آزمایش HPV چیست؟ چه چیزی را نشان می‌دهد؟

مقدمه و شناخت

آزمایش ویروس اچ پی وی (HPV) چیست؟

آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروسی که می‌تواند باعث سرطان دهانه رحم شود را بررسی می‌کند.

HPV یک عفونت مقاربتی (STI) است که ممکن است حتی بدون رابطه جنسی هم منتقل شود. این ویروس از طریق تماس پوست به پوست منتقل می‌شود. این ویروس، یک ویروس رایج و همچنین پیچیده است.

بیش از ۱۰۰ گونه HPV وجود دارد. این ویروس‌ها مسئول رشد ضایعاتی مانند زگیل روی دست‌، پا و صورت هستند. حدود ۳۰ گونه روی اندام تناسلی تأثیر می‌گذارند. برخی از گونه‌های بی‌ضرر آن، فقط باعث زگیل تناسلی می‌شوند.

از بین تمام گونه‌های HPV، تنها چند گونه “پرخطر” باعث سرطان دهانه رحم می‌شوند. آزمایش‌ HPV این گونه‌های عامل سرطان را بررسی می‌کنند. این گونه‌ها شامل رایج‌ترین انواع سرطان‌زا، یعنی HPV 16 و HPV 18 هستند.

بدن‌ سالم می‌تواند اکثر عفونت‌های HPV را در عرض چند سال از بین ببرد. با این حال، با گذشت زمان، گونه‌های پرخطر می‌توانند باعث تغییرات پیش سرطانی (دیسپلازی دهانه رحم) شوند که در نهایت به سرطان دهانه رحم تبدیل می‌شوند. تقریباً همه موارد سرطان دهانه رحم از عفونت‌های HPV پرخطر ناشی می‌شوند. به همین دلیل غربالگری HPV پرخطر با استفاده از آزمایش HPV ضروری است.

در حال حاضر، آزمایش‌های HPV فقط برای تشخیص این ویروس از دهانه رحم مناسبند و آزمایش HPV برای مردان وجود ندارد.

آزمایش HPV چه زمانی انجام می‌شود؟

اگر شرایط زیر را دارید، ممکن است به آزمایش HPV نیاز داشته باشید:

• یک خانم 30 تا 65 ساله هستید. انجمن سرطان آمریکا غربالگری منظم با آزمایش HPV را برای این گروه سنی توصیه می‌کند. توصیه می‌شود بانوان در این سنین، آزمایش HPV و پاپ اسمیر را باهم انجام دهند. در صورت نرمال بودن جواب آزمایش، باید پنج سال بعد آزمایش مجدد انجام شود.
• نتیجه پاپ اسمیرتان غیرطبیعی گزارش شده. آزمایش HPV می‌تواند نشان دهد که آیا سلول‌های غیرطبیعی در دهانه رحم شما (که در پاپ اسمیر پیدا شده‌اند) مربوط به عفونت HPV پرخطر هستند یا خیر.
• سرطان دهان و حلق دارید. HPV پرخطر (به ویژه HPV 16) شایع‌ترین علت این نوع سرطان گلو است. این سرطان از طریق رابطه جنسی دهانی گسترش می‌یابد. دانستن اینکه HPV علت آن است، به پزشک شما کمک می‌کند تا درمان‌ها را براساس آن تنظیم کند. سرطان دهان و حلق مرتبط با HPV، پیش‌آگهی بهتری نسبت به سرطان دهان و حلق غیرمرتبط با HPV دارد.

اگر در گذشته آزمایش HPV شما مثبت بوده است یا اگر مبتلا به بیماری‌هایی هستید که سیستم ایمنی را تضعیف می‌کند، مانند HIV، ممکن است به غربالگری‌های مکرر نیاز داشته باشید. سیستم ایمنی ضعیف ممکن است نتواند به طور مؤثر با عفونت‌ها (مانند HPV) مبارزه کند.

اگر بین ۲۱ تا ۲۹ سال سن دارید و آخرین نتیجه آزمایش پاپ اسمیر شما طبیعی بوده است:

• نیازی به آزمایش HPV ندارید.
• پزشک شما ممکن است توصیه کند که تا آزمایش پاپ اسمیر بعدی خود سه سال صبر کنید.

