کنترل و درمان سرماخوردگی و آنفولانزا در افراد دیابتی

سرماخوردگی و آنفولانزا چگونه بر دیابت تاثیر می‌گذارند؟

سرماخوردگی و آنفولانزا تجربه‌های ناخوشایندی هستند، اما برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا ۲ می‌توانند خطرناک‌تر باشند. عفونت‌ها، کم‌آبی بدن و حتی قند موجود در برخی داروهای سرماخوردگی، کنترل قند خون را دشوارتر می‌کنند.

همچنین، هنگامی که شما سرما می‌خورید یا آنفولانزا می‌گیرید، بدن‌تان برای مقابله با عفونت هورمون‌هایی ترشح می‌کند. این هورمون‌ها باعث می‌شوند بدن نتواند به خوبی از انسولین استفاده کند و در نتیجه، قند خون شما ممکن است به‌طور قابل توجهی بالا برود.

خطرات این نوسان بالا:

• برای دیابت نوع ۱: اگر قند خون به‌خوبی کنترل نشود، ممکن است عوارض جدی مانند کتواسیدوز رخ دهد. کتواسیدوز حالتی است که در آن اسیدهای مضر در خون جمع می‌شوند و می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند.
• برای دیابت نوع ۲: قند خون بسیار بالا، به ویژه در افراد مسن‌تر، می‌تواند منجر به یک وضعیت جدی به نام کمای دیابتی شود.

برای آشنایی با مفهوم کمای دیابتی و ارتباط آن با سطح قند خون، می‌توانید مقاله زیر را بخوانید:

بیشتر بخوانید:

کمای دیابتی و ارتباط آن با قند خون

چرا بیماران دیابتی در بهبودی از سرماخوردگی و آنفولانزا با مشکل بیشتری روبه‌رو هستند؟

افراد مبتلا به دیابت شیرین (چه نوع ۱ و چه نوع ۲) در معرض خطر عوارض ناشی از بیماری‌های دیگر قرار دارند. از آنجا که دیابت می‌تواند سیستم ایمنی بدن فرد را تضعیف کند، این افراد مستعد ابتلا به عفونت‌های رایجی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند.

علاوه بر علائم اولیه آنفولانزا، این بیماری می‌تواند عوارض ثانویه جدی باکتریایی ایجاد کند که نیازمند درمان مجزا است. این عوارض ثانویه عبارتند از:

• ذات‌الریه (پنومونی)
• عفونت‌های گوش
• عفونت‌های سینوسی (سینوزیت)
• برونشیت

برای کنترل و درمان سرماخوردگی و آنفولانزا در افراد دیابتی باید چه کار کرد؟

به طور کلی، داروهایی که برای درمان علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا استفاده می‌شوند، در صورت ابتلا به دیابت، ایمن هستند.

اما آیا افراد دیابتی می‌توانند استامینوفن مصرف کنند؟ پاسخ معمولا بله است، البته با راهنمایی پزشکی.

به عنوان مثال، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن (Motrin) یا استامینوفن می‌توانند درد و تب را کنترل کرده و توسط افراد دیابتی قابل مصرف هستند.

استفاده از داروهای مناسب و ایمن

معمولاً داروهای بدون نسخه برای سرفه و سرماخوردگی در افراد دیابتی قابل استفاده هستند. هرچند بهتر است که از داروهای بدون قند استفاده کنید، مقدار قند در یک دوز شربت معمولاً کم است و مشکلی ندارد.

اگر به دنبال بهترین شربت سرفه برای دیابتی‌ها هستید، داروهایی را انتخاب کنید که روی برچسب‌شان کلمه «بدون قند» نوشته شده باشد و همچنین فاقد مواد ضد احتقان مثل پسودوافدرین باشند.

اگر سراغ گزینه‌های بدون قند می‌روید، از ایمن بودن آن مطمئن شوید. داروهای سرماخوردگی و آنفولانزایی که دیگران مصرف می‌کنند ممکن است برای شما مناسب نباشند. پزشک شما ممکن است داروی سرماخوردگی و آنفولانزای فرموله شده جدیدی را تجویز کند که بدون قند، الکل و ضد احتقان باشد. این دارو می‌تواند به کاهش سرفه، گلودرد، تب و دردهای خفیف کمک کند.

اگر پزشک شما بیماری‌تان را آنفولانزا تشخیص دهد، می‌تواند داروهای ضد ویروسی تجویز کند که مدت و شدت بیماری را کاهش می‌دهند. برای افراد دیابتی که علائم ناشی از التهاب سینوس دارند، مصرف داروی سینوس که فاقد ضد احتقان باشد توصیه می‌شود.

