آیا کودکان اوتیسم حرف می‌زنند؟ بررسی انواع تأخیر گفتاری
بله، بسیاری از کودکان اوتیسمی می‌توانند صحبت کنند، هرچند ممکن است مسیر رشد گفتاری آن‌ها متفاوت باشد. برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (ASD) ممکن است قادر به برقراری ارتباط با استفاده از گفتار یا زبان نباشند و برخی ممکن است مهارت‌های گفتاری بسیار محدودی داشته باشند.
همچنین برخی دیگر ممکن است دایره لغات غنی داشته باشند و بتوانند در مورد موضوعات خاص با جزئیات کامل صحبت کنند. بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم در معنی و ریتم کلمات و جملات مشکل دارند. با این حال، این به معنای عدم توانایی کامل برای برقراری ارتباط در بچه‌های مبتلا به اوتیسم نیست.
در واقع، تاخیر در گفتار یکی از علائم رایج اوتیسم است، اما به این معنی نیست که همه کودکان اوتیسمی غیرکلامی هستند یا نمی‌توانند صحبت کردن را یاد بگیرند.
در این مقاله از دارو دات کام به بررسی تفاوت‌های تأخیر گفتاری ساده و تأخیر گفتاری مرتبط با اوتیسم، علائم هشداردهنده و مهم‌تر از همه، زمان مناسب برای مراجعه به پزشک خواهیم پرداخت.
آیا کودکان اوتیسم صحبت می‌کنند؟
این تصور که تمام کودکان اوتیسمی غیرکلامی هستند، یک باور نادرست است. در حالی که تاخیر گفتاری یکی از علائم کلیدی اختلال طیف اوتیسم است، درصد بالایی از آن‌ها در نهایت توانایی صحبت کردن را به دست می‌آورند.
مطالعات نشان می‌دهد که حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد از کودکان اوتیسمی غیرکلامی هستند، اما این آمار به معنی عدم توانایی آن‌ها در برقراری ارتباط نیست، بلکه ممکن است از روش‌های دیگری به جز گفتار استفاده کنند.
خبر امیدبخش این است که آمارها در حال تغییر هستند. در حالی که در گذشته، تنها حدود ۵۰ درصد از کودکان مبتلا به اوتیسم تا سن پنج سالگی صحبت می‌کردند، مطالعات جدیدتر نشان می‌دهند که این رقم به ۷۰ تا ۸۰ درصد در این سن و ۸۰ تا ۸۵ درصد تا سن نه سالگی افزایش یافته است.
این پیشرفت چشمگیر احتمالاً نتیجه عوامل مهمی از جمله تشخیص زودهنگام‌تر و دسترسی به مداخلات درمانی مؤثر مانند گفتار درمانی است. این آمار نشان می‌دهد که اقدام به موقع می‌تواند تأثیر بسیار مثبتی بر توانایی‌های ارتباطی کودک داشته باشد و غیرکلامی بودن را به یک سرنوشت قطعی تبدیل نمی‌کند.
اگر نگران رفتار یا رشد فرزندتان هستید، در مقاله زیر با مهم‌ترین علائم اوتیسم در کودکان و نکاتی برای والدین آشنا می‌شوید:
چگونه تفاوت تاخیر گفتار و اوتیسم را تشخیص دهیم؟
برای تشخیص تفاوت بین تأخیر گفتاری ساده و تأخیر گفتاری مرتبط با اوتیسم، ابتدا باید میان دو مفهوم کلیدی تفاوت قائل شد: تأخیر گفتاری و تأخیر زبانی. تأخیر گفتاری به مشکل در تولید صداها و کلمات اشاره دارد، در حالی که تأخیر زبانی به مشکل در درک یا استفاده از کلمات و جملات برای بیان ایده‌ها می‌پردازد. هر دو این مشکلات می‌توانند همزمان در کودک وجود داشته باشند.
