علائم عفونت باکتریایی واژن و روش‌های پیشگیری و درمان آن

عفونت باکتریایی واژن چیست؟

عفونت باکتریایی واژن یا واژینوز باکتریال، زمانی رخ می‌دهد که تعادل طبیعی باکتری‌های واژن به هم می‌خورد و برخی باکتری‌ها بیش از حد رشد می‌کنند. در واژن سالم، باکتری‌های مفید و مضر در تعادل هستند، اما وقتی باکتری‌های مضر بر باکتری‌های مفید غلبه کنند، عفونت ایجاد می‌شود.

این عارضه ممکن است باعث ترشحات غیرطبیعی با بوی شبیه ماهی شود و گاهی خارش یا تحریک واژنی ایجاد کند، اما برخی افراد ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.

علائم و نشانه‌های عفونت باکتریایی واژن چیست؟

تا 84 درصد از افراد مبتلا به BV، هیچ علائمی ندارند. در صورت بروز علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ترشحات واژنی سفید مایل به خاکستری یا سبز رنگ
• ترشحات با بوی ماهی مانند، به ویژه پس از رابطه جنسی
• خارش یا تحریک واژن
• سوزش هنگام ادرار

علائم BV شبیه سایر عفونت‌ها است. برای تشخیص دقیق، مراجعه به پزشک متخصص زنان ضروری است.

علت عفونت باکتریایی واژن چیست؟

واژینوز باکتریایی به دلیل تغییر در تعادل طبیعی باکتری‌های موجود در واژن رخ می‌دهد. علت دقیق این تغییر به طور کامل مشخص نیست، اما موارد زیر می‌توانند دلایل عفونت باکتریایی واژن باشند:

• فعالیت جنسی؛
• تغییر شریک جنسی؛
• استفاده از آی‌یو‌دی IUD؛
• استفاده از محصولات معطر واژینال.

فعالیت‌هایی مانند دوش واژینال یا رابطه جنسی بدون محافظ، می‌توانند شیمی طبیعی واژن را تغییر و خطر BV را افزایش دهند.

آیا واژینوز باکتریایی مسری است؟

واژینوز باکتریایی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، اما فعالیت جنسی می‌تواند خطر ابتلا به این عفونت را افزایش دهد.

در واقع عفونت باکتریایی واژن یک بیماری مقاربتی نیست، هر چند ممکن است در اثر رابطه جنسی ایجاد شود. اما اگر به واژینوز باکتریایی مبتلا باشید، احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی بیشتر است.

این عفونت از طریق وان آب گرم، استخر یا توالت منتقل نمی‌شود و تماس با سطوح نیز باعث انتقال آن نمی‌شود. همچنین شما از طریق استفاده مشترک از ملافه، لباس، حوله یا وسایل شخصی فرد مبتلا، به واژینوز باکتریایی دچار نمی‌شوید.

انواع عفونت های واژن چیست؟

انواع عفونت‌های واژن می‌توانند توسط باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها یا ویروس‌ها ایجاد شوند. شایع‌ترین انواع آن عبارتند از:

• عفونت باکتریایی (BV)؛ ناشی از رشد بیش از حد باکتری است و باعث ترشحات خاکستری-سفید با بوی ماهی‌مانند می‌شود.
• عفونت قارچی (کاندیدا)؛ به دلیل رشد بیش از حد قارچ کاندیدا ایجاد می‌شود و علائم آن شامل خارش و ترشحات شبیه پنیر کاتیج است.
• کلامیدیا؛ کلامیدیا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقاربتی است و بیشترین شیوع را در افراد ۱۵ تا ۲۴ ساله دارد.
• تریکومونیازیس؛ تریکومونیازیس، عفونتی ناشی از انگل است که از طریق رابطه جنسی منتقل شده و ترشحات زرد-سبز کف‌آلود ایجاد می‌کند.
• واژینیت ویروسی؛ ناشی از ویروس‌هایی مانند هرپس یا HPV است که باعث زخم یا زگیل دردناک می‌شوند.
• واژینیت غیرعفونی؛ به دلیل تحریک واژن توسط مواد شیمیایی موجود در صابون‌ها یا دوش‌های واژینال ایجاد می‌شود.
• آتروفی واژن؛ به دلیل کاهش استروژن (معمولاً پس از یائسگی یا برداشتن تخمدان‌ها) رخ می‌دهد و باعث خشکی و تحریک‌پذیری واژن می‌شود.

