کاربردهای خون پریودی چیست؟ از تشخیص بیماری‌ها تا سلول‌های بنیادی

چرخه قاعدگی و خون پریودی، پدیده‌ای طبیعی و بخشی از زندگی بسیاری از افراد است، بااین‌حال، در طول تاریخ همواره با سکوت، تابوهای فرهنگی و باورهای قدیمی همراه بوده است. این مقاله به بررسی جامع و علمی کاربردهای خون قاعدگی از دیدگاه پزشکی مدرن می‌پردازد.

ما در این متن، به دور از باورهای خرافی و سنتی، به این سؤالات پاسخ می‌دهیم که چرا خون پریودی برای علم اهمیت پیدا کرده است، ترکیبات آن شامل چه مواردی است، و چگونه می‌توان از آن برای تشخیص بیماری‌ها و درمان‌های آینده استفاده کرد. همچنین، خطرات استفاده‌های غیرعلمی از آن را به‌دقت بررسی می‌کنیم و در نهایت با بررسی تمامی دیدگاه‌ها به یک نتیجه درست در زمینه کاربردهای خون پریودی می‌رسیم.

چرا بررسی خون پریودی اهمیت دارد؟

برای زمان‌های طولانی، خون قاعدگی در بهترین حالت به‌عنوان یکی از روندهای جانبی چرخه تولیدمثل در نظر گرفته می‌شد که توجه علمی کمی به آن می‌شد. بااین‌حال، پژوهشگران امروز این باور سنتی را به چالش کشیده و در تحقیقات جدید خود نشان می‌دهند که خون قاعدگی یک نمونه بیولوژیک ارزشمند است که می‌تواند دریچه‌های جدیدی را به‌سوی درک بهتر از سلامت بدن باز کند.

در حال حاضر مشخص شده است که خون قاعدگی حاوی سلول‌های بنیادی، به‌ویژه سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MenSCs) است که پتانسیل درمان بیماری‌های مختلفی مانند نارسایی کبد، آسیب‌های نخاعی و حتی آلزایمر را در مدل‌های حیوانی نشان داده‌اند.

تغییر نگرش درباره خون پریودی به‌آسانی اتفاق نیفتاد. همان‌طور که دکتر کریستین متز، یکی از محققان برجسته در این زمینه، اشاره می‌کند، وجود عامل انزجار یا همان yuck ،factor حتی در میان پزشکان، باعث می‌شد که از درخواست نمونه خون پریودی از بیماران خود اکراه داشته باشند. این موانع فرهنگی و اجتماعی به طور مستقیم، روند تحقیقات علمی در این زمینه را کند می‌کردند. اما با تلاش محققانی مانند دکتر متز، این سد شکسته شد.

برای غلبه بر این چالش، او و تیمش به‌جای اتکا به سیستم سنتی پزشکی، بیش از ۲۰۰۰ زن را مستقیماً از طریق رسانه‌ها و اخبار جذب کردند. این زنان که بسیاری از آن‌ها از بیماری‌های مزمن و اغلب تشخیص دشوار مانند اندومتریوز رنج می‌بردند، انگیزه بسیار بالایی برای کمک به پیشرفت تحقیقات داشتند.

مزیت اصلی خون پریودی به‌عنوان یک نمونه برای تحقیقات، غیرتهاجمی بودن آن و آسانی نسبی جمع‌آوری آن است. این ویژگی‌ها می‌توانند غربالگری‌های منظم و پشت‌سرهم و بررسی سلامت را برای زنان در آینده تسهیل کنند.

البته باید به این نکته مهم اشاره کرد که این تحقیقات هنوز در مراحل اولیه خود هستند و ممکن است سال‌ها یا حتی دهه‌ها طول بکشد تا نتایج آن‌ها به درمان‌های معمول بالینی تبدیل شود.

ترکیبات خون پریودی چیست؟

خون پریودی تنها خون خالص نیست. این مایع بیولوژیک پیچیده، شامل ترکیبی از خون، سلول‌های پوشش رحم (سلول‌های آندومتر)، ترشحات واژینال و مخاط دهانه رحم است که در صورت عدم وقوع بارداری از رحم دفع می‌شود. مهم‌ترین اجزای خون قاعدگی از دیدگاه علمی که به آن ارزش تحقیقاتی بیشتری می‌بخشند، سلول‌های بنیادی و اطلاعات ژنتیکی و هورمونی هستند.

