آزمایش دیابت چیست و چه زمانی باید انجام شود؟ + انواع آزمایش دیابت

آزمایش دیابت چیست؟

دیابت، وضعیتی است که بر نحوه استفاده بدن از گلوکز (قند خون) تأثیر می‌گذارد. گلوکز منبع اصلی انرژی بدن شماست. هورمونی به نام انسولین به انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌های شما کمک می‌کند.

اگر دیابت داشته باشید، بدن شما نمی‌تواند انسولین بسازد یا نمی‌تواند آنطور که باید از آن استفاده کند، یا هر دو. در نتیجه، گلوکز بیش از حد در خون شما باقی می‌ماند و به سلول‌های شما نمی‌رسد. این می‌تواند باعث شود سطح گلوکز بیش از حد بالا برود، که می‌تواند منجر به مشکلات جدی برای سلامتی شما شود. این مشکلات ممکن است شامل بیماری‌های قلبی، آسیب عصبی، مشکلات چشمی و بیماری کلیوی باشد.

گلوکز خون همچنین ممکن است به پایین‌تر از حد نرمال برای شما برسد. اگر خیلی افت کند، ممکن است دچار تشنج یا کاهش هوشیاری شوید.

آزمایش‌های دیابت اغلب سطح گلوکز خون را اندازه‌گیری می‌کنند تا بتوانیم سطح قند خون را کنترل کنیم یا ببینیم که آیا دیابت دارید یا در معرض خطر ابتلا به آن هستید یا نه. آزمایش ادرار برای دیابت به دلیل دقیق نبودن، زیاد برای تشخیص مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و برای این منظور به آزمایش خون نیاز دارید.

چرا باید آزمایش دیابت انجام داد؟

آزمایش‌های دیابت برای غربالگری، پیگیری و یا تشخیص موارد زیر استفاده می‌شوند:

• دیابت نوع ۱. اگر دیابت نوع ۱ دارید، بدن شما انسولین کمی تولید می‌کند یا اصلاً انسولین تولید نمی‌کند. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های تولیدکننده انسولین حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود، اما اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ باید روزانه دوزهایی از انسولین را دریافت کنند.

• دیابت نوع ۲. این رایج‌ترین نوع دیابت است. اگر دیابت نوع ۲ دارید، بدن شما ممکن است هنوز قادر به تولید انسولین باشد، اما سلول‌های شما به خوبی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و نمی‌توانند به راحتی گلوکز کافی را از خون شما جذب کنند. دیابت نوع ۲ ممکن است به دلیل وجود ژن‌ها و عوامل سبک زندگی شما، مانند اضافه وزن یا چاقی، ایجاد شود. این بیماری اغلب در بزرگسالی رخ می‌دهد، اما در کودکان و نوجوانان نیز در حال شایع شدن است.

• دیابت بارداری. نوعی دیابت است که در دوران بارداری ایجاد می‌شود.

• پیش‌دیابت. وضعیتی است که در آن سطح گلوکز خون شما بالاتر از حد سالم برای شما است، اما به اندازه‌ای بالا نیست که دیابت در نظر گرفته شود. اما ابتلا به پیش‌دیابت، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده افزایش می‌دهد.

پیش‌دیابت و دیابت نوع ۲ اغلب هیچ علامتی ندارند. (دیابت نوع ۱ متفاوت است – علائم می‌توانند به سرعت بروز کنند و می‌توانند شدید باشند.)

به همین دلیل است که به افرادی که هرگونه عامل خطری دارند، توصیه می‌شود از پزشک خود بپرسند که آیا باید غربالگری شوند یا خیر. غربالگری به معنای انجام آزمایش در زمانی است که هیچ علامتی ندارید.

تشخیص زودهنگام پیش‌دیابت می‌تواند به شما در پیشگیری یا به تأخیر انداختن دیابت نوع ۲ کمک کند. تشخیص دیابت نوع ۲ و اقدام به موقع می‌تواند به شما در پیشگیری یا به تأخیر انداختن عوارض جدی کمک کند.
انجام این آزمایش‌ها ساده و سریع است و نتایج معمولاً به سرعت آماده می‌شوند.

متن انگلیسی:

A finger prick test using a home testing kit or data from a continuous glucose monitor may show you have high blood sugar levels but won’t confirm you have diabetes. You’ll need a blood test sent to a laboratory to diagnose diabetes.

