بیماری التهابی لگن (PID) چیست؟ علائم، علل، تشخیص و درمان

مقدمه و شناخت بیماری

بیماری التهابی لگن (PID) چیست؟

بیماری التهابی لگن (Pelvic Inflammatory Disease – PID)، یک التهاب و عفونت جدی است که دستگاه تناسلی فوقانی زنان را درگیر می‌کند. این بیماری ممکن است یک یا هم‌زمان چند اندام از سیستم تولید مثل زنانه را تحت‌تأثیر قرار دهد. این اندام‌ها شامل رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، پوشش داخلی رحم، بافت‌های اطراف رحم و پوشش داخلی شکم هستند.

PID در واقع التهابی است که می‌تواند باعث التهاب پوشش رحم یا اندومتر، التهاب لوله‌های فالوپ، آبسه لوله‌ای تخمدانی و پریتونیت لگنی شود.

این بیماری، معمولا به شکل عفونت از دستگاه تناسلی تحتانی مانند واژن و دهانه رحم به سمت دستگاه تناسلی فوقانی گسترش پیدا می‌کند و باعث عفونت در اندام‌های داخلی‌تر می‌شود.

راه‌های ابتلا به PID

شایع‌ترین عامل ابتلا به این بیماری، باکتری‌های مقاربتی (STIs) مانند کلامیدیا و سوزاک هستند. نوع دیگری از STI به نام مایکوپلاسما ژنیتالیوم نیز به‌عنوان عامل ابتلا به PID شناخته می‌شود. این باکتری‌ها، معمولادر طول رابطه جنسی محافظت نشده منتقل می‌شوند.

البته گاهی هنگام قاعدگی، جراحی رحم، پس از زایمان یا سقط‌جنین و حتی قراردادن دستگاه داخل رحمی (IUD)، این باکتری‌ها می‌توانند وارد بخش‌های بالاتر دستگاه تناسلی شوند.

همچنین، عفونت‌های دیگری مانند واژینوز باکتریایی (BV) درمان نشده یا حتی باکتری‌های بی‌ضرر که به طور معمول در واژن زندگی می‌کنند، می‌توانند در صورت ورود به اندام‌های فوقانی، باعث PID شوند.

بیماری التهابی لگن چقدر شایع است؟

بیماری التهابی لگن، یک بیماری نسبتا شایع است که بیشتر زنان جوان و فعال از نظر جنسی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

متن انگلیسی:

According to the U.S. Department of Health and Human Services, this condition affects about 5 percent of women in the United States

ترجمه متن:

طبق گزارش وزارت بهداشت و خدمات ایالات متحده، این بیماری حدود ۵ درصد از زنان در ایالات متحده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. (منبع)

متاسفانه، آمار دقیقی برای میزان ابتلا به این بیماری در ایران وجود ندارد. PID، بیشتر در زنان 15 تا 25 ساله شایع است.

آیا می‌توان بدون داشتن بیماری‌های مقاربتی به بیماری التهابی لگن مبتلا شد؟

بله. اگر باکتری‌هایی که به‌طور طبیعی در واژن شما وجود دارند به اندام‌های تناسلی فوقانی بدن شما منتقل شوند، ممکن است به PID مبتلا شوید. البته ابتلا به این بیماری از این طریق بسیار نادر است.

علائم و علت‌ها

شایع‌ترین علائم PID

شایع‌ترین علائم PID عبارتند از:

• درد در ناحیه پایین شکم و لگن: این درد می‌تواند خفیف یا شدید باشد و ممکن است با حرکت بدتر شود.
• ترشحات غیرطبیعی یا شدید واژن: این ترشحات ممکن است رنگ زرد یا سبز داشته باشند و بوی نامطبوعی بدهند.
• خونریزی غیرمعمول از واژن: این علامت می‌تواند به شکل خونریزی بین دوره‌های قاعدگی، پس از رابطه جنسی یا دوره‌های قاعدگی سنگین‌تر یا دردناک‌تر از حد معمول خود را نشان دهد.
• درد هنگام رابطه جنسی: این درد معمولاً در عمق لگن احساس می‌شود.
• تب، گاهی همراه با لرز: در این مورد دمای بدن ممکن است بالا برود (بالاتر از 38.3 درجه سانتی‌گراد) یا فرد دچار تب و لرز شود.
• ادرار دردناک و مکرر: در برخی مواقع ممکن است فرد هنگام ادرار کردن احساس سوزش یا درد داشته باشد.
• حالت تهوع و استفراغ: در برخی موارد، این علائم نیز مشاهده می‌شوند.
• خستگی: احساس عمومی خستگی نیز می‌تواند از علائم PID باشد.