بیشتر افراد معمولاً از طریق تماس جنسی در معرض HPV قرار گرفته‌اند. HPV به ویژه در گروه سنی ۲۱ تا ۲۹ سال شایع است. با این حال، این عفونت‌ها معمولاً ظرف یک یا دو سال بدون ایجاد هیچ گونه بیماری، خود به خود از بین می‌روند. برخی از پزشکان توصیه می‌کنند آزمایش HPV را از ۲۵ سالگی شروع کنید و اگر آخرین آزمایش طبیعی بود، هر ۵ سال یکبار آزمایش دهید.

در مورد اینکه زمان مناسب شروع غربالگری سرطان دهانه رحم برای شما چه زمانی است و هر چند وقت یکبار باید آزمایش دهید، با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.

آزمایش HPV چرا اهمیت دارد؟

دانستن اینکه نوعی از HPV دارید که شما را در معرض خطر بالای سرطان دهانه رحم قرار می‌دهد، به شما و پزشکتان کمک می‌کند تا در مورد مراحل بعدی تصمیم بگیرید.

این مراحل ممکن است شامل تکرار آزمایش HPV و پاپ اسمیر باشد. یا ممکن است پزشک توصیه کند که نمونه‌برداری از دهانه رحم انجام دهید که به آن بیوپسی می‌گویند. همچنین ممکن است به درمان برای سلول‌های پیش‌سرطانی نیاز داشته باشید.

آزمایش HPV مثبت به این معنی نیست که شما به سرطان دهانه رحم مبتلا خواهید شد. اما به این معنی است که پزشکتان ممکن است غربالگری را برای شما با فواصل کمتر یا برای مدتی بیش از حد معمول پیشنهاد کند.

تغییراتی در دهانه رحم که منجر به سرطان می‌شوند، ممکن است سال‌ها طول بکشد تا خود را نشان دهند. بنابراین اگر آزمایش HPV مثبت باشد، ممکن است به جای درمان تغییرات دهانه رحم ناشی از عفونت HPV، نیاز باشد هوشیارانه منتظر باشید و تحت نظر باشید.

آیا تست HPV و پاپ اسمیر با یکدیگر متفاوت هستند؟

هر دو آزمایش برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم مهم هستند، اما موارد متفاوتی را بررسی می‌کنند.

آزمایش پاپ اسمیر به دنبال سلول‌های غیرطبیعی روی دهانه رحم است که می‌توانند به سمت سرطان پیشروی کنند. آزمایش HPV گونه‌های پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی را که می‌توانند باعث این تغییرات سلولی شوند، بررسی می‌کند.

جزئیات آزمایش

چگونه برای HPV آزمایش می‌شوید؟

برای انجام آزمایش HPV، یک پاتولوژیست نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت دهانه رحم را برای HPV DNA بررسی می‌کند. طی این آزمایش بررسی می‌شود که آیا HPV وجود دارد یا نه، و (در صورت وجود) از چه نوع است.

روش‌هایی که به پزشک اجازه جمع‌آوری نمونه را می‌دهند عبارتند از:

• پاپ اسمیر

پزشک سلول‌هایی را از دهانه رحم برمی‌دارد تا برای بررسی تغییرات پیش سرطانی، HPV یا هر دو آزمایش بفرستد. یعنی همان نمونه‌ای که برای پاپ اسمیر گرفته می‌شوند و همان روندی که برا آن طی مش‌شود، برای تست HPV نیز انجام شده و نمونه برای بررسی HPV به آزمایشگاه داده می‌شود.

• بیوپسی دهانه رحم

 اگر پاپ اسمیر انجام شده و نتایج آن غیرطبیعی بوده باشد، ممکن است به این روش نیاز داشته باشید. در طول بیوپسی دهانه رحم، پزشک بافت دهانه رحم را برمی‌دارد تا آن را از نظر HPV پرخطر، سلول‌های پیش سرطانی یا سرطان آزمایش کند.