ترجمه متن:

آزمایش خون از انگشت با استفاده از کیت آزمایش خانگی (دستگاه‌های تست قند خون) یا مانیتور مداوم گلوکز ممکن است نشان دهد که سطح قند خون شما بالاست، اما ابتلا به دیابت را تأیید نمی‌کند. برای تشخیص دیابت، به آزمایش خون آزمایشگاهی نیاز دارید.

(منبع)

چه کسانی باید آزمایش دیابت را انجام دهند؟

ممکن است برای نظارت بر سطح گلوکز خون یا در صورت داشتن علائم دیابت، مانند موارد زیر، به آزمایش نیاز داشته باشید:

• افزایش تشنگی
• تکرر ادرار
• افزایش گرسنگی
• خستگی
• تاری دید
• کاهش وزن بی‌دلیل
• زخم‌هایی که به کندی بهبود می‌یابند
• بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در پاها

علائم دیابت نوع ۱ معمولاً به سرعت بروز می‌کنند و می‌توانند شدید باشند. علائم دیابت نوع ۲ و پیش‌دیابت اغلب به آرامی، حتی در طول سال‌ها، ایجاد می‌شوند.

دیابت بارداری معمولاً در مراحل اولیه بارداری علائمی ایجاد نمی‌کند، اما به احتمال زیاد بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری برای این بیماری غربالگری خواهید شد. اگر آزمایش نشان دهد که سطح گلوکز شما خیلی بالا است، برای تأیید تشخیص، دوباره آزمایش خواهید داد.

همچنین اگر عوامل خطر خاصی برای دیابت نوع ۲ دارید، ممکن است به آزمایش نیاز داشته باشید. اگر موارد زیر را دارید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن باشید:

• سن بالای ۳۵ سال. انجمن دیابت آمریکا غربالگری دیابت برای پیش‌دیابت و دیابت را از سن ۳۵ سال به بالا توصیه می‌کند.
• پیش‌دیابت
• اضافه وزن یا چاقی
• سابقه خانوادگی دیابت
• فشار خون بالا یا بیماری قلبی
• سابقه قبلی دیابت بارداری
• ورزش کمتر از سه بار در هفته
• بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
• برخی نژادها مانند آمریکایی آفریقایی‌تبار، اسپانیایی یا لاتین‌تبار، سرخپوست آمریکایی یا بومی آلاسکا

انواع آزمایش‌ها برای تشخیص دیابت کدامند؟

انواع مختلف آزمایش قند خون عبارتند از:

• آزمایش قند ناشتا. قبل از آزمایش، باید هشت ساعت ناشتا باشید (نه چیزی بخورید و نه چیزی بجز آب بنوشید). این آزمایش معمولاً صبح انجام می‌شود و اغلب به عنوان یک آزمایش غربالگری برای دیابت استفاده می‌شود. ممکن است برای تأیید تشخیص، تکرار شود.

• آزمایش تحمل گلوکز خوراکی (OGTT). این آزمایش نیز نیاز به ناشتا بودن دارد. وقتی به آزمایشگاه می‌رسید، یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود. سپس یک مایع شیرین حاوی گلوکز می‌نوشید. حدود دو ساعت بعد، یک نمونه خون دیگر گرفته می‌شود. این آزمایش به پزشک می‌گوید که بدن شما چقدر خوب قند را پردازش می‌کند. این آزمایش ممکن است برای آزمایش دیابت بارداری استفاده شود. اگر این آزمایش را در دوران بارداری انجام می‌دهید، هر یک ساعت به مدت دو تا سه ساعت از شما خون گرفته می‌شود.

• آزمایش چالش گلوکز (GCT)، که به عنوان آزمایش غربالگری گلوکز نیز شناخته می‌شود. این آزمایش نیز ممکن است برای آزمایش دیابت بارداری استفاده شود. شما یک مایع شیرین حاوی گلوکز می‌نوشید. یک ساعت بعد یک نمونه خون گرفته می‌شود. نیازی به ناشتا بودن برای این آزمایش نیست. اگر قند خون شما خیلی بالا باشد، پزشک ممکن است آزمایش تحمل گلوکز خوراکی را درخواست کند.

• قند خون تصادفی یا رندوم. این آزمایش را می‌توان در هر زمانی انجام داد. نیازی به ناشتا بودن نیست. در صورت داشتن علائم دیابت، می‌توان از این آزمایش استفاده کرد.

• HbA1c (هموگلوبین A1C). این آزمایش میانگین مقدار گلوکز متصل به هموگلوبین را در سه ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین بخشی از گلبول‌های قرمز خون شماست که اکسیژن را از ریه‌ها به بقیه بدن منتقل می‌کند. برای این آزمایش نیازی به ناشتا بودن نیست.