تشخیص انواع واژینیت دشوار است، زیرا علائم مشابهی دارند و ممکن است همزمان چند نوع رخ دهد. برخی موارد نیز بدون علامت هستند. شایع‌ترین نوع واژینیت، عفونت باکتریایی واژن است.

عفونت باکتریایی واژن چقدر شایع است؟

براساس تحقیقات منتشر شده در منابع معتبر پزشکی، واژینوز باکتریایی، شایع‌ترین مشکل واژنی در زنان 15 تا 44 ساله است. حدود 35 درصد از زنان به آن مبتلا می‌شوند.

بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO):

متن انگلیسی:

BV prevalence varies across countries and population groups, but a recent systematic review and meta-analysis of the global BV prevalence among women of reproductive age range from 23–29%.

ترجمه متن:

شیوع عفونت باکتریایی واژن در کشورهای مختلف و گروه‌های جمعیتی متفاوت است، اما یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز اخیر نشان می‌دهد که شیوع جهانی BV در میان زنان در سنین باروری بین 23 تا 29 درصد است. (منبع)

یک مطالعه در مورد بررسی واژینیت در زنان ایرانی نشان داده است که شیوع عفونت باکتریایی واژن، 13.7 درصد است. از طرفی در همین مطالعه، آزمایشات پاراکلینیکی نشان داد که 23 درصد از زنانی کـه از بو بد ترشحات واژینال خود شکایت دارند، در واقع هیچ نوع عفونتی ندارند. (منبع)

چه کسانی ممکن است به عفونت باکتریایی واژن مبتلا شوند؟

هر زنی ممکن است به واژینوز باکتریایی مبتلا شود. این بیماری معمولا در افرادی که از نظر جنسی فعال هستند رخ می‌دهد و در افرادی که هرگز رابطه جنسی نداشته‌اند نادر است. برخی افراد ممکن است به طور طبیعی باکتری‌های ایجادکننده BV را بیش از حد تولید کنند. عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به عفونت باکتریایی واژن عبارتند از:

• بارداری
• عدم استفاده از کاندوم
• داشتن دستگاه داخل رحمی (IUD)
• داشتن شرکای جنسی متعدد
• استفاده از دوش واژینال
• مصرف آنتی‌بیوتیک

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دوش واژینال، می‌توانید مقاله «دوش واژینال چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟» را مطالعه کنید.

عوارض عفونت باکتریایی واژن چیست؟

عفونت باکتریایی واژن می‌تواند به عوارض مختلفی منجر شود، که این موضوع بر اهمیت تشخیص و مدیریت به‌موقع تاکید دارد. عوارض مرتبط با واژینوز باکتریال شامل موارد زیر است:

• افزایش خطر اندومتریت (endometritis) یا التهاب رحم و التهاب لوله‌های رحمی
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی (STIs) مانند HIV، ویروس هرپس سیمپلکس، کلامیدیا یا سوزاک
• افزایش خطر عفونت‌های پس از جراحی‌هایی مانند هیسترکتومی یا کورتاژ (D&C)
• پیامدهای نامطلوب بارداری، از جمله زایمان زودرس، پارگی زودرس کیسه آب و اندومتریت پس از زایمان
• ایجاد بیماری التهابی لگن (PID)
• افزایش خطر مننژیت نوزادی

آیا عفونت باکتریایی واژن خطرناک است؟

اگر واژینوز باکتریایی به طور کامل درمان نشود، ممکن است عود کند. واژینوز باکتریایی درمان‌نشده به ویژه در دوران بارداری خطرناک است. همچنین همانطور که گفتیم خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث سوزش، ترشحات غیرعادی و بوی تند واژن شود.

تشخیص عفونت باکتریایی واژن

برای تشخیص عفونت باکتریایی واژن، پزشک متخصص زنان ابتدا با پرسش درباره علائم فعلی، سوابق ابتلا به عفونت‌های قبلی و وضعیت فعالیت جنسی، اطلاعات لازم را جمع‌آوری می‌کند. مراحل بعدی تشخیص به شرح زیر است:

نکات مهم قبل از آزمایش تشخیص عفونت باکتریایی واژن

نکاتی که قبل از مراجعه برای انجام آزمایش باید رعایت کنید، عبارتند از:

• از شست‌وشوی داخل واژن (دوش واژینال) یا استفاده از اسپری‌های خوشبوکننده پرهیز کنید؛ زیرا این محصولات می‌توانند بوهای مرتبط با عفونت را پنهان کنند و حتی باعث تحریک و حساسیت واژن شوند.
• هنگام مراجعه، نباید در دوران قاعدگی باشید.

