مقاومت به انسولین چگونه تشخیص داده می‌شود؟

از چه آزمایش‌هایی برای تشخیص مقاومت به انسولین استفاده می‌شود؟

اگر علائم مقاومت به انسولین در بیمار دیده شود، تنها راه مطمئن برای تشخیص این موضوع انجام آزمایش‌های تخصصی مختلف است. بر اساس نظر پزشک، از آزمایش‌های گوناگونی جهت تشخیص مقاومت به انسولین استفاده می‌شود. این آزمایش‌ها را در ادامه بررسی می‌کنیم:

تست A1C

آزمایش A1C میانگین گلوکز خون طی سه ماه گذشته را اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش بر اساس هموگلوبین موجود در خون انجام می‌شود. گلوکز خون به هموگلوبین می‌چسبد و همراه آن در جریان خون باقی می‌ماند. هر چه قند خون بیشتر باشد، مقدار بیشتری گلوکز به هموگلوبین گلبول‌های قرمز خون متصل می‌شود.

از طریق آزمایش A1C می‌توان مقدار گلوکزی را که به هموگلوبین چسبیده اندازه‌گیری کرد و نتیجه را به صورت درصد گزارش داد. هر چه درصد بالاتری گزارش شود، یعنی قند خون به طور متوسط طی سه ماه اخیر بیشتر بوده است.

آزمایش قند خون ناشتا

این تست یک آزمایش خون ساده برای غربالگری دیابت، پیش‌دیابت و دیابت بارداری است که به آزمایش خون ناشتا نیز معروف است. در این آزمایش میزان قند خون چندین ساعت بعد از آخرین وعده غذایی سنجیده می‌شود. میزان قند خون بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر به عنوان محدوده‌ طبیعی و سالم بیان می‌شود.

تست تحمل گلوکز

در آزمایش تحمل گلوکز، ابتدا نمونه خون گرفته شده و سطح قند خون اندازه‌گیری می‌شود. سپس یک نوشیدنی شیرین به فرد داده می‌شود تا بنوشد. دو ساعت بعد از مصرف نوشیدنی، دوباره مقدار قند خون او را اندازه‌گیری می‌کنند. طبق نتایج این آزمایش، محدوده‌ طبیعی و نرمال قند خون زیر ۱۴۰ میلی‌‌گرم در دسی‌لیتر است.

نمونه‌گیری تصادفی خون

در صورتی که علائم قابل توجهی از مقاومت به انسولین در فرد دیده شود، می‌توان از نمونه‌گیری تصادفی قند خون استفاده کرد. در این حالت در ساعت‌های مختلفی می‌توان از فرد نمونه خون گرفت تا میزان قند خون در همان لحظه بررسی شود. با این حال، طبق برخی منابع، این آزمایش برای تشخیص مقاومت به انسولین یا پیش‌دیابت توصیه نمی‌شود.

پنل لیپیدی (آزمایش چربی خون)

پنل لیپیدی یا پنل چربی خون آزمایشی است که میزان مولکول‌های چربی در خون را اندازه‌گیری می‌کند. وجود بیش از حد لیپید در خون می‌تواند باعث تنگ شدن شریان‌ها شده و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.

دیگر آزمایش‌های مورد نیاز برای تشخیص مقاومت انسولین

برای تشخیص مقاومت به انسولین، آزمایش‌های دیگری نیز وجود دارد که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم. ناگفته نماند که آزمایش‌های رایج برای تشخیص مقاومت به انسولین در ایران، شامل تست انسولین ناشتا، قند خون ناشتا، HOMA-IR و تست تحمل گلوکز می‌شود.

آزمایش C-Peptide

آزمایش پپتید C نشان می‌دهد که بدن انسان چقدر انسولین تولید می‌کند. اگر سطح پپتید C بالا باشد، نشان می‌دهد بدن مقدار زیادی انسولین تولید می‌کند که می‌تواند نشانه مقاومت به انسولین باشد. در مقابل، پایین بودن پپتید C بیانگر تولید کم انسولین است و این وضعیت معمولا در پیش‌دیابت و دیابت دیده می‌شود.

آزمایش HOMA-2) HOMA-IR)

به وسیله این آزمایش می‌توان درجه حساسیت فرد به انسولین را تخمین زد. برای محاسبه‌ این آزمایش از مقادیری که در آزمایش‌های قند خون ناشتا، انسولین ناشتا و پپتید C حاصل شده است، استفاده می‌کنند.

آزمایش تری‌گلیسیرید

یکی از وظایف انسولین کمک به استفاده بدن از تری‌گلیسیریدها به‌عنوان منبع انرژی است. اگر نتیجه آزمایش نشان دهد سطح تری‌گلیسیرید خون بالاست، این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از مقاومت به انسولین باشد.

آزمایش کلسترول

در این تست مقدار کلسترول موجود در خون را می‌سنجند. سطح غیرطبیعی کلسترول اغلب در افرادی دیده می‌شود که مقاومت به انسولین دارند. مقاومت به انسولین می‌تواند موجب کاهش سطح کلسترول خوب و افزایش سطح کلسترول بد شود.