گلوکز همچنین ممکن است در ادرار شما اندازه‌گیری شود.

آزمایش ادرار اغلب برای تشخیص یا پیگیری بر دیابت استفاده نمی‌شود زیرا آزمایش خون دقیق‌تر است. اما آزمایش ادرار ممکن است نشان دهد که آیا در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستید یا خیر. اگر سطح گلوکز ادرار شما خیلی بالا باشد، احتمالاً برای تأیید تشخیص برایتان آزمایش خون درخواست خواهد شد.

نکات قبل از آزمایش دیابت و قند خون

برای آزمایش قند خون ناشتا و آزمایش تحمل گلوکز خوراکی، باید ناشتا باشید (چیزی نخورید و نیاشامید). برای آزمایش قند خون تصادفی یا رندوم، آزمایش چالش گلوکز، آزمایش هموگلوبین A1c یا آزمایش گلوکز در ادرار، نیازی به آمادگی خاصی ندارید.

تفسیر آزمایش دیابت

برای تفسیر تست دیابت، حتما به پزشک مراجعه کنید تا با در نظر گرفتن شرایط شما، نتایج آزمایش تفسیر شود. به‌طورکلی تفسیر هر یک از آزمایش‌های دیابت، به شرح زیر است:

آزمایش A1C

آزمایش A1C میانگین سطح قند خون شما را در ۲ یا ۳ ماه گذشته اندازه‌گیری می‌کند.

• نرمال: زیر ۵.۶٪
• پیش‌دیابت: ۵.۷-۶.۴٪
• دیابت: ۶.۵٪ یا بالاتر

آزمایش قند خون ناشتا

این آزمایش قند خون شما را پس از یک شب ناشتا بودن (بدون غذا خوردن) اندازه‌گیری می‌کند.

• نرمال: ۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر
• پیش‌دیابت: ۱۰۰-۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• دیابت: ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر

آزمایش تحمل گلوکز (OGTT)

این آزمایش قند خون شما را قبل و بعد از نوشیدن مایعی که حاوی گلوکز است، اندازه‌گیری می‌کند. شما یک شب قبل از آزمایش ناشتا خواهید بود و ابتدا برای اندازه‌گیری سطح قند خون ناشتا، از شما خون گرفته می‌شود. سپس مایع را می‌نوشید و سطح قند خون شما بررسی می‌شود. این بررسی‌ها معمولاً ۱ ساعت، ۲ ساعت و احتمالاً ۳ ساعت بعد انجام می‌شود.

نتایج در ۲ ساعت:

• نرمال: ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر
• پیش‌دیابت: ۱۴۰-۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر
• دیابت: ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر

نتایج بسته به اندازه نوشیدنی گلوکز و تعداد دفعات آزمایش قند خون شما می‌تواند متفاوت باشد. از پزشک خود بپرسید که نتایج آزمایش شما به چه معناست.

آزمایش قند خون تصادفی یا رندوم

این آزمایش قند خون شما را در زمان آزمایش اندازه‌گیری می‌کند. می‌توانید این آزمایش را در هر زمانی انجام دهید و نیازی به ناشتا بودن در ابتدا نیست. این آزمایش به‌تنهایی نمی‌تواند برای تایید پیش‌دیابت یا غیردیابتی بودن کافی باشد.

• نرمال: ندارد
• پیش‌دیابت: ندارد
• دیابت: ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر (در صورت داشتن علائم قند خون بالا)

آزمایش غربالگری گلوکز (GCT)

این آزمایش، قند خون شما را در زمان بارداری اندازه‌گیری می‌کند. شما مایعی حاوی گلوکز می‌نوشید. سپس، ۱ ساعت بعد، خون شما برای بررسی سطح قند خون گرفته می‌شود. نتیجه طبیعی ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا کمتر است. اگر سطح قند خون شما بالاتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، باید آزمایش تحمل گلوکز انجام دهید.

یادداشتی از تیم دارو دات کام به شما

تشخیص دیابت، با آزمایش خون صورت می‌گیرد. این آزمایش‌ها بسیار ساده بوه و جواب آن‌ها معمولا سریعا آماده می‌شود. مهم است که بدانید چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های مربوط به قند خون را انجام دهید. در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان از پیشرفت بیماری دیابت یا ایجاد عوارض آن جلوگیری کرد.