استامینوفن؛ نحوه مصرف، دوز مجاز و تداخلات خطرناک

قرص استامینوفن چیست و چگونه کار می‌کند؟

استامینوفن با هدف قرار دادن سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) کار می‌کند. در زمینه تب نیز این دارو بر مرکز تنظیم دمای بدن در مغز اثر گذاشته و به کاهش دمای بالا کمک می‌کند.

استامینوفن سیگنال‌های درد را قبل از رسیدن به مغز مسدود می‌کند. همچنین، تولید مواد شیمیایی خاصی به نام پروستاگلاندین‌ها را که نقش مهمی در احساس درد دارند، مهار می‌کند. این شیوه عملکرد باعث می‌شود استامینوفن برخلاف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، به معده آسیب نرساند.

قرص استامینوفن برای چه علائم و بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟

کاربرد اصلی استامینوفن درمان درد و کاهش تب بالا است. این دارو برای بسیاری از بیماری‌های رایج استفاده می‌شود، از جمله:

• سردردهای تنشی و میگرنی
• دندان‌درد
• دردهای عضلانی و آرتریت
• تب ناشی از بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا.

برای آشنایی با گزینه‌های دارویی مؤثر در بهبود سرماخوردگی و کاهش علائم آن، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

بررسی دوزهای دارو

دوزهای استامینوفن برای کودکان و بزرگسالان با یکدیگر فرق دارند. در ادامه هر کدام را به تفکیک، مورد بررسی قرار خواهیم داد:

دوز عمومی بزرگسالان و نوجوانان

دوز استاندارد مصرف استامینوفن برای بزرگسالان و نوجوانان، ۶۵۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌گرم بین هر ۴ تا ۶ ساعت  است. توجه داشته باشید که بین هر دوز، باید حداقل ۴ ساعت فاصله باشد و حداکثر ۴۰۰۰ میلی‌گرم (۴ گرم) در روز، مصرف شود.

دوز عمومی کودکان (تقریبی)

دوز مصرفی استامینوفن برای کودکان در سنین مختلف، متفاوت است:

• کودکان ۱۱ تا ۱۲ سال: ۳۲۰ تا ۴۸۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۹ تا ۱۱ سال: ۳۲۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۶ تا ۹ سال: ۳۲۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۴ تا ۶ سال: ۲۴۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت
• کودکان ۲ تا ۴ سال: ۱۶۰ میلی‌گرم هر ۴ تا ۶ ساعت

نکته! توجه داشته باشید که برای کودکان زیر ۲ سال، دوز و نحوه مصرف باید توسط پزشک تعیین شود.

دوزهای مختلف استامینوفن در اشکال مختلف دارویی همچون قرص، شربت و شیاف موجود هستند.

حداکثر دوز مجاز استامینوفن در روز چقدر است؟

برای بزرگسالان و نوجوانان، نباید بیشتر از ۴۰۰۰ میلی‌گرم (۴ گرم) استامینوفن در یک دوره ۲۴ ساعته مصرف شود. فراتر رفتن از این مقدار، خطر آسیب جدی و برگشت‌ناپذیر کبد را افزایش می‌دهد.

کدام داروها، عملکردی مشابه یا نزدیک با استامینوفن دارند؟

داروهایی که در ادامه از آنها نام خواهیم برد، با استامینوفن، عملکرد و اثری مشابه دارند:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• آسپیرین
• کتورولاک
• ملوکسیکام
• استامینوفن+کدئین
• استامینوفن+کافئین

نحوه مصرف قرص استامینوفن

توجه به نکاتی که در ادامه می‌آوریم، برای مصرف این دارو مهم هستند:

• توصیه می‌شود دارو را در فواصل زمانی منظم مصرف کنید و هرگز بیشتر از حد دستورالعمل پزشک استفاده نکنید.
• برای مصرف شربت، حتما از پیمانه دقیق استفاده کنید.
• در صورت استفاده از شیاف، دست‌های خود را بشویید و آن را به آرامی وارد کنید. لازم است حدود ۱۵ دقیقه در وضعیت استراحت بمانید تا شیاف ذوب شود.

چقدر طول می‌کشد تا استامینوفن اثر کند؟

معمولا حدود یک ساعت طول می‌کشد تا استامینوفن به طور کامل اثر کند و شما تسکین درد یا کاهش تب را احساس کنید.

