دلایل ابتلا به دیابت در بزرگسالان و کودکان

چه عواملی باعث ابتلا به دیابت می‌شوند؟

دیابت نوعی بیماری است که فقط یک علت مشخص ندارد، بلکه مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، محیطی و رفتاری در به وجود آمدن آن نقش دارند. یکی از دلایل اصلی، اختلال در تولید یا استفاده موثر از هورمون انسولین است.

این اختلال می‌تواند به دلایل متفاوتی مانند عملکرد نادرست سیستم ایمنی (در دیابت نوع 1)، مقاومت بدن به انسولین (در دیابت نوع 2)، تغییرات هورمونی (در بارداری) یا شرایط خاص پزشکی ایجاد شود.

علاوه بر این، نداشتن سبک زندگی سالم، عدم تحرک یا کم‌تحرکی، استرس مزمن، چاقی شکمی و سابقه خانوادگی نیز می‌توانند به‌طور مستقیم خطر ابتلا به دیابت را افزایش دهند.

دلایل قرار گرفتن بدن در مرحله پیش دیابت

دلایل ابتلا به پیش‌دیابت به‌طور مستقیم به اختلال در عملکرد انسولین و سبک زندگی مرتبط است.

متن انگلیسی:

Prediabetes is when your blood sugar is higher than normal, but it is not high enough to be diagnosed as diabetes

ترجمه متن:

پیش‌دیابت زمانی رخ می‌دهد که میزان قند خون شما از حد طبیعی بالاتر است، اما به اندازه‌ای بالا نیست که دیابت محسوب شود.

(منبع)

بر اساس اطلاعات ارائه‌شده توسط سایت‌های پزشکی معتبر، مهم‌ترین عوامل عبارتند از:

• اضافه‌وزن و چاقی: به‌ویژه تجمع چربی در ناحیه شکم که باعث کاهش پاسخ سلول‌ها به انسولین می‌شود.
• کم‌تحرکی: فعالیت بدنی ناکافی، توان بدن برای مصرف قند خون را کاهش می‌دهد.
• سابقه خانوادگی دیابت نوع ۲: عوامل ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند.
• تغذیه ناسالم: مصرف زیاد غذاهای پرکالری، شیرین و فرآوری‌شده.
• مقاومت به انسولین: وضعیتی که در آن انسولین به‌درستی عمل نمی‌کند و قند در خون باقی می‌ماند.
• برخی شرایط پزشکی و هورمونی: مانند اختلالات متابولیک که با افزایش قند خون همراه هستند.

پیش‌دیابت یک هشدار جدی است؛ با اصلاح سبک زندگی، در بسیاری از موارد می‌توان از پیشرفت آن به دیابت نوع ۲ جلوگیری کرد.

دلایل ایجاد دیابت نوع 1 چیست؟

دیابت نوع 1 نوعی بیماری خودایمنی است؛ یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد.

عوامل ژنتیکی، عفونت‌های ویروسی و شرایط محیطی عامل دیابت نوع 1 هستند. برخلاف نوع 2، دیابت نوع 1 ارتباط مستقیمی با سبک زندگی ندارد و معمولا در سنین کودکی یا نوجوانی بروز می‌کند.

چه عواملی باعث بروز دیابت نوع 2 می‌شوند؟

در دیابت تیپ ۲ با پدیده مقاومت به انسولین مواجه هستیم و سپس در سیر زمان، با از کار افتادن سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس، می‌توانیم کاهش تولید آن را نیز ببینیم. مهم‌ترین عامل دیابت نوع 2 اضافه‌‌وزن، چاقی شکمی (مصرف زیاد قند و چربی‌های ناسالم) است.

البته سابقه خانوادگی می‌تواند احتمال ابتلا به این نوع دیابت را بالا ببرد. همچنین، برخی شرایط مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز خطر را افزایش می‌دهند.

چه عواملی موجب بروز دیابت در دوران بارداری می‌شود؟

دیابت بارداری معمولا زمانی اتفاق می‌افتد که تغییرات هورمونی دوران بارداری باعث مقاومت به انسولین شوند. عواملی مانند اضافه‌ وزن قبل از بارداری، سن بالای مادر، سابقه خانوادگی دیابت و زایمان قبلی نوزاد با وزن بالا خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.

