیافته در پاها نیز باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. 

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

روبه‌رو شدن با عوارض دیابت می‌تواند دشوار و ناامیدکننده باشد. اما مهم است که به صدای بدن خود گوش دهید و در صورت مشاهده علائم نوروپاتی، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. مدیریت دقیق‌تر قند خون همراه با سایر مشکلات مزمن مانند چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و کمبودهای تغذیه‌ای می‌تواند به بهبود علائم شما کمک کند و از پیشرفت نوروپاتی جلوگیری نماید.