یک کودک با تأخیر گفتاری ساده، معمولاً مسیر رشدی مشابه همسالان خود را طی می‌کند، اما با سرعتی آهسته‌تر. این نوع تأخیر اغلب به دلیل مشکلات فیزیکی مانند ناهنجاری‌های دهانی-حرکتی، مشکلات زبانی یا حتی مشکلات شنوایی ایجاد می‌شود. با این حال، مهم‌ترین تفاوت در انگیزه اجتماعی آن‌هاست.
کودکی که فقط تأخیر گفتاری دارد، با وجود اینکه دیرتر صحبت می‌کند، هنوز به شدت تمایل به ارتباط اجتماعی دارد، با لبخند و آغوش والدین خود انگیزه می‌گیرد و تلاش می‌کند از طریق حرکات یا اشاره با دیگران ارتباط برقرار کند.
در مقابل، تأخیر گفتاری در کودکان اوتیسمی اغلب بخشی از یک الگوی پیچیده‌تر است که شامل چالش‌های ارتباطی و اجتماعی گسترده‌تری می‌شود. این کودکان ممکن است در تقلید صداها و حرکات دیگران مشکل داشته باشند، از تماس چشمی اجتناب کنند و علاقه کمتری به تعاملات اجتماعی نشان دهند.
آن‌ها ممکن است به جای جلب توجه دیگران، به علایق خاص خود متمرکز شوند و در برقراری ارتباط دوطرفه دچار چالش باشند. بنابراین، والدین نباید تنها به این فکر کنند که “آیا فرزند من حرف می‌زند؟” بلکه باید بپرسند “چرا فرزندم حرف نمی‌زند و چگونه به جای آن ارتباط برقرار می‌کند؟” اگر تاخیر گفتاری با علائمی مانند بی‌توجهی به نام خود یا کاهش تماس چشمی همراه است، می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل عمیق‌تر در پایه‌های ارتباط اجتماعی باشد که نیازمند ارزیابی جامع است.
برای درک بهتر تفاوت‌ها، جدول زیر یک مقایسه اجمالی بین تأخیر گفتاری ساده و تأخیر گفتاری در کودکان اوتیسمی ارائه می‌دهد:
| ویژگی | تأخیر گفتاری ساده | تأخیر گفتاری در اوتیسم |
| پاسخ به نام | به طور طبیعی به نام خود پاسخ می‌دهد. | ممکن است بی‌تفاوت یا بی‌واکنش باشد. |
| انگیزه اجتماعی | تمایل قوی به تعامل با دیگران و برقراری ارتباط اجتماعی دارد. | کاهش علاقه به تعاملات اجتماعی و ترجیح تنهایی |
| استفاده از حرکات غیرکلامی | برای ارتباط از حرکاتی مانند اشاره کردن و دست تکان دادن استفاده می‌کند. | ممکن است از حرکات کم استفاده کند یا به ندرت به آن‌ها پاسخ دهد. |
| تماس چشمی | به طور معمول تماس چشمی را حفظ می‌کند. | اغلب از تماس چشمی اجتناب می‌کند. |
| رفتارهای تکراری | رفتارهای تکراری و کلیشه‌ای ندارد. | انجام رفتارهای تکراری مانند بال‌بال زدن دست‌ها یا چرخیدن رایج است |
علائم اولیه تاخیر گفتار و زبان در کودکان اوتیسم
تشخیص زودهنگام علائم می‌تواند گام اول برای دریافت کمک‌های تخصصی باشد. در کودکان اوتیسمی، تأخیر گفتاری اغلب با علائم رشدی و رفتاری دیگری همراه است. علائم اولیه که باید به آن‌ها توجه کرد شامل موارد زیر است:
- عدم غان و غون کردن یا حرکات اشاره‌ای: عدم استفاده از حرکاتی مانند اشاره یا دست تکان دادن برای خداحافظی تا سن ۱۲ ماهگی می‌تواند نشانه هشداردهنده باشد.
