داروی پیوگلیتازون چیست؟ عوارض، نحوه مصرف و تداخلات دارویی
پیوگلیتازون یک داروی خوراکی است که برای درمان دیابت نوع ۲ استفاده می‌شود. این دارو به همراه رژیم غذایی مناسب و ورزش برای کنترل قند خون بالا تجویز می‌گردد.
در این مقاله از دارو دات کام، به تشریح جامع این داروی مهم می‌پردازیم؛ از مکانیسم اثر آن در سطح سلولی گرفته تا مزایا، هشدارهای ایمنی حیاتی (به‌ویژه در مورد سلامت قلب) و جایگاه آن در استراتژی‌های مدرن مدیریت دیابت.
مقدمه و شناخت پیوگلیتازون
– نام تجاری: پی توز (Pitoze) – گلوتازون (Glutazone) – اکتوس (Actos)
– نام ژنریک: پیوگلیتازون (Pioglitazone)
– دسته‌بندی دارویی (کلاس دارویی): ضد دیابت – تیازولیدیندیون (Thiazolidinedione)
– نحوه مصرف: خوراکی (بلعیدنی)
– مکانیسم اثر: افزایش حساسیت سلول ها نسبت به انسولین
داروی پیوگلیتازون چیست؟
در بطن دیابت نوع ۲، یک اختلال اساسی به نام مقاومت به انسولین قرار دارد. در این وضعیت، سلول‌های بدن به پیام انسولین، که هورمون کلیدی تنظیم قند خون است، به درستی پاسخ نمی‌دهند؛ گویی قفل‌های سلولی برای کلید انسولین زنگ زده‌اند. داروی پیوگلیتازون، به عنوان عضوی از دسته تیازولیدین‌دیون‌ها، با یک رویکرد کاملاً متفاوت و هوشمندانه به این چالش پاسخ می‌دهد.
این دارو به جای وادار کردن پانکراس به تولید انسولین بیشتر، مستقیماً به سراغ ریشه مشکل رفته و حساسیت سلول‌های چربی، عضلانی و کبدی را به انسولین افزایش می‌دهد. در واقع، پیوگلیتازون قفل‌های سلولی را بازیابی می‌کند تا دوباره به کلید انسولین پاسخ دهند و کارایی سیستم طبیعی بدن را احیا کنند.
پیوگلیتازون با فعال‌سازی گیرنده‌های هسته‌ای خاصی به نام “PPAR-gamma” عمل می‌کند. این گیرنده‌ها عمدتاً در سلول‌های چربی، عضلانی و کبدی یافت می‌شوند. فعال‌سازی آن‌ها منجر به افزایش حساسیت این سلول‌ها به انسولین می‌شود. در نتیجه، بدن میتواند از انسولین موجود به طور موثرتری برای جذب و استفاده از گلوکز (قند) استفاده کند. این دارو باعث افزایش ترشح انسولین از پانکراس نمی‌شود، بلکه کارایی انسولین طبیعی بدن را بهبود می‌بخشد.
این دارو با افزایش حساسیت بدن به انسولین (هورمونی که سطح قند خون را تنظیم می‌کند) عمل می‌کند و برای درمان دیابت نوع ۱ کاربرد ندارد.
داروهای مرتبط/مشابه داروی پیوگلیتازون
- سیتاگلیپتین (Sitagliptin)
- متفورمین (Metformin)
- گلی‌بن‌کلامید (Glibenclamide) و گلی‌کلازید (Gliclazide)
- آکاربوز (Acarbose)
- رپاگلینید (Repaglinide)
- امپاگلیفلوزین (Empagliflozin) و داپاگلیفلوزین (Dapagliflozin)
- لیراگلوتاید (Liraglutide)
نکات کلیدی قرص پیوگلیتازون
چه کسانی می‌توانند داروی پیوگلیتازون مصرف کنند؟
بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ که نیاز به بهبود کنترل قند خون دارند، می‌توانند این دارو را به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای دیابت مانند متفورمین، سولفونیل اوره‌ها یا انسولین، با دستور و تحت نظر پزشک مصرف کنند.