آزمایش انسولین ناشتا

با بررسی سطح انسولین ناشتا می‌توان مقدار انسولین موجود در خون را پس از حداقل ۸ ساعت از آخرین وعده غذایی بررسی کرد. اگر پس از این مدت، سطح انسولین همچنان بالا باشد و هم‌زمان گلوکز خون نیز در محدوده بالا قرار داشته باشد، این وضعیت می‌تواند نشان‌دهنده مقاومت به انسولین باشد.

مشخص شدن نتیجه این آزمایش‌ها چقدر طول می‌کشد؟

اغلب آزمایش‌های مقاومت به انسولین نیاز به یک نمونه خون ساده دارند که در عرض چند دقیقه گرفته می‌شود. در صورتی که آزمایش به صورت ناشتا باشد، لازم است حداقل ۸ ساعت از آخرین وعده غذایی بگذرد. نتایج آزمایش نیز معمولا چند روز بعد حاضر خواهد شد.

چرا باید برای تشخیص مقاومت به انسولین آزمایش دهیم؟

دلایل مهمی وجود دارد که نشان می‌دهند چرا لازم است این آزمایش‌ها انجام گیرد. این دلایل عبارتند از:

• تشخیص زودهنگام: با تشخیص زودهنگام مقاومت به انسولین می‌توان از تبدیل شدن آن به عارضه‌های شدید‌تر مثل دیابت پیشگیری کرد.
• ارائه‌ برنامه‌ درمانی: پزشک با بررسی نتایج آزمایش می‌تواند ارزیابی بهتری از وضعیت سلامت فرد داشته باشد و برنامه‌ درمانی مناسب او را ارائه دهد.
• بررسی پیشرفت برنامه درمانی: با انجام آزمایش‌های منظم می‌توان اثربخشی برنامه درمانی را بررسی و تغییرات لازم را در این برنامه ایجاد کرد.
• تشخیص بیماری‌های دیگر: مقاومت به انسولین با بیماری‌های دیگری نظیر دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، تخمدان پلی‌کیستیک و فشار خون بالا مرتبط است. از طریق این آزمایش‌ها می‌توان خطر ابتلا به این بیماری‌ها را کاهش داد.

از کجا بدانیم چه زمانی باید آزمایش دهیم؟

این آزمایش‌ها همان‌طور که گفتیم جهت تشخیص مقاومت به انسولین انجام می‌گیرند. بنابراین، اگر پزشک شما علائم مقاومت به انسولین را تشخیص دهد، برای ادامه‌ روند درمان به نتایج این آزمایش‌ها نیاز خواهد داشت. پزشک پس از بررسی علائم بالینی، سابقه بیماری‌ها، رژیم غذایی و سبک زندگی فرد ممکن است تعدادی از این آزمایش‌ها را تجویز کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هر زمان که علائم مقاومت به انسولین را مشاهده کردید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم و وضعیت سلامت کلی شما آزمایش‌های لازم را برایتان تجویز می‌کند. تفسیر نتایج نیز بر عهده‌ پزشک خواهد بود.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

مقاومت به انسولین در صورتی که تحت درمان قرار نگیرد می‌تواند به شکل عارضه‌های دیگری بروز پیدا کند. لازم است هر چه زودتر علائم آن بررسی شده و از طریق آزمایش‌های مختلفی که وجود دارد این موضوع را مورد ارزیابی قرار داد. با حفظ وزن در محدوده سالم، داشتن رژیم غذایی متعادل و فعال بودن در طول روز می‌توان علائم مقاومت به انسولین را معکوس و از پیشرفت آن جلوگیری کرد.

سوالات متداول

 آیا آزمایش A1C می‌تواند مقاومت به انسولین را نشان دهد؟

آزمایش A1C به‌طور مستقیم مقاومت به انسولین را نشان نمی‌دهد، اما افزایش آن می‌تواند نشانه اختلال در کنترل قند خون و احتمال مقاومت به انسولین باشد.

برای انجام آزمایش مقاومت به انسولین باید ناشتا باشیم؟

بله، بیشتر آزمایش‌های تشخیصی مانند قند خون ناشتا، انسولین ناشتا و HOMA-IR نیاز به حداقل ۸ ساعت ناشتایی دارند.

 آیا مقاومت به انسولین با آزمایش چربی خون مشخص می‌شود؟

آزمایش چربی خون به‌تنهایی تشخیصی نیست، اما افزایش تری‌گلیسیرید و اختلال در کلسترول می‌تواند با مقاومت به انسولین همراه باشد.

چه زمانی باید برای بررسی مقاومت به انسولین آزمایش داد؟

در صورت وجود علائمی مانند افزایش وزن شکمی، خستگی، قند خون بالا، سابقه خانوادگی دیابت یا تشخیص پزشک، انجام آزمایش توصیه می‌شود.