آیا زخم معده باعث سرطان می‌شود؟

چه ارتباطی بین زخم معده و سرطان وجود دارد؟

زخم معده و سرطان معده، اغلب توسط یک عامل مشترک به نام باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) به هم مرتبط می‌شوند. این باکتری که در پوشش داخلی معده زندگی می‌کند، نه تنها عامل اصلی ایجاد درصد بالایی از زخم‌ها است، بلکه بیشتر موارد، عامل سرطان معده نیز شناخته می‌شود.

ارتباط این دو عارضه از طریق یک فرایند طولانی‌مدت به نام «التهاب مزمن» شکل می‌گیرد:

• آسیب و التهاب اولیه: باکتری هلیکوباکتر پیلوری، باعث آسیب و التهاب در پوشش داخلی معده می‌شود.
• چرخه بازسازی مداوم: این عفونت، یک چرخه بی‌پایان از التهاب و سپس ترمیم و بازسازی سلولی را ایجاد می‌کند. مادامی که باکتری وجود دارد، التهاب ادامه می‌یابد.
• تجمع خطاهای ژنتیکی در سلول‌ها: سلول‌های بدن به‌طور مداوم در حال تقسیم و نوسازی هستند. هرچه این فرایند بیشتر و سریع‌تر تکرار شود، احتمال بروز خطا در کپی‌برداری از DNA بالاتر می‌رود. با گذشت زمان، این خطاهای ژنتیکی می‌توانند در سلول‌ها جمع شوند و باعث تغییر رفتار طبیعی آن‌ها شوند؛ تغییری که در برخی موارد به سرطانی شدن سلول‌ها منجر می‌شود.

آیا زخم معده می‌تواند به سرطان تبدیل شود؟

خیر، زخم معده مستقیما به سرطان تبدیل نمی‌شود. زخم فقط یک آسیب یا سایش در پوشش داخلی معده است و به‌تنهایی تومور سرطانی محسوب نمی‌شود.

اما نکته مهم اینجاست که محل ایجاد زخم می‌تواند روی خطر ابتلا به سرطان اثر بگذارد؛ اگر زخم داخل معده باشد، خطر ابتلا به سرطان معده بیشتر است، اما اگر زخم در دوازدهه (ابتدای روده کوچک) باشد، خطری در کار نیست.

این تفاوت نشان می‌دهد که هرچند عامل مشترکی مثل عفونت هلیکوباکتر پیلوری می‌تواند در هر دو نوع زخم نقش داشته باشد، اما محیط و بافت معده نسبت به دوازدهه بیشتر مستعد تغییرات سلولی خطرناک و پیش‌سرطانی است.

زخم معده زمینه‌ساز بروز کدام نوع از انواع سرطان است؟

زخم معده زمینه‌ساز سرطان معده می‌شود و ارتباط قابل‌اعتمادی با سایر انواع سرطان ندارد. این ریسک معمولا به دلیل عفونت مزمن با هلیکوباکتر پیلوری و التهاب طولانی‌مدت پوشش معده در اثر زخم معده ایجاد می‌شود که می‌تواند تغییرات پیش‌سرطانی در بافت معده به‌وجود آورد.

برای آشنایی با طبقه‌بندی و انواع زخم معده، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد می‌شود:

چه عوامل خطری احتمال تبدیل شدن زخم معده به سرطان را افزایش می‌دهند؟

داشتن زخم معده به این معناست که شما در معرض عوامل خطری هستید که می‌توانند فرایند التهاب مزمن را تسریع کرده و شانس بروز سرطان معده را افزایش دهند، عواملی همچون:

عفونت هلیکوباکتر پیلوری درمان‌نشده

این عامل، اصلی‌ترین محرک التهاب مزمن و آسیب DNA سلول‌های معده است. عدم درمان کامل این باکتری، چرخه التهاب و بازسازی سلولی خطرناک را ادامه می‌دهد.

سابقه جراحی رزکسیون معده

افرادی که در گذشته برای درمان زخم‌های شدید تحت عمل جراحی برداشتن بخشی از معده (رزکسیون) قرار گرفته‌اند، حداقل با دو برابر شدن ریسک سرطان معده مواجه هستند. این خطر معمولا حدود ۱۵ سال پس از جراحی آغاز شده و با گذشت زمان افزایش می‌یابد.

زخم‌های مزمن و درمان‌نشده

آسیب طولانی‌مدت به پوشش معده، شانس بروز تغییرات پیش‌سرطانی مانند متاپلازی روده (جایگزینی بافت معده با بافت روده) یا دیسپلازی را بالا می‌برد.

مصرف طولانی‌مدت داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

استفاده مکرر از داروهایی مانند ایبوپروفن به پوشش محافظ معده فشار می‌آورده و علاوه بر ایجاد زخم، روند عود و مزمن شدن زخم‌ها را نیز افزایش دهد.

مصرف داروهای کاهنده اسید معده در ابتلا به هلیکوباکتر پیلوری

شواهد قوی نشان نمی‌دهد که داروهای کاهنده اسید معده به‌طور مستقیم خطر سرطان را افزایش دهند.
با این حال، برخی مطالعات می‌گویند مصرف طولانی‌مدت این داروها در افرادی که هنوز به باکتری هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستند، ممکن است روند بروز التهاب پیش‌سرطانی معده (گاستریت آتروفیک) را سریع‌تر کند.