چه کسانی ممکن است نتوانند داروی پیوگلیتازون مصرف کنند؟
- افراد مبتلا به نارسایی قلبی
- بیماران دارای سابقه یا ابتلا فعلی به سرطان مثانه
- افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی
- بیماران مبتلا به کتواسیدوز دیابتی
- حساسیت به پیوگلیتازون یا سایر داروها
- سابقه شکستگی استخوان یا قرار داشتن در معرض خطر بالای شکستگی
- وجود هرگونه شواهد مبنی بر تجمع مایعات در بدن
- بارداری
نحوه و زمان مصرف داروی پیوگلیتازون
اشکال دارویی موجود در ایران:
- قرص ۱۵ میلی گرمی
- قرص ۳۰ میلی گرمی
- قرص ۴۵ میلی گرمی
مقدار مصرف قرص پیوگلیتازون
- دوز دارو توسط پزشک تعیین می‌شود.
- دوز اولیه برای شروع درمان معمولاً ۱۵ یا ۳۰ میلی‌گرم، یک بار در روز است.
- حداکثر دوز توصیه‌شده ۴۵ میلی‌گرم یک بار در روز می‌باشد.
تغییرات در دوز مصرفی داروی پیوگلیتازون
هرگونه تغییر در دوز دارو باید توسط پزشک انجام شود. پزشک ممکن است پس از چند هفته، بر اساس تغییرات قند خون و تحمل بیمار، دوز را به تدریج افزایش دهد.
نحوه مصرف داروی پیوگلیتازون
این دارو به صورت یک قرص، یک بار در روز، همراه با غذا یا بدون آن مصرف می‌شود. سعی کنید دارو را هر روز در ساعت معینی مصرف کنید.
مدت زمان مصرف داروی پیوگلیتازون
دیابت یک بیماری مزمن است و این دارو برای استفاده طولانی‌مدت طراحی شده است. تا زمانی که پزشک توصیه می‌کند، به مصرف آن ادامه دهید.
اگر فراموش کردید که داروی پیوگلیتازون را مصرف کنید؟
به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان مصرف دوز بعدی فرا رسیده است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید و برنامه منظم مصرف داروی خود را ادامه دهید. برای جبران دوز فراموش شده، هرگز دوز دارو را دو برابر مصرف نکنید.
اگر بیش از حد داروی پیوگلیتازون مصرف کردید؟
در صورت مصرف بیش از حد، فوراً با مرکز اورژانس (۱۱۵) یا مرکز کنترل مسمومیت (۱۹۰) تماس بگیرید.
عوارض جانبی داروی پیوگلیتازون
عوارض جانبی رایج داروی پیوگلیتازون
- علائم شبیه سرماخوردگی (مانند گلودرد، آبریزش بینی)
- سردرد
- درد عضلانی
- افزایش وزن
عوارض جانبی جدی داروی پیوگلیتازون
- نارسایی قلبی: علائم شامل تنگی نفس، تورم (ادم) و افزایش وزن سریع است.
- مشکلات کبدی: علائم شامل تهوع، استفراغ، درد معده، خستگی شدید، از دست دادن اشتها، ادرار تیره و زردی پوست یا چشم‌ها (یرقان).
- ادم ماکولا (Macular Edema): تورم در پشت چشم که میتواند باعث تاری دید یا از دست دادن بینایی شود.
- شکستگی استخوان: به ویژه در قسمت‌های فوقانی بازو، دست یا پا در زنان.
- افت قند خون (Hypoglycemia): به خصوص اگر همراه با سایر داروهای دیابت مانند انسولین یا سولفونیل اوره‌ها مصرف شود.
- سرطان مثانه: علائم ممکن است شامل خون در ادرار، نیاز فوری به ادرار کردن یا درد هنگام ادرار باشد.
اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:
- علائم واکنش آلرژیک شدید (شوک آنافیلاکتیک) مانند: کهیر، مشکل در تنفس و تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- تنگی نفس (به‌خصوص هنگام دراز کشیدن)
- خستگی غیرعادی
- افزایش وزن سریع
- ادرار صورتی یا قرمز رنگ، ادرار دردناک یا دشوار
- احساس فوریت در ادرار که به تازگی ایجاد شده یا بدتر شده است.
