کاربرد داروی پنتوپرازول چیست و چه عوارضی دارد؟

مقدمه و شناخت پنتوپرازول

• نام تجاری: پانتوزول (Pantozol) – نولپازا (Nolpaza) – پنتوسک (Pantosec)
• نام ژنریک: پنتوپرازول (Pantoprazol)
• دسته‌بندی دارویی (کلاس دارویی): مهارکننده پمپ پروتون (Proton Pump Inhibitor – PPI)
• نحوه مصرف: خوراکی (بلعیدنی) – تزریقی وریدی
• مکانیسم اثر: مهار بازگشت‌ناپذیر آنزیمی به نام H+/K+-ATPase (پمپ پروتون)

پنتوپرازول چیست؟

کپسول پنتوپرازول یک داروی مهارکننده پمپ پروتون (PPI) است که برای درمان بیماری‌های مرتبط با اسید معده استفاده می‌شود.

کاربردهای اصلی این دارو شامل موارد زیر است:

• درمان بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD)؛
• درمان و پیشگیری از آسیب به مری ناشی از اسید (ازوفاژیت)؛
• درمان شرایطی که در آن معده بیش از حد اسید تولید می‌کند، مانند سندرم زولینگر-الیسون.

پنتوپرازول با مهار دائمی آنزیمی به نام H+/K+-ATPase (که به عنوان پمپ پروتون نیز شناخته می‌شود) در سلول‌های جداری معده عمل می‌کند. این پمپ، مرحله نهایی در فرایند ترشح اسید معده است.

با مسدود کردن این پمپ‌ها، پنتوپرازول تولید اسید معده را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. این کاهش اسید به بهبود بافت آسیب‌دیده مری و معده، تسکین علائم سوزش سر دل و پیشگیری از زخم کمک می‌کند.

داروهای مرتبط/مشابه پنتوپرازول

داروهای مشابه:

• امپروزول
• اس امپرازول
• رابپرازول
• لانسوپرازول

داروهای مرتبط:

• فاموتیدین
• سایمیتیدین
• آلومینیوم ام جی اس
• منیزیم هیدروکساید (شیر منیزی)

برای آشنایی با کاربردهای درمانی شربت منیزیم هیدروکساید و عوارض احتمالی آن، می‌توانید مقاله زیر را بخوانید.

نکات کلیدی پنتوپرازول

• این دارو برای تسکین فوری سوزش سر دل نیست. ممکن است ۱ تا ۴ روز طول بکشد تا اثر کامل آن را احساس کنید.
• در صورتی که از دارو به منظور درمان زخم گوارشی استفاده می‌کنید، دوره درمان را کامل کنید. حتی در صورت بهبودی دارو را تا پایان دوره قطع نکنید.
• در صورتی که روزی یک بار از دارو استفاده می‌کنید، دارو را یک ساعت قبل از صبحانه میل کنید. اما اگر دارو ۲ بار در روز تجویز شده است، یک ساعت قبل از صبحانه و یک ساعت قبل از شام بهترین زمان مصرف است.
• مصرف بلندمدت دارو در صورت تجویز پزشک و تحت نظر او بلامانع است.
• دارو را به‌صورت کامل استفاده کرده و از نصف کردن قرص/کپسول یا جویدن آن خودداری کنید. کپسول‌های پنتوپرازول دارای پوششی هستند که از آن‌ در برابر اسید معده محافظت می‌کند. بنابراین قرص را به‌طور کامل ببلعید.
• اگر دارو را با دوز بالا و به مدت بیشتر از یک سال مصرف می‌کنید، برای پیشگیری از پوکی استخوان، درباره مصرف کلسیم و ویتامین D با پزشک مشورت کنید. این موضوع برای افرادی که فاکتورهای خطر مانند سیگار، الکل، داروهای استروئیدی، داروهای ضدتشنج یا سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارند، اهمیت بیشتری دارد.
• در صورت مصرف دارو برای مدتی بیشتر از سه سال، بیمار باید از نظر علائم کمبود ویتامین B12 بررسی شود.
• در صورت مصرف دارو برای یک سال، ممکن است سطح منیزیوم سرمی کاهش پیدا کند. در بیمارانی که دیگوکسین یا داروهای ادرارآور مصرف می‌کنند، سطح منیزیوم باید چک شود.