تحقیقات سلول‌های بنیادی از خون پریود

یکی از جذاب‌ترین حوزه‌های تحقیقاتی، کشف سلول‌های بنیادی در خون قاعدگی است. این سلول‌ها شباهت زیادی به سلول‌های بنیادی موجود در مغز استخوان یا بند ناف دارند و پتانسیل زیادی برای تبدیل شدن به انواع مختلفی از سلول‌ها را دارند. این قابلیت، آن‌ها را به کاندیدای مناسبی برای استفاده در سلول‌درمانی تبدیل می‌کند که یک روش درمانی پیشرفته برای ترمیم بافت‌ها و اندام‌های آسیب‌دیده است.

در حال حاضر، تحقیقات گسترده‌ای بر روی پتانسیل این سلول‌ها برای درمان بیماری‌های جدی مانند نارسایی کبد، آسیب‌های نخاعی، حملات قلبی و سکته مغزی در حال انجام است. نکته قابل‌توجه در این زمینه این است که اگرچه سلول‌های بنیادی را می‌توان از منابع دیگر مانند مغز استخوان نیز استخراج کرد، اما فرایند انجام آن تهاجمی و اغلب دردناک است.

در مقابل، خون قاعدگی یک منبع جایگزین، قابل‌دسترس و با قابلیت جمع‌آوری آسان است که می‌تواند دسترسی به درمان‌های آینده‌نگر سلول بنیادی را برای تعداد بیشتری از زنان در سراسر جهان فراهم کند.

بررسی سلامت هورمونی از طریق خون پریودی

تحقیقات نشان می‌دهند که خون پریودی می‌تواند برای بررسی سلامت هورمونی و حتی شرایط فرد در دوران باروری استفاده شود. در مطالعه‌ای که در دانشکده پزشکی استنفورد انجام شده است، همبستگی زیادی بین سطوح کلسترول و هورمون‌های مرتبط با باروری در خون قاعدگی و خون در حال گردش در بدن مشاهده شده است. این نتایج شگفت‌انگیز به این معنی هستند که خون پریودی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار غیرتهاجمی برای کنترل وضعیت هورمونی بدن مورداستفاده قرار گیرد.

شرکت‌هایی مانند Qvin با الهام از این تحقیقات، در حال توسعه محصولاتی هستند که به زنان امکان می‌دهند نمونه خون قاعدگی خود را با استفاده از پدهای قاعدگی جمع‌آوری کرده و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال کنند.

پایش بیماری‌ها و کمبودهای تغذیه‌ای

علاوه بر تحقیقات در مورد کاربردهای هورمونی خون پریودی، خون قاعدگی می‌تواند سرنخ‌های مهم و ارزشمندی درباره بیماری‌های مربوط به دستگاه تناسلی به پزشکان ارائه دهد. در یک مطالعه مهم به نام ROSE، محققان خون پریودی زنان مبتلا به اندومتریوز را بررسی کردند و تفاوت‌های ژنتیکی و سلولی مشخصی را در آن مشاهده کردند.

این یافته می‌تواند منجر به توسعه یک روش تشخیصی سریع‌تر و بدون نیاز به جراحی برای این بیماری شود که در حال حاضر، تشخیص آن اغلب سال‌ها طول می کشد.

مطالعات نشان می‌دهند که سطح هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1c)، که معیاری برای کنترل دیابت است، در خون پریودی با خون در گردش بدن همبستگی بالایی دارد. این موضوع باعث شده تا خون پریودی به عنوان یک روش قابل اعتماد، غیرتهاجمی و مقرون‌به‌صرفه برای کنترل و ارزیابی دیابت در زنان سنین باروری مطرح شود.

همچنین، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که می‌توان از خون پریودی برای غربالگری ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) که با سرطان دهانه رحم مرتبط است، استفاده کرد.

همچنین، یک مطالعه آزمایشی اولیه، مواد شیمیایی محیطی مانند فنل‌ها، پارابن‌ها، فعالیت‌ها و ارگانوکلرایدها (که در غذاها و لوازم آرایشی یافت می‌شوند) را در خون قاعدگی زنان شناسایی کرده است.

این یافته مهم نشان می‌دهد که اندازه‌گیری این عوامل محیطی در خون پریودی می‌تواند یک دیدگاه منحصربه‌فرد از میزان آلودگی محیطی ارائه دهد که درک ما از ارتباط بین آلودگی‌های محیطی و سلامت زنان در زمینه باروری (مانند بی‌نظمی‌های قاعدگی، سقط مکرر یا سرطان آندومتر) را افزایش می‌دهد.