- تغییر در بینایی
- درد ناگهانی و غیرعادی در دست، بازو یا پا
عوارض جانبی طولانی مدت داروی پیوگلیتازون
- افزایش خطر سرطان مثانه:
خطر با افزایش دوز و مدت زمان مصرف (به ویژه بیش از یک سال) افزایش می‌یابد - افزایش خطر شکستگی استخوان:
این خطر در طولانی‌مدت، به خصوص برای زنان یائسه و غیر یائسه، وجود دارد - افزایش وزن
بارداری، شیردهی و باروری در هنگام مصرف داروی پیوگلیتازون
داروی پیوگلیتازون و بارداری
اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف پیوگلیتازون در دوران بارداری انسان وجود ندارد. به طور کلی، مصرف آن در این دوران توصیه نمی‌شود و معمولاً انسولین به عنوان درمان ارجح برای کنترل دیابت در بارداری در نظر گرفته می‌شود. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
داروی پیوگلیتازون و شیردهی
مشخص نیست که آیا پیوگلیتازون به شیر مادر منتقل می‌شود یا خیر. به دلیل خطرات بالقوه برای نوزاد، باید با مشورت پزشک بین قطع دارو یا قطع شیردهی تصمیم‌گیری شود.
داروی پیوگلیتازون و باروری
پیوگلیتازون ممکن است باعث تخمک‌گذاری در زنانی شود که قبل از یائسگی قرار دارند ولی تخمک‌گذاری منظمی ندارند (مانند زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک). این موضوع میتواند منجر به بارداری ناخواسته شود. بنابراین، زنانی که در سنین باروری هستند باید در مورد نیاز به پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنند.
مصرف داروی پیوگلیتازون با سایر داروها
احتیاط داروی پیوگلیتازون با سایر داروها
- جم فیبروزیل (Gemfibrozil): میتواند سطح پیوگلیتازون را در خون به شدت افزایش دهد
- ریفامپین (Rifampin): میتواند اثربخشی پیوگلیتازون را کاهش دهد
- توپیرامات (Topiramate)
- انواع انسولین ها و سولفونیل اوره ها مثل گلی‌بن‌کلامید (Glibenclamide) و گلی‌کلازید (Gliclazide):
مصرف همزمان با پیوگلیتازون خطر هیپوگلیسمی را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. - مصرف الکل
اسامی تجاری موجود در ایران
| نام دارو | صاحب نام تجاری |
| پی توز | سامی ساز |
| گلوتازون | اسوه |
| هیپوتازون | تهران شیمی |
| گیتوز | زهراوی |
| پیزون | حکیم |
| جابتین | جابربن حیان |
شرایط نگهداری داروی پیوگلیتازون
دارو را در دمای اتاق، به دور از نور مستقیم، گرما و رطوبت نگهداری کنید. جعبه قرص ها را در محلی امن و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.
توصیه ای از تیم دارو دات کام به شما
استفاده از پیوگلیتازون، فراتر از کنترل سطح قند خون، یک رویکرد استراتژیک برای هدف قرار دادن یکی از ریشه‌ای‌ترین علل دیابت نوع ۲، یعنی مقاومت به انسولین، است. این دارو به جای آنکه بدن را به تولید بیشتر انسولین وادار کند یا قند را به صورت مصنوعی دفع نماید، به احیای سیستم طبیعی بدن می‌پردازد.
پیوگلیتازون مستقیماً سلول‌های کلیدی در بافت‌های چربی، عضلانی و کبدی را هدف قرار می‌دهد و حساسیت آن‌ها را به پیام انسولینِ خودِ بدن بازمی‌گرداند. این عمل بنیادین، یک پایه متابولیک باثبات و کارآمد ایجاد می‌کند که به بدن اجازه می‌دهد از منابع انسولین خود به شکل بهینه‌تری استفاده کند.
این رویکرد درمانی که در یک قرص واحد روزانه خلاصه شده است، به شما آرامش خاطر و یک مزیت استراتژیک می‌بخشد. با دانستن اینکه بدن شما در سطح سلولی در حال بهبودی و پاسخگویی بهتر است، شما می‌توانید با اطمینان بیشتری بر جنبه‌های حیاتی سبک زندگی تمرکز کنید.
این دارو به تلاش‌های شما در زمینه تغذیه و ورزش معنای عمیق‌تری می‌بخشد و به شما کمک می‌کند تا از مدیریت روزمره اعداد قند خون، به سمت ساختن یک آینده سالم‌تر و پایدارتر حرکت کرده و کنترل هوشمندانه‌ای بر سلامت خود داشته باشید.