پزشک متخصص زنان ممکن است بیوپسی دهانه رحم را طی روشی به نام کولپوسکوپی انجام دهد. در کولپوسکوپی، از یک میکروسکوپ مخصوص برای مشاهده دهانه رحم از نزدیک و شناسایی نواحی مشکل‌دار استفاده می‌شود.

تست اچ پی وی در دختران باکره انجام نمی‌شود، چون برای نمونه‌گیری نیاز به ورود اسپکولوم به واژن است که ممکن است به بکارت آسیب بزند. به‌‌طورکلی احتمال وجود HPV در دختران باکره به دلیل نداشتن رابطه جنسی کم است، اما در صورت نگرانی پزشک می‌تواند با معاینه ظاهری دستگاه تناسلی و در برخی موارد استفاده از ترشحات یا سلول‌های سطحی به شما کمک کند.

چگونه برای آزمایش HPV آماده شوم؟

معمولاً لازم است همان دستورالعمل‌های آمادگی برای پاپ اسمیر انجام شود. باید از انجام کارهایی که خطر تداخل با دقت نتایج آزمایش را دارند، خودداری کنید. برای آماده شدن باید:

• نوبت ویزیت خود را حداقل برای پنج روز پس از پایان دوره قاعدگی تنظیم کنید.
• حداقل دو روز قبل از معاینه از رابطه جنسی واژینال خودداری کنید.
• حداقل دو روز قبل از معاینه از تامپون، کرم یا داروی واژینال، فوم یا ژل ضدبارداری، روان‌کننده یا دوش واژینال استفاده نکنید.
• اگر پزشک بخواهد آزمایش HPV را با بیوپسی انجام دهد، ممکن است لازم باشد کارهای دیگری هم برای آماده شدن انجام دهید. در صورت لزوم، این موارد به شما گفته خواهد شد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دوش واژینال، می‌توانید مقاله «دوش واژینال چیست و چه مشکلاتی ایجاد میکند؟» را مطالعه کنید.

در طول آزمایش چه انتظاری باید داشته باشم؟

روش انجام کار، مشابه پاپ اسمیر است. شما به پشت روی تخت معاینه دراز می‌کشید و پاهایتان را باز و روی رکاب تخت معاینه قرار می‌دهید. پزشک این مراحل را انجام می‌دهد:

• به آرامی یک اسپکولوم را وارد واژن می‌کند و آن را باز می‌کند تا بتواند دهانه رحم را ببیند. ممکن است هنگام این کار کمی احساس فشار کنید. برای کاهش احساس ناراحتی، می‌توانید از پزشک بخواهید در صورت امکان از اسپکولوم کوچک‌تری استفاده کند.
• از یک ابزار دسته بلند با سری به شکل برس نرم برای تراشیدن و جمع‌آوری سلول‌ها از دهانه رحم استفاده می‌کند.
• نمونه را برای ارسال به آزمایشگاه برای بررسی آماده می‌کند.

اگر کولپوسکوپی یا بیوپسی انجام شود، ممکن است مراحل دیگری نیز در کار باشد، اما مراحل اصلی یکسان هستند: پزشک دهانه رحم شما را مشاهده می‌کند و سلول‌ها یا بافت را برمی‌دارد.

آزمایش اصلی در واقع بعداً انجام می‌شود، زمانی که یک پاتولوژیست نمونه را برای HPV DNA در آزمایشگاه بررسی می‌کند.

مدت زمان جواب‌ دهی آزمایش HPV چقدر است؟

انجام نمونه‌برداری برای آزمایش HPV تنها چند دقیقه طول می‌کشد، اما آماده شدن جواب آن ممکن است تا سه هفته یا بیشتر به طول بینجامد. این مورد ممکن است در آزمایشگاه‌های مختلف متغیر باشد.

نتایج و پیگیری

تفسیر نتایج آزمایش اچ پی وی

نتیجه آزمایش ممکن است مثبت یا منفی باشد. این نتیجه است که قدم بعدی را برای شما مشخص می‌کند.

آزمایش HPV مثبت

آزمایش HPV مثبت به این معنی است که شما یکی از سویه‌های HPV که خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می‌دهد، دارید. بنابراین، آزمایش مثبت برای HPV یعنی آزمایش مثبت برای HPV «پرخطر».

