خداحافظی با عینک و پیری چشم؟ معجزه‌ای در راه است
آیا می‌توان روند طبیعی پیری چشم را متوقف کرد؟ خبرهای جدید از دنیای علم نویدبخش این موضوع هستند. محققان دانشگاه کالیفرنیا، ایروین (UC Irvine) به یک راهکار مولکولی ساده دست یافته‌اند که می‌تواند بینایی را در چشمان پیر ترمیم کرده و نشانه‌های پیری را در سطح شبکیه معکوس کند. کلید این کشف، در رساندن نوع خاصی از اسیدهای چرب به شبکیه چشم است.
نقص چربی‌ها باعث عامل اصلی پیری چشم است
مدت‌هاست که متخصصان می‌دانند با افزایش سن، بینایی ما کاهش می‌یابد و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) افزایش می‌یابد. اما عامل اصلی این پیری مولکولی چه بود؟
پژوهشگران در حال بررسی ژنی به نام ELOVL2 بودند که آن را یک «ژن پیری» نامیده‌اند. این ژن نقش حیاتی در تنظیم چربی‌های خاصی در شبکیه چشم ایفا می‌کند. شبکیه، بافتی حساس در پشت چشم است که وظیفه تبدیل نور به سیگنال‌های الکتریکی و ارسال آن به مغز را بر عهده دارد.
یافته اصلی دانشمندان شگفت‌آور بود: با بالا رفتن سن، میزان نوع خاصی از اسیدهای چرب که به نام اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بسیار بلند (VLC-PUFAs) شناخته می‌شوند، در شبکیه به‌شدت کاهش می‌یابد. این کمبود چربی‌های حیاتی، مستقیماً با آسیب به بینایی و در نهایت بروز AMD (تخریب لکه زرد) مرتبط است.
برای آشنایی با سبک زندگی سالم و ذهن فعال در سنین بالا، مطلب زیر را بخوانید:
آزمایش بازگرداندن بینایی به موش‌های پیر موفقیت آمیز بود!
محققان پس از کشف این کمبود، به دنبال یک راه‌حل ساده برای جبران آن بودند. ایده آن‌ها این بود که اگر کمبود این چربی‌ها باعث پیری می‌شود، تزریق این چربی‌ها باید بتواند این روند را معکوس کند.
تیم UC Irvine با هدف قرار دادن این نقص، یک اسید چرب غیراشباع خاص را (که تأکید کردند DHA یا همان امگا-۳ رایج نیست) انتخاب کردند و آن را به موش‌های مسن تزریق کردند. نتایج حاصل از این مداخله، طبق گفته محققان، «شگفت‌انگیز» بود.
موش‌های پیری که این تزریق را دریافت کردند، عملکرد بهتری در بینایی نشان دادند. تزریق این اسید چرب، نشانه‌های پیری را در سطح مولکولی در چشم معکوس کرد و سلول‌های شبکیه را به حالت جوان‌تری بازگرداند.
پژوهشگران این نتیجه را یک «اثبات مفهوم» برای تبدیل تزریق لیپید (چربی) به یک روش درمانی بالقوه معرفی کردند. این به آن معناست که آن‌ها توانسته‌اند نشان دهند که کمبود این چربی‌های ساختاری، نیروی محرک اصلی در پیری شبکیه است و جبران آن، حتی در چشمان مسن، می‌تواند نتایج درمانی فوری داشته باشد.
این روش فقط از طریق تزریق امکان‌پذیر است!
درحالی‌که خبر «معکوس‌سازی پیری چشم» برای بسیاری، خبری هیجان‌انگیز است، باید به واقعیت‌های روش درمانی نیز توجه کرد. در حال حاضر، این روش درمانی از طریق تزریق اسید چرب به چشم (تزریق داخل زجاجیه) انجام می‌شود و نه مصرف یک مکمل خوراکی یا قطره ساده.
اما چرا تزریق؟
چشم توسط یک مانع دفاعی محکم به نام «سد خونی – شبکیه» محافظت می‌شود. این سد، مانع رسیدن سموم به شبکیه می‌شود، اما متأسفانه، همچنین از رسیدن بسیاری از داروها و مواد مغذی مورد نیاز در غلظت درمانی، جلوگیری می‌کند. برای اطمینان از اینکه اسید چرب حیاتی به بافت حساس شبکیه می‌رسد، محققان ناچار به استفاده از روش تهاجمی تزریق داخل زجاجیه شدند.
هدف از این تحقیق، نه فقط یافتن یک ماده، بلکه اثبات این ایده بود که جایگزینی این چربی‌ها در سطح مولکولی می‌تواند پیری شبکیه را معکوس کند؛ بنابراین، درحالی‌که بیولوژی این درمان بسیار محکم است، چالش اصلی در حال حاضر، تبدیل این تزریق به یک راهکار درمانی آسان‌تر برای انسان است.
طبق گزارش‌های علمی اخیر، خبر امیدوارکننده‌ای برای بیماران مبتلا به ام‌اس منتشر شده است که جزئیات آن را می‌توانید در مقاله زیر بخوانید:
آینده بینایی به‌سوی درمانی ساده‌تر در حرکت است
این کشف یک نقطه امید بزرگ برای مبارزه با دژنراسیون ماکولا (AMD)، شایع‌ترین علت از دست دادن بینایی در افراد مسن، ایجاد می‌کند.
در حال حاضر، این یافته‌ها تنها «اثبات مفهوم» هستند و محققان باید پیش از ارائه درمان به بیماران، بر چالش‌های فنی مهمی غلبه کنند.
پژوهش‌های آتی احتمالاً بر دو مسیر موازی متمرکز خواهند شد:
- دانشمندان باید راه‌هایی برای فرموله کردن این اسیدهای چرب بیابند تا بتوانند با قطره چشمی یا روش‌های غیرتهاجمی دیگر، از سد خونی – شبکیه عبور کرده و به شبکیه برسند.
- از آنجا که کاهش سطح این چربی‌ها ناشی از کاهش فعالیت «ژن پیری» ELOVL2 است، محققان ممکن است در آینده به دنبال درمان‌های ژنی باشند تا فعالیت این ژن را در سلول‌های چشم به‌صورت دائمی افزایش دهند.
به نظر می‌رسد اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره بلند، کلید جوانی دوباره چشم باشند، اما تحقق وعده «خداحافظی با عینک پیرچشمی» نیازمند پیشرفت‌های بیشتر در مهندسی دارویی است.
نظرات