مدت زمان مصرف قرص استامینوفن

اگر استامینوفن را برای یک درد موقت (مثل سردرد معمولی) مصرف می‌کنید، ممکن است تنها برای ۱ تا ۲ روز به آن نیاز داشته باشید.

اگر درد شما مزمن است، مصرف طولانی‌مدت (حتی برای سال‌ها) استامینوفن در دوزهای توصیه‌شده، ایمن تلقی می‌شود.

اما اگر درد یا تب شما پس از ۳ تا ۱۰ روز بهبود نیافت یا بدتر شد، باید مصرف را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی مشکل بررسی شود.

قبل از مصرف استامینوفن به این نکات توجه کنید

استامینوفن یک داروی بسیار رایج است، اما این موضوع نباید باعث شود که احتیاط را فراموش کنید.

اگر استامینوفن بیش از حد مجاز مصرف شود، ماده‌ای سمی در کبد تجمع پیدا می‌کند که می‌تواند به آسیب دائمی کبد یا حتی نارسایی کشنده کبدی منجر شود.

برای محافظت از سلامت خود، نباید از این دو خط قرمز عبور کنید:

• مصرف بیش از حداکثر دوز روزانه؛
• ترکیب آن با الکل یا هر داروی دیگری که حاوی استامینوفن است.

آیا مصرف استامینوفن در دوران بارداری مجاز است؟

استامینوفن رایج‌ترین و اولین مسکن انتخابی برای تسکین درد و تب در دوران بارداری است. مطالعات نشان می‌دهند که در دوزهای توصیه شده، مصرف آن در طول بارداری خطری برای جنین ایجاد نمی‌کند. با این حال، اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، همیشه باید قبل از مصرف دارو با پزشک خود مشورت کنید.

آیا مصرف استامینوفن در دوران شیردهی مجاز است؟

استامینوفن در دوران شیردهی نیز ایمن تلقی می‌شود. مقدار بسیار کمی از این دارو به شیر مادر منتقل می‌شود که کمترین خطر را برای نوزاد دارد و تاکنون اثرات منفی بر کودکان گزارش نشده است.

آیا مصرف استامینوفن برای باروری مضر است؟

هیچ شواهد قوی و معتبری وجود ندارد که نشان دهد مصرف استامینوفن در دوزهای توصیه‌شده می‌تواند باروری را در مردان یا زنانی که قصد بارداری دارند، کاهش دهد.

آیا می‌توان هنگام مصرف استامینوفن رانندگی کرد؟

از آن‎‌جایی که مصرف استامینوفن باعث خواب‌آلودگی نمی‌شود، معمولا بر توانایی شما در رانندگی تاثیر نمی‌گذارد. با این حال، اگر در پی مصرف دارو دچار سرگیجه، سردردهای شدید یا ضعف غیرمعمول شدید، باید تا زمانی که حالتان بهتر نشده، از رانندگی خودداری کنید.

آیا می‌توان ایبوپروفن و استامینوفن را با هم مصرف کرد؟

بله، مصرف ایبوپروفن (که پاراستامول ندارد) و استامینوفن کاملا ایمن است. این کار اغلب برای کنترل دردهای شدیدتر انجام می‌شود و نیازی به نگرانی در مورد اوردوز ناشی از ماده فعال مشابه نیست.

در صورت فراموشی مصرف قرص استامینوفن چه باید کرد؟

اگر دوز منظم خود را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. با این حال، اگر تقریبا زمان مصرف دوز بعدی شما فرا رسیده است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و دوز بعدی را در زمان معمول خود مصرف کنید.

تحت هیچ شرایطی برای جبران دوز از دست رفته، دوز اضافی یا دو برابر مصرف نکنید.

در صورت مصرف بیش از حد قرص استامینوفن چه باید کرد؟

مصرف بیش از حد استامینوفن یک وضعیت اضطراری و بسیار خطرناک است، حتی اگر در لحظه احساس بیماری نکنید. اگر فکر می‌کنید بیش از حد مجاز دارو مصرف کرده‌اید، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید. آسیب کبدی می‌تواند بدون علائم اولیه آغاز شود و نیاز به درمان فوری دارد.

