آیا رژیم بدون گلوتن برای همه مناسب است؟
در سالهای اخیر، قفسههای فروشگاهها پر شده است از محصولات با برچسب «بدون گلوتن» و حذف نان و پاستا به یکی از مُدهای پرطرفدار دنیای تغذیه تبدیل شده است. بسیاری از افراد با تصور دستیابی به بدنی سالمتر، بهطور خودسرانه گلوتن را از سفره خود حذف میکنند. اما متخصصان تغذیه اکنون این پرسش مهم را مطرح میکنند: اگر به بیماری سلیاک مبتلا نیستید، آیا رژیم بدون گلوتن واقعاً به نفع شماست یا میتواند سلامتتان را به خطر بیندازد؟
جزئیات بیشتر این خبر را در دارو دات کام بخوانید.
سالهاست که افراد سعی دارند با حذف گروههای غذایی خاص مانند گوشت، لبنیات یا گلوتن، میانبری به سوی سلامتی پیدا کنند. اما این تغییرات تا چه حد علمی هستند؟
گلوتن چیست؟
جِیمی باهام، کارشناس ارشد تغذیه و متخصص پیشگیری از سرطان در مرکز Ladybug Nutrition، در تعریف گلوتن میگوید:
«گلوتن پروتئین اصلی موجود در گندم، جو و چاودار است که عامل اصلی بافت کشدار و محبوب در غذاهایی مثل پیتزا و پاستاست. رژیم بدون گلوتن به معنای حذف کامل این غلات و مشتقات آنهاست.»
چه کسانی واقعاً «باید» گلوتن را حذف کنند؟
بر اساس نظرات کارشناسان، ضرورت پزشکی برای حذف گلوتن تنها محدود به گروههای خاصی است:
- بیماران مبتلا به سلیاک: برای این افراد، مصرف گلوتن باعث حمله سیستم ایمنی به روده باریک میشود. باهام توضیح میدهد که تنها درمان قطعی برای پیشگیری از آسیبهای جدی گوارشی و کمبود مواد مغذی در این بیماران، حذف مادامالعمر گلوتن است.
- حساسیت به گندم و گلوتن غیرسلیاکی: ساپنا پرووِمبا، متخصص تغذیه و دانشجوی دکترا در دانشگاه Loma Linda، اشاره میکند که افرادی با آلرژی به گندم (که البته بسیار نادرتر از آلرژی به شیر یا بادامزمینی است) یا کسانی که دچار «حساسیت به گلوتن غیرسلیاکی» هستند نیز باید از این پروتئین پرهیز کنند. جالب است بدانید تنها حدود 1% از بزرگسالان حساسیت به گندم را همچنان حفظ میکنند.
آیا حذف گلوتن برای افراد سالم مفید است؟
پاسخ کوتاه متخصصان به این سوال «خیر» است.
باهام صراحتاً میگوید: «اگر مجبور نیستید، حذف گلوتن رژیم شما را سالمتر نمیکند.»
دلایل متخصصان برای این ادعا قابل تأمل است:
- خطر کمبود مواد مغذی: پرووِمبا هشدار میدهد که گندم منبع مهمی از فیبر، ویتامینهای گروه B، آهن و منیزیم است. حذف بیدلیل آن بدون جایگزین مناسب، بدن را دچار کمبود میکند.
- کیفیت پایین محصولات جایگزین: تحقیقات منتشر شده در مجله Plant Foods for Human Nutrition نشان میدهد که بسیاری از محصولات تجاری بدون گلوتن، در مقایسه با نمونههای معمولی، پروتئین کمتر اما قند و کالری بیشتری دارند و گرانتر نیز هستند.
- عدم تأثیر بر کاهش وزن: مروری بر ۲۷ مطالعه در مجله Clinical Therapeutics نشان داد که رژیم بدون گلوتن تأثیر معناداری بر کاهش وزن یا چربی بدن در افراد غیربیمار نداشته است.
توهم سلامتی؛ چرا برخی احساس بهتری دارند؟
اگر رژیم بدون گلوتن خاصیت جادویی ندارد، پس چرا برخی افراد با رعایت آن احساس سبکی و سلامت بیشتری میکنند؟
پرووِمبا دلیل این موضوع را نه در حذف گلوتن، بلکه در حذف غذاهای فرآوریشده میداند.
او توضیح میدهد:
«وقتی فرد تصمیم میگیرد گلوتن نخورد، ناخودآگاه چیپسها، شیرینیها و غلات شیرین صبحانه را حذف میکند. بهبود حال عمومی بدن ناشی از کاهش مصرف قند و افزودنیهاست، نه حذف پروتئین گندم.»
توصیه نهایی: به جای حذف، اصلاح کنید
متخصصان تغذیه متفقالقول هستند که اگر دلیل پزشکی مشخصی ندارید، خود را درگیر رژیمهای سختگیرانه و گرانقیمت بدون گلوتن نکنید.
باهام در پایان توصیه میکند:
«به جای حذف کامل یک گروه غذایی، روی مصرف غذاهای طبیعی تمرکز کنید. میوهها، سبزیجات، حبوبات، پروتئینهای کمچرب و غلات کامل (حتی نوع گلوتندار) کلید سلامتی هستند.»
به نظر میرسد راز سلامتی نه در حذف نان، بلکه در انتخاب یک رژیم غذایی متنوع، متعادل و به دور از غذاهای فوقفرآوریشده نهفته است.
نظرات