- تأخیر در نقاط عطف گفتار: نگفتن هیچ کلمه‌ای تا ۱۶ ماهگی یا عدم استفاده از عبارات دوکلمه‌ای تا ۲۴ ماهگی از علائم مهم هستند.
- اکولالیا (Echolalia): تکرار کلمات یا عبارات شنیده‌شده، اغلب بدون درک کامل معنای آن‌ها، یکی از علائم رایج در کودکان اوتیسم است.
- عدم پاسخ به نام: وقتی نام کودک صدا زده می‌شود، ممکن است واکنشی نشان ندهد، که این امر می‌تواند نشان‌دهنده چالش در ارتباط اجتماعی باشد.
- اجتناب از تماس چشمی: ترجیح به نگاه کردن به جای دیگر به جای برقراری ارتباط چشمی با افراد .
- عدم علاقه به بازی با همسالان: مشکلات در درک زبان گفتاری و دستورالعمل‌ها، همراه با عدم علاقه به تعامل با کودکان دیگر، می‌تواند از دیگر علائم باشد.
عوامل مؤثر بر صحبت کردن کودکان اوتیسم
تأخیر گفتاری در اوتیسم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و صرفاً به یک عامل محدود نمی‌شود. عواملی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود، می‌توانند بر توانایی کودک در صحبت کردن تأثیر بگذارند:
- چالش‌های پردازش حسی: بسیاری از افراد با اوتیسم، چالش‌هایی در پردازش اطلاعات حسی دارند. برای مثال، حساسیت به صداهای بلند می‌تواند تمرکز کودک بر زبان گفتاری را دشوار سازد و مانع از یادگیری آن شود. این چالش‌ها می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم بر توانایی کودک در توسعه مهارت‌های گفتاری تأثیر بگذارند.
- تفاوت‌های شناختی و ارتباطی: افراد اوتیسمی ممکن است در تفکر انتزاعی یا درک مفاهیم غیرکلامی مشکل داشته باشند. آن‌ها ممکن است به جای زبان گفتاری، ترجیح دهند از روش‌های غیرکلامی مانند استفاده از حرکات، اشاره یا تصاویر برای برقراری ارتباط استفاده کنند. این تفاوت در سبک ارتباطی می‌تواند بر توسعه مهارت‌های کلامی تأثیرگذار باشد.
- عوامل اجتماعی و عاطفی: مشکلات در درک نشانه‌های اجتماعی مانند حالات چهره یا زبان بدن، می‌تواند توانایی کودک را برای برقراری مکالمات دوطرفه با مانع روبرو کند. همچنین، کاهش انگیزه برای تعاملات اجتماعی نیز می‌تواند بر توسعه مهارت‌های زبانی و گفتاری تأثیر منفی بگذارد.
در مقاله زیر می‌توانید با نکات مهم مراقبت‌های روزانه از کودک مبتلا به اوتیسم آشنا شوید:
آیا همه کودکان اوتیسم در نهایت صحبت می‌کنند؟
پاسخ به این سؤال قطعی نیست، اما همانطور که پیشتر اشاره شد، اکثریت کودکان اوتیسمی توانایی صحبت کردن را به دست می‌آورند. نکته مهم این است که حتی اگر کودکی غیرکلامی باقی بماند، به این معنی نیست که نمی‌تواند ارتباط برقرار کند.
روش‌های جایگزین و تقویتی (AAC) مانند استفاده از تصاویر، تبلت‌های ارتباطی یا اپلیکیشن‌های تخصصی، به این کودکان کمک می‌کند تا به طور مؤثر نیازها و افکار خود را بیان کنند و با دنیای اطراف ارتباط برقرار سازند.
این روش‌ها به آن‌ها قدرت برقراری ارتباط را می‌بخشند و به آن‌ها کمک می‌کنند تا با وجود چالش‌های گفتاری، به طور فعال در جامعه مشارکت کنند.