این نتیجه به این معنی نیست که در حال حاضر مبتلا به سرطان دهانه رحم هستید. ما داریم درباره خطر ابتلا صحبت می‌کنیم. ممکن است سویه پرخطر داشته باشید و هرگز به سرطان دهانه رحم مبتلا نشوید. یا بدن با عفونت مبارزه می‌کند و یا HPV باعث می‌شود سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.

در هر صورت، نتیجه مثبت به پزشک کمک می‌کند تا بداند هر چند وقت یک بار برای شما آزمایش درخواست کرده و بافت دهانه رحم را بررسی کند. پزشک می‌تواند در صورت مشاهده تغییرات سلولی پیش سرطانی، بافت را با جراحی بردارد. این کار می‌تواند از ابتلای شما به سرطان دهانه رحم جلوگیری کند.

مراحل بعدی به شرایط شخص شما بستگی دارد. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که:

• طی یک سال برای آزمایش مجدد مراجعه کنید تا ببینید آیا عفونت برطرف شده یا خیر.
• آزمایش‌های بیشتری مانند کولپوسکوپی یا بیوپسی دهانه رحم را برای بررسی سلول‌های سرطانی انجام دهید.
• برای محافظت از شریک جنسی خود در برابر عفونت، اقداماتی انجام دهید.

آزمایش HPV منفی

آزمایش HPV منفی به این معنی است که شما به گونه پرخطر HPV مبتلا نیستید. گاهی اوقات، این ممکن است به این معنی باشد که تا پنج سال دیگر به آزمایش HPV نیاز نخواهید داشت. اگر قبلاً واکسن نزده‌اید، شاید بهتر باشد که واکسن HPV را دریافت کنید. این سری از واکسن‌ها می‌توانند شما را از اکثر گونه‌های پرخطر HPV محافظت کنند (اگر قبلاً آن را نگرفته‌اید).

آیا مثبت بودن نتیجه آزمایش HPV به معنای ابتلا به سرطان دهان رحم است؟

خیر؛ مثبت بودن نتیجه آزمایش HPV به معنای این نیست که همین الان به سرطان دهانه رحم مبتلا هستید. بلکه تمام صحبت ما در مورد خطر ابتلاست. این نتیجه فقط مشخص می‌کند که شما یکی از انواع پرخطر HPV را دارید و باید بررسی‌های بعدی را با زمان‌بندی و شرایطی که پزشک برایتان مشخص می‌کند، انجام دهید.

آزمایش‌های بالینی

ریسک آزمایش‌های HPV

مانند هر آزمایش غربالگری دیگری، آزمایش HPV نیز ریسک نتایج مثبت کاذب یا منفی کاذب را به همراه دارد.

• مثبت کاذب

 نتیجه آزمایش مثبت کاذب یعنی آزمایش نشان می‌دهد که شما نوع پرخطری از HPV را دارید، در حالی که در واقع ندارید. نتیجه مثبت کاذب می‌تواند باعث شود آزمایش‌های بیشتری برای پیگیری انجام دهید که نیازی به آنها ندارید. این آزمایش‌ها می‌توانند شامل تکرار آزمایش یا بیوپسی دهانه رحم باشند. موارد مثبت کاذب نادر هستند، اما می‌توانند برای شما نگرانی ایجاد کنند.

• منفی کاذب

نتیجه آزمایش منفی کاذب به این معنی است که شما عفونت HPV دارید، اما آزمایش نشان می‌دهد که ندارید. این اتفاق ممکن است باعث تأخیر در انجام آزمایش‌های پیگیری شود.

ممکن است HPV داشته باشید، اما آزمایش شما منفی باشد. این ممکن است به این معنی باشد که بدن شما عفونت HPV را کنترل می‌کند. اما HPV هنوز در بدن شما است. برای همین، آزمایش بعدی می‌تواند بدون تماس جدید با HPV مثبت باشد.

جزئیات بیشتر

آیا نتایج آزمایش HPV من می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند؟

بله. به همین دلیل است که انجام منظم آزمایش HPV توصیه می‌شود. ممکن است نتیجه آزمایش مثبت باشد، چند سال بعد برای آزمایش مجدد مراجعه کنید و نتیجه آزمایش منفی باشد. این بدان معناست که بدن شما با موفقیت با عفونت مبارزه کرده است. یا ممکن است نتیجه آزمایش شما منفی باشد، پنج سال بعد برای آزمایش مجدد مراجعه کنید و نتیجه آزمایش پس از مواجهه با ویروس مثبت باشد.