این نوع دیابت معمولا پس از زایمان برطرف می‌شود، اما در صورت عدم درمان به‌موقع و کنترل‌ نشدن، می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.

علت انواع دیابت در کودکان و بچه‌ها چیست؟

دیابت در کودکان دلایل متفاوتی دارد و فقط محدود به نوع 1 نیست. در بسیاری از مواقع، کودکان به دلیل زمینه‌های ژنتیکی مستعد ابتلا هستند. همچنین، عواملی مانند عفونت‌های ویروسی یا عملکرد نادرست سیستم ایمنی، باعث بروز بیماری می‌شود.

در برخی دیگر از کودکان، افزایش وزن، نبود تحرک و تغذیه نامناسب از دوران کودکی باعث بروز مقاومت به انسولین و در نتیجه باعث دیابت نوع 2 می‌شود.

علاوه بر این، برخی اختلالات ژنتیکی نادر نیز می‌توانند باعث شکل خاصی از دیابت در کودکان (مانند MODY) شوند. این موضوع اهمیت غربالگری و تشخیص به‌موقع در کودکان را نشان می‌دهد تا از بروز عوارض طولانی‌‌مدت جلوگیری شود.

برای آشنایی با مواد غذایی مفید در کنترل پیش‌دیابت، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

دیابت نوع یک در کودکان به چه دلایلی رخ می‌دهد؟

در کودکان، دیابت نوع 1 معمولا به علت حمله سیستم ایمنی به سلول‌های بتای پانکراس ایجاد می‌شود. این روند باعث کمبود کامل انسولین در بدن می‌شود. ژن‌های خاص و عفونت‌های ویروسی از عوامل این نوع دیابت در کودکان هستند.

چه چیزی باعث دیابت نوع 2 در کودکان می‌شود؟

دیابت نوع 2 در کودکان به دلیل افزایش وزن و کاهش فعالیت بدنی ایجاد می‌شود. تغذیه ناسالم، چاقی شکمی، سابقه خانوادگی دیابت و سبک زندگی ناسالم از عوامل اصلی این نوع دیابت هستند.

چه دلایل دیگری باعث ایجاد انواع خاص دیابت می‌شوند؟

علاوه بر سه نوع اصلی دیابت که گفته شد، دیابت می‌تواند در اثر شرایط خاص مانند بیماری‌های پانکراس (سرطان یا التهاب)، استفاده طولانی‌ مدت از برخی داروها (مثل کورتیکواستروئیدها)، بیماری‌های هورمونی (مانند سندرم کوشینگ) یا جهش‌های ژنتیکی نادر نیز ایجاد شود. این نوع دیابت‌ها نسبتا کمتر شایع‌ هستند، اما نیاز به تشخیص دقیق و درمان اختصاصی دارند.

برای آشنایی با گزینه‌های غذایی مناسب برای افراد مبتلا به دیابت، می‌توانید مقاله زیر را بخوانید:

چگونه می‌توان خطر ابتلا به دیابت را کاهش داد و از آن پیشگیری کرد؟

پیشگیری از دیابت به‌ویژه نوع 2 با تغییر سبک زندگی امکان‌پذیر است. انجام فعالیت بدنی منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز به مدت ۵ روز در هفته)، داشتن وزن مناسب، تغذیه سالم با کاهش مصرف قند و چربی‌های مضر، خواب کافی و ترک سیگار می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به دیابت کمک کنند.

همچنین، انجام چکاپ‌های منظم و کنترل فشار خون و کلسترول اهمیت زیادی دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر علائمی مانند تشنگی شدید، تکرر ادرار، خستگی مداوم، کاهش وزن بدون دلیل یا تاری دید دارید، بهتر است به متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و کنترل قند خون می‌تواند از عوارض جدی مانند آسیب به قلب، کلیه‌ها و چشم جلوگیری کند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

دیابت از بیماری‌های قابل‌ کنترل است و با آگاهی و داشتن سبک زندگی سالم می‌توان از بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. اگر در خانواده‌تان سابقه دیابت وجود دارد یا در معرض عوامل خطر ابتلا به دیابت هستید، حتما معاینات دوره‌ای و تست قند خون را جدی بگیرید و تا در صورت ابتلا به دیابت برای درمان اقدام کنید.