در چه سنی باید نگران تاخیر گفتاری باشم؟
سه سال اول زندگی کودک، زمان حساسی برای رشد گفتار و زبان است. والدین باید به نقاط عطف رشدی توجه کنند تا در صورت مشاهده هرگونه تاخیر، به موقع اقدام کنند. در اینجا برخی از نقاط عطف کلیدی آورده شده است که توجه به آن‌ها می‌تواند به شما کمک کند:
- تا سن ۱۲ ماهگی: اگر کودک از حرکاتی مانند اشاره کردن یا دست تکان دادن برای خداحافظی استفاده نمی‌کند، یا اگر به صدای شما واکنش نشان نمی‌دهد، باید به پزشک مراجعه کنید.
- تا سن ۱۸ ماهگی: اگر کودک به جای استفاده از صداها و کلمات، تنها با حرکات ارتباط برقرار می‌کند، در تقلید صداها مشکل دارد یا در درک درخواست‌های ساده کلامی دچار مشکل است، نیاز به ارزیابی تخصصی وجود دارد.
- تا سن ۲ سالگی: اگر کودک تنها قادر به تقلید گفتار یا حرکات دیگران است و کلمات یا عبارات را به صورت خودبه‌خودی تولید نمی‌کند، یا اگر تنها برخی صداها یا کلمات را به طور مکرر تکرار می‌کند، باید با پزشک مشورت کنید.
- در هر سنی: اگر کودک دچار پسرفت در مهارت‌های گفتاری یا اجتماعی شود، این یک نشانه جدی است که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.
برای آگاهی از واقعیت‌های علمی و پاسخ به دغدغه‌ی والدین درباره طول عمر کودکان اوتیسم، مقاله زیر را بخوانید:
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
توجه به علائم هشداردهنده می‌تواند به شما کمک کند تا به موقع اقدام کنید و از مداخلات زودهنگام بهره‌مند شوید. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، با پزشک متخصص کودکان خود مشورت کنید:
- اگر کودک شما تا ۱۲ ماهگی از حرکاتی مانند اشاره یا دست تکان دادن استفاده نمی‌کند.
- اگر تا ۱۶ ماهگی هیچ کلمه‌ای نمی‌گوید.
- اگر تا ۲۴ ماهگی از عبارات دوکلمه‌ای استفاده نمی‌کند.
- اگر به نام خود پاسخ نمی‌دهد یا در درک دستورالعمل‌های ساده مشکل دارد.
- اگر در هر سنی دچار پسرفت در مهارت‌های زبانی یا اجتماعی می‌شود.
پزشک متخصص کودکان شما اولین نقطه تماس برای ارزیابی است. او ممکن است شما را برای ارزیابی دقیق‌تر به یک گفتاردرمانگر، متخصص رشد کودکان یا متخصص مغز و اعصاب اطفال ارجاع دهد. ارزیابی توسط این متخصصان می‌تواند به تعیین دقیق علت تأخیر کمک کند و برنامه‌های درمانی مناسب را پیشنهاد دهد.
در مطلب زیر با واقعیت درمان اوتیسم و باورهای نادرست درباره‌ی آن آشنا شوید:
توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما
مواجهه با تاخیر رشدی در کودک، می‌تواند برای هر والد تجربه‌ای پر استرس باشد. به خاطر داشته باشید که شما تنها نیستید و منابع و متخصصان زیادی برای حمایت از شما وجود دارند. مهم‌ترین گامی که می‌توانید بردارید، اقدام به موقع است.
تشخیص زودهنگام و شروع مداخلات درمانی در سنین پایین، می‌تواند تفاوت چشمگیری در بهبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کودک ایجاد کند. به جای تمرکز بر نگرانی، بر روی توانمندسازی خود و کودک خود تمرکز کنید.
هر کودکی منحصر به فرد است و مسیر رشد مخصوص به خود را دارد. با کمک متخصصان، می‌توانید بهترین پشتیبانی را برای رشد و شکوفایی پتانسیل‌های فرزند خود فراهم آورید.
