تزریق واکسن؛ سپر محافظ بدن در برابر سرطان و آلزایمر!
وقتی صحبت از واکسن میشود، معمولاً ذهنمان به سمت بیماریهای کوتاه مدت میرود. مثلاً واکسن آنفولانزا میزنیم تا یک هفته در تب نسوزیم، یا کودکانمان را واکسینه میکنیم تا آبلهمرغان نگیرند. اما کارشناسان بهداشت عمومی در حال پردهبرداری از تصویر بسیار بزرگتری هستند. تحقیقات رو به رشد نشان میدهد که واکسنها فقط سپری در برابر عفونتهای موقت نیستند؛ آنها ابزارهای قدرتمندی برای پیشگیری از بیماریهای مزمن و طولانیمدت هستند.
از کاهش خطر ابتلا به آلزایمر و زوال عقل گرفته تا پیشگیری از سرطان و حملات قلبی، واکسنها کارهایی بسیار بیشتر از آنچه فکر میکردیم انجام میدهند. در ادامه این مطلب از دارو دات کام، واکسنهای رایجی که از سلامت طولانیمدت شما محافظت میکنند را بررسی میکنیم.
واکسنهای HPV و هپاتیت B
آیا میدانستید که ریشه برخی از سرطانها، ویروس است؟ این یعنی اگر جلوی ویروس را بگیریم، در واقع جلوی سرطان را گرفتهایم.
واکسن HPV (گارداسیل)
- چه چیزی را پیشگیری میکند؟ سرطان دهانه رحم، سرطانهای ناحیه تناسلی و سرطانهای سر و گردن.
ویروس پاپیلومای انسانی یا همان HPV، عفونتی بسیار شایع است که از طریق تماس پوست با پوست (اغلب در روابط جنسی) منتقل میشود. در حالی که بدن بسیاری از افراد میتواند این ویروس را خود به خود دفع کند، در برخی دیگر، این ویروس باقی میماند و سالها بعد منجر به سرطانهای جدی میشود.
از زمانی که واکسن HPV حدود ۲۰ سال پیش معرفی شد، نتایج باورنکردنی بوده است. نرخ عفونت و علائم اولیه پیشسرطانی به شدت کاهش یافته است.
- مطالعهای عظیم در سال ۲۰۲۴ روی ۳.۵ میلیون نفر نشان داد که موارد سرطان مرتبط با HPV در افراد واکسینه شده بسیار کمتر است.
- مرگومیر ناشی از سرطان دهانه رحم در زنان زیر ۲۵ سال، بیش از ۶۰ درصد کاهش یافته است.
چه کسانی باید تزریق کنند؟
- بهترین زمان: همه نوجوانان و جوانان بین سنین ۹ تا ۲۶ سال.
- بزرگسالان: این واکسن برای افراد تا ۴۵ سال هم تایید شده است، اگرچه اگر در سنین پایینتر تزریق شود، بیشترین اثر را دارد.
واکسن هپاتیت B
- از چه چیزی پیشگیری میکند؟ بیماری کبدی، سیروز و سرطان کبد.
سیروز وضعیتی است که در آن کبد به دلیل آسیب طولانیمدت، زخم میشود، سفت میشود و کارایی خود را از دست میدهد.
هپاتیت B ویروسی است که از طریق مایعات بدن (مانند خون، رابطه جنسی یا هنگام زایمان از مادر به نوزاد) منتقل میشود. برخی افراد سریع بهبود مییابند، اما برای برخی دیگر، این بیماری به یک عفونت مزمن و خاموش تبدیل میشود که آرامآرام و در طول سالها کبد را تخریب میکند.
چه کسانی باید تزریق کنند؟
- نوزادان: مرکز کنترل بیماریها توصیه میکند همه نوزادان در بدو تولد این واکسن را دریافت کنند.
- بزرگسالان: اگر در کودکی واکسینه نشدهاید، به شدت توصیه میشود که در بزرگسالی آن را دریافت کنید تا از سرطان کبد در دهههای آینده زندگیتان پیشگیری کنید.
واکسن زونا
زونا ضایعهی پوستی دردناکی است که توسط همان ویروسی ایجاد میشود که آبلهمرغان را به وجود میآورد. داستان از این قرار است که بعد از اینکه در کودکی آبلهمرغان گرفتید و خوب شدید، ویروس از بدن شما نمیرود! بلکه در رشتههای عصبی شما به خواب میرود. سالها بعد، استرس یا بالا رفتن سن میتواند این ویروس را بیدار کند.
اما واکسن زونا کاری فراتر از جلوگیری از یک خارش و درد پوستی انجام میدهد.
