ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف چقدر است؟ جدول کامل براساس سن
ضربان قلب نرمال افراد بالای ۱۸ سال و بزرگسالان در حال استراحت بین ۶۰ تا ۱۰۰ است. این عدد در کودکان متفاوت است و ضربان قلب نرمال کودکان ۳ تا ۴ ساله بین ۸۰ تا ۱۲۰ در دقیقه، کودکان ۵ تا ۹ ساله ۷۵ تا ۱۱۰ در دقیقه است.
در این مقاله از دارو دات کام، به‌صورت کامل و دقیق ضربان قلب نرمال برای سنین مختلف را توضیح می‌دهیم.
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت چقدر است؟
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت که به آن RHR هم گفته می‌شود، تعداد دفعاتی است که قلب شما در یک دقیقه، در حالتی که کاملاً آرام و بدون فعالیت هستید، می‌تپد. این عدد یک معیار مهم برای سنجش سلامت قلب شماست. همان‌طور که در ادامه می‌بینید، این عدد بسته به سن افراد بسیار متفاوت است.
به دلیل تفاوت‌های قابل‌توجه بین کودکان و بزرگسالان، اطلاعات ضربان قلب را در دو جدول مجزا ارائه می‌دهیم تا کاملاً واضح و قابل فهم باشند. لطفاً توجه داشته باشید که این ارقام، راهنماهای عمومی هستند و ضربان قلب هر فرد ممکن است کمی متفاوت باشد.
| گروه سنی | ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت (ضربه در دقیقه) |
| بزرگسالان (18 سال به بالا) | 60 تا 100 |
| نوجوانان (13 تا 18 سال) | 60 تا 100 |
| کودکان در سنین مدرسه (6 تا 12 سال) | 75 تا 118 |
| کودکان پیش‌دبستانی (3 تا 5 سال) | 80 تا 120 |
| کودکان نوپا (1 تا 2 سال) | 98 تا 140 |
| نوزادان (4 هفته تا 1 سال) | 100 تا 180 |
| نوزادان تازه متولد شده (تولد تا 4 هفته) | 100 تا 205 |
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای بزرگسالان
همان‌طور که در جدول بالا مشاهده کردید، محدوده طبیعی ضربان قلب استراحت برای اکثر بزرگسالان بین ۶۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است.
اما این عدد یک محدوده کلی است و عوامل مختلفی می‌توانند بر آن تأثیر بگذارند. به‌عنوان یک اصل کلی، ضربان قلب استراحت در انتهای پایین این محدوده، یعنی نزدیک به ۶۰، معمولاً نشانه سلامت بهتر قلب و تناسب اندام است. این به این دلیل است که قلب شما برای پمپاژ خون کافی در بدن، با هر ضربان، تلاش کمتری می‌کند.
این به آن معناست که قلب شما قوی و کارآمد است و با هر ضربه، مقدار بیشتری خون پمپاژ می‌کند. این وضعیت به‌خصوص در ورزشکاران حرفه‌ای بسیار شایع است؛ به‌طوری‌که ضربان قلب استراحت آنها می‌تواند تا ۴۰ ضربه در دقیقه نیز پایین بیاید. این رقم برای یک فرد غیر ورزشکار ممکن است نگران‌کننده باشد، اما برای آنها نشانه‌ای از یک قلب فوق‌العاده سالم است.
یک نکته دیگر که شاید برایتان جالب باشد، تفاوت‌های جزئی در ضربان قلب بین جنسیت‌هاست. بر اساس تحقیقات، زنان به دلیل تفاوت در اندازه قلب و عوامل هورمونی، معمولاً ضربان قلب استراحت کمی بالاتر از مردان دارند.
ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت برای کودکان
اگر ضربان قلب کودکتان را اندازه‌گیری کرده‌اید و دیده‌اید که بسیار بالاتر از ضربان قلب یک بزرگسال است، لطفاً نگران نشوید. این یک پدیده کاملاً طبیعی است و نشان‌دهنده رشد و سلامت آن‌هاست. قلب کودکان باید سریع‌تر بتپد تا بتواند اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز بدن کوچک و در حال رشد آنها را تأمین کند. در واقع، هر چه سن کمتر باشد، ضربان قلب بیشتر است.