علائم این بیماری، می‌تواند گاهی خفیف و نامحسوس و گاهی شدید و ناگهانی باشد. برخی از زنان ممکن است تا زمانی که دچار مشکلات جدی‌تری مانند مشکلات باروری یا حاملگی خارج از رحم شوند، هیچ علامت آشکاری نداشته باشند.

چقدر طول می‌کشد تا علائم PID ظاهر شوند؟

مدت‌زمان لازم برای ظاهرشدن علائم PID می‌تواند متفاوت باشد. اگر التهاب لگن ناشی از عفونت‌های مقاربتی درمان نشده مانند سوزاک یا کلامیدیا باشد، علائم ممکن است از چند روز تا چند هفته پس از عفونت اولیه ظاهر شوند.

در مواردی که PID ناشی از علل دیگری باشد، ممکن است چندین ماه طول بکشد تا علائم بروز کنند. همچنین، بسیاری از موارد PID ممکن است بدون علامت یا بسیار خفیف باشند که این مورد تشخیص زودهنگام را دشوار می‌سازد.

علل ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID)

شایع‌ترین علل ابتلا به PID ، عفونت‌های مقاربتی (STIs) هستند. اگر این عفونت‌ها در دهانه رحم درمان نشوند، خطر گسترش آن‌ها به اندام‌های تولیدمثل فوقانی وجود دارد.

علاوه بر بیماری‌های مقاربتی، انواع دیگری از باکتری‌ها نیز می‌توانند باعث PID شوند. این باکتری‌ها ممکن است شامل باکتری‌های طبیعی موجود در واژن باشند که در شرایط خاصی به اندام‌های فوقانی راه پیدا می‌کنند. همچنین، باکتری‌های مرتبط با واژینوز باکتریایی، پاتوژن‌های تنفسی و پاتوژن‌های روده‌ای نیز ممکن است در ایجاد PID نقش داشته باشند.

علاوه‌براین، برخی شرایط یا اقدامات پزشکی می‌توانند خطر ورود باکتری‌ها به دستگاه تناسلی فوقانی را افزایش دهند:

• قاعدگی: در طول قاعدگی، سد دهانه رحم ممکن است کمی بازتر شود.
• پس از زایمان، سقط‌جنین یا سقط عمدی: این اتفاقات می‌توانند به دهانه رحم آسیب رسانده و راه را برای باکتری‌ها باز کنند.
• قراردادن دستگاه داخل رحمی: پس از قراردادن IUD نیز امکان ورود باکتری‌ها به قسمت فوقانی دستگاه تناسلی جود دارد که معمولا محدود به سه هفته اول پس از قراردادن دستگاه است.
• جراحی‌های لگنی یا سایر اقدامات پزشکی: شامل مانند کورتاژ یا هیستروسکوپی که در آن‌ها دهانه رحم باز می‌شود.

در بسیاری از موارد، علت دقیق عفونت منجر به PID ناشناخته باقی می‌ماند. به همین دلیل، پزشکان معمولا ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای درمان طیف وسیعی از باکتری‌های احتمالی تجویز می‌کنند.

آیا دوش واژینال باعث بیماری التهابی لگن (PID) می‌شود؟

استفاده منظم از دوش واژینال می‌تواند خطر ابتلا به PID را افزایش دهد. دوش واژینال تعادل باکتری‌های مفید و مضر در واژن را به هم می‌زند و ممکن است منجر به ابتلا به عفونت‌های واژینوز باکتریایی شود. به همین دلیل بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند که از دوش واژینال خودداری شود.

برای آگاهی بیشتر درباره خطرات و عوارض استفاده از دوش واژینال، می‌توانید مقاله «دوش واژینال چیست و چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟» را مطالعه کنید.

بیماری التهابی لگن مسری است؟

بله بیماری PID مسری بوده و عمدتاً از طریق رابطه جنسی و هرگونه تماس جنسی منتقل می‌شود.

چه کسانی در معرض خطر ابتلا به PID هستند؟

در جدول زیر، افرادی که در معرض ابتلا به PID هستند را آورده‌ایم:

عوارض ابتلا به بیماری التهابی لگن (PID) چیست؟

اگر بیماری التهابی لگن بدون درمان رها شود یا درمان آن به تاخیر بیفتد، می‌تواند منجر به عوارض جدی و دائمی شود. مهم است بدانید که حتی با درمان به‌موقع، عوارض ممکن است رخ دهند، اما تأخیر در درمان پیامدهای بدتری به همراه خواهد داشت.