پیشگیری از زوال عقل (آلزایمر)
چندین مطالعه بزرگ یک ارتباط شگفتانگیز پیدا کردهاند: واکسن زونا با کاهش خطر زوال عقل مرتبط است. مطالعهای روی بیش از ۲۸۰ هزار بزرگسال نشان داد کسانی که این واکسن را زدهاند، در یک دوره هفتساله ۲۰ درصد کمتر دچار زوال عقل شدهاند.
محافظت از قلب
ویروسی که باعث زونا میشود، استرس شدیدی به بدن وارد میکند. تحقیقات نشان میدهد که واکسن ممکن است خطر حوادث قلبی-عروقی مثل سکته مغزی و نارسایی قلبی را کاهش دهد. مطالعهای نشان داد که خطر مشکلات قلبی در بزرگسالان واکسینه شده، ۲۳ درصد کمتر بوده است.
چه کسانی باید تزریق کنند؟
- بزرگسالان ۵۰ سال به بالا (معمولاً در دو دوز)؛
- افراد بالای ۱۹ سال که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
واکسنهای آنفولانزا، کرونا و ویروس تنفسی
ما اغلب ویروسهای تنفسی را دستکم میگیریم و نام سرماخوردگی را روی آن میگذاریم. اما برای کسانی که مشکلات سلامتی زمینهای دارند، این ویروسها میتوانند بسیار خطرناک باشند.
اگر شما بیماری مزمنی مثل آسم، دیابت یا بیماری قلبی دارید، گرفتن آنفولانزا یا کرونا مثل ریختن بنزین روی آتش است. این عفونتها میتوانند بیماری فعلی شما را تشدید کنند.
فواید برای سلامت قلب
سکتهها و حملات قلبی: مطالعهای روی ۴۶ میلیون نفر در انگلستان نشان داد که بعد از دریافت واکسنهای کرونا، آمار حملات قلبی و سکتهها کاهش یافته است.
ماجرای عوارض جانبی: شاید شنیده باشید که واکسنها به ندرت باعث التهاب قلب میشوند. متخصصان تاکید میکنند که خودِ ویروس کرونا خیلی بیشتر از واکسن احتمال دارد به قلب آسیب بزند. بنابراین، مزایای جلوگیری از عفونت شدید، بسیار بیشتر از خطرات احتمالی است.
چه کسانی باید تزریق کنند؟
- آنفولانزا: همه افراد ۶ ماه به بالا، به صورت سالانه.
- ویروس تنفسی: نوزادان، زنان باردار (برای محافظت از جنین) و سالمندان بالای ۷۵ سال (یا ۵۰ تا ۷۴ سالههایی که بیماری خاص دارند).
- کرونا: طبق آخرین دستورالعملهای وزارت بهداشت و مشورت با پزشک.
واکسنهای باکتریایی
عفونتهای باکتریایی مثل ذاتالریه ترسناک هستند چون خیلی سریع پیشرفت میکنند و میتوانند آسیبهای همیشگی به جا بگذارند.
مننژیت
این عفونت به پوشش محافظ مغز و نخاع حمله میکند. حتی اگر کسی از آن جان سالم به در ببرد، اغلب با عواقب طولانیمدتی روبرو میشود، از جمله:
- از دست دادن شنوایی
- مشکلات حافظه و ناتوانیهای یادگیری
- آسیب مغزی
- نارسایی کلیه
ذاتالریه
ذاتالریه شدید میتواند مانع رسیدن اکسیژن کافی به اندامها شود و منجر به آسیب طولانیمدت به قلب، کبد و کلیهها گردد.
هر دو بیماری میتوانند منجر به سپسیس شوند. سپسیس یا گندخونی، واکنش شدید و خطرناک بدن به عفونت است که میتواند باعث درد مزمن، بیخوابی و افت عملکرد مغز شود، حتی مدتها پس از اینکه عفونت اصلی درمان شد.
واکسنها:
- واکسن مننژیت: توصیه شده برای نوجوانان و جوانان.
- واکسن ذاتالریه: توصیه شده برای کودکان زیر ۵ سال و سالمندان ۶۵ سال به بالا.
توصیهای از تیم دارو دات کام
واکسنها گاهی قربانی موفقیت خودشان میشوند! چون ما دیگر مثل گذشته شاهد فجایع بیماریهایی مثل فلج اطفال یا سرطانهای گسترده دهانه رحم نیستیم، خیلی راحت خطرات واکسن نزدن را فراموش میکنیم.
آخرین یافتههای علمی روشن است: واکسن یک سرمایهگذاری برای آینده شماست. آنها فقط جلوی بیماری امروز شما را نمیگیرند؛ بلکه تضمین میکنند که مغز، قلب و اندامهای حیاتی شما برای دهههای آینده سالم باقی بمانند. با این حال، برنامه واکسیناسیون ممکن است بر اساس سوابق سلامتی شما متفاوت باشد، پس همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
نظرات