علت سوزش معده چیست؟
سوزش معده معمولا پس از مصرف غذاهای سنگین، چرب، تند یا در زمان استرس بروز میکند. این عارضه که اغلب با احساس سوزش در پشت استخوان سینه توصیف میشود، به دلیل بازگشت اسید معده به مری رخ میدهد.
از مهمترین دلایل بروز این مشکل میتوان به ضعف دریچه میان مری و معده، تغذیه نادرست، اضافهوزن، مصرف برخی داروها، بارداری، اختلالات هورمونی و حتی سبک زندگی کمتحرک اشاره کرد.
اقداماتی مثل کاهش وزن، نخوابیدن بعد از صرف غذا، پرهیز از نوشابههای گازدار، ترک سیگار و الکل، مصرف دمنوشهای ضدالتهاب و داروهای موثر مانند فاموتیدین و امپرازول میتوانند در بهبود این مشکل کمک کنند.
شناخت علمی و دقیق علتهای سوزش معده، نخستین گام برای مدیریت درست این مشکل است. در این مقاله از دارو دات کام میتوانید با علت سوزش معده و روشهای درمان آن بهطور کامل آشنا شوید.
سوزش معده (سوزش سر دل) نشانه چیست؟
سوزش معده یا سوزش سر دل، نشانه تحریک و التهاب دیواره مری بر اثر تماس با اسید معده است. این التهاب بهصورت احساسی شبیه به سوزش یا فشار در پشت استخوان سینه بروز میکند. مری یک لوله باریک در پشت قفسه سینه است. این لوله در قسمت بالای معده و درست جایی که غذا از دهان وارد معده میشود، قرار دارد.
بین مری و معده، یک دریچه عضلانی وجود دارد که معمولا بعد از ورود غذا بسته میشود. وقتی که این دریچه خوب کار نکند یا شل باشد، اسید معده میتواند به سمت بالا برگردد و وارد مری شود. این حالت معمولا پس از غذا خوردن، هنگام دراز کشیدن یا در زمان خم شدن شدیدتر میشود.
در مقاله زیر، با علائم رفلاکس در کودکان آشنا خواهید شد:
چه عواملی باعث سوزش معده میشوند؟
سوزش معده زمانی رخ میدهد که تعادل میان معده و مری به هم میریزد و اسیدی که باید داخل معده بماند، به سمت بالا حرکت میکند. مطالعات نشان میدهند، هر عاملی که اسید معده را بیشتر کند، فشار داخل معده را بالا ببرد یا دریچه بین مری و معده را ضعیف کند، احتمال بازگشت اسید و ایجاد سوزش را افزایش میدهد.
در این حالت، پوشش حساس مری در تماس با اسید تحریک میشود و فرد احساس سوزش، طعم تلخ دهان یا فشار پشت جناغ سینه را تجربه میکند.
انتخابهای روزمره، شیوه غذا خوردن، وضعیت بدنی و برخی شرایط پزشکی یا دارویی، همگی میتوانند این روند را تشدید کنند. در ادامه به مهمترین دلایل سوزش معده اشاره کردهایم:
- مصرف غذاهای چرب، سرخکردنی و غذاهای تند
- خوردن وعدههای حجیم یا خوردن غذا در زمان نزدیک به خواب
- اختلال در عملکرد طبیعی دریچه مری با اضافهوزن و چاقی
- بارداری به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش حجم رحم
- مصرف کافئین، شکلات و نوشیدنیهای گازدار
- مصرف سیر و پیاز و میوههای اسیدی
- مصرف برخی داروها مانند مسکنهای غیراستروئیدی، داروهای ضدافسردگی و داروهای فشار خون
- استعمال دخانیات و الکل
- استرس و اضطراب طولانیمدت
- پوشیدن لباسهای بسیار تنگ در ناحیه شکم
- دراز کشیدن یا فعالیت شدید بلافاصله بعد از غذا خوردن
- کمتحرکی و نشستن طولانیمدت پس از غذا
- یبوست
- خوردن سریع غذا و بلعیدن مقدار زیاد هوا هنگام غذا
چه چیزی باعث سوزش معده در بارداری میشود؟
سوزش معده در بارداری، یکی از مشکلات شایع است که به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن مادر ایجاد میشود. افزایش سطح هورمون پروژسترون، باعث شل شدن دریچه بین مری و معده میشود و در این شرایط، اسید معده راحتتر به مری برمیگردد.