در ادامه، جدول دقیق‌تری را برای ضربان قلب طبیعی کودکان ارائه می‌دهیم. این ارقام نشان می‌دهند که چگونه با بزرگ شدن کودک، ضربان قلب او به تدریج کاهش می‌یابد و به محدوده بزرگسالان نزدیک می‌شود. همچنین توجه داشته باشید که ضربان قلب نوزادان و کودکان نوپا در هنگام خواب، معمولاً کمتر از زمانی است که بیدار هستند.
| گروه سنی | محدوده ضربان قلب طبیعی (ضربه در دقیقه) |
| نوزادان تازه متولد شده (تولد تا 4 هفته) | 100 تا 205 |
| نوزادان (4 هفته تا 1 سال) | 100 تا 180 |
| کودکان نوپا (1 تا 3 سال) | 98 تا 140 |
| کودکان پیش‌دبستانی (3 تا 5 سال) | 80 تا 120 |
| کودکان در سنین مدرسه (6 تا 12 سال) | 75 تا 118 |
| نوجوانان (13 تا 18 سال) | 60 تا 100 |
برای بررسی اینکه آیا ضربان قلب بالای ۹۰ می‌تواند نگران‌کننده باشد یا نه، مقاله زیر را بخوانید.
عواملی که می‌توانند بر ضربان قلب در حالت استراحت تأثیر بگذارند؟
ضربان قلب طبیعی شما یک عدد ثابت و مطلق نیست و تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار می‌گیرد.
- سطح تناسب اندام: همان‌طور که قبلاً اشاره شد، هر چه از نظر فیزیکی فعال‌تر باشید و قلب قوی‌تری داشته باشید، ضربان قلب استراحت شما پایین‌تر خواهد بود. این به این دلیل است که قلب شما برای پمپاژ خون کافی به بدن، با هر ضربان، تلاش کمتری می‌کند.
- وضعیت روانی و استرس: استرس، اضطراب و هیجان می‌توانند به طور موقت ضربان قلب را بالا ببرند. این واکنش طبیعی بدن به نام پاسخ جنگ یا گریز باعث ترشح هورمون‌هایی می‌شود که قلب را برای مقابله با یک موقعیت استرس‌زا آماده می‌کنند. در نتیجه، اگر ضربان قلب خود را در یک روز پرتنش اندازه‌گیری کنید، احتمالاً عدد بالاتری را مشاهده خواهید کرد.
- وضعیت آب بدن (هیدراتاسیون): کمبود آب بدن می‌تواند باعث غلیظ‌تر شدن خون شود. در این شرایط، قلب باید سخت‌تر کار کند تا خون را در بدن به گردش درآورد که منجر به افزایش ضربان قلب می‌شود.
- دمای هوا: قرار گرفتن در آب و هوای گرم و مرطوب باعث می‌شود قلب سخت‌تر کار کند تا دمای بدن را تنظیم کند که این موضوع می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد.
- بیماری یا عفونت: زمانی که بدن با یک بیماری، عفونت یا تب در حال مبارزه است، نیاز به اکسیژن بیشتری پیدا می‌کند. در نتیجه، قلب باید سریع‌تر بتپد تا این نیاز را برطرف کند.
- مصرف مواد: مصرف محرک‌هایی مانند کافئین (موجود در قهوه، چای و نوشابه) و نیکوتین (موجود در سیگار) می‌تواند به طور موقت ضربان قلب را بالا ببرد. همچنین، مصرف سنگین و مکرر الکل می‌تواند به ریتم نامنظم قلب منجر شود.
- داروها: برخی داروها می‌توانند ضربان قلب را تحت‌تأثیر قرار دهند. برای مثال، داروهای مسدودکننده بتا (بتا – بلاکرها) ضربان قلب را کاهش می‌دهند، درحالی‌که برخی داروهای سرماخوردگی ممکن است آن را افزایش دهند.
- وضعیت‌های پزشکی: برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند پرکاری تیروئید و کم‌خونی می‌توانند باعث افزایش ضربان قلب شوند که با درمان مناسب، قابل کنترل هستند.
همان‌طور که می‌بینید، نوسانات ضربان قلب می‌تواند دلایل بی‌ضرر و موقتی داشته باشد. نکته مهم این است که تفاوت بین یک تغییر موقت و یک الگوی مداوم را درک کنید. اگر ضربان قلب شما به طور مداوم خارج از محدوده طبیعی است و دلیل واضحی برای آن پیدا نمی‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
چگونه ضربان قلب خود را بررسی کنید؟
برای اینکه دقیق‌ترین نتیجه را در اندازه‌گیری ضربان قلب خود به دست آورید، بهتر است این کار را در حالت استراحت کامل انجام دهید. بهترین زمان برای اندازه‌گیری ضربان قلب استراحت، صبح زود، قبل از اینکه از رختخواب بلند شوید یا قهوه صبحگاهی خود را بنوشید، است. در این زمان، بدن شما کاملاً آرام است و هیچ عاملی مانند فعالیت فیزیکی یا استرس بر ضربان قلب شما تأثیر نمی‌گذارد.
