تریکومونیازیس چیست؟ راهنمای تشخیص، درمان سریع و پیشگیری

تریکومونیازیس (تریکوموناس) چیست؟

تریکومونیازیس یک عفونت مقاربتی (STI) بسیار شایع است که توسط انگل تک‌یاخته‌ای تریکوموناس واژینالیس ایجاد می‌شود. این انگل هم دستگاه ادراری‌ را درگیر می‌کند و هم اندام‌های جنسی و خاص زنان و مردان را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. البته علائم این بیماری در زنان، شدیدتر و قابل‌توجه‌تر است.

برخلاف بسیاری از عفونت‌های مقاربتی که منشأ ویروسی یا باکتریایی دارند، تریکومونیازیس یک انگل است و همین موضوع درمان آن را متفاوت می‌کند. این بیماری را فقط داروهای ضدانگل می‌توانند از بین ببرند و آنتی‌بیوتیک‌های معمول برایش مؤثر نیستند.

آیا تریکومونیازیس مسری است؟

بله تریکومونیازیس بسیار مسری است. انگل عامل بیماری می‌تواند حتی اگر فرد آلوده هیچ علائمی نداشته باشد، منتقل شود. این ویژگی به این معنی است که بسیاری از افراد بدون اطلاع از آلودگی خود، ناخواسته عفونت را به شرکای جنسی‌شان منتقل می‌کنند. این انتقال پنهان، یکی از دلایل اصلی شیوع بالای این عفونت در سراسر جهان است.

آیا ممکن است بیش از یک‌بار به تریکومونیازیس مبتلا شوم؟

بله فرد می‌تواند بیش از یک‌بار به تریکومونیازیس مبتلا شود. درمان موفقیت‌آمیز عفونت، ایمنی مادام‌العمر در برابر آن ایجاد نمی‌کند. تقریباً از هر ۵ نفری که برای تریکومونا درمان می‌شوند، ۱ نفر ظرف سه ماه دوباره آلوده می‌شود.

علائم تریکومونیازیس چیست؟

بسیاری از مبتلایان به تریکومونیازیس، هیچ علامتی تجربه نمی‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود بیماری ناآگاهانه و به‌راحتی منتقل شود. برآوردها نشان می‌دهد حدود ۷۰ درصد مبتلایان بی‌علامت هستند.

با این حال، اگر علائم ظاهر شوند، شدتشان از تحریک خفیف تا التهاب قابل‌توجه متفاوت است و معمولا در ناحیه تناسلی تحتانی خود را نشان می‌دهند. این تنوع در بروز علائم باعث می‌شود برخی افراد دیرتر متوجه عفونت شده یا آن را با مشکلات دیگر اشتباه بگیرند.

علائم تریکومونیازیس در مردان

تریکومونیازیس به‌ندرت در مردان علائم ایجاد می‌کند. این بی‌علامت بودن در مردان، تشخیص بیماری را دشوارتر می‌کند و می‌تواند به انتقال ناخواسته آن به شرکای جنسی منجر شود. بااین‌حال، در صورت بروز علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• خارش یا تحریک داخل آلت تناسلی
• احساس سوزش در هنگام ادرارکردن یا پس از انزال
• ترشحات شفاف یا چرکی از آلت تناسلی (گاهی اوقات کف‌آلود)
• نیاز مکرر به ادرارکردن
• درد یا زخم در آلت تناسلی، بیضه‌ها یا ناحیه مقعدی

علائم تریکومونیازیس در زنان

زنان بیشتر از مردان علائم تریکومونیازیس را تجربه می‌کنند. علائم در زنان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ترشحات واژن با بوی بد، اغلب سبز مایل به زرد یا سفید. این ترشحات ممکن است رقیق، کف‌آلود یا زیاد باشند و گاهی بوی ماهی می‌دهند.
• خارش، سوزش، قرمزی یا زخم در ناحیه تناسلی (فرج و واژن)
• درد یا ناراحتی در هنگام ادرارکردن یا مقاربت جنسی
• درد در ناحیه پایین شکم
• خونریزی پس از رابطه جنسی