حفظ دوز داروهای دیابت در طول بیماری

افراد دیابتی ممکن است به اشتباه تصور کنند که اگر به دلیل عفونت (مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا) اشتها و مصرف غذایشان کاهش یافته است، باید دوز داروهای دیابت خود را کاهش دهند. با این حال، بیمار بودن معمولاً باعث مقاومت به انسولین و افزایش سطح گلوکز می‌شود، حتی اگر کمتر غذا بخورید.

بنابراین، در زمان بیماری باید به مصرف داروهای دیابت خود ادامه دهید و کتون‌های ادرار یا خون را نیز تحت نظر داشته باشید.

داشتن فعالیت بدنی برای کنترل قند خون

وقتی بیمار می‌شوید و فعالیت بدنی‌تان کم می‌شود، بدن شما انرژی کمتری مصرف می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث شود قند خون افزایش پیدا کند، چون قند کمتری در عضلات و بافت‌ها مصرف می‌شود. همچنین، فعالیت بدنی کمک می‌کند انسولین بهتر عمل کند و قند خون کنترل شود.

بنابراین، کم‌تحرکی در زمان بیماری می‌تواند سطح قند خون را بالاتر ببرد و کنترل آن را سخت‌تر کند.

یک برنامه برای روزهای بیماری آماده کنید (Sick Day Plan)

طبیعی است که هر کسی گاهی دچار سرماخوردگی یا آنفولانزا شود. پزشک، پرستار یا آموزش‌دهنده‌ دیابت می‌توانند به شما کمک کنند تا از قبل برای چنین روزهایی آماده باشید.

علاوه‌ بر توصیه‌های معمول مثل مراقبت در منزل و نرفتن به محل کار، مدرسه یا دانشگاه در صورت بدحالی، معمولا انجام اقدامات زیر هم پیشنهاد می‌شود:

کنترل قند خون

• هر ۴ ساعت یک‌بار قند خون خود را چک کنید.
• اگر قند خون از محدوده‌ هدف خارج بود، طرح مدیریت دیابت باید موقتا اصلاح شود.
• اگر قند خونتان بالا باشد، گاهی پزشک توصیه می‌کند انسولین بیشتری استفاده کنید.

بررسی وجود کتون

• اگر قند خون بالاتر از ۲۴۰ mg/dL بود، آزمایش کتون انجام دهید.
• در صورت مثبت بودن آزمایش، حتماً با پزشک تماس بگیرید.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم قند خون بالا (هایپرگلیسمی)، علائم و روش‌های درمان آن، می‌توانید مطلب زیر را بخوانید:

بیشتر بخوانید:

قند خون بالا (هایپرگلیسمی)

کنترل دمای بدن

• مرتب دمای بدن (تب) خود را بررسی کنید تا تغییرات غیرطبیعی سریع تشخیص داده شوند.

در زمان بیماری برای کنترل قند خون چه چیزی بنوشم یا بخورم؟

ممکن است هنگام بیماری احساس بی‌اشتهایی داشته باشید، اما خیلی مهم است که حتماً چیزی بخورید. غذا نخوردن می‌تواند منجر به افت شدید قند خون شود.

اگر تب، استفراغ یا اسهال دارید:

• هر یک ساعت که بیدار هستید یک لیوان مایعات بنوشید.
• آب و آبگوشت رقیق بهترین انتخاب‌ها هستند.
• لازم نیست یک‌جا زیاد بنوشید؛ نوشیدن جرعه‌جرعه کافی است.
• هدف: پیشگیری از کم‌آبی

اگر قند خون شما بالا است:

• نوشیدنی‌های بدون قند مثل آب، چای ساده، یا دمنوش زنجبیل بدون قند

اگر قند خون پایین است:

• نوشیدنی‌هایی که حدود ۱۵ گرم کربوهیدرات دارند مانند:

-نصف لیوان آب سیب

-یک‌چهارم لیوان آب انگور

-یک لیوان نوشیدنی ورزشی

-نصف لیوان نوشابه‌ی زنجبیلی (Ginger ale)

همیشه بررسی کنید که خوراکی‌ها با برنامه‌ی غذایی دیابت شما تطابق داشته باشند.

میزان کربوهیدرات مصرفی

سعی کنید هر ۳ تا ۴ ساعت بین ۳۵ تا ۵۰ گرم کربوهیدرات دریافت کنید. این مقدار برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ در طول روزهای بیماری می‌تواند مناسب باشد. اما برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ یا کسانی که انسولین تزریق نمی‌کنند، نیاز به تنظیم شخصی دارد.