بیمار باید هر یک از موارد زیر را به پزشک اطلاع دهد:

• بارداری احتمالی یا ثابت‌شده
• قصد بارداری
• شیردهی یا تصمیم به شیردهی
• تهوع، استفراغ یا اسهال شدید

چه کسانی می‌توانند کپسول پنتوپرازول مصرف کنند؟

بزرگسالان و کودکان بالای ۵ سال می‌توانند برای درمان بیماری ریفلاکس معده به مری و سایر شرایط مرتبط با اسید معده از پنتوپرازول استفاده کنند.

چه کسانی ممکن است نتوانند کپسول پنتوپرازول مصرف کنند؟

• افرادی که به پنتوپرازول یا هر داروی PPI دیگری (مانند امپرازول) واکنش آلرژیک دارند؛
• بیماران مبتلا به بیماری شدید کبدی؛
• افرادی که قرار است آزمایش خاصی به نام تست اوره تنفسی (برای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری) یا آزمایش کروموگرانین A (برای تومورهای خاص) انجام دهند.

نحوه و زمان مصرف کپسول پنتوپرازول

اشکال دارویی موجود در ایران

• قرص 20 میلی گرمی
• قرص 40 میلی گرمی
• کپسول انتریک کوتد 20 میلی گرمی
• کپسول انتریک کوتد 40 میلی گرمی
• ویال تزریقی 40 میلی گرمی

مقدار مصرف کپسول پنتوپرازول

دوز دارو توسط پزشک و بر اساس وضعیت بالینی شما تعیین می‌شود.

• برای ریفلاکس و ازوفاژیت: دوز معمول ۲۰ تا ۴۰ میلی‌گرم و یک بار در روز است.
• برای سندرم زولینگر-الیسون: دوز می‌تواند بسیار بالاتر باشد و معمولا با ۴۰ میلی‌گرم، دو بار در روز شروع می‌شود.

تغییرات در دوز مصرفی کپسول پنتوپرازول

پزشک ممکن است دوز شما را بر اساس پاسخ به درمان تنظیم کند. معمولا درمان با کمترین دوز موثر برای کوتاه‌ترین مدت زمان ممکن توصیه می‌شود. دوز را خودسرانه تغییر ندهید.

نحوه مصرف کپسول پنتوپرازول

• دارو را (معمولا یک بار در روز) صبح‌ها مصرف کنید.
• آن را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از صبحانه با یک لیوان آب میل کنید.
• دارو را به‌طور کامل ببلعید. از خرد کردن، جویدن یا شکستن آن خودداری کنید.

مدت زمان مصرف کپسول پنتوپرازول

مدت زمان درمان به وضعیت شما بستگی دارد.

• برای سوزش سر دل و ریفلاکس: معمولا برای چند هفته تا چند ماه.
• برای شرایط نادر مانند سندرم زولینگر-الیسون: ممکن است نیاز به درمان طولانی‌مدت باشد.

برای آشنایی با داروهای مؤثر در کنترل علائم رفلاکس معده، می‌توانید مطلب زیر را مطالعه کنید:

اگر فراموش کردید که کپسول پنتوپرازول را مصرف کنید؟

به محض یادآوری، دوز فراموش شده را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به زمان مصرف دوز بعدی است، دوز فراموش‌شده را نادیده بگیرید و به برنامه عادی خود بازگردید. هرگز برای جبران، دو دوز را هم‌زمان مصرف نکنید.

اگر بیش از حد کپسول پنتوپرازول مصرف کردید؟

مصرف چند قرص اضافی به‌طور تصادفی بعید است که آسیب جدی ایجاد کند، اما ممکن است دچار عوارض جانبی مانند سردرد یا اسهال شوید. در صورت نگرانی، با پزشک خود یا اورژانس (115) تماس بگیرید.