این عفونت می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار در داخل لوله‌های فالوپ شود. این اسکار می‌تواند منجر به مشکلات متعددی از جمله موارد زیر شود:

• حاملگی خارج رحمی: PID یکی از دلایل اصلی حاملگی خارج رحمی است. بافت اسکار به وجود آمده در لوله‌های فالوپ می‌تواند از رسیدن تخمک بارور شده به رحم جلوگیری کند و باعث شود که تخمک در لوله فالوپ یا سایر نقاط خارج از رحم کاشته شده و رشد کند.
• ناباروری: آسیب به اندام‌های تولید مثل می‌تواند منجر به ناباروری شود. بافت اسکار می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود کند و مانع از رسیدن تخمک به رحم یا لقاح آن با اسپرم شود.
• درد مزمن لگن: PID می‌تواند باعث درد لگنی شود که ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد. این درد مزمن معمولاً ناشی از التهاب، تشکیل بافت اسکار و چسبندگی در لوله‌های فالوپ و سایر اندام‌های لگنی است و می‌تواند در طول رابطه جنسی یا تخمک‌گذاری تشدید شود.
• آبسه لوله‌ای-تخمدانی: PID ممکن است باعث تشکیل آبسه و تجمع چرک در دستگاه تناسلی شود. این آبسه‌ها معمولاً لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، اما می‌توانند در رحم یا سایر اندام‌های لگنی نیز ایجاد شوند.
• سندرم فیتز-هیو-کورتیس: در برخی موارد، PID می‌تواند منجر به التهاب در کبد و بافت‌های اطراف آن شود.

بیماری التهابی لگن روی باروری تأثیر می‌گذارد؟

بیماری التهابی لگن (PID) می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر باروری زنان داشته باشد و یکی از دلایل اصلی ناباروری است که به دلیل آسیب و انسداد لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد.

هنگامی که عفونت PID در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد، می‌تواند باعث التهاب شدید و در نهایت تشکیل بافت اسکار شود. این بافت اسکار می‌تواند لوله‌های فالوپ را تنگ یا حتی به طور کامل مسدود کند. لوله‌های فالوپ نقش حیاتی در فرایند باروری ایفا می‌کنند؛ آنها مسیر حرکت تخمک از تخمدان به رحم را فراهم می‌کنند و محل لقاح تخمک با اسپرم هستند.

اگر لوله‌های فالوپ آسیب‌دیده یا مسدود شوند اسپرم نمی‌تواند به تخمک برسد تا آن را بارور کند. حتی اگر لقاح رخ دهد، تخمک بارور شده نمی‌تواند به‌درستی از لوله فالوپ به رحم حرکت کند.

این وضعیت می‌تواند منجر به ناتوانی در باردارشدن یا حاملگی خارج از رحم شود. خطر ناباروری با هر بار ابتلا به PID و با تأخیر در درمان آن افزایش می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهند که 1 نفر از هر 8 زن با سابقه PID ممکن است در باردار شدن مشکل داشته باشند و تا 1 نفر از هر 10 نفر در نهایت با ناباروری مواجه شوند.

تشخیص و آزمایش‌ها

بیماری التهابی لگن چگونه تشخیص داده می‌شود؟

فرایند پزشکی تشخیص این بیماری، شامل مراحل زیر است:

• بررسی تاریخچه پزشکی و علائم: پزشک در مورد فعالیت جنسی، سابقه عفونت‌های مقاربتی و علائم فعلی سؤال خواهد کرد.
• معاینه لگنی: معاینه لگنی برای بررسی اندام‌های تولیدمثل و ناحیه پایین شکم انجام می‌شود. پزشک به دنبال علائمی مانند حساسیت، تورم، درد در حرکت دهانه رحم، حساسیت رحم یا تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ و وجود هرگونه توده یا آبسه خواهد بود. وجود ترشحات غیرطبیعی دهانه رحم یا التهاب در دستگاه تناسلی تحتانی نیز می‌تواند نشان‌دهنده PID باشد.
• نمونه‌برداری از واژن و دهانه رحم (کشت دهانه رحم): نمونه‌هایی از مایع واژن و دهانه رحم برای بررسی علائم عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک، کلامیدیا و مایکوپلاسما ژنیتالیوم گرفته می‌شود. حتی اگر نتایج این آزمایش‌ها منفی باشد، PID رد نمی‌شود، زیرا باکتری‌ها ممکن است در اندام‌های فوقانی گسترش‌یافته باشند.
• انجام تست بارداری: برای بررسی حاملگی خارج رحمی که علائم مشابهی دارد، انجام می‌شود.

نکته! تشخیص بیماری التهابی لگن (PID) می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. علائم این بیماری گاهی متغیر و گاهی اوقات هم نامحسوس هستند و هیچ آزمایش قطعی برای تشخیص آن وجود ندارد.