اگر نتوانستید غذای جامد بخورید:

• سوپ‌های شفاف، نوشابه معمولی
• سس سیب بدون شکر افزوده، آب سیب یا نوشیدنی‌های ورزشی انتخاب‌های مناسب‌تری هستند.

برای آگاهی از اصول صحیح ورزش و تحرک بدنی در مبتلایان به دیابت، می‌توانید مطلب زیر را بخوانید:

بیشتر بخوانید:

راهنمای ورزش کردن برای مبتلایان به دیابت

داروهای دیابت را قطع نکنید

• حتی اگر بیمار هستید و اشتها ندارید، مصرف انسولین و داروهای دیابت را ادامه دهید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد.

بهترین داروها برای سرماخوردگی و آنفولانزای افراد دیابتی کدامند؟

پزشکان معمولاً با توجه به نوع علائم، این داروها را برای افراد دیابتی پیشنهاد می‌کنند:

سرفه

بهترین انتخاب:

• داروی ضدسرفه دکسترومتورفان

گرفتگی و احتقان سینوس‌ها

بهترین انتخاب‌ها:

دکونژستانت‌ها مثل:

• سودوافدرین
• فنیل‌افرین
• فنیل‌پروپانول‌آمین

نکته مهم: در افراد دیابتی بهتر است این داروها با احتیاط بسیار بالا مصرف شوند یا از مصرف آن‌ها اجتناب شود. داروهای ضد احتقان با تحریک گیرنده‌های آدرنرژیک فشار خون را بالا می‌برند، تولید گلوکز در کبد را افزایش می‌دهند و قند خون را نیز بالا می‌برند. استفاده از اسپری‌های بینی سالین (نمکی) یا اسپری‌های استروئیدی بینی موضعی که اثر سیستمیک کمتری دارند گزینه‌های ایمن‌تری هستند.

خلط و تجمع ترشحات در مجاری تنفسی

بهترین انتخاب:

• داروی خلط‌آور گایافنزین

درد و تب

بهترین انتخاب‌ها:

• داروی ضد درد استامینوفن

NSAIDها مثل ایبوپروفن و ناپروکسن ممکن است فشار خون را بالا ببرند و برای افراد با مشکل کلیوی مناسب نیستند که استامینوفن به آنها ترجیح داده می شود.

آبریزش بینی و خارش چشم

بهترین انتخاب:

• آنتی‌هیستامین‌ها

کم‌خواب‌کننده‌تر:

• سیتریزین
• لوراتادین

خواب‌آورتر:

• کلروفنیرامین
• دیفن‌هیدرامین

داروهای ضداحتقان

داروهای خوراکی مثل:

• سودوافدرین
• فنیل‌افرین
• فنیل‌پروپانول‌آمین

آنتی‌هیستامین‌ها برای چه علائمی موثر هستند؟

• عطسه
• آبریزش بینی
• خارش بینی یا چشم‌ها
• ترشحات پشت حلق
• التهاب ملتحمه (قرمزی چشم)
• آلرژی فصلی

هنگام انتخاب داروی سرماخوردگی و آنفولانزا، به چه نکاتی توجه کنیم؟

برخی از داروهای سرماخوردگی، به ویژه شربت‌ها و داروهایی که طعم‌دار هستند، حاوی قند هستند و برای افراد مبتلا به دیابت مناسب نیستند. به همین دلیل حتماً باید برچسب دارو را بررسی کنید تا ببینید چه مقدار کربوهیدرات در آن وجود دارد.

اولویت بهتر برای افراد دیابتی:

• انتخاب داروهای بدون قند (Sugar-free)
• یا در صورت امکان انتخاب فرم قرص به‌جای شربت و محلول‌های خوراکی

اما اگر شرایط ایجاب کند که داروی حاوی قند مصرف شود:

• باید مقدار قند موجود در دارو را در برنامه تنظیم انسولین یا داروهای دیابت لحاظ کنید تا قند خون از کنترل خارج نشود.

نکته مهم: افرادی که پرفشاری خون دارند بهتر است از دکونژستانت‌ها دوری کنند، زیرا این داروها می‌توانند فشار خون را بالاتر ببرند. بسیاری از داروهای ضداحتقان، ماده‌ای به نام پسودوافدرین دارند که با تنگ کردن رگ‌های داخل بینی باعث رفع گرفتگی می‌شود. اما این ماده رگ‌های سراسر بدن را هم تنگ می‌کند و همین باعث افزایش بیشتر فشار خون می‌شود.