عوارض جانبی کپسول پنتوپرازول

عوارض جانبی رایج کپسول پنتوپرازول

• سردرد
• اسهال
• حالت تهوع یا استفراغ
• درد معده یا نفخ
• یبوست
• پولیپ‌های خوش‌خیم معده (با مصرف طولانی‌مدت)

عوارض جانبی جدی کپسول پنتوپرازول

• اسهال شدید و آبکی که متوقف نمی‌شود (می‌تواند نشانه عفونت کلستریدیوم دیفیسیل باشد)؛
• مشکلات کلیوی: علائمی شامل کاهش حجم ادرار، وجود خون در ادرار، تورم و تب و درد پهلو؛
• سطح پایین منیزیم: علائمی شامل سرگیجه، ضربان قلب نامنظم، لرزش و گرفتگی عضلات؛
• علائم لوپوس: بثورات پوستی (به‌ویژه روی صورت) و درد مفاصل که با قرار گرفتن در معرض نور خورشید بدتر می‌شود؛
• کمبود ویتامین B12 (با مصرف طولانی‌مدت): علائمی شامل احساس خستگی شدید، زبان دردناک و قرمز، زخم‌های دهانی و احساس گزگز.

اگر موارد زیر را داشتید، همین حالا با ۱۱۵ تماس بگیرید:

بارداری، شیردهی و باروری در هنگام مصرف کپسول پنتوپرازول

کپسول پنتوپرازول و بارداری

مصرف پنتوپرازول در دوران بارداری به‌طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود. شواهد نشان می‌دهد که این دارو به جنین آسیب نمی‌رساند. با این حال، همیشه بهتر است قبل از مصرف هر دارویی در دوران بارداری با پزشک مشورت کنید.

کپسول پنتوپرازول و شیردهی

مقدار کمی پنتوپرازول ممکن است وارد شیر مادر شود، اما این مقدار آنقدر ناچیز است که بعید است برای نوزاد مضر باشد. مصرف آن در دوران شیردهی معمولا ایمن تلقی می‌شود.

کپسول پنتوپرازول و باروری (کسانی که قصد بارداری دارند)

شواهد محکمی مبنی بر تاثیر پنتوپرازول بر باروری در مردان یا زنان وجود ندارد.

مصرف کپسول پنتوپرازول با سایر داروها

احتیاط با سایر داروها

• متوترکسات: پنتوپرازول می‌تواند سطح متوترکسات را در خون افزایش دهد.
• داروهای ضد قارچ و برخی داروهای HIV: جذب این داروها به اسید معده بستگی دارد و پنتوپرازول می‌تواند میزان جذب و اثربخشی آن‌ها را کاهش دهد.
• وارفارین (رقیق‌کننده خون)
• دیگوکسین (داروی قلبی)

اسامی تجاری موجود در ایران

شرایط نگهداری

• دارو را در دمای اتاق، در بسته‌بندی اصلی خود و دور از گرما، نور مستقیم و رطوبت نگهداری کنید.
• آن را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید.

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

سوزش سر دل یا علائم آزاردهنده ریفلاکس می‌تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و لذت بردن از وعده‌های غذایی را به یک تجربه پراسترس تبدیل کند. پنتوپرازول، با کاهش تولید اسید معده می‌تواند این علائم دردناک را تسکین دهد.

همچنین، به بافت حساس مری و معده فرصت می‌دهد تا بهبود یافته و خود را ترمیم کند. این یک گام درمانی مهم برای پیشگیری از عوارض جدی‌تر در آینده است.

با پایبندی به درمان، داشتن یک سبک زندگی سالم و در میان گذاشتن هرگونه نگرانی با پزشک، می‌توان از پنتوپرازول به عنوان یک ابزار موثر برای حفظ سلامت دستگاه گوارش استفاده کرد. اگر سوالی پیرامون مصرف پنتوپرازول دارید، در بخش زیر از ما بپرسید.