 چه آزمایش‌های دیگری ممکن است برای تشخیص بیماری التهابی لگن نیاز باشد؟

برای تشخیص بهتر و دقیق‌تر بیماری، پزشک ممکن است درخواست کند تا تست‌های زیر نیز انجام شوند:

• آزمایش خون: برای بررسی علائم عفونت، التهاب مانند افزایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) یا پروتئین C-واکنشی (CRP) انجام می‌شود.
• آزمایش ادرار: آزمایش ادرار برای رد عفونت ادراری که علائم مشابهی دارد انجام می‌شود.
• میکروسکوپی مایع واژن: برای بررسی وجود گلبول‌های سفید خون که نشان‌دهنده عفونت هستند، انجام می‌شود.
• آزمایش‌های STI ( مانند تست HIV و سیفلیس) : در صورت لزوم، آزمایش برای سایر عفونت‌های مقاربتی نیز توصیه می‌شود.
• سونوگرافی لگنی یا ترانس واژینال: برای تصویربرداری از اندام‌های تناسلی و بررسی علائمی مانند ضخیم‌شدن و پر شدن لوله‌های فالوپ از مایع، وجود مایع آزاد در لگن، یا آبسه لوله‌ای تخمدانی تجویز می‌شود.

آزمایش با روش‌های تهاجمی‌تر در موارد خاص

گاهی ممکن است که پزشک، از روش‌هایی تهاجمی‌تر برای تشخیص، استفاده کند:

• نمونه‌برداری از پوشش رحم: در برخی موارد، نمونه کوچکی از پوشش رحم (اندومتر) برای بررسی شواهد التهاب پوشش رحم گرفته می‌شود.
• لاپاراسکوپی: این روش شامل واردکردن یک ابزار نازک و دارای دوربین از طریق یک برش کوچک در پایین شکم برای مشاهده مستقیم اندام‌های لگنی است. لاپاراسکوپی می‌تواند دقیق‌ترین تشخیص را فراهم کند، اما معمولاً برای موارد خفیف استفاده نمی‌شود.

درمان و دارو‌ها

درمان بیماری التهابی لگن (PID)

درمان بیماری التهابی لگن معمولا با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها صورت می‌گیرد. درمان این بیماری باید به‌محض تشخیص احتمالی آغاز شود، زیرا پیشگیری از عوارض طولانی‌مدت، به تجویز زودهنگام آنتی‌بیوتیک‌های توصیه شده بستگی دارد.

در ادامه، روش‌های درمانی این بیماری را بررسی خواهیم کرد:

آنتی‌بیوتیک درمانی

درمان بیماری التهابی لگن (PID)، معمولا با آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود. آزیترومایسین یکی از این داروهاست که برای کنترل و درمان التهاب لگن تجویز می‌شود و با هدف از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت، از جمله عفونت‌های مقاربتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

معمولا پزشک تنها به یک نوع آنتی‌بیوتیک اکتفا نمی‌کند و ترکیبی از داروها را تجویز می‌کند تا طیف وسیعی از باکتری‌های احتمالی را پوشش دهد، زیرا نوع دقیق باکتری عامل عفونت ممکن است مشخص نباشد.

پس از شروع درمان، پزشک ممکن است چند روز بعد ویزیت مجدد برای بررسی بهبود علائم و اطمینان از اثربخشی دارو تعیین کند. در صورتی که علائم پس از ۷۲ ساعت بهبود نیابند، ممکن است نیاز به ارزیابی مجدد و تغییر دوز یا نوع آنتی‌بیوتیک وجود داشته باشد.

داروهای آنتی‌بیوتیک برای درمان التهاب لگن معمولاً به‌صورت خوراکی و به مدت ۱۴ روز مصرف می‌شوند. توجه داشته باشید که بسیار مهم است که کل دوره درمان به‌طور کامل طی شود، حتی اگر علائم بهبود یابند. قطع زودهنگام دارو می‌تواند منجر به عود عفونت یا مقاومت باکتریایی شده و درمان مجدد را دشوارتر کند.

توجه! در مواردی که بدن به داروهای خوراکی پاسخ ندهد، احتمال بروز آبسه در دستگاه تناسلی وجود داشته باشد یا فرد باردار باشد، ممکن است لازم به بستری شدن باشد. در این شرایط، معمولا ابتدا آنتی‌بیوتیک داخل وریدی و سپس آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود.

جراحی

جراحی برای PID نادر است، اما ممکن است در مواردی که آبسه پاره شده باشد یا عفونت به درمان آنتی‌بیوتیکی پاسخ ندهد، لازم باشد.