اگر ترجیح می‌دهید دارو مصرف نکنید یا فشار خون دارید می‌توانید از روش‌های ساده و مؤثر زیر کمک بگیرید:

• دوش آب گرم یا بخور دادن
• نوشیدن مایعات فراوان (برای رقیق شدن ترشحات)
• خوردن غذاهای تند (به‌صورت کنترل‌شده)
• این روش‌ها به باز شدن راه‌های هوایی کمک می‌کنند و فشار اضافه‌ای به بدن وارد نمی‌کنند.

افراد دیابتی‌ چگونه می‌توانند از سرماخوردگی و آنفولانزا پیشگیری کنند؟

پیشنهاد می‌کنیم برای اینکه کمتر بیمار شوید و جلوی پخش شدن میکروب‌ها را بگیرید، این نکات را در برنامه‌ روزانه‌ خود قرار دهید:

• شست‌وشوی صحیح دست‌ها

شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون یا استفاده از محلول‌های الکلی می‌تواند مقدار زیادی از میکروب‌ها را از بین ببرد و احتمال بیمار شدن را کاهش دهد.

• ضدعفونی کردن اشیای پرتماس

وسایلی که همیشه لمسشان می‌کنیم مثل دسته‌ در، کنترل تلویزیون، موبایل، صفحه‌کلید و … باید مرتب تمیز و ضدعفونی شوند تا آلودگی‌ منتقل نشود.

• رعایت آداب صحیح هنگام عطسه و سرفه

اگر عطسه یا سرفه دارید:

-داخل دستمال عطسه کنید یا بینی را پاک کنید (اگر دستمال در دسترس ندارید، داخل آرنج عطسه و سرفه کنید)

-بلافاصله دستمال را دور بیندازید.

-دست‌هایتان را بشویید.

• خودداری از لمس چشم، بینی و دهان با دست آلوده

این نواحی سریع‌ترین مسیر ورود میکروب‌ها به بدن هستند، پس اگر تازه دست‌ها را نشسته‌اید، صورتتان را لمس نکنید.

• دوری از افراد بیمار تا حد امکان

اگر کسی در اطراف شما سرما خورده یا عفونت دارد، بهتر است:

-تماس نزدیک را کم کنید.

-فاصله مناسب حفظ شود.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

اگر شما یا فرزندتان دیابت دارید و فکر می‌کنید دچار آنفولانزا یا سرماخوردگی شدید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید تا درمان زودتر شروع شود.

بزرگسالان

اگر علائم شما شدید است، چند روز ادامه داشته‌ یا تب‌تان قطع نمی‌شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین، موارد زیر را جدی بگیرید:

• مشکل در تنفس یا احساس تنگی نفس
• قند خون همیشه بالاتر از ۱۸۰ mg/dL است
• قند خون همیشه پایین‌تر از ۷۰ mg/dL است
• توانایی خوردن و نوشیدن را از دست داده‌اید
• تب بالاتر از ۱۰۱°F (حدود ۳۸/۳ درجه سانتی‌گراد)
• استفراغ یا اسهال که ادامه‌دار است

کودکان

در کودکان مبتلا به دیابت، در صورت مشاهده‌ موارد زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• مشکل در نفس کشیدن
• کبود شدن لب‌ها (نشانه‌ی کاهش اکسیژن)
• امتناع از خوردن یا نوشیدن
• درد گوش
• تب ۱۰۲°F (حدود ۳۸/۹ درجه سانتی‌گراد) یا بالاتر
• یا هر تب در نوزادان زیر ۲ ماه
• بی‌قراری یا خواب‌آلودگی غیرمعمول و شدید
• بدتر شدن علائم با گذشت زمان

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

تیم دارو دات‌کام توصیه می‌کند که اگر مبتلا به دیابت هستید، هنگام سرماخوردگی یا آنفولانزا انسولین و داروهای خود را قطع نکنید. باید قند خون را مرتب کنترل کنید، مایعات بیشتری بنوشید و اگر علائمشان شدید یا طولانی شد، حتماً با پزشک مشورت کنید.

همچنین، پیشنهاد می‌کنیم در انتخاب داروهای بدون نسخه، از محصولات بدون قند یا با قند پایین استفاده کنید. برچسب دارو را دقیق بخوانید تا از نوسانات شدید قند خون جلوگیری شود. توجه به این نکات به شما کمک می‌کند تا دوران بیماری را با خطر کمتر و بهبودی سریع‌تر پشت سر بگذارید.