برای اندازه‌گیری ضربان قلب خود، می‌توانید به روش زیر عمل کنید:
- آماده‌سازی: به مدت حداقل ۵ تا ۱۰ دقیقه آرام بنشینید یا دراز بکشید.
- محل اندازه‌گیری: برای پیدا کردن ضربان قلب خود، دو محل اصلی وجود دارد:
- مچ دست: کف دست خود را رو به بالا بگیرید. با نوک انگشتان اشاره و میانی دست دیگر، نبض خود را در نزدیکی پایه انگشت شست، در قسمت داخلی مچ دست پیدا کنید.
- گردن: نوک انگشتان اشاره و میانی خود را در فرورفتگی کنار نای، روی گردن قرار دهید.
- شروع اندازه‌گیری: هنگامی که نبض خود را پیدا کردید، یک ساعت را نگاه کنید و تعداد ضربان‌ها را در ۳۰ ثانیه بشمارید.
- محاسبه: عددی را که در ۳۰ ثانیه به دست آورده‌اید، در ۲ ضرب کنید تا ضربان قلب شما در یک دقیقه به دست آید.
به یاد داشته باشید که هرگز برای اندازه‌گیری نبض از انگشت شست خود استفاده نکنید، زیرا شست خودش نبض دارد و ممکن است باعث اشتباه در شمارش شود. این روش ساده به شما کمک می‌کند تا به طور منظم وضعیت سلامت قلب خود را زیر نظر داشته باشید.
حداکثر ضربان قلب چند است؟
ضربان قلب، فقط در حالت استراحت مهم نیست. حداکثر ضربان قلب (MHR) نیز یک معیار کلیدی است؛ به‌خصوص زمانی که ورزش می‌کنید. حداکثر ضربان قلب، بالاترین سرعتی است که قلب شما می‌تواند هنگام فعالیت فیزیکی شدید به آن برسد. دانستن این عدد به شما کمک می‌کند تا در محدوده ایمن و مؤثر ورزش کنید.
ساده‌ترین راه برای محاسبه تقریبی حداکثر ضربان قلب، استفاده از یک فرمول عمومی است: ۲۲۰ منهای سن شما. مثلاً اگر ۴۰ سال دارید، حداکثر ضربان قلب شما تقریباً ۱۸۰ ضربه در دقیقه خواهد بود.
علاوه بر این، محدوده ضربان قلب هدف (Target Heart Rate Zone) نیز وجود دارد که معمولاً بین ۵۰ تا ۸۵ درصد حداکثر ضربان قلب شماست و نشان‌دهنده محدوده‌ای است که قلب شما در آن بیشترین سود را از ورزش می‌برد.
در جدول زیر، محدوده ضربان قلب هدف و حداکثر ضربان قلب برای سنین مختلف را مشاهده می‌کنید:
| سن (سال) | محدوده ضربان قلب هدف (50% تا 85%) (ضربه در دقیقه) | حداکثر ضربان قلب (100%) (ضربه در دقیقه) |
| 20 | 100 تا 170 | 200 |
| 30 | 95 تا 162 | 190 |
| 35 | 93 تا 157 | 185 |
| 40 | 90 تا 153 | 180 |
| 45 | 88 تا 149 | 175 |
| 50 | 85 تا 145 | 170 |
| 55 | 83 تا 140 | 165 |
| 60 | 80 تا 136 | 160 |
| 65 | 78 تا 132 | 155 |
| 70 | 75 تا 128 | 150 |
| 75 | 73 تا 123 | 145 |
| 80 | 70 تا 119 | 140 |
ضربان قلب خطرناک چند است؟
ضربان قلب شما به طور طبیعی در طول روز و بر اساس فعالیت‌هایتان تغییر می‌کند، اما اگر به طور مداوم و بدون دلیل مشخصی بسیار بالا یا بسیار پایین باشد، می‌تواند نشانه یک مشکل زمینه‌ای در سلامت قلب باشد.