روش‌های درمان عفونت باکتریایی واژن

برای درمان واژینوز باکتریایی، باید به دکتر زنان مراجعه کنید و مو به مو، تجویزات او را اجرا کنید. برای درمان این مشکل، رویکردهای درمانی دارویی و غیر دارویی رایج عبارت است از:

داروهای عفونت باکتریایی واژن کدامند؟

برای درمان عفونت باکتریایی، معمولا داروهایی را که در جدول زیر آورده‌ایم، پزشک تجویز می‌کند:

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید:

متن انگلیسی:

It is best treated with the antibiotic metronidazole but efficacy of treatments for BV is low if not combined with lifestyle/risk reduction advice.

ترجمه متن:

بهترین درمان این بیماری استفاده از آنتی‌بیوتیک مترونیدازول است، اما اثربخشی درمان‌ها در صورت عدم رعایت توصیه‌های مربوط به تغییر سبک زندگی یا کاهش عوامل خطر کم خواهد بود. (منبع)

توصیه می‌شود که از شست‌وشوی بیش از حد واژن، دوش واژینال و استفاده از گیاهان یا محصولات داخل واژن خودداری کنند.

همچنین تاکید می‌کنیم که بسیار مهم است که دوره آنتی‌بیوتیک را کامل کنید و آن را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. قطع زودهنگام درمان به‌دلیل برطرف شدن علائم، خطر بازگشت واژینوز باکتریایی را افزایش می‌دهد.

توجه! لطفا در ذهن داشته باشید که تحت هیچ شرایطی، داروهای ذکر شده را بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.

آیا درمان خانگی برای عفونت باکتریایی واژن وجود دارد؟

هیچ محصول بدون نسخه‌ای برای درمان خانگی عفونت باکتریایی واژن وجود ندارد. از استفاده از دوش واژینال یا محصولاتی که برای عفونت‌های قارچی طراحی شده‌اند خودداری کنید، زیرا ممکن است وضعیت را بدتر کنند. برای درمان حتماً به پزشک زنان مراجعه کنید.

آیا عفونت باکتریایی واژن می‌تواند به خودی خود از بین برود؟

حدود 30 درصد از موارد واژینوز باکتریایی بدون درمان خودبه‌خود بهبود می‌یابند. با این حال، اگر علائمی دارید، باید به پزشک زنان مراجعه کنید؛ چرا که همانطور که اشاره کردیم ابتلا به واژینوز باکتریایی شما را مستعد ابتلا به بیماری‌های مقاربتی می‌کند و می‌تواند بر بارداری تأثیر بگذارد.

درمان عفونت باکتریایی واژن چه مدت طول می‌کشد؟

در بیشتر موارد، یک دوره آنتی‌بیوتیک که معمولاً تا هفت روز طول می‌کشد، عفونت را برطرف می‌کند. حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افراد ممکن است به یک دوره درمان دیگر نیاز داشته باشند.

آیا امکان دارد چندین بار به عفونت باکتریایی واژن مبتلا شوید؟

گاهی اوقات، عفونت باکتریایی واژن پس از درمان بازمی‌گردد و حتی ممکن است مزمن شود. تقریبا تا ۵۰ درصد از افرادی که به واژینوز باکتریایی مبتلا می‌شوند، ممکن است بیماری در آن‌ها مجددا عود کند. این عود می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:

• پاسخ نامناسب بدن به درمان
• درمان ناقص و باقی ماندن باکتری‌ها
• ابتلای مجدد

اگر بیماری بیش از ۴ بار در سال عود کند، پزشک ممکن است ژل آنتی‌بیوتیک برای استفاده داخل واژن تجویز کند. این درمان می‌تواند چند ماه ادامه یابد تا احتمال بازگشت بیماری کاهش یابد.

در صورتی که از آی‌یو‌دی (IUD) استفاده می‌کنید و عفونت مکررا بازمی‌گردد، بهتر است با پزشک خود درباره تغییر روش پیشگیری از بارداری مشورت کنید.