علائم عفونت تریکومونیازیس چه مدتی بعد از ابتلا بروز می‌کند؟

علائم تریکومونیازیس، معمولاً بین ۵ تا ۲۸ روز پس از ابتلا به انگل شروع می‌شوند. با این حال، مهم است که به یاد داشته باشید که در بسیاری از موارد، علائم ممکن است تا مدت‌ها بعد ظاهر نشوند یا حتی هرگز بروز نکنند. علاوه بر این، علائم می‌توانند ظاهر و ناپدید شوند که این موضوع می‌تواند تشخیص را به تأخیر بیندازد و منجر به گسترش ناخواسته عفونت شود.

انواع عفونت تریکومونیازیس

تریکومونیازیس به‌عنوان انواع مختلفطبقه‌بندی نمی‌شود زیرا عامل آن همیشه یک انگل مشخص (Trichomonas vaginalis) است. اما بر اساس محل درگیری، علائم و شرایط بالینی می‌توان آن را در چند گروه کاربردی دسته‌بندی کرد:

تریکومونیازیس مزمن چیست؟

اگر عفونت تریکومونیازیس بدون درمان باقی بماند، می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها در بدن فرد ادامه یابد. این وضعیت طولانی‌مدت، حتی در صورت عدم وجود علائم، به‌عنوان تریکومونیازیس مزمن تلقی می‌شود. در طول این دوره فرد آلوده می‌تواند همچنان عفونت را به شرکای جنسی خود منتقل کند.

تداوم این عفونت بدون درمان، پیامدهای مهمی دارد و می‌تواند منجر به التهاب و تحریک طولانی‌مدت دستگاه تناسلی شود. این التهاب مزمن، خطر ابتلا به سایر عفونت‌های باکتریایی و همچنین افزایش آسیب‌پذیری در برابر سایر عفونت‌های مقاربتی از جمله ایدز HIV را به همراه دارد.

آیا عفونت ادراری می‌تواند باعث تریکومونیازیس شود؟

خیر، عفونت ادراری (UTI) نمی‌تواند باعث تریکومونیازیس شود. تریکومونیازیس توسط یک انگل خاص ایجاد می‌شود، درحالی‌که عفونت‌های ادراری معمولاً توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند.

آیا تریکومونیازیس می‌تواند ناشی از بهداشت ضعیف باشد؟

خیر، تریکومونیازیس ناشی از بهداشت ضعیف نیست. این عفونت یک بیماری مقاربتی است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود.

تریکومونیازیس چقدر شایع است؟

تریکومونیازیس، یک عفونت مقاربتی بسیار شایع است که در سراسر جهان میلیون‌ها نفر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. در سال ۲۰۲۰، حدود ۱۵۶ میلیون مورد جدید عفونت T. vaginalis در افراد ۱۵ تا ۴۹ ساله در سراسر جهان تخمین زده شده است. این عفونت شایع‌ترین STI غیر ویروسی محسوب می‌شود. این آمار بالا نشان‌دهنده بار سنگین این بیماری بر سلامت عمومی جهانی است.

این عفونت در زنان شایع‌تر از مردان است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که به‌ازای هر ۱۰ مرد آلوده، ۱۶ زن آلوده وجود دارد. شیوع عفونت با افزایش سن، به‌ویژه در زنان بالای ۴۰ سال، افزایش می‌یابد و در این گروه سنی به بیش از ۱۱ درصد می‌رسد.

متأسفانه، آمار دقیق و معتبری برای مبتلایان به این بیماری در ایران وجود ندارد.

عوارض بیماری تریکومونیازیس چیست؟

اگر بیماری تریکومونیازیس بدون درمان باقی بماند، می‌تواند برای ماه‌ها تا سال‌ها در بدن فرد ادامه یابد و منجر به عوارض جدی شود.