باورها و رسوم سنتی درباره خون قاعدگی

با وجود تحقیقات علمی گسترده در این زمینه، بسیاری از مردم هنوز درباره موضوعاتی مانند باورهای قدیمی درباره خون قاعدگی و کاربردهای عجیب خون پریودی در فرهنگ‌ها و زمان‌های مختلف کنجکاو هستند. برخی از این باورها به استفاده از خون قاعدگی در طب سنتی یا استفاده از خون قاعدگی در زیبایی پوست اشاره دارند.

باورها و آداب و رسوم سنتی درباره خون قاعدگی در فرهنگ‌های مختلف بسیار متفاوت است؛ برخی آن را مقدس و قدرتمند می‌دانند، درحالی‌که برخی دیگر آن را نجس یا خطرناک می‌دانند.

بسیاری از فرهنگ‌ها، تابوها و محدودیت‌هایی در رابطه با قاعدگی دارند که اغلب زنان را منزوی یا مشارکت آنها را در فعالیت‌های مذهبی یا اجتماعی محدود می‌کند. برعکس، برخی فرهنگ‌ها قاعدگی را نشانه‌ای از ارتباط زن با طبیعت و معنویت می‌دانند.

در ادامه به دیدگاه‌هایی که درباره قاعدگی و خون پریودی در جوامع و سنت‌های قدیمی مختلف وجود دارند می‌پردازیم:

• نمادی مقدس و قدرتمند: برخی از فرهنگ‌های بومی، مانند ناواهو (Diné)، قاعدگی را زمانی برای افزایش قدرت معنوی می‌دانند و آن را با مراسمی به نام کینالدا (Kinaalda) جشن می‌گیرند.
• نماد درمان و محافظت: برخی از جوامع شکارچی و گردآورنده غذا معتقد بودند که خون قاعدگی دارای خواص درمانی و محافظتی است.
• نماد ارتباط با طبیعت: برخی از فرهنگ‌ها قاعدگی را ارتباطی با جهان طبیعی می‌دانند و ماه هم اغلب نقشی نمادین در این نماد ایفا می‌کند.
• نماد ناپاکی و آلودگی: بسیاری از فرهنگ‌ها، از جمله برخی از سنت‌های هندو و یهودی، قاعدگی را با ناپاکی مرتبط می‌دانند و مشارکت زنان را در مراسم مذهبی یا زندگی روزمره محدود می‌کنند.
• نماد خطر و تابو: برخی معتقدند خون قاعدگی خطرناک و آلوده است یا می‌تواند باعث نحسی یا بدشانسی شود.
• نماد انزوا و محدودیت‌ها: بسیاری از فرهنگ‌ها زنان را در زمان قاعدگی منزوی می‌کنند، رفت و آمد آنها را محدود می‌کنند یا دسترسی آنها را به تهیه غذا یا فضاهای مذهبی محدود می‌کنند.
• نمادهای خرافات و اسطوره‌ها: اسطوره‌ها و خرافات مختلفی در مورد قاعدگی وجود دارند و اغلب آن را به‌عنوان یک نفرین، بیماری یا چیزی که باید از آن ترسید، به تصویر می‌کشند.

خطرات و ملاحظات استفاده از خون پریودی

همان‌طور که بارها تأکید شد، تمام کاربردهایی که برای خون پریودی در این مقاله ذکر شد، در مراحل تحقیقاتی بسیار اولیه و در محیط‌های آزمایشگاهی کنترل‌شده انجام می‌شوند. درک این موضوع و این تمایز در استفاده بسیار مهم است؛ زیرا خون پریودی در محیط غیر استریل، می‌تواند حامل پاتوژن‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌هایی باشد.

این نمونه بیولوژیک، به دلیل ماهیت خود، می‌تواند با خطراتی مانند انتقال بیماری‌های خونی (مانند HIV و هپاتیت) همراه باشد؛ بنابراین، هرگونه استفاده غیرعلمی و شخصی از خون پریودی، چه به‌صورت خوراکی و چه موضعی (مانند استفاده از خون پریودی برای پوست به‌عنوان ماسک)، با خطر جدی انتقال عفونت‌ها و به خطر انداختن سلامت همراه است.