برای بزرگسالان، دو اصطلاح مهم وجود دارد:
- تاکی‌کاردی (Tachycardia): زمانی که ضربان قلب در حالت استراحت به طور مداوم بالاتر از ۱۰۰ ضربه در دقیقه باشد.
- برادی‌کاردی (Bradycardia): زمانی که ضربان قلب در حالت استراحت به طور مداوم پایین‌تر از ۶۰ ضربه در دقیقه باشد.
این ارقام به‌خودی‌خود لزوماً خطرناک نیستند، بلکه نشانه‌هایی هستند که باید به آنها توجه کرد. برای مثال، یک ورزشکار حرفه‌ای ممکن است ضربان قلب استراحت زیر ۶۰ داشته باشد و این کاملاً طبیعی و نشان‌دهنده سلامت بالای قلب اوست.
در مقابل، ضربان قلب بالای ۱۰۰ در فردی که تازه دویده، طبیعی است. نکته مهم، تداوم و همراهی این اعداد با علائم دیگر است.
اگر ضربان قلب شما به طور ناگهانی و غیرعادی بالا یا پایین رفت و با یک یا چند مورد از علائم زیر همراه بود، این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل جدی باشد و باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید:
- تنگی نفس یا مشکل در تنفس
- درد، فشار یا احساس ناراحتی در قفسه سینه
- احساس سرگیجه، سبکی سر یا غش کردن
- احساس ضربان‌های نامنظم یا بال‌بال زدن در سینه
- ضعف یا ناتوانی ناگهانی در انجام فعالیت‌های روزمره
- درد شدید در بازو، شانه، گردن یا فک
- سردرد ناگهانی و شدید
در واقع، این علائم نشان می‌دهند که قلب شما نمی‌تواند خون کافی و اکسیژن موردنیاز بدن را تأمین کند و بدن شما در حال ارسال سیگنال‌های خطر است؛ بنابراین، توجه به ترکیب ضربان قلب و این علائم، کلید تشخیص وضعیت اورژانسی است.
برای آگاهی بیشتر از علل ایجاد درد قفسه سینه، مطلب زیر را بخوانید:
با چه ضربان قلبی باید به اورژانس مراجعه کنید؟
وقتی صحبت از سلامت قلب به میان می‌آید، همیشه بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید. اگرچه تغییرات جزئی در ضربان قلب معمولاً جای نگرانی ندارد، اما برخی علائم و شرایط وجود دارند که نیاز به مراجعه فوری به اورژانس را نشان می‌دهند. این علائم به این معنا هستند که قلب شما قادر به پمپاژ کافی خون برای تأمین نیازهای بدن نیست و در نتیجه، ممکن است دچار عوارض جدی مانند حمله قلبی یا سکته شوید.
مهم‌ترین علائمی که در صورت همراهی با تغییر ضربان قلب، به معنی یک وضعیت اورژانسی هستند:
- درد یا فشار شدید در قفسه سینه که ناگهان شروع می‌شود و ممکن است به بازو، شانه یا فک شما نیز کشیده شود
- تنگی نفس ناگهانی که پس از استراحت نیز ادامه می‌یابد
- احساس سرگیجه شدید، سبکی سر یا غش کردن به‌خصوص اگر به‌صورت ناگهانی رخ دهد
- احساس تپش قلب نامنظم در قفسه سینه
- ناتوانی ناگهانی در انجام فعالیت‌های عادی که قبلاً به‌راحتی انجام می‌دادید
- ضعف یا فلج ناگهانی در دست‌ها و پاها
- سردرد ناگهانی و شدید
اگر یکی از این علائم را همراه با تغییر در ضربان قلب خود تجربه می‌کنید، لحظه‌ای تردید نکنید و فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کنید.
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
شما به راحتی می‌توانید ضربان قلب خود را اندازه‌گیری کنید. اگر مرتباً آن را بررسی کنید، می‌توانید بفهمید که چه بازه‌ای از تعداد ضربان قلب در هر دقیقه برای شما طبیعی است.
اگر عدد غیرمعمولی می‌بینید، به کاری که درست قبل از بررسی آن انجام می‌دادید توجه کنید. احتمالاً دلیل منطقی برای دریافت عدد متفاوت وجود دارد. اما اگر نگران هستید، با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می‌توانند دلایلی را که ممکن است ضربان قلب شما خارج از محدوده طبیعی باشد، بررسی کنند.