• افزایش خطر HIV؛ التهاب ناشی از تریکومونیازیس احتمال ابتلا و انتقال HIV را ۲ تا ۳ برابر بیشتر می‌کند و در زنان مبتلا به HIV، خطر انتقال ویروس به نوزاد را افزایش می‌دهد.
• ریسک بالاتر سایر STIs؛ احتمال ابتلا به کلامیدیا، سوزاک، تبخال تناسلی و سیفلیس بیشتر می‌شود.
• عوارض بارداری؛ درمان‌نشدن عفونت خطر زایمان زودرس، وزن کم نوزاد و در موارد نادر انتقال عفونت به نوزاد را بالا می‌برد.
• بیماری التهابی لگن (PID)؛ ابتلای زنان به این بیماری می‌تواند به بیماری التهابی لگن منجر شود و خطر ناباروری، بارداری خارج‌رحمی و درد لگن را افزایش دهد.
• التهاب پروستات؛ در مردان ممکن است باعث پروستاتیت شود.
• التهاب اپیدیدیم؛ احتمال اپیدیدیمیت و التهاب لوله حمل‌کننده اسپرم افزایش می‌یابد.
• التهاب مثانه (Cystitis): تریکومونیازیس می‌تواند باعث التهاب مثانه نیز شود.

تریکومونیازیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تریکومونیازیس را نمی‌توان تنها با تکیه بر علائم تشخیص داد و پزشک باید معاینه و آزمایش انجام دهد. در زنان، این معاینه معمولاً شامل معاینه لگن است و گاهی دهانه رحم ممکن است ظاهری قرمز داشته باشد که می‌تواند سرنخ مهمی برای پزشک باشد.

پس از معاینه، برای تأیید نهایی تشخیص از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود:

• بررسی میکروسکوپی؛ نمونه‌ی ترشحات با سواب گرفته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. در صورت مشاهده انگل، تشخیص فوری و قطعی است.
• کشت انگل؛ اگر انگل دیده نشود ولی پزشک همچنان مشکوک باشد، نمونه برای کشت ارسال می‌شود تا انگل در محیط آزمایشگاه رشد کند.
• آزمایش تقویت اسید نوکلئیک (NAATs)؛ دقیق‌ترین و حساس‌ترین روش تشخیص که مواد ژنتیکی انگل را شناسایی می‌کند.
• آزمایش ادرار؛ در برخی موارد از نمونه ادرار نیز برای بررسی وجود انگل استفاده می‌شود.

بعد از مثبت شدن نتیجه آزمایش عفونت تریکومونیازیس چکار باید کرد؟

اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که به تریکومونیازیس مبتلا هستید، مهم‌ترین کار این است که آرام بمانید و مراحل درمان را درست دنبال کنید. این عفونت با داروهای خوراکی ضدانگل که توسط پزشک تجویز می‌شود، کاملا قابل‌درمان است و مصرف آن برای زنان باردار نیز ایمن محسوب می‌شود.

برای جلوگیری از بازگشت عفونت، لازم است شریک جنسی شما هم‌زمان درمان شود؛ حتی اگر هیچ علامتی نداشته باشد. تا زمانی که هر دو نفر دوره درمان را کامل نکرده‌اید و علائم به‌طور کامل حداقل یک هفته پس از آخرین دوز دارو برطرف نشده‌اند، باید از هرگونه رابطه جنسی خودداری کنید.

در نهایت، برای اطمینان از رفع کامل عفونت، انجام آزمایش پیگیری ضروری است. در زنان معمولا توصیه می‌شود ۳ هفته تا ۳ ماه پس از پایان درمان دوباره آزمایش تکرار شود تا از پاک‌سازی کامل عفونت مطمئن شوید.

تریکومونیازیس چگونه درمان می‌شود؟

هدف اصلی درمان، ازبین‌بردن انگل عامل عفونت است. تریکومونیازیس با داروهای آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود که معمولاً به‌صورت خوراکی (قرص) تجویز می‌شوند. برای اطمینان از ریشه‌کن‌شدن کامل عفونت، بسیار مهم است که دوره دارو تکمیل شده و بیمار قرص‌های تجویز شده را کامل مصرف کند، حتی اگر علائم زودتر بهبود یابند. قطع خودسرانه درمان می‌تواند از درمان کامل عفونت جلوگیری کند.