علاوه بر این، رشد جنین و بزرگ شدن رحم، فشار بیشتری روی معده وارد میکند و فضای معده محدودتر میشود، بنابراین احتمال برگشت اسید افزایش پیدا میکند.
از طرف دیگر، هورمونهای بارداری روند هضم را کند و تخلیه معده را آهستهتر میکنند، بنابراین غذا و اسید، مدت طولانیتری در معده باقی میمانند. همچنین، سبک زندگی و نوع غذاهایی که مادر میخورد نیز میتواند شدت سوزش معده را افزایش دهد.
در مورد علت شیوع رفلاکس معده در بارداری مقاله زیر را بخوانید:
آیا سوزش معده ژنتیکی است؟
سوزش معده به طور مستقیم یک بیماری ژنتیکی محسوب نمیشود، اما مطالعات علمی نشان دادهاند که این عارضه و سایر مشکلات گوارشی تا حدی ممکن است زمینه ارثی داشته باشند. به این معنا که اگر والدین یا نزدیکان فرد، سابقه مشکلاتی مانند رفلاکس مزمن، سوزش معده یا بیماری رفلاکس معده به مری را داشته باشند، احتمال تجربه سوزش معده در فرد بالاتر میرود.
ژنتیک میتواند بر ساختار و عملکرد اسفنکتر تحتانی مری، حساسیت دیواره معده، تولید اسید و روند تخلیه معده تاثیر بگذارد. با این حال، عوامل محیطی و سبک زندگی مانند رژیم غذایی، وزن بدن، مصرف الکل یا سیگار و عادات غذایی نیز نقش بسیار مهمی دارند. بنابراین، سوزش معده نتیجه تعامل پیچیدهای از عوامل ژنتیکی و محیطی است و تنها به وراثت محدود نمیشود.
در مقاله زیر با روشهای خانگی برای درمان سریع سوزش معده آشنا شوید:
وجود چه عواملی خطر سوزش معده را بیشتر میکنند؟
سوزش معده اغلب با مجموعهای از عوامل خطر ایجاد میشود که میتوانند احتمال برگشت اسید معده به مری را افزایش دهند. این عوامل شامل تغییرات فیزیکی و هورمونی بدن، سبک زندگی، عادات غذایی و شرایط پزشکی خاص هستند.
توجه به این عوامل میتواند به پیشگیری و کاهش شدت سوزش معده کمک کند، زیرا برخی از آنها قابل کنترل هستند و برخی دیگر، مانند ژنتیک یا بارداری، قابل تغییر نیستند. از مهمترین عوامل خطر سوزش معده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اضافهوزن یا چاقی
- بارداری به دلیل افزایش هورمون پروژسترون و فشار رحم روی معده
- مصرف غذاهای چرب، تند، سرخشده یا اسیدی
- مصرف نوشیدنیهای کافئیندار، الکل یا نوشابههای گازدار
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
- دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا یا خوردن وعدههای سنگین
- استفاده از برخی داروها مانند ضدالتهابها یا داروهای ضدتشنج
- داشتن سابقه خانوادگی مشکلات گوارشی مانند رفلاکس مزمن
- استرس و اضطراب
درمان سوزش معده
سوزش معده یا رفلاکس معمولا با ترکیبی از تغییر سبک زندگی، اصلاح رژیم غذایی و در صورت نیاز، دارودرمانی قابل کنترل است. هدف از درمان، کاهش تولید اسید معده، بهبود عملکرد دریچه بین مری و معده و پیشگیری از آسیب به بافت مری است.
در بسیاری از موارد، با رعایت نکات سادهای مانند پرهیز از غذاها و نوشیدنیهای محرک، کاهش وزن و اصلاح عادات غذایی، میتوان بهطور قابل توجهی علائم سوزش معده را کاهش داد.
