آیا ضربان قلب ۵۰ خطرناک است؛ چه زمانی نیاز به درمان دارد؟
نمی توان پاسخ قطعی در این مورد داد؛ برای یک فرد سالم یا ورزشکار در حالت استراحت ضربان قلب ۵۰ در دقیقه ممکن است طبیعی باشد، زمانی این ضربان قلب خطرناک تلقی می‌شود که با علائمی مانند سرگیجه، ضعف یا تنگی نفس همراه باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
در این مقاله از دارو دات کام، این موضوع را به طور کامل بررسی می‌کنیم.
آیا ضربان قلب ۵۰ خطرناک است؟
نمی‌توان با یک کلمه آری یا نه به طور قاطع به این سؤال پاسخ داد. پاسخ به این سؤال به شرایط فردی شما بستگی دارد. ضربان قلب ۵۰ در برخی افراد کاملاً طبیعی و نشانه سلامت است، در حالی که در افراد دیگر ممکن است نیاز به بررسی پزشکی داشته باشد.
مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه کنید، وجود یا عدم وجود علائم خاصی است که بدن شما نشان می‌دهد.
چه زمانی ضربان قلب ۵۰ طبیعی و بی‌خطر است؟
برای بسیاری از افراد، به‌خصوص آن‌هایی که سبک زندگی فعالی دارند، ضربان قلب ۵۰ یا حتی پایین‌تر در حالت استراحت، یک وضعیت کاملاً نرمال و سالم محسوب می‌شود.
این ضربان قلب به طور خاص در این گروه‌ها شایع است:
- ورزشکاران و افراد بسیار فعال: قلب یک ورزشکار حرفه‌ای یا فردی که به طور منظم ورزش‌های سنگین و استقامتی انجام می‌دهد، بسیار کارآمد و قوی است. به همین دلیل، قلب این افراد در هر ضربه، مقدار خون بیشتری پمپ می‌کند که به آن حجم ضربه‌ای گفته می‌شود. به بیان ساده‌تر، قلب برای تأمین اکسیژن و خون مورد نیاز بدن، به تعداد ضربات کمتری نیاز دارد. به همین دلیل، ضربان قلب در حالت استراحت این افراد می‌تواند به‌راحتی به محدوده ۴۰ تا ۵۰ ضربه در دقیقه کاهش پیدا کند و این اتفاق نه‌تنها خطرناک نیست، بلکه یک شاخص مهم برای سلامت قلبی و عروقی آنها محسوب می‌شود.
- هنگام خواب: در طول شب و زمانی که خواب هستید، بدن وارد حالت استراحت عمیق می‌شود. در این شرایط، ضربان قلب به طور طبیعی کند می‌شود تا انرژی بدن حفظ شود و اندام‌ها استراحت کنند. به همین دلیل، مشاهده ضربان قلب در محدوده ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه در حین خواب، کاملاً عادی است و جای هیچ نگرانی ندارد.
- جوانان و افراد سالم: حتی اگر ورزشکار حرفه‌ای هم نباشید، درصورتی‌که از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشید، ضربان قلب استراحت شما می‌تواند کمی پایین‌تر از ۶۰ ضربه در دقیقه باشد. این اتفاق نشان‌دهنده سلامت قلب شما است و نیازی به درمان یا مداخله پزشکی ندارد؛ به شرطی که هیچ‌گونه علامت نگران‌کننده‌ای نداشته باشید.
چه زمانی ضربان قلب ۵۰ می‌تواند خطرناک باشد؟
اگر ضربان قلب پایین شما با علائم خاصی همراه باشد، ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد. این علائم زمانی رخ می‌دهند که ضربان قلب به‌قدری کند می‌شود که نمی‌تواند خون و اکسیژن کافی را به مغز و سایر اندام‌های بدن برساند.
در این شرایط، ضربان قلب ۵۰ ممکن است خطرناک تلقی شود و شما باید هر چه سریع‌تر به پزشک خود مراجعه کنید. این علائم هشداردهنده شامل موارد زیر هستند:
- سرگیجه یا احساس سبکی سر
- ضعف و خستگی غیرمعمول
- تنگی نفس
- درد یا فشار در قفسه سینه
- احساس گیجی یا مشکل در تمرکز
- غش کردن یا احساس غش
برای بررسی اینکه آیا ضربان قلب بالای ۹۰ می‌تواند نگران‌کننده باشد یا نه، مقاله زیر را بخوانید.
ضربان قلب پایین چند است؟
از نظر پزشکی، به ضربان قلب پایین، برادی‌کاردی گفته می‌شود. برادی‌کاردی به‌طورکلی به هر بازه تعداد ضربان قلب در حالت استراحت کمتر از ۶۰ ضربه در دقیقه گفته می‌شود. بااین‌حال، همان‌طور که اشاره شد، این بسته به شرایط فردی می‌تواند متفاوت باشد.