درمان دارویی تریکومونیازیس

برای درمان تریکومونیازیس معمولاً از مترونیدازول استفاده می‌شود. این دارو باید دو نوبت در روز و برای ۵ تا ۷ روز مصرف شود.

نکته! مهم‌ترین عارضه جانبی که باید به آن توجه شود، تداخل مترونیدازول با الکل است. مصرف الکل در حین درمان و تا چند روز پس از آن می‌تواند منجر به عوارض جانبی شدید؛ مانند تهوع، استفراغ شدید، و ضربان قلب سریع شود.

سایر عوارض جانبی احتمالی این دارو شامل سوزش سر دل و طعم فلزی در دهان است.

آیا تریکومونیازیس خودبه‌خود از بین می‌رود؟

خیر، تریکومونیازیس خودبه‌خود از بین نمی‌رود. این عفونت برای ریشه‌کن‌شدن کامل به درمان با آنتی‌بیوتیک نیاز دارد. بدون درمان، عفونت می‌تواند برای ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد و در این مدت، فرد آلوده می‌تواند انگل را به شریک جنسی خود منتقل کند.

آیا درمان عفونت تریکومونیازیس در طول بارداری و شیردهی مجاز است؟

بله درمان عفونت تریکومونیازیس در طول بارداری و شیردهی مجاز بوده و توصیه می‌شود. مترونیدازول به‌طورکلی برای استفاده در دوران بارداری ایمن در نظر گرفته می‌شود و مطالعات متعدد هیچ شواهدی از اثرات تراتوژنیک (آسیب به جنین) یا جهش‌زا در نوزادان به دلیل مصرف مترونیدازول در دوران بارداری را نشان نمی‌دهد.

در صورت عدم درمان تریکومونیازیس در دوران بارداری، خطر زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم افزایش می‌یابد. همچنین، در موارد نادر، عفونت می‌تواند در حین زایمان به نوزاد منتقل شود.

در مورد شیردهی، برخی پزشکان توصیه می‌کنند که شیردهی برای ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از درمان با مترونیدازول به تعویق افتد. درهرصورت همیشه باید با پزشک متخصص خود در مورد بهترین گزینه‌های درمانی در دوران بارداری و شیردهی مشورت کنید.

آیا می‌توان از تریکومونیازیس پیشگیری کرد؟

بله می‌توان از تریکومونیازیس پیشگیری کرد. راه‌های کاهش خطر ابتلا به تریکومونیازیس یا انتقال آن، عبارتند از:

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره عوارض استفاده از دوش واژینال، می‌توانید مقاله «دوش واژینال چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟» را مطالعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟

در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، مراجعه به پزشک متخصص توصیه می‌شود:

به چه پزشکی باید مراجعه کنم؟

برای تشخیص و درمان تریکومونیازیس زنان باید به پزشک متخصص زنان و زایمان و مردان باید به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

تریکومونیازیس یک عفونت بسیار شایع و قابل‌درمان است. سالانه میلیون‌ها نفر به تریکومونیازیس مبتلا می‌شوند. این بیماری به‌راحتی گسترش می‌یابد؛ زیرا اکثر افراد علائمی ندارند و از مسری بودن بیماری درون خود آگاه نیستند.

هنگام مصرف دارو برای درمان عفونت، حتماً دستورالعمل‌های پزشک خود را دنبال کنید. قطع زودتر از موعد درمان یا برقراری رابطه جنسی قبل از ازبین‌رفتن عفونت می‌تواند منجر به عفونت مجدد شود. پزشک شما همچنین می‌تواند پیشنهاداتی برای پیشگیری از بیماری‌های مقاربتی در آینده به شما و شریک زندگی‌تان ارائه دهد.

اگر سوالی دارید، در بخش نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.