اگر این اقدامات کافی نباشند، پزشک ممکن است از داروهایی برای کاهش اسید معده استفاده کند. در موارد نادر و شدید، ممکن است برای اصلاح ساختار مری و معده نیاز به مداخلات جراحی باشد. در جدول زیر به مهمترین روشهای درمان سوزش معده اشاره کردهایم:
| روش درمان | توضیحات |
| تغییر سبک زندگی | کاهش وزن، نخوابیدن بلافاصله بعد از غذا، تنظیم زمان غذا خوردن. |
| نکات غذایی | پرهیز از غذاهای چرب، تند، سرخشده، شکلات، قهوه، نوشابه گازدار و مصرف وعدههای کوچکتر. |
| محلولهای خانگی | مصرف جوش شیرین با آب، سرکه سیب رقیقشده با آب. |
| آنتیاسیدها و داروهای مهارکننده پمپ پروتون | داروهایی مانند فاموتیدین و سایمتیدین برای کاهش ترشح اسید معده و امپرازول و پنتوپرازول برای کنترل اسید در درمان بلندمدت. |
| ترک سیگار و الکل | کاهش تحریک معده و بهبود عملکرد دریچه مری. |
| جویدن آدامس | افزایش بزاق و کمک به خنثیسازی اسید معده. |
| دمنوشها | زنجبیل، بابونه، یا ترکیب تخم بارهنگ و عرق نعنا برای کاهش التهاب و آرامکردن معده. |
| مدیریت استرس | مدیتیشن، تنفس عمیق و تکنیکهای آرامسازی برای کاهش رفلاکس. |
وبسایت پزشکی جان هاپکینز در این باره نوشته است:
‘Moderation is key since many people may not be able to or want to completely eliminate these foods. Try to avoid eating problem foods late in the evening closer to bedtime, so they’re not sitting in your stomach and then coming up your esophagus when you lay down at night. It’s also a good idea to eat small frequent meals instead of bigger, heavier meals and avoid late-night dinners and bedtime snacks.’
«رعایت اعتدال مهمترین نکته است، چرا که بسیاری از افراد نمیتوانند این غذاها را بهطور کامل از رژیم غذایی خود حذف کنند. بهتر است از خوردن غذاهای التهابزا در ساعات پایانی شب و نزدیک به زمان خواب خودداری کنید، تا غذا در معده نماند و هنگام دراز کشیدن شبانه به سمت مری برنگردد.
همچنین توصیه میشود بهجای وعدههای غذایی سنگین و حجیم، وعدههای کوچکتر و در فواصل منظم مصرف کنید و از شام دیرهنگام و خوردن میانوعده قبل از خواب پرهیز کنید.»
(منبع)
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
سوزش معده معمولا یک مشکل رایج و موقتی است، اما در برخی موارد میتواند نشانه مشکلات جدیتری مانند آسیب به مری، زخم معده یا بیماری رفلاکس مزمن باشد. در صورتی که علائم زیر را تجربه میکنید، حتما از یک متخصص گوارش کمک بگیرید:
- سوزش معده مکرر یا طولانی، بیش از دو هفته
- درد شدید و ناگهانی در قفسه سینه یا شکم
- مشکل در بلع غذا یا احساس گیر کردن غذا در مری
- تهوع یا استفراغ مداوم، بهویژه همراه با خون
- کاهش وزن غیرمنتظره یا بیدلیل
- سرفه مزمن، گرفتگی صدا یا علائم تنفسی همراه با رفلاکس
- استفراغ یا مدفوع سیاه
- عدم پاسخ به درمانهای خانگی و داروهای بدون نسخه
در مورد بهترین دارو برای درمان رفلاکس معده، مقاله زیر را بخوانید:
توصیهای از تیم دارو دات کام به شما
تیم دارو دات کام به شما توصیه میکند که هنگام تجربه سوزش معده یا رفلاکس، از مصرف غذاها و نوشیدنیهایی که اسید معده را تحریک میکنند، مانند غذاهای چرب و سرخشده، غذاهای پرادویه، نوشابههای گازدار، قهوه، الکل، میوههای اسیدی و گوشتهای چرب پرهیز کنید. بهترین راهکار برای کاهش علائم رفلاکس، رعایت سبک زندگی سالم، استفاده از وعدههای غذایی کوچک و سبک و بهرهگیری از روشهای خانگی و داروهای بدون نسخه است.
همچنین رعایت نکات سادهای مانند پرهیز از دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا، کاهش وزن در صورت اضافه وزن و مدیریت استرس، نقش موثری در کاهش این مشکل دارد.
شما در زمان سوزش معده از چه روشهایی برای درمان استفاده میکنید؟ در صورت تمایل میتوانید نظرات و تجربیات خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. همچنین، میتوانید سوالات خود را از پزشکان ما بپرسید.
نظرات