ضربان قلب پایین می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و هر کدام از آنها دلایل و شرایط متفاوتی دارند. به عنوان مثال، یکی از شایع‌ترین انواع برادی‌کاردی، برادی‌کاردی سینوسی است که در آن ریتم کند قلب از گره سینوسی (پیس میکر طبیعی قلب) آغاز می‌شود. این نوع در ورزشکاران بسیار فعال کاملاً عادی است و به‌هیچ‌عنوان نشانه بیماری نیست.
- به‌طورکلی، محدوده استاندارد ضربان قلب برای بزرگسالان معمولی در حالت استراحت، بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است
- در مقابل، برای ورزشکاران و افراد بسیار فعال، ضربان قلب پایین‌تر، معمولاً بین ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه، نشانه کارایی و سلامت بیشتر قلب محسوب می‌شود.
- همچنین، طبیعی است که در طول خواب، ضربان قلب به طور طبیعی برای استراحت بدن کاهش یابد و به محدوده ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه برسد.
ضربان قلب ۴۰ تا ۵۰ ممکن است برای یک فرد غیرورزشکار در طول روز نگران‌کننده باشد، اما برای یک دونده استقامتی در حالت استراحت، نشانه بسیار خوبی است.
آیا محدوده ضربان قلب پایین با سن یا فعالیت تغییر می‌کند؟
بله محدوده ضربان قلب با سن و سطح فعالیت بدنی فرد تغییر می‌کنند. این تغییرات فیزیولوژیکی در طول زمان رخ می‌دهند.
برای آگاهی از ضربان قلب طبیعی در سنین مختلف، پیشنهاد می‌شود مطلب زیر را مطالعه کنید:
1. تأثیر فعالیت بدنی بر ضربان قلب
یکی از بزرگ‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ضربان قلب استراحت، میزان فعالیت بدنی شماست. هرچه بیشتر ورزش کنید، قلبتان قوی‌تر و کارآمدتر می‌شود. این فرایند باعث می‌شود که قلب در هر ضربه، خون بیشتری را پمپ کند و در نتیجه برای تأمین نیازهای بدن، به تعداد ضربات کمتری در دقیقه نیاز داشته باشد.
این پدیده، توضیح می‌دهد که چرا یک ورزشکار حرفه‌ای می‌تواند ضربان قلب استراحت بسیار پایینی داشته باشد و درعین‌حال، عملکرد بدنی فوق‌العاده‌ای از خود نشان دهد. به همین دلیل، پزشکان اغلب از ضربان قلب استراحت به‌عنوان یک شاخص مهم برای سطح آمادگی جسمانی و سلامت کلی قلب استفاده می‌کنند.
2. تأثیر سن بر ضربان قلب
با افزایش سن، سیستم الکتریکی طبیعی قلب که وظیفه تنظیم ضربان را بر عهده دارد، ممکن است به طور طبیعی کندتر شود. این موضوع می‌تواند به بروز برادی‌کاردی در افراد مسن منجر شود.
از سوی دیگر، با بالا رفتن سن، ظرفیت قلب برای رسیدن به حداکثر ضربان در طول فعالیت‌های بدنی نیز کاهش می‌یابد. به همین دلیل، محدوده ضربان قلب هدف برای ورزش کردن در افراد مسن‌تر، پایین‌تر از جوانان است.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که اگرچه یک ضربان قلب ۵۰ در یک فرد جوان و فعال، ممکن است نشانه کارایی بالا باشد، اما همین ضربان در یک فرد مسن ممکن است نیاز به بررسی بیشتری برای اطمینان از عدم وجود مشکل زمینه‌ای داشته باشد.
عوامل دیگر
علاوه بر فعالیت بدنی و سن، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر ضربان قلب تأثیر بگذارند:
- استرس و وضعیت عصبی: سیستم عصبی بدن نقش مهمی در تنظیم ضربان قلب دارد.
- هورمون‌ها: تغییرات هورمونی می‌توانند ضربان قلب را تحت‌تأثیر قرار دهند.
- وضعیت آب‌رسانی بدن: کم‌آبی می‌تواند باعث افزایش ضربان قلب شود.
- داروها و بیماری‌ها: برخی داروها یا بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند بر ضربان قلب شما تأثیر بگذارند.
چه چیزی باعث ضربان قلب پایین می‌شود؟
دلایل ضربان قلب پایین را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد:
۱. مشکلات در سیستم الکتریکی قلب
شایع‌ترین دلیل برادی‌کاردی، اختلال در پیس میکر طبیعی قلب یا همان گره سینوسی است که مسئول ایجاد و تنظیم ضربان قلب است. همچنین ممکن است مشکلی در کابل‌های الکتریکی قلب وجود داشته باشد که وظیفه انتقال پیام‌های الکتریکی را بر عهده دارند.