علائم اوردوز استامینوفن که نیاز به کمک فوری دارند، شامل موارد زیر است:

• تهوع و استفراغ
• تعریق بیش از حد
• درد، تورم یا حساسیت در قسمت بالایی شکم یا معده
• اسهال
• از دست دادن شدید اشتها
• ضعف و خستگی غیرمعمول

عوارض جانبی قرص استامینوفن

قرص استامینوفن ممکن است عوارضی خفیف یا جدی را در افراد ایجاد کند که در ادامه آنها را مرور می‌کنیم:

عوارض جانبی رایج قرص استامینوفن

این عوارض معمولا خفیف هستند، اما در صورت ادامه یافتن یا آزاردهنده بودن، باید به پزشک اطلاع داده شود:

• سردرد
• تهوع
• ناراحتی معده یا دل‌درد
• مشکل در خواب

عوارض جانبی جدی قرص استامینوفن

عوارض زیر بسیار نادر هستند، اما در صورت مشاهده آن‌ها باید فورا با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید:

۱. آسیب کبدی:

• زردی چشم یا پوست (یرقان)
• تیره شدن رنگ ادرار و روشن شدن رنگ مدفوع
• درد شدید در قسمت بالایی شکم
• خستگی یا ضعف غیرمعمول

۲. واکنش‌های آلرژیک شدید:

• کهیر، خارش یا بثورات شدید پوستی
• تورم صورت، زبان یا گلو
• مشکل در تنفس، خس‌خس سینه یا احساس گرفتگی در گلو

۳. مشکلات پوستی نادر:

• بثورات قرمز دردناک
• تاول زدن یا پوسته پوسته شدن (مانند سندرم استیونس-جانسون)

۴. سایر عوارض نادر:

• خون‌ریزی یا کبودی غیرمعمول
• مدفوع قیرمانند یا خونی
• کاهش ناگهانی میزان ادرار
• تب همراه یا بدون لرز (اگر قبل از مصرف دارو وجود نداشته است)
• لکه‌های کوچک قرمز روی پوست
• زخم یا لکه سفید روی لب‌ها یا دهان

برای شناخت بهترین داروها با تأثیر سریع در مدیریت بیماری آنفولانزا، مطالعه مطلب زیر توصیه می‌شود:

اسپری میگرن کات میم دارو 20 میلی لیتر خرید

کپسول استامینوفن / کافئین / ایبوپروفن (بهستافن) خرید

کپسول استامینوفن / کافئین / ایبوپروفن (تری نوپین) خرید

قرص انتریک کوتد دیکلوفناک سدیم 25 mg خرید

کپسول استامینوفن / کافئین / ایبوپروفن (کارنوفن کامپاند) خرید

قرص استامینوفن 325mg خرید

تداخل دارویی قرص استامینوفن با سایر داروها

استامینوفن ممکن است با برخی از داروها، تداخل داشته باشد. از این رو هنگام مصرف استامینوفن با داروهای زیر، احتیاط کنید:

1. الکل (اتانول)

مصرف الکل خطر آسیب کبدی ناشی از استامینوفن را افزایش می‌دهد. اگر قصد دارید بیش از یک یا دو دوز استامینوفن مصرف کنید، اکیدا توصیه می‌کنیم که از نوشیدن مشروبات الکلی خودداری کنید. اگر الکل را به‌طور منظم مصرف می‌کنید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

2. داروهای حاوی استامینوفن

این مورد جدی‌ترین تداخل است. همیشه برچسب داروها را بخوانید. داروهای تجویزی یا داروهای بدون نسخه (مثل داروهای سرماخوردگی) ممکن است حاوی استامینوفن باشند. مصرف همزمان دو یا چند داروی حاوی استامینوفن به سادگی می‌تواند شما را به حداکثر دوز ایمن روزانه یا حتی فراتر از آن برساند.

3. داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقاد)

مصرف منظم استامینوفن می‌تواند اثر داروهایی مانند وارفارین را تقویت کند و خطر خون‌ریزی را افزایش دهد. اگر وارفارین مصرف می‌کنید، باید در مورد نحوه و مقدار مصرف استامینوفن با پزشک خود مشورت کنید.