HPV بسیار شایع است. مهم است که وضعیت خود را پیگیری کنید تا بتوانید از سرطان پیشگیری کنید.

آیا HPV در آزمایش بیماری‌های مقاربتی (STI) ظاهر می‌شود؟

خیر. اکثر غربالگری‌های معمول بیماری‌های مقاربتی، خون یا مایعات بدن را از نظر بیماری‌های مقاربتی شایع آزمایش می‌کنند. HPV در این غربالگری‌ها گنجانده نشده است زیرا این آزمایش نیاز به بررسی DNA سلول‌هایی دارد که مستقیماً از دهانه رحم گرفته می‌شوند.

تنها راه برای تشخیص ابتلا به HPV، آزمایش HPV یا آزمایش همزمان پاپ اسمیر/HPV است.

مردان چگونه آزمایش HPV می‌دهند؟

هیچ آزمایشی به شکل روتین برای HPV در مردان وجود ندارد. سرطان‌های مرتبط با HPV در مردان، مانند سرطان آلت تناسلی و سرطان مقعد، بسیار کمتر از سرطان دهانه رحم شایع هستند. با این حال، مردان می‌توانند هم گونه‌های بی‌ضرر و هم پرخطر HPV را به شرکای جنسی خود منتقل کنند.

در برخی مراکز ممکن است پاپ اسمیر مقعدی انجام شود که می‌تواند سلول‌های غیرطبیعی را (که ممکن است نشانه‌هایی از سرطان مقعد یا تغییرات پیش سرطانی باشند) تشخیص دهد. اگر فکر می‌کنید در معرض خطر هستید، با متخصص اورولوژی در مورد انجام آزمایش صحبت کنید.

آیا یک مرد می‌تواند بفهمد که HPV دارد؟

زگیل در هر قسمتی از بدن، از جمله آلت تناسلی و کیسه بیضه، نشانه HPV است. در حال حاضر، هیچ آزمایش مورد تاییدی برای HPV وجود ندارد که بتواند HPV را در قسمت‌های دیگر بدن غیر از دهانه رحم بررسی کند (به‌جز نمونه‌برداری از ضایعه).

راهنمای مراجعه به پزشک

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کرد؟

بهتر است در این شرایط به پزشک مراجعه کنید:

• درصورتی که علائم مشکوک به اچ پی وی یا زگیل تناسلی دارید.
• نیازی نیست حتما علامتی داشته باشید. بهتر است اگر سن بالای 21 سال دارید و رابطه جنسی دارید، تست پاپ اسمیر را به صورت روتین و با فواصلی که پزشک به شما می‌گوید انجام دهید. از سن 30 سال به بالا نیز انجام آزمایش HPV به همراه پاپ اسمیر می‌تواند مفید باشد.
• در صورتی که پاپ اسمیر غیرطبیعی یا تست مثبت اچ پی وی دارید.
• در صورتی که متوجه شدید شریک زندگی شما مبتلا به HPV است.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

آزمایش‌های HPV کلید تشخیص سرطان قبل از تبدیل سلول‌های سالم دهانه رحم به سلول‌های سرطانی هستند. اگر خانم هستید و بین ۳۰ تا ۶۵ سال سن دارید، انجام منظم پاپ اسمیر، آزمایش HPV یا انجام این دو به صورت همزمان ضروری است. پزشک می‌تواند شما را در مورد نوع آزمایشی که نیاز دارید راهنمایی کند.

به یاد داشته باشید، مثبت بودن آزمایش HPV چیزی نیست که از آن شرمنده یا بابت آن نگران باشید. بسیاری از افراد در برهه‌ای از زمان به این ویروس مبتلا می‌شوند. اما نداشتن غربالگری منظم، می‌تواند سلامتی شما را در معرض خطر قرار دهد. حتما غربالگری‌ها را به صورت منظم پیگیری کنید.