درمان شریک جنسی

برای جلوگیری از عفونت مجدد و گسترش عفونت‌های مقاربتی، شریک جنسی بیمار نیز باید معاینه و درمان شود، حتی اگر علائمی نداشته باشد. این اقدام برای شکستن چرخه انتقال عفونت و جلوگیری از عود کردن مجدد PID، بسیار اهمیت دارد.

پرهیز موقت از رابطه جنسی

تا زمانی که تمام علائم بیماری برطرف شود و درمان تکمیل شود، باید از رابطه جنسی خودداری شود. همچنین، همسر شما باید جهت پیشگیری از عود عفونت مقاربتی (STI) تحت معاینه و درمان قرار گیرد، چرا که برخی از افراد ممکن است مبتلا باشند اما علامتی نداشته باشند. انجام تست و درمان همزمان، می‌تواند تا حد زیادی خطر ابتلای مجدد به عفونت و التهاب لگن را کاهش دهد.

آیا ممکن است دوباره به بیماری التهابی لگن مبتلا شوم؟

بله، هر فردی ممکن است پس از درمان دوباره به PID مبتلا شود. یک بار ابتلا به PID و درمان آن، هیچ‌کس را از ابتلای دوباره به آن محافظت نمی‌کند.

اگر بیماری التهابی لگن داشته باشم، چه زمانی می‌توانم رابطه جنسی را از سر بگیرم؟

برای جلوگیری از ابتلای مجدد به این بیماری، شما و شریک زندگی‌تان باید یک هفته پس از اتمام آنتی‌بیوتیک‌ها صبر کنید و سپس می‌توانید رابطه جنسی خود را از سر بگیرید.

پیشگیری، مدیریت و کنترل

آیا می‌توان از ابتلا به بیماری التهابی لگن جلوگیری کرد؟

بله، بیماری التهابی لگن (PID) قابل پیشگیری است. از آنجایی که در اکثر موارد، ابتلا به PID ناشی از عفونت‌های مقاربتی است، تمرکز اصلی بر پیشگیری از این عفونت‌ها است.

چگونه می‌توان خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن را کاهش داد؟

برای کاهش خطر ابتلا به PID ، به‌ویژه از طریق عفونت‌های مقاربتی، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• رابطه جنسی ایمن داشته باشید: همیشه از کاندوم استفاده کنید. تعداد شرکای جنسی را محدود کنید و در مورد سابقه جنسی شریک احتمالی خود با او صحبت کنید.
• آزمایش‌های منظم عفونت‌های مقاربتی انجام دهید: اگر از نظر جنسی فعال هستید، در مورد انجام آزمایشات و بررسی‌های مربوط به عفونت‌های مقاربتی، مخصوصا درصورتی‌که قصد شروع رابطه جنسی با یک شریک جدید را دارید، با پزشکتان صحبت کنید.
• از دوش واژینال خودداری کنید: دوش واژینال تعادل طبیعی باکتری‌ها در واژن را به هم می‌زند و می‌تواند خطر ابتلا به PID را افزایش دهد.
• در صورت مشاهده علائم، به‌سرعت به دنبال درمان باشید: اگر علائم PID یا سایر STIs (مانند ترشحات غیرمعمول واژن، درد لگن یا خونریزی بین دوره‌ها) را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید و از درمان‌های خانگی و خودسرانه خودداری کنید.
  بهداشت فردی مناسب را رعایت کنید.

راهنمای مراجعه به پزشک

برای بیماری التهابی لگن باید به چه پزشکی مراجعه کنم و چه سؤالاتی بپرسم؟

برای تشخیص و درمان بیماری التهابی لگن باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. مراجعه به‌موقع به پزشک برای بیماری التهابی لگن (PID) بسیار حیاتی است، زیرا تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از عوارض جدی آن جلوگیری کند. در صورت مشاهده هر یک از علائم این بیماری حتی اگر خفیف باشند، باید در اسرع‌وقت به پزشک مراجعه کنید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

بیماری التهابی لگن PID عفونت اندام‌های تولیدمثلی است. عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا معمولاً باعث آن می‌شوند. اگر علائم PID مانند درد در ناحیه پایین شکم را مشاهده کردید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند PID را تشخیص داده و برای درمان آن به شما آنتی‌بیوتیک بدهد.

درمان زودهنگام، کلید جلوگیری از عوارض PID مانند ناباروری است. شریک جنسی شما نیز باید درمان شود. می‌توانید با استفاده از کاندوم در هر بار رابطه جنسی از PID جلوگیری کنید.

اگر سوالی دارید، در بخش نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.