این وضعیت به بلوک قلبی معروف است و باعث می‌شود که ارتباط بین بخش‌های بالایی و پایینی قلب مختل شود و در نتیجه ضربان قلب کند شود. این مشکلات می‌توانند ناشی از افزایش سن، بیماری‌های قلبی مادرزادی یا آسیب‌های ناشی از یک حمله قلبی باشند.
۲. بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ای
گاهی اوقات، ضربان قلب پایین می‌تواند نشانه یک بیماری در بخشی دیگر از بدن باشد که به طور غیرمستقیم بر عملکرد قلب تأثیر می‌گذارد. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:
- کم‌کاری تیروئید: غده تیروئید مسئول تنظیم سوخت‌وساز بدن است و کم‌کاری آن می‌تواند باعث کاهش ضربان قلب شود.
- عفونت‌ها یا التهاب قلب: عفونت در بافت قلب (میوکاردیت) یا بیماری‌های التهابی مانند لوپوس و تب روماتیسمی می‌توانند بر عملکرد سیستم الکتریکی قلب تأثیر بگذارند.
- آپنه خواب: این بیماری که باعث قطع تنفس در طول خواب می‌شود، می‌تواند باعث کند شدن ضربان قلب در شب شود.
- عدم تعادل الکترولیت‌ها: عدم تعادل برخی مواد شیمیایی مهم در خون، مانند پتاسیم یا کلسیم، می‌تواند بر ریتم قلب تأثیر بگذارد.
۳. مصرف داروها
برخی داروها، به‌ویژه آن‌هایی که برای درمان فشارخون بالا یا مشکلات قلبی استفاده می‌شوند، می‌توانند به‌عنوان یک عارضه جانبی، ضربان قلب را کاهش دهند.
داروهای مسدودکننده بتا (بتا بلاکرها) از جمله معروف‌ترین داروهایی هستند که می‌توانند باعث کاهش ضربان قلب شوند. اگر از این داروها استفاده می‌کنید و ضربان قلبتان پایین است، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر نگران ضربان قلب پایین خود هستید، مراجعه به پزشک می‌تواند به تعیین علل آن کمک کند. پزشک شما ابتدا در مورد فعالیت‌های معمول شما سؤال می‌کند و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
آنها ممکن است از الکتروکاردیوگرام (EKG) برای اندازه‌گیری سیگنال‌های الکتریکی قلب شما استفاده کنند تا ببینند که آیا آنها به‌درستی کار می‌کنند یا خیر. استفاده از مانیتور ۲۴ ساعته همچنین می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا عملکرد قلب شما را در طول زمان بررسی کند.
هنگامی که پزشک تصمیم می‌گیرد که شما ممکن است به درمان نیاز داشته باشید، سعی می‌کند داروها یا سایر بیماری‌های از پیش موجود را به‌عنوان علت رد کند. گاهی اوقات، تغییر داروها یا استراتژی‌های مشابه می‌تواند مشکل را حل کند.
دکتر بائز – اسکودرو می‌گوید: در صورت نبودن دلیل زمینه‌ای، کاشت ضربان‌ساز از طریق جراحی کم تهاجمی تنها گزینه برای افزایش سرعت ضربان قلب شماست.
اما او خاطرنشان می‌کند که برادی‌کاردی اغلب یک وضعیت اورژانسی نیست، بنابراین پزشکان زمان کافی برای انتخاب درمان مناسب دارند.
دکتر بائز – اسکودرو می‌گوید: “به‌طورکلی، برادی‌کاردی به ما زمان می‌دهد تا وضعیت را ارزیابی کنیم و اگر بیماری دیگری مسئول باشد، آن را رد کنیم.” «سپس، در صورت نیاز می‌توانیم داروها را تنظیم کنیم یا اقدامات دیگری انجام دهیم.»
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
ضربان قلب ۵۰ در دقیقه در بسیاری موارد نگران‌کننده نیست و می‌تواند نشانه سلامت و کارآمدی قلب شما باشد، به‌خصوص اگر علائمی نداشته و سبک زندگی فعالی داشته باشید.
اگر با وجود ضربان قلب پایین، احساس خوبی دارید و هیچ علامتی ندارید، نیازی به نگرانی نیست. اما اگر علائم نگران‌کننده‌ای را تجربه می‌کنید، حتی اگر ضربان قلبتان در محدوده طبیعی باشد، لطفاً این موضوع را جدی بگیرید و با پزشک خود صحبت کنید.