سیگار و الکل

این مواد تحریک‌کننده‌هایی قوی برای پوشش معده هستند، التهاب مزمن را تشدید کرده و فرایند بهبودی زخم را آهسته یا متوقف می‌کنند.

در مطلب زیر، نحوه تشخیص و بررسی عکس‌های مربوط به زخم معده در آندوسکوپی بررسی شده است:

علائم زخم معده و علائم سرطان معده چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟

وقتی صحبت از مشکلات معده می‌شود، بسیاری از افراد ممکن است علائم زخم معده و سرطان معده را با هم اشتباه بگیرند، زیرا برخی نشانه‌های آنها با هم مشابه هستند. شناخت دقیق تفاوت‌های این علائم می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان به موقع کمک کند و از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.

در این راستا در جدول زیر، به بررسی تفاوت‌های اصلی بین علائم زخم معده و سرطان معده می‌پردازیم:

نکته مهم! تشخیص زخم از سرطان تنها بر اساس علائم قابل اتکا نیست و نیاز به اندوسکوپی دارد.

در مطلب زیر، تأثیر مواد غذایی و راهکارهای خانگی در بهبود زخم معده بررسی شده است:

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در شرایط زیر، مراجعه فوری یا پیگیری جدی پزشکی الزامی است:

• علائم خون‌ریزی جدی: مشاهده خون در استفراغ (به ویژه اگر شبیه تفاله قهوه باشد) یا وجود مدفوع بسیار تیره، سیاه و قیری‌شکل (ملنا).
• درد شدید ناگهانی: بروز یک درد شکمی بسیار شدید و ناگهانی که به پشت یا شانه منتشر می‌شود، می‌تواند نشانه سوراخ شدن زخم باشد و یک وضعیت اورژانسی است.
• علائم هشداردهنده سرطان: اگر علائمی مانند احساس سیری شدید پس از خوردن غذای کم، کاهش وزن بدون دلیل، مشکل در بلع، یا کم‌خونی و خستگی شدید را تجربه می‌کنید.
• پیگیری سوابق جراحی: اگر در گذشته جراحی رزکسیون معده برای درمان زخم انجام داده‌اید، باید به‌طور منظم برای غربالگری سرطان معده با پزشک خود مشورت کنید.

آیا می‌توان از تبدیل شدن زخم معده به سرطان جلوگیری کرد؟

بله، موثرترین راه‌ها برای کاهش چشمگیر این ریسک عبارتند از:

ریشه‌کن کردن باکتری هلیکوباکتر پیلوری

اصلی‌ترین و مهم‌ترین اقدام برای کاهش خطر سرطان معده، شناسایی و درمان کامل عفونت باکتری هلیکوباکتر پیلوری با دوره آنتی‌بیوتیک‌های ترکیبی تجویزشده توسط پزشک است. مطالعات نشان داده‌اند که از بین بردن این باکتری، ریسک سرطان معده را کاهش می‌دهد، حتی در افرادی که تغییرات پیش‌سرطانی در آن‌ها شروع شده است.

مدیریت مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

مصرف طولانی‌مدت و خودسرانه مسکن‌های ضد التهاب را محدود کنید. در صورت نیاز به مدیریت درد مزمن، با پزشک خود در مورد دوزهای کم‌خطر یا جایگزین‌ها مشورت کنید.

ترک سیگار و الکل

ترک این عادات ناسالم، به‌طور مستقیم به بهبود پوشش معده کمک کرده و فرایند التهاب مزمن مرتبط با ریسک سرطان را متوقف می‌کند.

تغذیه و معاینات منظم

داشتن یک رژیم غذایی متعادل و غنی از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل و همچنین پیگیری منظم با پزشک بهترین کاری است که می‌توانید برای خودتان انجام دهید.

برای آشنایی با روش‌های موثر و مدت زمان درمان زخم معده، مطالعه مطلب زیر پیشنهاد می‌شود:

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

زخم معده هشداری از سوی بدن شماست. با درمان قطعی باکتری باکتری هلیکوباکتر پیلوری (اگر عامل زخم شما باشد) مهم‌ترین گام را برای شکستن زنجیره التهاب و کاهش چشمگیر خطر سرطان معده برمی‌دارید.

به جای نگرانی، با یک متخصص مشورت کنید تا علت دقیق زخم شما مشخص شود، عادات ناسالم (مانند سیگار) را کنار بگذارید و به یاد داشته باشید که با مدیریت صحیح و پیگیری‌های به‌موقع، می‌توانید با خیال راحت‌تر به زندگی خود ادامه دهید.

اگر هم سوالی دارید، در انتها بپرسید تا پزشک پاسخ دهد.

سوالات متداول

چگونه می‌توان از سرطان معده پیشگیری کرد؟

با درمان کامل عفونت H. pylori، ترک سیگار و الکل، مدیریت داروهای ضدالتهاب و انجام معاینات منظم.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم شدید مثل خون‌ریزی، درد ناگهانی، کاهش وزن بی‌دلیل یا مشکلات بلع باید سریع به پزشک مراجعه کرد.

علائم هشداردهنده سرطان معده چیست؟

کاهش وزن ناگهانی، استفراغ خونی، درد مداوم معده، مشکل در بلع و کاهش اشتها از علائم مهم هستند.

آیا زخم دوازدهه با سرطان معده مرتبط است؟

خیر، زخم دوازدهه معمولا ریسک سرطان معده را افزایش نمی‌دهد.