4. داروهای دیگر

برخی داروهای دیگر نیز ممکن است با استامینوفن تداخل داشته باشند، از جمله:

• داروهای صرع (مانند کاربامازپین و فنی‌توئین)
• داروهای ضد سل (مانند ایزونیازید)
• برخی داروهای خاص دیگر مانند ایماتینیب و پروبنسید

برای چه کسانی مصرف قرص استامینوفن ممنوع است؟

اگرچه استامینوفن دارویی با تحمل‌پذیری بالا است، اما ممکن است برای برخی افراد مناسب نباشد. افرادی که شرایط زیر را دارند قبل از مصرف باید حتما با پزشک مشورت کنند:

• افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی (از جمله هپاتیت) یا سابقه سوءمصرف الکل.
• افرادی که به‌طور منظم الکل مصرف می‌کنند (بیش از ۱۴ واحد در هفته) باید با پزشک مشورت کنند، زیرا مصرف الکل به‌طور منظم ممکن است مصرف استامینوفن را خطرناک کند.
• وجود مشکلات شدید در کلیه‌ها ممکن است نحوه پردازش دارو را تحت تاثیر قرار دهد.
• اگر به استامینوفن، تایلنول یا هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده محصول حساسیت دارید، نباید آن را مصرف کنید.
• برخی از فرمولاسیون‌های استامینوفن حاوی آسپارتام هستند که برای افراد مبتلا به فنیل‌کتونوری مضر است.
• اگر کمتر از ۵۰ کیلوگرم وزن دارید، باید حداکثر دوز مصرفی خود را با پزشک بررسی کنید.

اگر با مصرف استامینوفن علائم زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

شرایط نگهداری از قرص استامینوفن

استامینوفن باید در دمای اتاق، دور از گرما، رطوبت و نور مستقیم نگهداری شود. نکته بسیار مهم این است که آن را همیشه در مکانی ایمن، دور از دید و دسترس کودکان نگهداری کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

• اگر درد یا تب شما پس از چند روز مصرف دارو (حداکثر ۱۰ روز برای درد و ۳ روز برای تب) ادامه پیدا کرد، یا بدتر شد؛
• اگر علائم جدیدی مانند قرمزی، تورم یا بثورات پوستی ایجاد شد؛
• اگر مشکلات مزمن کبدی یا کلیوی دارید و نیاز به مصرف استامینوفن دارید.

اسامی تجاری داروی استامینوفن در ایران

داروی استامینوفن با اسامی تجاری زیر در بازار دارویی ایران موجود است.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

استامینوفن یک داروی موثر است که سال‌هاست به میلیون‌ها نفر کمک کرده تا با درد و تب مقابله کنند. با رعایت نکات ساده و دقیق که به آن‌ها اشاره کردیم، می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید و سلامتی خود را به دست آورید.

سوالات متداول

 استامینوفن بهتر است یا ایبوپروفن؟

ایبوپروفن خاصیت ضدالتهابی دارد و اگر درد شما ناشی از التهاب (مانند آسیب یا آرتریت) باشد، ایبوپروفن ممکن است گزینه قوی‌تری باشد. با این حال، استامینوفن عوارض جانبی گوارشی کمتری ایجاد می‌کند.

هر چند ساعت می‌توان استامینوفن مصرف کرد؟

معمولا هر ۴ تا ۶ ساعت یک‌بار، در صورت نیاز.

آیا استامینوفن برای معده ضرر دارد؟

خیر، استامینوفن برخلاف بسیاری از مسکن‌ها معمولا باعث تحریک معده نمی‌شود.

مقدار مصرف قرص استامینوفن چقدر باید باشد؟

مقدار مصرف ایمن استامینوفن با توجه به سن و مشکل پیش آمده، مشخص می‌شود و باید دقیقا طبق دستورالعمل‌های پزشک باشد.

چه کسانی می‌توانند قرص استامینوفن مصرف کنند؟

بیشتر افراد بالای ۱۶ سال و همچنین کودکان (با دوز مناسب)، می‌توانند استامینوفن مصرف کنند. استامینوفن مسکن انتخابی اول در دوران بارداری و شیردهی است و در دوزهای توصیه‌شده بی‌خطر تلقی می‌شود.

تغییرات دوز مصرفی قرص استامینوفن چقدر است؟

در برخی شرایط ممکن است نیاز به مصرف دوز کمتری باشد. افرادی که وزن کمتر از ۵۰ کیلوگرم دارند یا سابقه بیماری‌های کبدی و کلیوی دارند، باید با پزشک مشورت کنند.