برای عفونت باکتریایی واژن چه بخوریم؟

برخی غذاها و مکمل‌ها می‌توانند به حفظ سلامت واژن کمک کنند. پروبیوتیک‌ها به رشد باکتری‌های مفید واژن کمک می‌کنند و غذاهای پر فیبر ممکن است از عفونت‌های واژنی مانند واژینوز باکتریایی (BV) پیشگیری کنند.

کیفیت کلی رژیم غذایی شما نیز بر سلامت واژن تأثیر می‌گذارد. برای مثال، رژیم غذایی سرشار از غذاهای فرآوری‌شده ممکن است تعادل pH واژن را به هم بزند و خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را افزایش دهد.

پروبیوتیک‌ها

یک بررسی در سال ۲۰۱۹ نشان داد که درمان با پروبیوتیک‌ها ممکن است فواید کوتاه‌مدت و بلندمدت در درمان واژینوز باکتریایی داشته باشد. با این حال، پروبیوتیک‌های طبیعی نیز می‌توانند به حفظ کلونی باکتریایی سالم در واژن کمک کنند. این مواد غذایی شامل موارد زیر هستند:

• ماست
• غذاهای تخمیرشده
• برخی از پنیرهای کاتیج
• کفیر

آیا سرکه سیب برای درمان عفونت باکتریایی واژن موثر است؟

برخی افراد ادعا می‌کنند که سرکه سیب می‌تواند به درمان واژینوز باکتریایی کمک کند. اما باید توجه داشت که این ادعاها غیرمستند هستند و هیچ شواهدی برای اثبات آن‌ها وجود ندارد.

درمان‌های خانگی ممکن است برای برخی افراد مفید باشد، اما نباید جایگزین برنامه‌های درمانی مبتنی بر شواهد علمی شوند. افرادی که مایل به استفاده از درمان‌های خانگی هستند، باید ابتدا با پزشک مشورت کنند.

کدام غذاها می‌توانند بر بوی واژن اثر گذارند؟

بوی واژن به عوامل مختلفی بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی شواهد نشان می‌دهند که غذاهای فرآوری‌شده و غذاهای حاوی قندهای افزوده می‌توانند خطر ابتلا به واژینوز باکتریایی را افزایش دهند که این امر بر بوی واژن تأثیر می‌گذارد.

سایر غذاها و نوشیدنی‌هایی که ممکن است بوی واژن را تغییر دهند عبارتند از:

• الکل
• قهوه
• ماهی
• سیر
• گوشت
• غذاهای تند

راه‌های پیشگیری عفونت باکتریایی واژن چیست؟

نمی‌توان واژینوز باکتریایی را به‌طور کامل پیشگیری کرد، اما با رعایت اقدامات زیر می‌توانید خطر ابتلا را کاهش دهید:

• از دوش واژینال خودداری کنید.
• از تماس واژن با هر چیزی که با مقعد در تماس بوده است جلوگیری کنید؛ به عنوان مثال دستمال توالت می‌تواند باکتری‌های موجود در مدفوع را به واژن منتقل کند.
• فقط یک شریک جنسی داشته باشید.
• از کاندوم لاتکس استفاده کنید.
• لباس زیر نخی یا با آستر نخی بپوشید. باکتری‌ها در محیط‌های مرطوب رشد می‌کنند؛ پارچه نخی به جذب رطوبت کمک می‌کند.

برای تسکین علائم و جلوگیری از بازگشت واژینوز باکتریایی، این اقدامات را انجام دهید:

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• تغییر رنگ یا قوام ترشحات واژن
• بوی غیرمعمول ترشحات واژن
• خارش، سوزش، تورم یا درد در ناحیه واژن

برای عفونت باکتریایی واژن پیش چه دکتری بروم؟

برای درمان عفونت باکتریایی واژن، باید به متخصص زنان مراجعه کنید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

اگرچه عفونت باکتریایی واژن یک عفونت خفیف است، اما می‌تواند شما را در برابر بیماری‌های جدی‌تر آسیب‌پذیر کند. اگر متوجه چیز غیرعادی در ترشحات واژن خود شدید، در مراجعه به پزشک زنان تردید نکنید. پزشک شما می‌تواند با تجویز آنتی‌بیوتیک، واژینوز باکتریایی را درمان کند.

اگر سوالی دارید، در انتها بپرسید تا پزشک، پاسخ دهد.