هیچ پزشک، متخصص پوست یا محقق معتبری فواید خون پریودی برای مصارف شخصی یا زیبایی را تأیید نمی‌کند و این کار می‌تواند عوارض استفاده از خون پریودی در طب سنتی را برای شما به دنبال داشته باشد.

آیا استفاده از خون پریود در پزشکی ایمن است؟

بله استفاده از خون پریود در زمینه پزشکی و برای تحقیقات علمی ایمن است. اما لازم به ذکر است که باید فقط و فقط در محیط‌های آزمایشگاهی کاملاً کنترل‌شده و تحت نظارت کامل پزشکان و محققان استفاده شود.

برای ایمن نگه‌داشتن این فرایند تحقیقاتی و آزمایشگاهی، تمامی مراحل آن از جمله جمع‌آوری بهداشتی نمونه، آزمایش‌های دقیق برای اطمینان از سلامت نمونه و فرایندهای استریلیزاسیون پیشرفته در آزمایشگاه توسط متخصصان انجام شوند. این اقدامات خطر انتقال عفونت را به حداقل می‌رسانند و شرایط لازم برای انجام تحقیقات دقیق را فراهم می‌کنند.

بسیار مهم است که در این مورد تفاوت بین مفاهیم ایمنی در یک محیط کنترل‌شده علمی با ایمنی در استفاده شخصی توضیح داده شود. در واقع هیچ راهی برای فراهم آوردن این شرایط استریل و تضمین سلامت نمونه در خانه وجود ندارد؛ بنابراین، خطرات استفاده از خون پریودی برای مصارف شخصی به‌مراتب بسیار بیشتر از فواید احتمالی آن است.

چگونه می‌توان خون پریود را به‌صورت بهداشتی جمع‌آوری کرد؟

اهمیت دقت در تحقیقات علمی در این زمینه به‌اندازه‌ای است که حتی روش‌های جمع‌آوری نمونه نیز به‌خودی‌خود یکی از موضوعات پژوهش پزشکان هستند. به‌عنوان‌مثال، در حال حاضر یک مطالعه تحقیقاتی در بریتانیا با هدف یافتن مؤثرترین روش برای جمع‌آوری نمونه‌های خون پریودی برای استخراج سلول‌های بنیادی در حال انجام است.

این مطالعه، پد، تامپون و کاپ قاعدگی را با یکدیگر مقایسه می‌کند تا مشخص شود کدام یک از این روش‌ها برای جمع‌آوری خون پریودی برای مصارف آزمایشگاهی مناسب‌تر بوده و برای زنان نیز راحت‌تر است.

این تحقیق که اولین تحقیق در این زمینه است نشان می‌دهد که حتی روش‌های مختلف جمع‌آوری خون پریودی، به دلیل تأثیری که بر کیفیت سلول‌ها می‌گذارند برای دانشمندان از اهمیت بالایی برخوردارند.

هدف نهایی این تحقیقات، افزایش دسترسی به سلول‌درمانی در سطح جهانی از طریق بهینه‌سازی فرایند جمع‌آوری خون قاعدگی است. البته لازم به ذکر است که این تحقیقات صرفاً برای اهداف آزمایشگاهی طراحی شده‌اند و هیچ ارتباطی با مصارف شخصی ندارند.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

چرخه قاعدگی برای هر زنی بخشی از زندگی است. در گذشته، اطلاعات کمی درباره آن وجود داشت و همین امر باعث شد که باورهای قدیمی درباره خون قاعدگی شکل بگیرند و آن را به یک موضوع شرم‌آور تبدیل کند. امروز، علم در حال روشن کردن بخش‌های پنهان این پدیده است و به ما نشان می‌دهد که خون قاعدگی یک گنجینه ارزشمند برای آینده پزشکی است.

کاربردهای خون قاعدگی که امروزه موردمطالعه قرار گرفته‌اند، در حوزه سلول‌های بنیادی و تشخیص بیماری‌ها هستند و هنوز در مراحل اولیه تحقیقاتی قرار دارند. هیچ‌یک از این کاربردها شامل استفاده از خون قاعدگی در طب سنتی یا استفاده از خون پریودی برای پوست نمی‌شود.

با احترام به‌تمامی باورهای فرهنگی، به دلیل خطرات جدی انتقال عفونت، ما اکیداً توصیه می‌کنیم از هرگونه استفاده شخصی از خون قاعدگی برای درمان، زیبایی یا اهداف دیگر پرهیز کنید.